2013

2013a asteartez hasitako urte arrunta izan zen.

2013. urtea
Kronologia
Mendeak	XX.a • XXI.a • XXII.a
Hamarkadak	1990(e)koa • 2000(e)koa • 2010(e)koa • 2020(e)koa • 2030(e)koa
Urteak	2010  • 2011  • 2012 • 2013 • 2014 • 2015 • 2016
Beste egutegi batzuetan
Gregoriotar egutegia	2013 MMXIII
Ab urbe condita	2766
Armeniar egutegia	1462 ԹՎ ՌՆԿԲ
Bahá'í egutegia	169 – 170
Bengaliar egutegia	1420
Berber egutegia	2963
Egutegi budista	2557
Myanmarko egutegia	1375
Bizantziar egutegia	7521 – 7522
Koptoen egutegia	1729 – 1730
Etiopiar egutegia	2005 – 2006
Hebrear egutegia	5773 – 5774
Egutegi hinduak
Bikram Samwat	2069 – 2070
Shaka Samvat	1935 – 1936
Kali Yuga	5114 – 5115
Iraniar egutegia	1391 – 1392
Islamiar egutegia	1434 – 1435
Korear egutegia	4346
Thailandiar eguzki egutegia	2556
Unix denbora	1356998400 – 1388534399
Holozeniar egutegia	12013

Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!

---

---

Gertaerak

Euskal Herria

• Urtarrilaren 12a -
  • Bilbon Herrira erakundeak antolatuta "Eskubide guztiekin, euskal presoak Euskal Herrira" lelopean manifestazio erraldoia burutu zen.
  • Andoni Ortuzar politikaria EAJko Euskadi Buru Batzarreko lehendakari berria hautatua izan zen.
• Urtarrilaren 15 eta 16a - Euskal Herrian izandako uholdeek errepide mozketak eragin eta puntu batzuetan hainbat ibaiek gainezka egin zuten
• Otsailaren 22a - Torturaren Aurkako Taldeak tortura salaketarik jaso ez zuela urte bat bazela adierazi zuen; ETAk ekintza armatuak utzi eta hilabete gutxira, atxiloketetan euskal herritarrei torturak egiteari utzi zitzaion.
• Martxoaren 2a - Ernai gazte antolakunde independentista eta sozialistaren aurkezpen publikoa Lizarran.
• Apirilaren 11 - Sute batek Bermeoko alde zaharreko hainbat eraikin suntsitu eta 70 lagun etxerik gabe geratu ziren.
• Apirilaren 30a - Bilbon Ingeniaritza Goi Eskola Teknikoaren eta Meatzeen eta Herri Lanen Ingeniaritza Teknikoko Unibertsitate Eskolaren eraikin berriak inauguratu ziren.
• Maiatzaren 18a - Bilbon Basurtuko tunela ireki zen, ordurarte Bilboko sarbide nagusienetakoa zen Sabino Arana etorbideko biaduktua ordezkatuz.
• Maiatzaren 30a - Greba orokorra Hego Euskal Herrian eredu ekonomiko eta sozial berria eta propioa eskatuz.
• Ekainaren 9a - Arga ibaiak gainezka egin eta Atarrabia, Burlata, Uharte eta Iruñean uholdeak izan ziren. Hiriburuan Ebroko Ur Konfederazioak inoiz neurtu gabeko ur maila neurtu zuen.
• Uztailaren 6a - Iruñeko Sanferminak: Iruñeko udaletxearen aurrealdean Ikurrina erraldoi bat zintzilikatu ondoren UPNko udal agintariek hura kendu arte txupinazoa 20 minutuz atzeratu zuten. Bestalde, hirugarren txupinak huts egin eta jenderantz joan zen, ondorioz hiru lagun artatu zituztelarik.
• Abuztuaren 7a - Donostiako Pasealeku Berrian harri bat gainera erorita gazte bat hil zen.
• Urriaren 15a - Espainiako Poliziak San Ferminetako jaietan Iruñeko udaletxearen aurrean txupinazoa jaurtitzeko unean Ikurrina erraldoi bat zintzilikatzeagatik sei lagun atxilotu zituen.
• Urriaren 21a - Giza Eskubideen Europako Auzitegiak bertan behera utzi zuen Parot doktrina delakoa, Ines del Rio euskal herritar presoaren kasuaren harira.
• Azaroaren 14a - Eusko Legebiltzarrak egutegitik kendu zuen Euskadiren Eguna, EAJ eta EH Bilduren aldeko eta PSE, PP eta UPyDren aurkako bozekin. Bi urtez bakarrik ospatua zen, urriaren 25ean.
• Azaroaren 27a - Espainiako Auzitegi Nazionalak Nafarroako Foru Erkidegoko lehendakari Yolanda Barcinari tartak jaurti zizkioten Mugituko lau kide nafarrei bi urteko espetxe zigorra ezarri zien.
• Abenduaren 18a - Gipuzkoako Foru Aldundiak bere Txosten Ofizialean argitaratutako 46/2013 Foru Dekretuaren arabera Igeldo Gipuzkoako 89. udalerria bilakatu zen.

Mundua

• Urtarrilaren 4tik aurrera - Australiako hego ekialdean izandako beroaldi baten eraginez Tasmanian sute multzoa gertatu zen. 20.000tik gora hektarea erre ziren.
• Urtarrilaren 17a - Aljeriako armadak egun bat lehenago Al Kaidak gas lantegi batean bahitutako atzerritarrak askatzeko eginiko operazioan gutxienez 34 bahitu eta 15 bahitzaile hil ziren.
• Urtarrilaren 23a - Kataluniako Parlamentuak Kataluniako herria "subjektu politiko eta juridiko subirano" gisa definitzen duen aldarrikapen subiranista bat onartu zuen, aldeko 85 bozka, 2 abstentzio eta aurkako 41 bozkekin.
• Urtarrilaren 27a - 231 pertsona hil ziren Brasilgo Santa Maria hiriko dantzaleku batean izandako sutean. Dantzalekuak ez zituen berrituak jarduera lizentzia eta suteen kontrako plana.
• Urtarrilaren 31 - Mexiko Hiriko Torre Ejecutiva Pemex eraikinean izandako leherketan 33 pertsona hil ziren.
• Otsailaren 15a - Meteorito baten erorketak , Tunguskako gertakariaren geroztik handienak, ehunka pertsona zauritu zituen Errusian.
• Otsailaren 28a - Benedikto XVI.a Aita Santuak kargua utzi zuen.
• Martxoaren 13a - Jorge Mario Bergoglio argentinarra 266. Aita santu izendatu zuten, Frantzisko izenarekin. Lehenengo Aita Santu josulagun bihurtu zen, baita lehenengoa Ameriketakoa eta Hego Hemisferiokoa ere.
• Apirilaren 11 - Espainiako Legebiltzarrean ERCko hiru legebiltzarkide katalanez mintzatzeagatik kalera bota zituzen.
• Apirilaren 15a - Bostongo maratoiko atentatuak gertatu ziren, 6 hildako eta 200dik gorako zaurituekin.
• Apirilaren 23a - Frantziako Nazio Biltzarrak sexu berekoen arteko ezkontza ahalbidetzen duen legea onartu zuen.
• Apirilaren 24a -
  • Alepoko meskita handiko minaretea (XI. mendekoa) suntsitu zuten bonba baten ondorioz.
  • Bangladesheko hiriburua den Dhakatik hurbil, Savar Upazilan, 8 solairuko eraikin komertzial bat lurrera etorri zen, 1.129 hildako eta 2.500 zauritu utziz. Istripu hau izan da terrorismoak ez eragindako hondamendirik hilgarriena.
• Maiatzaren 22a - Londresko Whoolwich auzoan gizonezkok britainiar soldadu bat autoz harrapatu eta lurrean zegoelarik labanez erasotu eta hil zuten.
• Maiatzaren 28a - 2013ko Turkiako protestaldiak hasi ziren, ia hiru hilabetez luzatu zirenak.
• Maiatzaren 31 - Taksim Gezi parkeko protestaldiak garatzen joan ziren, hamarnaka atxilotu eta zaurituekin.
• Ekainaren 3a - 117 pertsona hil ziren Txinako Jilin probintziako hiltegi batean egondako sutean.
• Uztailaren 1a - Kroazia Europar Batasuneko 28. kide bilakatu zen.
• Uztailaren 24a - Galizia: Santiago de Compostelan Alvia tren bat errailetik irten eta 80 bat lagun hil ziren.
• Abuztuaren 14a - Egiptoko Armadak, Mohamed Mursi kargugabetutako presidentearen jarraitzaileak eginiko kanpalekuak desegitearen ondorioz gutxienez 525 pertsona hil ziren.
• Irailaren 11 - Kataluniako Egun Nazionala: Kataluniako independentismoa aldarrikatuz 400 kilometro luze zituen Via Catalana izeneko giza-katea egin zen.
• Urriaren 3a - Lampedusara zihoan ontzi bat hondoratu zen eta ondorioz, Somaliako eta Eritreako 366 migrante hil ziren. Bizirik erreskatatuak 155 izan ziren, baina beste hainbeste Mediterraneoko uretan galdu ziren.
• Azaroaren 8a - Haiyan tifoiak ("Yolanda"), inoizko zikloi tropikalik suntsigarrienetakoa, Filipinak eta Vietnam gogor jo zituen, 6.000tik gora hildako utziz.
• Azaroaren 21a - Ukrainan protesta europazaleak hasi ziren.
• Abenduaren 12a - Kataluniako alderdi subiranistek (CiU, ERC, ICV-EUiA eta CUP) 2014ko azaroaren 11n Kataluniako Autodeterminazio Galdeketa egitea adostu zuten. Hiritarrei egin beharreko galderak bi dira: «Nahi al duzu Katalunia Estatu bat izatea?» eta, erantzuna baiezkoa izan ezkero, «Estatu hori independente izan dadin nahi al duzu?».

Arte eta kultura

Euskal Herria

• Martxoaren 14tik martxoaren 24ra 18. Korrika ospatu zen, Andoain eta Baiona artean.
• Martxoaren 16a - 2013ko Arabako Bertsolari Txapelketaren finala Oihane Pereak irabazi zuen, hirugarren aldiz.
• Martxoaren 23a - Xabier Silveirak 2013ko Nafarroako Bertsolari Txapelketa irabazi zuen.
• Irailaren 20a - Donostiako Zinemaldiari hasiera eman zitzaion, urte hartan Annette Bening, Michelle Yeoh, Carmen Maura eta Hugh Jackman aktoreak eta Oliver Stone eta Terry Gilliam zinema zuzendariak bertaratu zirelarik. Ekitaldia Unax Ugalde eta Cayetana Guillén Cuervo aktoreek aurkeztuko zuten.
• Urriaren 6a - Tolosan Kilometroak jaia ospatu zen.
• Abenduaren 3a - Euskaltzaindiako Gramatika Batzordeko hamabost kideek dimisioa eman zuten.
• Abenduaren 13a - Bertsolari Txapelketa Nagusia: Amets Arzallus txapeldun berria bilakatu zen, txapela lehen aldiz iparraldera eramanez.

Mundua

• Otsailaren 24a - 85. Oscar Sariak: Ben Afflecken Argo filmak film onenaren Oscar Saria irabazi zuen.

Zientzia eta teknologia

• Bizkaiko Goikoetxe kobazuloan Vejdovskybathynella vasconica krustazeoa aurkitu zuten.
• Ekainaren 14a - Euskarak Interneten bere berezko goi mailako domeinu orokorra lortu zuen: '.eus'.

Kirolak

Euskal Herria

• Apirilaren 6a - Nairo Quintanak 2013ko Euskal Herriko Itzulia irabazi zuen.
• Maiatzaren 5a - Ordizia Rugby Elkarteak Valladolid RAC taldearen aurka Santander hiriko El Sardinero estadioan jokatutako Espainiako errugbiko errege koparen finalean 27-17 irabazi eta kopa bigarren urtez jarraian bereganatu zuen.
• Ekainaren 4a - 2013ko Durango-Durango Emakumeen Saria: Marianne Vos irabazle.
• Ekainaren 9a - 2013ko Emakumeen Euskal Bira: Emma Johansson suediar txirrindularia irabazle.
• Ekainaren 23a - Bilboko Bizkaia pilotalekuan jokatutako Esku Huskako Buruz Buruko Pilota Txapelketa Nagusiaren finalean Olaizola II.ak Martinez de Irujori 22-7 tantuko emaitzaz irabazi zion.
• Uztailaren 27a - Donostia Klasikoa: Tony Gallopin frantziar txirrindulariak irabazi zuen. Bigarrena Alejandro Valverde espainiarra eta hirugarrena Roman Kreuziger txekiarra.
• Irailaren 8a - Kontxako Bandera: Gizonezkoetan Hondarribia Arraun Elkartea irabazle izan zen, aldiz emakumezkoetan Zumaiako Aita Mari Arraun Elkartea.
• Irailaren 15a - TKE Liga amaitu zen, Kaiku txapeldun eta Urdaibai txapeldunorde geldituz.
• Irailaren 16a - Bilbo hiriko San Mames estadio berrian Athletic Club eta Vigoko Celtaren artean estreineko futbol partidua jokatu zen. Honenbestez, uda hartan erautsi berria izan zen San Mames (1913-2013) estadio mitiko eta ahaztezina behin betiko ordezkatu zuen.
• Abenduaren 28a - Euskal futbol selekzioak Peruko futbol selekzioari San Mamesen 6-0 irabazi zion.

Mundua

• Martxoaren 16a - Galesko errugbi selekzioak 2013ko Sei Nazioen Txapelketa irabazi zuen.
• Apirilaren 7a - 2013ko Paris-Roubaix: Fabian Cancellara irabazle.
• Apirilaren 21a - 2013ko Lieja-Bastogne-Lieja: Daniel Martin irabazle.
• Irailaren 8a - 2020ko Udako Olinpiar Jokoak ospatzeko Japoniako Tokio hiriaren hautagaitza Istanbul eta Madrilgoari gailendu zitzaien.

Jaiotzak

• Otsailaren 19a - Kim Ju-ae, Ipar Koreako Kim dinastiako kidea.
• Martxoaren 31 - Sofia Otero, bizkaitar aktorea.

Heriotzak

Urtarrila

• Urtarrilaren 1a - Patti Page, estatubatuar abeslari eta aktorea (j. 1927).
• Urtarrilaren 2a - Gerda Lerner, austriar-estatubatuar historialari, idazle eta ekintzailea (j. 1920).
• Urtarrilaren 4a - Ramon Carrera, bizkaitar eskultorea (j. 1935).
• Urtarrilaren 6a - Jon Ander Lopez Maquiera, bizkaitar futbolaria (j. 1976).
• Urtarrilaren 7a - Huell Howser, estatubatuar aktore eta telebista aurkezlea (j. 1945).
• Urtarrilaren 8a - Kenojuak Ashevak, emakume inuit margolaria, inuit arte modernoaren aitzindaritzat joa (j. 1927).
• Urtarrilaren 9a - James M. Buchanan, estatubatuar ekonomialaria, 1986ko Ekonomiako Nobel Saria (j. 1919).
• Urtarrilaren 10a - Ba Mamadou Mbaré, Mauritaniako estatuburua (j. 1946).
• Urtarrilaren 11 - Mariangela Melato, italiar antzezlea (j. 1941).
• Urtarrilaren 11 - Aaron Swartz, estatubatuar programatzaile, enpresa-sortzaile, idazle, ekintzaile politiko eta Interneteko hacktibista (j. 1986).
• Urtarrilaren 12a - Lou Olangua, gipuzkoar rock abeslaria, euskal rockean lehenengo emakumetakoa (j. 1960).
• Urtarrilaren 14a - Félix Lavilla Munarritz, nafar piano-jotzaile eta musikagilea (j. 1928).
• Urtarrilaren 15a - Nagisa Oshima, japoniar zinema-zuzendaria (j. 1932).
• Urtarrilaren 17a - Fernando Guillén, espainiar zinema, telebista eta antzerkiko aktorea (j. 1932).
• Urtarrilaren 18a - Feliciano Matute, Real Sociedadeko futbolaria (j. 1937).
• Urtarrilaren 19a - Taihō Kōki, japoniar sumolaria, gerra osteko sumolaririk garrantzitsuena kontsideratua (j. 1940).
• Urtarrilaren 19a - Hans Massaquoi, alemaniar-estatubatuar kazetari eta idazlea, Alemania nazian jaio eta bizi izandako mulato bakarrenetarikoa (j. 1926).
• Urtarrilaren 20a - Dolores Prida, kubatar-estatubatuar kazetari eta antzerkigilea (j. 1943).
• Urtarrilaren 23a - Józef Glemp, poloniar kardinala (j. 1929).
• Urtarrilaren 25a - Kristian Brisson, bretainierazko idazlea (j. 1927).
• Urtarrilaren 26a - Imanol Elias, gipuzkoar idazlea eta politikaria eta Azpeitiko alkatea (j. 1936).
• Urtarrilaren 31 - Rubén Bonifaz Nuño, mexikar humanista, poeta, itzultzailea, arte-kritikaria eta marrazkilaria (j. 1923).

Otsaila

• Otsailaren 4a - Reg Presley, ingeles abeslaria, The Troggs taldeko kidea (j. 1941).
• Otsailaren 7a - Jan Piarre Soudre, Ixtilarte-Larreko, lapurtar bertsolaria (j. 1924).
• Otsailaren 7a - Jürgen Untermann, alemaniar hizkuntzalari, filologo eta epigrafista (j. 1928).
• Otsailaren 10a - Eugenio Trías, kataluniar filosofo eta idazlea (j. 1942).
• Otsailaren 14a – Ronald Dworkin, estatubatuar filosofo eta legelaria (j. 1931).
• Otsailaren 15a - Alain Desrosières, frantziar estatiskaria, ospetsua estatistikaren historian eta soziologian egindako ikerketengatik (j. 1940).
• Otsailaren 16a - Tony Sheridan, ingeles musikaria (j. 1940).
• Otsailaren 16a - Marifé de Triana, espainiar kopla-abeslaria eta aktorea (j. 1936).
• Otsailaren 18a - Otfried Preußler, haur literaturako alemaniar idazlea (j. 1923).
• Otsailaren 18a - Jose Maria Saltsamendi, Salsamendi III.a, euskal herritar erremontelaria (j. 1925).
• Otsailaren 19a - Ramona Pikabea Mitxelena, gipuzkoar trikitilaria, baserritarra eta garaiko bular-tiratzailea (j. 1917).
• Otsailaren 19a - Robert Richardson, estatubatuar fisikaria, 1996ko Fisikako Nobel Saria (j. 1937).
• Otsailaren 20a - Irina Vladislavovna Bussen, mineralogista, geologoa, petrologoa eta mendigune alkalinoetako espezialista nabarmena (j. 1915).
• Otsailaren 22a - Iñigo Botas, arabar zinema-zuzendari eta gidoilaria (j. 1953).
• Otsailaren 22a - Wolfgang Sawallisch, alemaniar orkestra-zuzendaria (j. 1923).
• Otsailaren 24a - Farideh Lashai, irandar artista, margolaria, pentsalari eta ekintzaile politikoa (j. 1944).
• Otsailaren 26a - Marie-Claire Alain, frantziar organista (j. 1926).
• Otsailaren 27a - María Asquerino, espainiar aktorea (j. 1925).
• Otsailaren 27a - Stéphane Hessel, frantziar politikari, diplomazialari, idazle eta olerkaria (j. 1917).
• Otsailaren 28a - Donald A. Glaser, estatubatuar fisikaria, 1960ko Fisikako Nobel Saria (j. 1926).

Martxoa

• Martxoaren 4a - José Luis Almandoz, gipuzkoar arraunlaria (j. 1938).
• Martxoaren 4a - Seki Matsunaga, japoniar futbolaria (j. 1928).
• Martxoaren 4a - Jérôme Savary, argentinar-frantziar antzerkilaria (j. 1942).
• Martxoaren 5a - Hugo Chávez, Venezuelako presidentea (j. 1954).
• Martxoaren 5a - Víctor Valera, venezuelar eskultorea (j. 1927).
• Martxoaren 5a - Tove Wallenstrøm, danimarkar aktorea (j. 1915).
• Martxoaren 6a - Sabine Bischoff, florete modalitateko alemaniar eskrimalaria (j. 1958).
• Martxoaren 6a - Alvin Lee, ingeles abeslari, egile abeslari eta gitarra-jotzailea, Ten Years After blues rock taldeko kidea (j. 1944).
• Martxoaren 11 - Erica Andrews, mexikar edertasun-lehiaketetako modelo, drag queen, aktore, enpresaburu eta aktibista (j. 1969).
• Martxoaren 12a - Robert Castel, frantziar soziologoa (j. 1933).
• Martxoaren 12a - Teresa Mattei, italiar politikaria, militante komunista, partisanoa, haurren eskubideen aldeko ekintzailea eta feminista (j. 1921).
• Martxoaren 14a - Ieng Sary, kanbodiar politikaria, Khmer Gorriak taldearen sortzaileetakoa (j. 1925).
• Martxoaren 15a - Iñaki Epelde, gipuzkoar artista, euskalzale eta kultur eragilea (j. 1958).
• Martxoaren 18a - Mary Ellen Rudin, estatubatuar matematikaria (j. 1924).
• Martxoaren 21a - Chinua Achebe, nigeriar eleberrigile eta poeta (j. 1930).
• Martxoaren 21a - Pietro Mennea, italiar atleta, zalutasun-probetan espezializatua (j. 1952).
• Martxoaren 22a - Bebo Valdés, kubatar musikari eta piano-jotzailea (j. 1918).
• Martxoaren 27a - Pascual Aldabe Rodríguez, nafar musikagilea (j. 1924).
• Martxoaren 27a - Yvonne Brill, kanadiar propultsio ingeniaria (j. 1924).
• Martxoaren 28a - Richard Griffiths, ingeles aktorea (j. 1947).
• Martxoaren 30a - Xabier López Peña, Thierry, bizkaitar etakidea (j. 1958).

Apirila

• Apirilaren 1a - Moses Blah, Liberiako presidentea (j. 1947).
• Apirilaren 2a - Joaquín Gómez Peruyera, bizkaitar futbolaria (j. 1937).
• Apirilaren 3a - Marivi Bilbao, bilbotar aktorea (j. 1930).
• Apirilaren 3a - Ruth Prawer Jhabvala, Alemanian jaiotako britainiar estatubatuar eleberrigile eta gidoilaria (j. 1927).
• Apirilaren 6a - Bigas Luna, kataluniar zinema zuzendari eta gidoigilea (j. 1946).
• Apirilaren 6a - Miguel Poblet, kataluniar txirrindularia (j. 1928).
• Apirilaren 8a - Waldemar Esteves da Cunha, Santos hiriko Momo erregea, inoiz izan den Momo erregerik zaharrena (j. 1920).
• Apirilaren 8a - Sara Montiel, espainiar abeslari eta aktorea (j. 1928).
• Apirilaren 8a - José Luis Sampedro, espainiar idazlea eta ekonomialaria (j. 1917).
• Apirilaren 8a - Margaret Thatcher, Erresuma Batuko lehen ministroa eta Thatcherismoaren sortzailea eta bultzatzaile nagusia (j. 1925).
• Apirilaren 9a - Joxean Lizarribar, gipuzkoar enpresaburua, Berria Taldeko lehendakaria (j. 1951).
• Apirilaren 9a - Paolo Soleri, italiar arkitektoa (j. 1919).
• Apirilaren 10a - Raymond Boudon, frantziar soziologoa, frantziako soziologo garrantzitsuenetakoa (j. 1934).
• Apirilaren 10a - Robert Edwards, ingeles biologoa, In vitro ernalketa arloko aitzindaria eta 2010eko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1925).
• Apirilaren 11 - Maria Tallchief, estatubatuar dantzaria (j. 1925).
• Apirilaren 11 - Clorindo Testa, italiar-argentinar arkitektoa eta margolaria (j. 1923).
• Apirilaren 11 - Jonathan Winters, estatubatuar aktore eta umorista (j. 1925).
• Apirilaren 12a - Jesus Acín Urzainqui, euskal herritar medikua (j. 1952).
• Apirilaren 12a - Dolores Aguirre, bizkaitar enpresaburua (j. 1935).
• Apirilaren 13a - Bienvenido Zilbeti Urkia, 109 urte eta 22 egun bizi izandako nafarra (j. 1904).
• Apirilaren 14a - Colin Davis, ingeles orkestra-zuzendaria (j. 1927).
• Apirilaren 16a - Ali Kafi, Aljeriako estatuburua (j. 1928).
• Apirilaren 16a - Pedro Ramírez Vázquez, mexikar arkitektoa (j. 1919).
• Apirilaren 17a - Carlos Graça, Sao Tome eta Principeko lehen ministroa (j. 1931).
• Apirilaren 19a - François Jacob, frantziar biologoa, 1965eko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1920).
• Apirilaren 21a - Shakuntala Devi, Emakume konputagailua, indiar idazlea giza kalkulagailua (j. 1929).
• Apirilaren 22a - Pedro Apellaniz, euskal atleta, xabalina jaurtiketan aditua (j. 1924).
• Apirilaren 23a - Mohammed Omar, taliban mugimenduaren sortzailea eta burua (j. c. 1959).
• Apirilaren 28a - Sunti Amilibia, gipuzkoar idazle eta poeta (j. 1917).
• Apirilaren 30a - Viviane Forrester, frantziar saiakeragile, eleberrigile, kazetari eta literatur kritikaria (j. 1925).

Maiatza

• Maiatzaren 2a - Karmele Rotaetxe, bilbotar hizkuntzalaria eta soziolinguista (j. 1932).
• Maiatzaren 4a - Christian de Duve, belgikar biologoa, 1974ko Medikuntzako Nobel saria (j. 1917).
• Maiatzaren 5a - Sarah Kirsch, alemaniar idazlea (j. 1935).
• Maiatzaren 6a - Giulio Andreotti, Italiako lehen ministroa (j. 1919).
• Maiatzaren 7a - Ray Harryhausen, zinemako efektu berezietako teknikaria eta zinema ekoizlea (j. 1920).
• Maiatzaren 7a - Joseba Larrinaga, gipuzkoar paralinpiar atleta (j. 1968).
• Maiatzaren 8a - José María Castivia, euskal herritar futbolaria (j. 1926).
• Maiatzaren 9a - Imanol Bolinaga, gipuzkoar politikari jeltzalea (j. 1933).
• Maiatzaren 9a - Alfredo Landa, iruindar aktorea (j. 1933).
• Maiatzaren 11 - Benantxio Irureta, euskal mendizale nabarmena (j. 1953).
• Maiatzaren 12a - Guanes Etxegarai, lapurtar eskulturagilea, margolaria eta grabatzailea (j. 1954).
• Maiatzaren 12a - Constantino Romero, espainiar telebista aurkezlea, irrati esataria eta bikoizketa aktorea (j. 1947).
• Maiatzaren 15a - Aleksei Bolotov, errusiar alpinista, 11 zortzimilako ezberdin igo zituena (j. 1963).
• Maiatzaren 15a - Henrique Rosa, Ginea-Bissauko behin-behineko presidentea (j. 1946).
• Maiatzaren 16a - Heinrich Rohrer, suitzar fisikaria, 1986ko Fisikako Nobel Saria (j. 1933).
• Maiatzaren 17a - Elijah Harper, kanadar legegilea, Ojibwa-creeak indiar herriko kidea (j. 1949).
• Maiatzaren 17a - Jorge Rafael Videla, Argentinako diktadorea (j. 1925).
• Maiatzaren 20a - Ray Manzarek, estatubatuar musikari, abeslari, ekoizle eta zinema zuzendaria, The Doors taldearen sortzaileetakoa (j. 1939).
• Maiatzaren 20a - Jose Milikua, gipuzkoar arte-historialaria (j. 1921).
• Maiatzaren 21a - Antoine Bourseiller, frantziar aktorea eta antzerki-zuzendaria (j. 1930).
• Maiatzaren 22a - Henri Dutilleux, frantziar musikagilea (j. 1916).
• Maiatzaren 23a - Georges Moustaki, greziar-egiptoar-frantziar kantautorea, XX. mendeko kantagintzaren erreferente nagusietakoa (j. 1934).
• Maiatzaren 24a - Michel Crozier, frantziar soziologoa, erakundeen soziologiaren alorrean analisi estrategikoaren sortzaile nagusia (j. 1922).
• Maiatzaren 26a - Jack Vance, estatubatuar misteriozko, fantasiazko eta zientzia-fikziozko idazlea (j. 1916).
• Maiatzaren 31 - Jairo Mora, costarricar ekintzaile ekologista, dortoka-habiak babesten ari zela eraila (j. 1987).

Ekaina

• Ekainaren 5a - Clément Méric, frantziar ekintzaile antifaxista gaztea, eskuin muturreko talde batekin izandako borroka baten ondorioz.
• Ekainaren 5a - Ruairí Ó Brádaigh, irlandar errepublikar politikari eta militar buruzagia (j. 1932).
• Ekainaren 6a - Jerome Karle, estatubatuar kimikaria, 1985eko Kimikako Nobel Saria (j. 1918).
• Ekainaren 6a - Henri Mathieu, lapurtar pediatra eta ikertzailea (j. 1925).
• Ekainaren 6a - Tom Sharpe, ingeles idazlea (j. 1928).
• Ekainaren 6a - Esther Williams, estatubatuar igerilari eta aktorea (j. 1921).
• Ekainaren 7a - Pierre Mauroy, Frantziako lehen ministroa (j. 1928).
• Ekainaren 9a - Iain Banks, eskoziar eleberrigilea (j. 1954).
• Ekainaren 9a - Walter Jens, alemaniar idazlea (j. 1923).
• Ekainaren 9a - Elias Kerexeta, hernaniar zinemagilea (j. 1934).
• Ekainaren 11 - Robert Fogel, estatubatuar historialari eta zientzialaria, 1993ko Ekonomiako Nobel Saria (j. 1926).
• Ekainaren 12a - Gontzal Díez, gaztelaniazko bilbotar kazetaria, idazlea, arte kritikaria eta poeta (j. 1961).
• Ekainaren 12a - Jiroemon Kimura, 116 urte eta 54 egun bizi izan zen japoniarra, bere garaian momentuko munduko pertsonarik nagusiena (j. 1897).
• Ekainaren 15a - Kenneth G. Wilson, estatubatuar fisikari teorikoa, 1982ko Fisikako Nobel Saria (j. 1936).
• Ekainaren 16a - Josip Kuže, kroaziar futbolari eta entrenatzailea (j. 1952).
• Ekainaren 16a - Ottmar Walter, alemaniar futbolaria (j. 1924).
• Ekainaren 19a - James Gandolfini, estatubatuar aktorea (j. 1961).
• Ekainaren 19a - Gyula Horn, Hungariako lehen ministroa (j. 1932).
• Ekainaren 21a - Fernando Aguilar, Aretxabaletako erbi-txakurra, euskal atleta, luzera handiko lasterketetan aditua (j. 1938).
• Ekainaren 23a - Richard Matheson, estatubatuar eleberrigile eta zinema gidoilaria (j. 1926).
• Ekainaren 24 - Emilio Colombo, Italiako lehen ministroa (j. 1920).
• Ekainaren 29a - Margherita Hack, italiar astrifisikoa​, zientzialaria eta aktibista (j. 1922).

Uztaila

• Uztailaren 1a - Mara Natseva, mazedoniar politikari komunista, jugoslaviar partisanoen kidea (j. 1920).
• Uztailaren 2a - Douglas Engelbart, estatubatuar asmatzailea, ordenagailuetako saguaren asmatzailea (j. 1925).
• Uztailaren 2a - Fawzia Fuad Egiptokoa, Egiptoko printzesa eta Irango erregina ezkontidea (j. 1921).
• Uztailaren 7a - Juan Lizarralde, Altxerri, traineru estropadetako patroi ospetsuenetakoa, 10 aldiz irabazi zuen Kontxako Bandera (j. 1934).
• Uztailaren 9a - Markus Büchel, Liechtensteingo Lehen Ministroa (j. 1959).
• Uztailaren 10a - Józef Gara, poloniar meatzaria, desagertzeko arriskuan dagoen wymysorys hizkuntzan olerkiak eta kantak idatzi zituena (j. 1929).
• Uztailaren 10a - Concha García Campoy, kataluniar kazetaria eta irrati eta telebista aurkezlea (j. 1958).
• Uztailaren 12a - Pran, indiar aktorea (j. 1920).
• Uztailaren 17a - Henri Alleg, frantziar kazetaria, PCFko kidea eta Alger républicain egunkariaren zuzendaria (j. 1921).
• Uztailaren 18a - Julian Lajos, esku huskako nafar pilotaria (j. 1940).
• Uztailaren 22a - Dennis Farina, estatubatuar aktorea (j. 1944).
• Uztailaren 23a - Emile Griffith, estatubatuar boxeolaria (j. 1938).
• Uztailaren 25a - Bernadette Lafont, frantziar aktorea, Nouvelle vague mugimenduko musetako bat (j. 1938).
• Uztailaren 26a - JJ Cale, estatubatuar gitarrajolea eta musikaria (j. 1936).
• Uztailaren 26a - Sung Jae-gi, Hego Koreako feminismoaren aurkako ekintzailea (j. 1967).
• Uztailaren 30a - Robert Bellah, estatubatuar soziologoa, Kaliforniako Unibertsitateko (Berkeley) irakaslea (j. 1927).
• Uztailaren 30a - Felipa Domínguez Taguada, Gurutze Gorriko erizain eta miliziano komunista gipuzkoarra.
• Uztailaren 30a - Antoni Ramallets, kataluniar futbolaria, 1950eko hamarraldiko atezain onenetako bat (j. 1924).

Abuztua

• Abuztuaren 7a - Javier Atutxa, bizkaitar politikari jeltzalea (j. 1937).
• Abuztuaren 7a - Jean-Pierre Destrade, PSF alderdi sozialdemokratako euskal herritar politikaria (j. 1941).
• Abuztuaren 8a - Karen Black, estatubatuar aktore, gidoilari eta abeslaria (j. 1939).
• Abuztuaren 8a - Koxme Lizaso, gipuzkoar bertsolaria (j. 1937).
• Abuztuaren 9a - Eduardo Falú, argentinar gitarrista eta musikagilea (j. 1923).
• Abuztuaren 11 - Raymond Delisle, frantziar txirrindularia (j. 1943).
• Abuztuaren 15a - Rosalía Mera, espainiar jostuna eta enpresaburua (j. 1944).
• Abuztuaren 15a - Sławomir Mrożek, poloniar antzerkigilea (j. 1930).
• Abuztuaren 17a - Maria Luisa Agirre, Doktora, tolosar mediku pediatra, medikuntzan doktoradutza egin zuen lehen emakumezko gipuzkoarra (j. 1919).
• Abuztuaren 19a - Donna Hightower, estatubatuar abeslaria (j. 1926).
• Abuztuaren 20a - Elmore Leonard, estatubatuar idazlea (j. 1925).
• Abuztuaren 24a - Julio Marigil, bizkaitar futbolaria (j. 1936).
• Abuztuaren 25a - Gylmar dos Santos Neves, brasildar futbol atezaina (j. 1930).
• Abuztuaren 29a - Jack Beal, estatubatuar margolaria (j. 1931).
• Abuztuaren 29a - Cliff Morgan, galestar errugbilaria (j. 1930).
• Abuztuaren 30a - Seamus Heaney, irlandar olerkaria eta saiakeragilea, 1995eko Literaturako Nobel Saria (j. 1939).

Iraila

• Irailaren 1a - Ignacio Eizagirre, Errealeko futbolari eta Osasunako entrenatzailea (j. 1920).
• Irailaren 1a - Jean Haritxelhar, nafar euskaltzaina, politikaria eta literatura ikerlaria (j. 1923).
• Irailaren 2a - Valérie Benguigui, frantziar aktorea (j. 1965).
• Irailaren 2a - Ronald Coase, britainiar ekonomialaria, 1991ko Ekonomiako Nobel Saria (j. 1910).
• Irailaren 2a - Frederik Pohl, estatubatuar zientzia-fikzioko generoko idazle eta argitaratzailea (j. 1919).
• Irailaren 7a - Dokka Umarov, txetxeniar gerrillari islamista (j. 1964).
• Irailaren 7a - Marek Špilár, eslovakiar futbolaria (j. 1975).
• Irailaren 8a - Rafaela Etxaniz, gipuzkoar erraketista (j. 1926).
• Irailaren 11 - Jimmy Fontana, italiar kantautore, abeslari eta musikagilea (j. 1934).
• Irailaren 11 - Lesley Sibner, estatubatuar matematikaria (j. 1934).
• Irailaren 12a - Carlos Blanco Aginaga, gipuzkoar irakaslea, idazlea eta frankismoak erbesteratutako intelektual ezkertiarra (j. 1926).
• Irailaren 16a - Eduardo García de Enterría, espainiar legegizona eta abokatua (j. 1923).
• Irailaren 16a - Juan Luis Panero, espainiar poeta (j. 1942).
• Irailaren 16a - Luis Pastori, venezuelar kazetari, politikari eta ekonomista (j. 1921).
• Irailaren 17a - Martí de Riquer, kataluniar idazle humanista eta literatura-kritikaria, Erdi Aroko gaietan espezializatua (j. 1914).
• Irailaren 19a - Saye Zerbo, Volta Garaiko presidentea (j. 1932).
• Irailaren 20a - Thomas Manterola, lapurtar errugbilaria (j. 1927).
• Irailaren 21a - Michel Brault, kanadar zinemagilea (j. 1928).
• Irailaren 22a - David H. Hubel, kanadar-estatubatuar neurobiologoa, 1981eko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1926).
• Irailaren 22a - Álvaro Mutis, kolonbiar nobelagile eta poeta, Hispanoamerikako idazle garaikide nabarmenetakotzat hartua (j. 1923).
• Irailaren 23a - Christopher Koch, australiar eleberrigilea (j. 1932).
• Irailaren 23a - António Ramos Rosa, portugaldar olerkaria (j. 1924).
• Irailaren 29a - Pete T. Cenarrusa, euskal jatorriko estatubatuar politikaria (j. 1917).
• Irailaren 30a - Tere Jaio, bizkaitar aktore eta bikoizlea (j. 1954).
• Irailaren 30a - Fermin Mihura, lapurtar bertsolaria (j. 1946).

Urria

• Urriaren 1a - Tom Clancy, estatubatuar idazle eta eleberrigilea (j. 1947).
• Urriaren 1a - Joseba Macías, bizkaitar kazetari, idazle, soziologo, zinema zuzendari eta unibertsitateko irakaslea (j. 1961).
• Urriaren 3a - Sergei Belov, sobietar saskibaloi jokalari eta entrenatzailea, historiako hoberenetakotzat hartua (j. 1944).
• Urriaren 3a - Ángeles Santos Torroella, 27ko belaunaldiko gironar margolaria eta artista grafikoa (j. 1911).
• Urriaren 4a - Võ Nguyên Giáp, vietnamdar militar komunista, Indotxinako Gerrako eta Vietnamgo Gerrako heroia (j. 1911).
• Urriaren 5a - Ruth R. Benerito, estatubatuar kimikari eta asmatzailea, ehungintzan egindako lanagatik ezaguna (j. 1916).
• Urriaren 7a - Patrice Chéreau, frantziar zinemagilea (j. 1944).
• Urriaren 8a - Philip Chevron, irlandar gitarrajolea, abeslaria eta konposatzailea, The Pogues taldeko kidea (j. 1957).
• Urriaren 9a - Wilfried Martens, Belgikako lehen ministroa (j. 1936).
• Urriaren 10a - Scott Carpenter, estatubatuar astronauta eta akuanauta (j. 1925).
• Urriaren 11 - María de Villota, espainiar auto gidaria (j. 1980).
• Urriaren 12a - Oscar Hijuelos, estatubatuar idazlea (j. 1951).
• Urriaren 15a - Vicente Palacio, bizkaitar historialaria (j. 1920).
• Urriaren 19an desagertua - Hodei Egiluz, Anberesen desagerturiko eta bilaketa luze baten ondoren hilik agertutako galdakoztar gaztea (j. 1989).
• Urriaren 20a - Lawrence Klein, estatubatuar ekonomista, 1980ko Ekonomiako Nobel Saria (j. 1920).
• Urriaren 20a - Pedro María Uribe-Etxebarria, arabar botanikaria (j. 1953).
• Urriaren 21a - Elvira Azkarate Etxebarria, 110 urte eta 206 egun bizi izandako bizkaitarra (j. 1903).
• Urriaren 23a - Anthony Caro, ingeles eskultorea (j. 1924).
• Urriaren 24a - Manolo Escobar, espainiar abeslaria eta aktorea (j. 1931).
• Urriaren 25a - Emma de Cartosio, argentinar idazlea, poeta, ipuingilea, saio-idazlea eta irakaslea (j. 1928).
• Urriaren 25a - Amparo Soler Leal, espainiar aktorea (j. 1933).
• Urriaren 25a - Ramón Tejela, nafar aktorea (j. 1953).
• Urriaren 25a - Marcia Wallace, estatubatuar aktore, ahots-bikoizle eta komediantea (j. 1942).
• Urriaren 27a - Lou Reed, estatubatuar rock abeslaria, musikaria, konposatzailea eta argazkilaria (j. 1942).
• Urriaren 28a - Tadeusz Mazowiecki, Poloniako lehen ministroa (j. 1927).

Azaroa

• Azaroaren 1a - Dora Serrano, toledoar-nafar militante komunista (j. 1916).
• Azaroaren 4a - José Luis Pinillos, bizkaitar psikologoa (j. 1919).
• Azaroaren 6a - Victoria Sau, kataluniar idazlea, psikologoa eta aktibista politiko feminista (j. 1930).
• Azaroaren 7a - Amparo Rivelles, espainiar antzezlea (j. 1925).
• Azaroaren 12a - John Tavener, ingeles musikagilea (j. 1944).
• Azaroaren 13a - José Cantón, bizkaitar futbolari eta entrenatzailea (j. 1937).
• Azaroaren 13a - Hans-Jürgen Heise, alemaniar idazlea (j. 1930).
• Azaroaren 14a - Manuel María Uriarte, arabar abokatu eta politikaria, Bizkaiko gobernadore zibila (j. 1932).
• Azaroaren 15a - Glafkos Kliridis, Zipreko presidentea (j. 1919).
• Azaroaren 16a - Bruno Sermonne, lapurtar aktorea (j. 1941).
• Azaroaren 17a - Antonio Cavero, euskal belar hockey jokalaria (j. 1932).
• Azaroaren 17a - Doris Lessing, britainiar idazlea, 2007ko Literaturako Nobel Saria (j. 1919).
• Azaroaren 19a - Frederick Sanger, ingeles biokimikaria, 1980ko Kimikako Nobel Saria (j. 1918).
• Azaroaren 21a - Marta García Gómez, espainiar kazetaria, telebistako aurkezlea, bikoizketako aktorea eta publizitate-esataria (j. 1961).
• Azaroaren 22a - Alec Reid, irlandar apaiza, Ipar Irlandako eta Euskal Herriko bake prozesuen bultzatzailea (j. 1931).
• Azaroaren 26a - Jesús María Beti Duñabeitia, bilbotar politikaria, historian Bilboko alkatea eta Athletic Clubeko presidentea izandako bakarra (j. 1929).
• Azaroaren 26a - Albert Jovell, kataluniar mediku, idazle eta soziologoa (j. 1963).
• Azaroaren 27a - Nilton dos Santos, brasildar futbolaria, futbolaren historiako defentsa onenetako bat (j. 1925).
• Azaroaren 27a - Waldemar Świerzy, poloniar marrazkigilea (j. 1931).
• Azaroaren 30a - José Luis García-Falces, nafar sindikalista (j. 1920).
• Azaroaren 30a - Paul Walker, estatubatuar aktorea (j. 1973).

Abendua

• Abenduaren 1a - Alfonso Armada, espainiar militarra, 1981eko otsailaren 23ko estatu kolpeko parte hartzailea (j. 1920).
• Abenduaren 1a - Carlos González Echegaray, kantabriar bibliografoa (j. 1921).
• Abenduaren 2a - Antonio Ansola, euskal herritar futbolaria (j. 1931).
• Abenduaren 2a - Pedro Rocha, uruguaiar futbolaria (j. 1942).
• Abenduaren 3a - Fernando Argenta, espainiar kazetaria, musikaria, eta irrati eta telebista aurkezlea (j. 1945).
• Abenduaren 4a - Joana Raspall i Juanola, kataluniar idazle, lexikologo eta liburuzaina (j. 1913).
• Abenduaren 5a - Nelson Mandela, apartheidaren aurkako ekintzailea, Hegoafrikako lehendakaria eta 1993ko Bakearen Nobel Saria (j. 1918).
• Abenduaren 8a - John Cornforth, australiar-britainiar kimikaria, 1975eko Kimikako Nobel Saria (j. 1917).
• Abenduaren 9a - Ximun Haran, lapurtar pilotari, farmazialari eta politikaria (j. 1928).
• Abenduaren 9a - Eleanor Parker, estatubatuar aktorea (j. 1922).
• Abenduaren 14a - Ramon Labaien, euskal herritar enpresaburu, politikari eta euskaltzalea eta Donostiako alkatea (j. 1928).
• Abenduaren 14a - Peter O'Toole, iralndar aktorea (j. 1932).
• Abenduaren 15a - Joan Fontaine, estatubatuar aktorea (j. 1917).
• Abenduaren 17a - Ricardo María Carles Gordó, espainiar kardinala eta Bartzelonako artzapezpiku emeritua (j. 1926).
• Abenduaren 17a - Nieves Torres, PCEko militante nabarmena (j. 1918).
• Abenduaren 21a - Lentxu Rubial, bizkaitar politikaria (j. 1945).
• Abenduaren 22a - Jesús Rodero, nafar sukaldari, gastronomo eta enpresaburua (j. 1930).
• Abenduaren 23a - Mikhail Kalaxnikov, kalibre txikiko armen errusiar diseinatzailea, AK-47 eraso-fusilaren diseinatzailea izateagatik ospetsua (j. 1919).
• Abenduaren 25a - Pierre Wininger, frantziar komiki gidogile eta marrazkilaria (j. 1950).
• Abenduaren 30a - Jose Maria Maguregi, Magu, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (j. 1934).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

• Uztaila - Yōko Mihara, japoniar aktorea, dantzaria eta pin-upa (j. 1933).

Nobel saridunak:

• Fisika: François Englert eta Peter Higgs
• Kimika: Martin Karplus, Michael Levitt eta Arieh Warshel
• Literatura: Alice Munro
• Medikuntza: James Rothman, Randy Schekman eta Thomas Südhof
• Ekonomia: Eugene Fama, Lars Peter Hansen eta Robert J. Shiller
• Bakea: Arma Kimikoak Debekatzeko Erakundea

---

Kanpo estekak

• Datuak: Q1998
• Multimedia: 2013