Azaroaren 16
data
Azaroaren 16a gregoriotar egutegiaren urteko hirurehun eta hogeigarren eguna da, 321.a bisurteetan. 45 egun falta dira urtea amaitzeko.
Jaiotzak
Heriotzak
.jpg)
Gertaerak 
Egutegia 
Izendegia GertaerakAldatu
Euskal HerriaAldatu
- 1979 - ETAk Juan Luis Agirreurreta Arzamendi zibila hil zuen Arrasaten (Gipuzkoa).
- 2006 - Haize indartsuek suteak piztu zituzten Zalduondon (Araba) eta Azpeitian (Gipuzkoa). Zalduondoko udaletxea eta Azpeitiko baserri bat erre ziren.
- 2007 - Eusko Abertzale Ekintzako zinegotziak baztertu zituen Iruñeko Udalak, UPNren eta PSNren botoek hala erabakita.
MunduaAldatu
- 1978 - ETAk Francisco Mateu Canovas Madrilgo audientzia probintzialeko epailea hil zuen.
- 2006 -
- Joseph Kabilak Kongoko Errepublika Demokratikoko hauteskunde presidentzialak irabazi zituen, behin botu kontaketa amaituta.
- 300 bat etorkin ailegatu ziren pateretan Kanariar uharteetara.
- 2007 - Bangladeshen 3.000tik gora hildako eta milioika lekualdatu izan ziren, Sidr zikloiaren eraginez.
- 2010 -
- Shanghaiko 28 solairuko etxe orratz batean izandako sutean 53 pertsona hil ziren.
- Indiako Delhi hirian, eraikin bat behera erortzean 64 pertsona hil ziren.
Arte eta kulturaAldatu
Euskal HerriaAldatu
MunduaAldatu
- 1977 - Close Encounters of the Third Kind ("Aurrez-Aurreko Topaketak Hirugarren Fasean") filma estreinatu zen, Steven Spielbergek zuzendu eta Richard Dreyfuss eta François Truffaut aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1990 - Home Alone ("Etxean Bakarrik") filma estreinatu zen, Chris Columbusek zuzendu eta Macaulay Culkin, Joe Pesci, Daniel Stern, John Heard eta Catherine O'Hara aktoreak antzeztu zuten.
- 1999 - End of Days ("Egunen Amaiera") filma estreinatu zen, Peter Hyamsek zuzendu eta Arnold Schwarzenegger, Gabriel Byrne, Kevin Pollak, Robin Tunney, Rod Steiger, Udo Kier eta CCH Pounder aktoreek antzeztu zutelarik.
- 2003 - Monster ("Mustruoa") filma estreinatu zen, Patty Jenkinsek zuzendu eta Charlize Theron, Christina Ricci, Bruce Dern eta Lee Tergesen aktoreek antzeztu zutelarik.
- 2004 - Alexander ("Alexandro") filma estreinatu zen, Oliver Stonek zuzendu eta Colin Farrell, Angelina Jolie, Val Kilmer, Jared Leto, Rosario Dawson, Anthony Hopkins eta Christopher Plummer aktoreek antzeztu zutelarik.
- 2005 - Cuarto milenio telebista saioa Iker Jiménez kazetari gasteiztarrak Cuatro espainiar telebista katean estreinatu zuen.
Zientzia eta teknologiaAldatu
Euskal HerriaAldatu
MunduaAldatu
KirolakAldatu
Euskal HerriaAldatu
MunduaAldatu
JaiotzakAldatu
Euskal HerriaAldatu
- 1528 - Joana Albretekoa, Nafarroako erregina (h. 1572).
- 1802 - Bernard-Romain Julien, lapurtar litografo eta grabatzailea (h. 1871).
- 1842 - Jean Jaurgain, zuberotar historialari eta literatura-kritikaria, Zazpiak Bat armarriaren sortzailea (h. 1920).
- 1850 - Federico Errazuriz Echaurren, Txileko presidentea (h. 1901).
- 1920 - Joseba Aldamiz-Etxebarria, bizkaitar misiolari eta abiadorea (h. 1966).
- 1925 - Jose Javier Uranga, Oilarra, nafar kazetaria (h. 2016).
- 1927 - Mercedes Luzuriaga, bizkaitar aktorea.
- 1932 - Fernando Sáenz Lacalle, nafar apaiza, San Salvadorreko artzapezpikua (h. 2022).
- 1936 - Fidencio Berrade, nafar apaiza, Sestaoko abadea (h. 2022).
- 1947 - Iñaki Anasagasti, eusko-venezuelar politikari jeltzalea, Venezuelan.
- 1956 - Víctor García Hidalgo, arabar politikaria, Almendralejon.
- 1968 - Serafín Llamas, Ezker Batua-Berdeak alderdiko gipuzkoar politikaria.
- 1970 - Juan Kruz Lakasta, nafar kazetaria, Jakan.
- 1973 - Garikoitz Mendizabal, gipuzkoar musikari eta txistularia.
- 1976 - Estibaliz Gabilondo, euskal aktore eta kazetaria.
- 1983 - Iñigo Díaz, nafar pilotari ohia.
- 2000 - Ander Martín Odriozola, gipuzkoar futbolaria.
MunduaAldatu
- K. a. 42 - Tiberio, Erromako bigarren enperadorea.
- 1538 - Toribio de Mogrovejo, espainiar erlijioso katolikoa (h. 1606).
- 1717 - Jean le Rond d'Alembert, frantziar matematikaria, fisikaria eta filosofoa (h. 1783).
- 1836 - Kalākaua, Hawaiiko Erresumaren azken erregea (h. 1891).
- 1839 - Louis-Honoré Fréchette, kanadiar idazlea eta politikaria (h. 1908).
- 1841 - Jules Violle, frantziar fisikaria eta asmatzailea (h. 1923).
- 1843 - Louise Jopling, ingeles margolaria, bere belaunaldiko emakume artista nabarmenetakoa (h. 1933).
- 1850 - Federico Errázuriz, Txileko presidentea (h. 1901).
- 1855 - Tommaso Tittoni, Italiako lehen ministroa (h. 1931).
- 1867 - Léon Daudet, frantziar kazetari eta idazlea (h. 1942).
- 1874 - Alexander Koltxak, errusiar ozeanografo, itsas armadako almirante eta politikaria (h. 1920).
- 1878 - Nikolai Avksentiev, errusiar eseristen buruetako bat (h. 1943).
- 1889 - George S. Kaufman, estatubatuar antzerkigilea, antzerki zuzendaria eta ekoizlea, umorista eta drama kritikaria (h. 1961).
- 1895 - Paul Hindemith, alemaniar musikagile eta teorikoa (h. 1963).
- 1896 -
- Joan Lindsay, australiar idazlea (h. 1984).
- Oswald Mosley, britainiar politikari faxista (h. 1980).
- 1902 - Alfonso Sánchez Portela, espainiar argazkilaria (h. 1990).
- 1904 - Nnamdi Azikiwe, Zik, Nigeriako aurreneko presidentea (h. 1996).
- 1906 - Henri Charrière, frantziar gaizkile eta idazlea (h. 1973).
- 1907 - Burgess Meredith, estatubatuar aktore, zinema zuzendari, ekoizle eta idazlea (h. 1997).
- 1919 - Victoriana Aizpuru, Vichori, Pitxirri, gipuzkoar erraketista.
- 1922 -
- Gene Amdahl, informatikako proiektuen estatubatuar diseinatzailea, informatikako aitzindarietako bat (h. 2015).
- José Saramago, portugaldar idazlea, 1998ko Literaturako Nobel Saria (h. 2010).
- 1930 -
- Chinua Achebe, nigeriar eleberrigile eta poeta (h. 2013).
- Salvatore Riina, U curtu, siziliar mafiako buruzagi ohia eta garai guztietako kide ospetsuenetakoa (h. 2017).
- 1932 - Robert Gurik, kanadar antzerkigilea.
- 1935 - France-Albert René, Seychelleetako presidentea (h. 2019).
- 1936 -
- Joaquín Navarro-Valls, espainiar mediku eta kazetaria, Egoitza Santuaren bozeramailea (h. 2017).
- Igor Turtxin, ukrainar eskubaloi entrenatzailea (h. 1993).
- 1950 -
- Beatriz Escudero, asturiar aktorea, kantaria eta telebista aurkezlea.
- Amelia Valcárcel, espainiar filosofoa.
- 1951 - Pepe Navarro, espainiar aurkezle, kazetari, ekoizle eta idazlea.
- 1952 - Shigeru Miyamoto, Mario ordenagailuetako bideo-jokoaren sortzailea.
- 1954 - Ramón Luis Valcárcel, Murtziako Autonomia Erkidegoko presidentea.
- 1955 - Guillermo Lasso, Ekuadorko presidentea.
- 1958 - Sooronbay Jeenbekov, Kirgizistango presidentea.
- 1964 -
- Valeria Bruni Tedeschi, frantziar-italiar aktore, gidoilari eta zuzendaria.
- Midori Honda, japoniar futbolaria.
- Diana Krall, kanadar piano-jotzailea eta jazz-abeslaria.
- Paco Liaño, espainiar futbol atezain ohia.
- 1967 - Lisa Bonet, estatubatuar aktorea.
- 1968 - Luis Pazos Rodriguez, traineru estropadetako arraunlari galiziarra.
- 1974 - Paul Scholes, britainiar futbolari ohia.
- 1976 - Kazuhiro Suzuki, japoniar futbolari ohia.
- 1977 -
- Maggie Gyllenhall, estatubatuar aktorea.
- Naoko Kawakami, japoniar futbolari ohia.
- 1980 - Germán Gabriel, espainiar saskibaloi jokalari ohia.
- 1985 - Sanna Marin, Finlandiako lehen ministroa.
- 1986 - Maxime Médard, frantziar errugbi jokalaria.
- 1994 - Moses Kingsley, nigeriar saskibaloi jokalaria.
HeriotzakAldatu
Euskal HerriaAldatu
- 1508 - Maria San Juan de Garonda, bizkaitar emagina, Inkisizioak sorginkeria leporatuta errea.
- 1533 - Diego Martinez de Alaba, arabar aitoren seme eta politikaria.
- 1799 - Dominique Garat Hiriarte, lapurtar politikaria (j. 1735).
- 1891 - Paulina Harriet, lapurtar enpresaburu eta filantropoa, Valladoliden (j. c. 1811).
- 1936 - Wilhelm Wakonigg, austriar jatorriko bilbotar enpresari, ingeniari eta diplomatikoa, fusilatua (j. 1875).
- 1963 - Pedro Landeta, bizkaitar karmeldar misiolaria, Indian (j. 1887).
- 1975 - Agustín Gómez Pagola, gipuzkoar politikaria eta futbolaria, Moskun (j. 1922).
- 1976 - Antonio Arrue, euskal idazlea (j. 1903).
- 1989 - Ignacio Ellakuria, bizkaitar jesuita, filosofo eta teologoa, askapenaren teologiaren ekintzailerik handienetarikoa, El Salvadorren (j. 1930).
- 1991 - Jose Maria Cobo, bizkaitar futbolaria (j. 1937).
- 2005 - Frantzisko Garmendia Aiestaran, gipuzkoar elizgizona, New Yorkeko Apezpiku Laguntzaile izandakoa, New Yorken (j. 1924).
- 2007 - Javier Eskalza, euskal herritar futbolaria (j. 1952).
- 2013 - Bruno Sermonne, lapurtar aktorea, Villejuifen (j. 1941).
- 2014 - Javier Azagra, nafar apaiza, Cartagenako apezpikua, Murtzian (j. 1923).
- 2015 - Alberto Albistegi Arizmendiarrieta, gipuzkoar futbolaria (j. 1933).
- 2017 - Belen Gonzalez Peñalva, gipuzkoar ETAkidea, erakundearen buruzagi historikoa (j. 1957).
- 2020 -
- Ignazio Arregi, gipuzkoar erlijio-gizon eta kazetaria (j. 1931).
- Manolo Legina, bilbotar musikaria, trikitilaria (j. 1925).
MunduaAldatu
- 1093 - Santa Margarita Eskoziakoa, Eskoziako Erresumako erregina (j. c. 1045).
- 1240 - Ibn al-Arabi, andalustar filosofo, teosofo eta mistikoa (j. 1165).
- 1253 - Aines Asiskoa, Italiako santu katolikoa (j. 1197/98).
- 1272 - Henrike III.a Ingalaterrakoa, Ingalaterrako erregea (j. 1207).
- 1328 - Hisaaki Printzea, Japoniako Kamakura shogunerriko zortzigarren shoguna (j. 1276).
- 1625 - Sofonisba Anguissola, pizkunde garaiko italiar margolaria.
- 1688 - Ann Glover, Bostonen sorgintzat hartu eta urkatu zuten azken pertsona.
- 1706 - Godfried Schalcken, holandar genero eta erretratu margolaria (j. 1643).
- 1794 - Rudolf Erich Raspe, alemaniar idazle, liburuzain eta zientzialaria (j. 1736).
- 1797 - Frederiko Gilen II.a Prusiakoa, Prusiako erregea (j. 1744).
- 1808 - Mustafa IV.a, Otomandar Inperioko sultana (j. 1779).
- 1820 - Jean-Lambert Tallien, frantziar politikaria eta kazetaria (j. 1767).
- 1831 - Karl von Clausewitz, prusiar jenerala (j. 1780).
- 1878 - Đura Jakšić, serbiar idazlea (j. 1832).
- 1885 - Louis Riel, kanadar buruzagi mestizoa (j. 1844).
- 1888 - Arsène Darmesteter, frantziar hizkuntzalaria (j. 1846).
- 1919 - Pierre Forsans, frantziar politikaria, Biarrizko alkatea (j. 1853).
- 1925 - Gerhard Hessenberg, alemaniar matematikaria (j. 1874).
- 1952 -
- Solomija Kruxelnytska, ukrainar sopranoa, XX. mendearen lehen erdiko opera-izarrik distiratsuenetakotzat joa (j. 1872).
- Charles Maurras, frantziar idazle eta politikaria, Action Française mugimenduaren antolatzaile eta ideologoa (j. 1868).
- 1953 - T. F. O'Rahilly, irlandar hizkuntalaria (j. 1883).
- 1960 - Clark Gable, estatubatuar aktorea, soinudun zinemako hastapenetako izar handienetakoa (j. 1901).
- 1965 - William T. Cosgrave, irlandar politikaria (j. 1880).
- 1982 -
- Pavel Aleksandrov, errusiar matematikaria (j. 1896).
- Lenny Murphy, Ipar Irlandako paramilitar loialista, Shankill Butchers hiltzaile taldeko buruzagia izateagatik ospetsua, eraila (j. 1952).
- 1985 - Omayra Sánchez, Nevado del Ruiz sumendiaren erupzioaren ondorioz hiru egunez bere etxeko lokatz eta hondarren artean harrapatuta egon ondoren hil zen 13 urteko neska kolonbiarra (j. 1972).
- 1991 - Alberto Girri, argentinar olerkari, itzultzaile eta kontalaria (j. 1919).
- 1993 -
- Tomàs Garcés, kataluniar olerkari eta kazetaria (j. 1901).
- Lucia Popp, eslovakiar sopranoa (j. 1939).
- 1997 - Georges Marchais, frantziar politikaria (j. 1920).
- 1999 - Daniel Nathans, estatubatuar mikrobiologo eta sendagilea, 1978ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1928).
- 2005 - Henry Taube, kanadar kimikaria, 1983ko Kimikako Nobel Saria (j. 1915).
- 2006 -
- Milton Friedman, estatubatuar ekonomialari eta intelektuala, 1976ko Ekonomiako Nobel Saria (j. 1912).
- Jordi Sarsanedas i Vives, kataluniar idazlea (j. 1924).
- Joaquim Xicoy i Bassegoda, kataluniar politikaria.
- 2014 - Antoni Maria Badia, kataluniar filologo eta hizkuntzalaria (j. 1920).
- 2018 - William Goldman, estatubatuar eleberrigile, antzerki-idazle eta gidoigilea (j. 1931).
- 2020 - María Salvo, espainiar ekintzaile antifrankista, frankismo garaiko errepresioaren biktima (j. 1920).
- 2022 -
- Carol Leigh, estatubatuar artista, idazlea, zinemagilea eta sexu langileen eskubideen aldeko ekintzailea (j. 1951).
- Gerhard Rodax, austriar futbolaria (j. 1965).
- Isabel Salgado, brasildar boleibol jokalaria eta entrenatzailea (j. 1960).
- Wen Tsai Wang, txinatar botanikaria (j. 1926).
Jaiak eta urteurrenakAldatu
- Sehaska egutegiko izendegia: Atxuri, Atxuria eta Aitxuri.
Kanpo estekakAldatu
Datuak: Q3029
Multimedia: 16 November
