Maiatzaren 26

Maiatzaren 26a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta berrogeita seigarren eguna da, 147garrena bisurteetan. 219 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Mikel Nieve Jaiotza: Leitza, 1984 Jacques Bergerac Jaiotza: Biarritz, 1927 Heriotza: Angelu, 2014ko ekainaren 15a Gorka Kijera Jaiotza: Hernani, 1986 Jose de Azpiazu Jaiotza: Oñati, 1912 Heriotza: , 1986ko abenduaren 28a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Miles Davis Jaiotza: Alton, 1926 Heriotza: Santa Monica, 1991ko irailaren 28a John Wayne Jaiotza: Winterset, 1907 Heriotza: Westwood, 1979ko ekainaren 11 Isadora Duncan Jaiotza: San Frantzisko, 1877, 1878, 1878 eta 1877 Heriotza: Niza, 1927ko irailaren 14a Philippe de Champaigne Jaiotza: Brusela, 1602 Heriotza: Paris, 1674ko abuztuaren 12a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Maiatzaren 26ko jaiotzak Edmond de Goncourt • Albert, Duke in Prussia • Nicolaus Zinzendorf • Matt Stone • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Jacques Laffitte Jaiotza: Baiona, 1767ko urriaren 24a eta 1767 Heriotza: Paris, 1844 Amado Alonso Jaiotza: Lerin, 1896ko irailaren 13a Heriotza: Arlington, 1952 Miguel Artola Jaiotza: Donostia, 1923ko uztailaren 12a Heriotza: Madril, 2020 Jean Isidore Harizpe Jaiotza: Baigorri, 1768ko abenduaren 7a Heriotza: Lakarra, 1855 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Martin Heidegger Jaiotza: Meßkirch, 1889ko irailaren 26a Heriotza: Friburgo, 1976 Zbigniew Brzezinski Jaiotza: Varsovia, 1928ko martxoaren 28a Heriotza: Falls Church city konderria, 2017 Sydney Pollack Jaiotza: Lafayette, 1934ko uztailaren 1a Heriotza: Pacific Palisades, 2008 Samuel Pepys Jaiotza: City of London, 1633ko otsailaren 23a eta 1632ko otsailaren 23a Heriotza: Clapham, 1703 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Maiatzaren 26ko heriotzak Alexander Gottlieb Baumgarten • Jacob Riis • Mirza Ghulam Ahmad • Karl Löwith • Ernest Solvay • Victor Herbert • Eskuz gaurkotu

Gertaerak Europako bandera 1805 - Napoleon Bonaparte Italiako errege koroatu zuten, Milango katedralean. 1918 - Georgiaren independentzia aldarrikapena, Errusiatik bereiziz. 1986 - Europako Erkidegoak Europako bandera urdin eta izarduna (irudian) onetsi zuen. 2006 - Europako tren geltokirik handiena inauguratu zuten Berlinen, Berlin Hauptbahnhof delakoa. 2011 - Serbian Ratko Mladić gerra kriminala atxilotu zuten: 1995ko uztailaren 6tik 25era bere buruzagitzapean Srebrenicako sarraskia burutu zen. + Gertaera gehiago... Egutegia Aurreko eta hurrengo urteetan 2022: Osteguna 2023: Ostirala 2024: Igandea 2026: Asteartea 2027: Asteazkena 2028: Ostirala Izendegia Santutegia: Filipe Neri, Eleuterio, Mariana Jesusena, Petri Sans i Jordà Seaska egutegia: Irantzu.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1984 – Komite Antinuklearretako Xabier eta Endika Lorenzo Algortan bahitu eta jipoitu zituen GALek.
• 1991ko Nafarroako Parlamenturako hauteskundeak.
• 2006 – Arcelor eta Severstal altzairuegileen arteko fusioa argitara eman zen Mittal Steel enpresak Arcelor erosteko zituen asmoak zapusteko.

Mundua

• 1524 – Atiquipaque, Xinca herriaren hiririk garrantzitsuena konkistatu zuten espainiarrek.
• 1979 – Madrilen, California 47ko atentauan bederatzi pertsona hil ziren eta 61 zauritu ziren. Poliziak GRAPO taldea izan zela zioen; azken horiek ardura ezeztatu zuten.
• 2003 – Ukrainian-Mediterranean Airlines konpainiaren 4230 hegaldia Pilav mendian erori zen, Trabzongo aireportutik gertu. Hegazkinean 75 pertsona zeuden, horietatik 62 militar espainiarrak. Guztiak hil ziren.
• 2006 – Europako tren geltokirik handiena inauguratu zuten Berlinen, Berlin Hauptbahnhof delakoa.
• 2011 – Serbian Ratko Mladić gerra kriminala atxilotu zuten: 1995ko uztailaren 6tik 25era bere buruzagitzapean Srebrenicako sarraskia burutu zen.

Arte eta kultura

Mundua

• 1995 – Robert Longo estatubatuar zinema zuzendariak zuzendu, eta Keanu Reeves, Dolph Lundgren, Takeshi eta Ice-T aktoreek antzeztutako Johnny Mnemonic filma estreinatu zen.

Zientzia eta teknologia

Mundua

• 2011 – NASAk Marte planetan duen Spirit ibilgailua hiltzat eman zuen.

Kirolak

Mundua

• 1923 – Lehenengo aldiz abiatu zen Le Manseko 24 Orduak auto lasterketa.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1669 – Pedro Bernardo Villarreal, euskal ingeniari eta intelektuala (h. 1740).
• 1838 – Jose Inazio Arana, gipuzkoar idazlea (h. 1896).
• 1848 - Petra Lekuona, Oiartzun herriko ongilea (h. 1929).
• 1901 – Petra Gandarias, bilbotar Emakume Abertzale Batzaren kidea eta euskara irakaslea (h. 1989).
• 1906 – Pedro Sarriegi, euskal idazle eta antzerkigilea (h. 1968).
• 1912 – Jose de Azpiazu, gipuzkoar konpositore eta gitarra-jotzailea (h. 1986).
• 1923 – André Alvarez, lapurtar errugbilaria (h. 2005).
• 1927 – Jacques Bergerac, lapurtar antzezlea (h. 2014).
• 1931 – Luis Iriondo, gipuzkoar aktore eta musikagilea (h. 2017).
• 1937 – Piarres Aintziart, baxenafar idazlea.
• 1943 – Julio Villar, donostiar bidaiari, mendizale eta idazlea.
• 1958 – Jesús Etaio Arrondo, nafar erlijiosoa, San Joan Jainkoarenaren Ordena Ostalariaren nagusi jenerala.
• 1959 – Gloria Sánchez Martín, arabar politikaria, Madrilen.
• 1966 – Fernando Mendiluze, Mendiluze III.a, nafar pilotari ohia.
• 1970 – Maribel Vaquero, EAJko gipuzkoar politikaria.
• 1976 – Xabier San Sebastian, gipuzkoar aktorea.
• 1977 – Franck Dolosor, lapurtar kazetaria.
• 1978 – Leire Iglesias Santiago, gipuzkoar politikaria.
• 1980 –
  • Elisa Arteta, nafar dantzaria eta koreografoa.
  • Jokin Ormaetxea, gipuzkoar txirrindularia (h. 2004).
• 1984 – Mikel Nieve, nafar txirrindulari ohia.
• 1986 – Gorka Kijera, gipuzkoar futbolaria.
• 1987 – Ibai Ardanaz, nafar futbolaria.
• 1992 – Mikel Juaristi, gipuzkoar futbolaria.
• 1994 – Altair Reyes, arabar futbolaria.
• 1996 – Axier Arteaga, Arteaga II.a, gipuzkoar esku huskako pilotaria.

Mundua

• 972 – Ramon Borrell, Bartzelonako kondea (h. 1017).
• 1264 – Koreyasu Printzea, Japoniako Kamakura shogunerriko zazpigarren shoguna (h. 1326).
• 1478 – Klemente VII.a, Aita santua (h. 1534).
• 1566 – Mehmed III.a, Otomandar Inperioko sultana (h. 1603).
• 1602 – Philippe de Champaigne, frandriar-frantziar margolari eta marrazkilaria (h. 1674).
• 1645 – Sara Saftleven, Holandako Urrezko Mendeko margolari holandarra (h. 1702).
• 1650 – John Churchill, Marlborougheko I. dukea, ingeles militar eta politikaria (h. 1722).
• 1667 – Abraham de Moivre, frantziar matematikaria (h. 1754).
• 1790 – Albert Goblet d'Alviella, Belgikako lehen ministroa (h. 1873).
• 1796 – Luis II.a Liechtensteingoa, Liechtensteingo printzea (h. 1858).
• 1810 – Christen Købke, Danimarkako Urrezko Aroko daniar margolaria (h. 1848).
• 1849 – Hubert von Herkomer, Bavarian jaiotako ingeles margolari, zinemagile eta musikagilea (h. 1914).
• 1850 – Amélie Helga Lundahl, finlandiar margolaria (h. 1914).
• 1867 – Maria Teckekoa, Erresuma Batuko erregina ezkontidea eta Indiako Enperatriz ezkontidea (h. 1953).
• 1871 – Camille Huysmans, Belgikako lehen ministroa (h. 1968).
• 1872 – António Maria da Silva, Portugalgo lehen ministroa (h. 1950).
• 1881 – Maria Olga de Moraes Sarmento da Silveira, portugaldar idazle eta feminista (h. 1948).
• 1886 – Al Jolson, lituaniar-estatubatuar abeslari, aktore eta umorista (h. 1950).
• 1894 – Paul Lukas, hungariar aktorea (h. 1971).
• 1895 – Dorothea Lange, estatubatuar argazkilari eta fotokazetaria (h. 1965).
• 1900 – Vítězslav Nezval, txekiar olerkaria (h. 1958).
• 1907 –
  • Fulgencio Coll, espainiar militar eta politikaria, Bizkaiko gobernadore zibila (h. 1978).
  • John Wayne, estatubatuar aktorea (h. 1979).
• 1908 – Robert Morley, ingeles aktorea (h. 1992).
• 1909 – Matt Busby, eskoziar futbolari eta entrenatzailea (h. 1994).
• 1910 – Laurance Rockefeller, estatubatuar filantropoa (h. 2004).
• 1912 – János Kádár, Hungariako lehen ministroa (h. 1989).
• 1913 –
  • Erich Bautz, alemaniar txirrindularia (h. 1986).
  • Peter Cushing, ingeles aktorea (h. 1994).
  • Pierre Daninos, frantziar idazlea eta kazetaria (h. 2005).
• 1920 – Peggy Lee, estatubatuar jazz abeslari, abestigile eta aktorea (h. 2002).
• 1923 – James Arness, estatubatuar aktorea (h. 2011).
• 1924 – Brenda Helser, estatubatuar igerilaria (h. 2001).
• 1925 – Neris Amelia Martínez Salazar, Juana Bacallao, kubatar abeslari eta musikaria (h. 2024).
• 1926 – Miles Davis, estatubatuar jazz tronpeta-jotzailea eta musikagilea, jazz modernoaren joera berrien aitzindaria (h. 1991).
• 1928 – Jack Kevorkian, estatubatuar fisikaria eta sendagilea (h. 2011).
• 1929 –
  • François Leterrier, frantziar zinema zuzendaria eta aktorea (h. 2020).
  • Catherine Sauvage, frantziar abeslaria (h. 1998).
• 1934 – Louis Joinet, frantziar legelaria, giza eskubideen alorrean NBEren ordezkaria munduko hainbat gatazkatan (h. 2019).
• 1936 – Hiroshi Saeki, japoniar futbolaria (h. 2010).
• 1938 – Teresa Stratas, jatorri grekodun duen opera abeslari sopranoa.
• 1940 – Levon Helm, estatubatuar musikari eta aktorea, The Band taldeko kidea (h. 2012).
• 1941 – Kenji Tochio, japoniar futbolaria.
• 1946 –
  • Gil Carlos Rodríguez Iglesias, espainiar abokatua (h. 2019).
  • Luciana Wolf, espainiar abeslaria eta politikaria.
• 1948 – Philippe Rukamba, ruandar apezpiku katolikoa.
• 1949 –
  • Jello Biafra, estatubatuar punk musikari eta aktibista politikoa.
  • Jeremy Corbin, ingeles politikaria, Alderdi Laboristako burua.
  • Ward Cunningham, estatubatuar informatikaria, wikiaren asmatzailea.
• 1951 – Sally Ride, estatubatuar ingeniari, fisikari eta astronauta, espaziora igotako lehenbiziko estatubatuar emakumezkoa (h. 2012).
• 1954 –
  • Michael Devine, INLAko kide sortzaileetako bat (h. 1981).
  • Erich Hackl, austriar idazle eta itzultzailea.
• 1955 – Doris Dörrie, alemaniar zinema-zuzendaria.
• 1957 – Carlos Faemino, espainiar humorista, Faemino y Cansado bikoteko kidea.
• 1959 - Raimundo Amador, flamenko gitarra jotzaile espainiarra.
• 1963 – Petra Elser, alemaniar itzultzailea.
• 1964 – Lenny Kravitz, estatubatuar musikagilea, abeslaria eta ekoizlea.
• 1966 –
  • Félix Álvarez, Felisuco, espainiar umorista, telebista aurkezle eta politikaria.
  • Zola Budd, britainiar atleta ohia, distantzia ertain eta luzeetan aditua.
  • Helena Bonham Carter, ingeles aktorea.
• 1968 –
  • Frederiko X.a Danimarkakoa, Danimarkako erregea.
  • Kim Coco Iwamoto, estatubatuar emakumezko politikari transgeneroa.
  • Fernando León de Aranoa, espainiar zinema zuzendari eta gidoilaria.
• 1971 - Rachael Blake, australiar aktorea.
• 1975 – Lauryn Hill, estatubatuar rapero eta abeslaria.
• 1977 – Raina Telgemeier, estatubatuar komikigilea.
• 1978 - Rocio Madrid, espainiar telebistako-aurkezlea eta aktorea.
• 1980 – Sergio Boris, espainiar futbolaria.
• 1981 –
  • Eda-Ines Etti, estoniar abeslaria.
  • Pastora Filigrana García, ijito jatorriko abokatu, sindikalista, feminista, idazle eta giza eskubideen aldeko ekintzailea.
• 1986 – Àstrid Bergès-Frisbey, frantziar-espainiar aktorea.
• 1987 – Josh Thomas, australiar umorista, aktore eta gidoilaria.
• 1990 – Antonio Gabarre, aragoiar futbolaria.
• 1991 – Julianna Rose Mauriello, estatubatuar aktore eta dantzaria.
• 1993 –
  • Sanni Kurkisuo, finlandiar abeslari eta aktorea.
  • Rayderley Zapata, dominikar-espainiar gimnasta artistikoa.
• 1995 – Marta Cardona, espainiar futbolaria.
• 1997 – Shunta Tanaka, japoniar futbolaria.
• 2003 - Eneko Ortiz, espainiar futbolaria.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1768 – Félix Berroeta, gipuzkoar militar eta kolonia-administratzailea, Txileko gobernadorea izandakoa, Txilen.
• 1817 – Ignacio Maria Alaba, arabar militarra, Chiclana de la Fronteran (j. 1750).
• 1844 – Jacques Laffitte, lapurtar bankaria eta politikaria, Parisen (j. 1767).
• 1855 – Jean Isidore Harizpe, Frantziako Armadan aritutako euskal militarra, Frantziako mariskala izandakoa (j. 1768).
• 1892 – José Lerga Donamaria, nafar buruzagi karlista (j. 1817).
• 1952 – Amado Alonso, nafar literatura-kritikari eta hizkuntzalaria, Massachusettsen (j. 1896).
• 1953 – Marie-Charlotte Dupouy, Maria Teresa, lapurtar moja, beneragarri izendatua (j. 1873).
• 1954 - Inaxio Asteasuinzarra Lertxundi, Oyarzun, gipuzkoar errotaria eta errota konpontzaile eta asmatzailea (j. 1886).
• 1963 – José María Arellano, nafar legelari eta politikaria, Bizkaiko eta Gipuzkoako gobernadore zibila, Madrilen (j. 1885).
• 1980 – Leandro Agirretxe, gipuzkoar futbolari eta medikua (j. 1890).
• 1981 – Alberto Schommer Koch, alemaniar argazkilaria, Alberto Schommer García arabar argazkilariaren aita (j. 1897).
• 1987 – Emiliana Zubeldia, nafar musikagile eta piano-jotzailea, Mexikon (j. 1888).
• 2005 – Juana Tejedor Garrastazu, 108 urte eta 336 egun bizi izandako euskal herritarra (j. 1896).
• 2006 – Carlos Etaio, Capitán Etayo, euskal itsasgizon eta esploratzailea (j. 1921).
• 2020 – Miguel Artola, gipuzkoar historialaria, Madrilen (j. 1923).

Mundua

• 946 – Edmundo I.a Ingalaterrakoa, Ingalaterrako erregea (j. 921).
• 1076 – Erramun Berenger I.a, Bartzelonako kondea (j. 1023).
• 1421 – Mehmed I.a, Otomandar Inperioko sultana.
• 1512 – Bayezid II.a, Otomandar Inperioko sultana (j. 1447).
• 1552 – Sebastian Münster, alemaniar kartografo eta kosmografoa (j. 1488).
• 1595 – Filipe Neri, italiar apaiza (j. 1515).
• 1703 – Samuel Pepys, britainiar idazlea (j. 1633).
• 1818 – Michael Andreas Barclay de Tolly, errusiar mariskala (j. 1761).
• 1821 – Constance Mayer, frantziar margolaria (j. 1775).
• 1831 – Mariana Pineda, espainiar liberala, Hamarkada Deitoragarrian exekutatua (j. 1804).
• 1875 – Victoriano Sánchez Barcáiztegui, espainiar itsas-militarra (j. 1826).
• 1876 – František Palacký, txekiar historialaria eta politikaria (j. 1798).
• 1883 – Abd el-Kader, Aljeriako emirra (j. 1808).
• 1891 – Staka Skenderova, bosniar irakasle, gizarte-langile, idazle, folklorista eta moja (j. 1828).
• 1899 – Wilhelmine Gulowsen, norvegiar idazle, poeta, argitaratzaile eta itzultzailea (j. 1848).
• 1902 – Jean-Joseph Benjamin-Constant, frantziar margolari eta grabatzailea (j. 1845).
• 1907 – Ida McKinley, Ameriketako Estatu Batuetako lehen dama (j. 1847).
• 1912 – Amalia Bavarian, Wittelsbacheko etxearen ordezkaria eta Dukesa Bavarian (j. 1865).
• 1923 – Albert Leo Schlageter, freikorps paramilitar alemanen partaidea (j. 1894).
• 1937 – Shobhanasundari Mukhopadhyay, indiar idazle eta folklorista (j. 1877).
• 1939 – Neus Bouza Gil, kataluniar milizianoa, fusilatua (j. 1916).
• 1945 – Urania Mella, galiziar politikaria, emakumeen elkartegintzaren aitzindaria (j. 1899).
• 1952 – Emilie Flöge, austriar moda diseinatzailea eta enpresaria eta Gustav Klimten bikotekidea (j. 1874).
• 1955 – Alberto Ascari, 1 Formulako italiar pilotua (j. 1918).
• 1958 – Francis Carco, frantziar idazlea (j. 1886).
• 1976 – Martin Heidegger, alemaniar filosofoa (j. 1889).
• 1978 –
  • Jorge Icaza, ekuadortar eleberrigilea (j. 1906).
  • Tamara Karsavina, errusiar dantzaria (j. 1885).
• 1982 – Pamela Hinkson, anglo-irlandar eleberrigilea eta kazetaria (j. 1900).
• 1987 – Ajita Wilson, estatubatuar zinema-aktore eta aktore pornografikoa (j. 1950).
• 1991 – Claudine Dupuis, frantziar aktorea (j. 1924).
• 1993 – Leonor Lambertini, brasildar aktore eta gidoilaria (j. 1920).
• 2001 – Anne Haney, estatubatuar aktorea (j. 1934).
• 2002 – Mamo Wolde, etiopiar atleta, nazioarteko mailan distantzia luzean arrakasta lortu zuen Afrikako lehen korrikalaria (j. 1932).
• 2004 – Nikolai Txernikh, sobietar eta ukrainar astronomoa (j. 1931).
• 2005 –
  • Eddie Albert, estatubatuar aktorea (j. 1906).
  • Sangoulé Lamizana, Volta Garaiako presidentea (j. 1916).
• 2008 – Sydney Pollack, estatubatuar zinema zuzendaria, ekoizlea eta aktorea (j. 1934).
• 2012 – Arthur Decabooter, flandriar txirrindularia (j. 1936).
• 2013 – Jack Vance, estatubatuar misteriozko, fantasiazko eta zientzia-fikziozko idazlea (j. 1916).
• 2015 – Vicente Aranda, kataluniar zinema zuzendaria (j. 1926).
• 2016 – Arturo Pomar, espainiar xake jokalaria (j. 1931).
• 2017 –
  • Zbigniew Brzezinski, poloniar jatorriko estatubatuar diplomatiko eta politikaria (j. 1928).
  • Beatriz Maggi, kubatar saiakeragilea, unibertsitateko irakaslea eta literatura-kritikaria (j. 1924).
• 2018 – Alan Bean, NASAko estatubatuar astronauta, ingeniari eta margolaria (j. 1932).
• 2019 – Prem Tinsulanonda, Thailandiako lehen ministroa (j. 1920).
• 2020 –
  • Richard Herd, estatubatuar aktorea (j. 1932).
  • Vladimir Lopukhin, erruso-sobietar ekonomialaria (j. 1952).
• 2021 – Tarcisio Burgnich, italiar futbolari eta entrenatzailea (j. 1939).
• 2022 –
  • Ciriaco de Mita, Italiako 47. lehen ministroa (j. 1928).
  • Andrew Fletcher, ingeles musikaria, Depeche Mode taldearen sortzaileetako bat (j. 1961).
  • Ray Liotta, estatubatuar aktorea (j. 1954).
  • Alan White, ingeles bateria-jotzaile eta abeslaria, Yes taldeko kidea (j. 1949).
• 2023 – Pierre Ruby, frantziar txirrindularia (j. 1932).
• 2024 – Ludwika Wujec, poloniar fisikari, irakasle eta politikaria (j. 1941).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Irantzu.

Kanpo estekak

• Datuak: Q2586
• Multimedia: 26 May / Q2586

Maiatzaren 25 | Urteko egutegi | Maiatzaren 27