Urriaren 27
data
Urriaren 27a gregoriotar egutegiaren urteko hirurehungarren eguna da, 301.a bisurteetan. 65 egun falta dira urtea amaitzeko.
GertaerakAldatu
Euskal HerriaAldatu
MunduaAldatu
- 1275 - Amsterdam hiria sortu zen. "Amsterdam" terminoaren lehenengo agerraldia.
- 1806 - Napoleon Berlinen sartu zen.
- 1979 - Saint Vincent eta Grenadinak Erresuma Batutik independizatu ziren.
- 2005 - Parisen piztu zituzten kale istilu larriak, ia bi hilabetez luzatu zirenak, arrazoi sozial, kultural, politiko eta ekonomikoengatik.
- 2014 - Guardia Zibilak ustelkeriaren aurka Púnica operazioa burutu zuen. 51 pertsona atxilotu eta 259 miaketa egin zituen.
Arte eta kulturaAldatu
Euskal HerriaAldatu
MunduaAldatu
- 1955 - Nicholas Ray estatubatuar zinema zuzendariaren Rebel Without a Cause filma estreinatu zen.
- 1995 - Mike Figgis ingeles zinema zuzendariak zuzendutako Leaving Las Vegas filma estreinatu zen.
Zientzia eta teknologiaAldatu
Euskal HerriaAldatu
MunduaAldatu
KirolakAldatu
Euskal HerriaAldatu
MunduaAldatu
JaiotzakAldatu
Euskal HerriaAldatu
- 1767 - Bizente Sarria, euskal frantziskotar eta sermolaria (h. 1835).
- 1783 - Florencio Gartzia Goiena, euskal legelari eta politikaria (h. 1855).
- 1803 - Manuel Irujo Apeztegi, nafar abokatua eta politikaria (h. 1871).
- 1846 - Florencio Ansoleaga, iruindar arkitektoa eta arkeologoa (h. 1916).
- 1859 - Domingo Sabalo, Jats, lapurtar pilotaria.
- 1864 - Capitolina Bustince Larrondo, nafar irakasle eta idazlea (h. 1934).
- 1869 - Nicolás María Urgoiti, euskal ingeniari eta enpresaria, Madrilen (h. 1951).
- 1891 - Ramon Belaustegigoitia, Rabel, arabar idazle eta futbolaria (h. 1981).
- 1893 - Jose Garzia, gipuzkoar idazlea eta apaiza (h. 1973).
- 1912 - Florentzio Idoate Iragi, nafar artxibozaina eta historialaria (h. 2001).
- 1918 - José Luis Duque, bizkaitar futbolaria (h. 1991).
- 1929 - Mikela Gastesi, nafar irakasle eta euskaltzalea, Iruñean lehedabiziko ikastolaren sorkuntzan eta zuzendaritzan parte hartu zuena (h. 1997).
- 1934 - Elias Kerexeta, hernaniar zinemagilea (h. 2013).
- 1938 - Miguel Jones, bizkaitar futbolaria, Ekuatore Ginean (h. 2020).
- 1940 - José Luis Pérez, bizkaitar futbolari ohia.
- 1957 - Juan Inazio Hartsuaga, gipuzkoar idazlea.
- 1960 - Edurne Uriarte, bizkaitar politologo, unibertsitateko irakasle eta idazlea.
- 1961 - Jesús Glaria Yetano, nafar futbolari ohia.
- 1966 - Asier García Fuentes, bizkaitar futbolari ohia.
- 1968 -
- Maria Pilar Canedo, bizkaitar legelaria.
- Ainhoa Ibarra, bizkaitar eskiatzaile ohia.
- 1969 - Javier Gorosabel Urkia, eibartar astrofisikaria (h. 2015).
- 1975 - Xabier Erkizia, nafar irrati-esataria eta telebista aurkezlea.
- 1980 - Ramuntxo Garmendia, lapurtar txirrindulari ohia.
- 1981 - Katixa Agirre, arabar idazlea, EHUko irakaslea eta Ikus-entzunezko komunikazioan doktorea.
- 1984 - Ekhine Eizagirre, gipuzkoar poeta.
- 1999 - María Martínez de Alegría, arabar saskibaloi jokalaria.
MunduaAldatu
- 1156 - Raimundo VI.a Tolosakoa, Okzitaniako Tolosako kondea (h. 1222).
- 1401 - Katalina Valoiskoa, Ingalaterrako erregina ezkontidea (h. 1437).
- 1516 - Ruy Gomez de Silva, Eboliko printzea, portugaldar aristokrata (h. 1573).
- 1561 - Mary Sidney, bere poesia eta mezenasgo literarioari esker ospe handia lortu zuen lehen emakume ingelesetako bat (h. 1621).
- 1678 - Pierre Raymond de Montmort, frantziar matematikaria (h. 1719).
- 1736 - James Macpherson, eskoziar idazlea eta olerkaria (h. 1796).
- 1782 - Niccolò Paganini, italiar biolin-jotzaile, biolajole, gitarra-jotzaile eta musikagilea (h. 1840).
- 1811 - Isaac Singer, estatubatuar asmatzaile, aktore eta negozio-gizona (h. 1875).
- 1842 - Giovanni Giolitti, Italiako Lehen Ministroa (h. 1928).
- 1844 - Klas Pontus Arnoldson, suediar egile, kazetari, politikari eta bakezalea, 1908ko Bakearen Nobel Saria (h. 1916).
- 1855 - Ivan Mitxurin, sobietar agronomoa (h. 1935).
- 1858 - Theodore Roosevelt, AEBetako 26. presidentea (h. 1919).
- 1894 - Fritz Sauckel, alemaniar politikari nazia (h. 1946).
- 1897 - Josep Trueta, kataluniar medikua (h. 1977).
- 1906 - Peter Blume, estatubatuar margolaria (h. 1992).
- 1908 - Lee Krasner, estatubatuar margolari espresionista abstraktua (h. 1984).
- 1914 - Dylan Thomas, ingelesezko galestar poeta eta idazlea (h. 1953).
- 1917 -
- Antonio González González, espainiar biokimikaria (h. 2002).
- Oliver Tambo, hegoafrikar politikaria eta giza eskubideen aldeko ekintzailea (h. 1993).
- 1918 - Teresa Wright, estatubatuar aktorea (h. 2005).
- 1920 - Kocheril Raman Narayanan, Indiako presidentea (h. 2005).
- 1921 - Oldrich Cernik, txekoslovakiar politikaria (h. 1994).
- 1922 -
- Michel Galabru, frantziar aktorea (h. 2016).
- Carlos Andrés Pérez, Venezuelako presidentea (h. 2010).
- 1923 - Roy Lichtenstein, estatubatuar margolaria (h. 1997).
- 1925 - Warren Christopher, estatubatuar diplomatiko eta politikaria (h. 2011).
- 1928 - Gilles Vigneault, Quebeceko idazlea, musikagilea eta kantaria.
- 1930 -
- Francisca Aguirre, espainiar idazlea eta poeta (h. 2019).
- Jordi Grau, kataluniar zinemagilea (h. 2018).
- Domingo Olite, El vasco Olite, argentinar pilotari ohia, palan aditua.
- 1931 - Nawal el Saadawi, egiptoar idazle feminista (h. 2021).
- 1932 - Sylvia Plath, estatubatuar poeta eta eleberrigilea (h. 1963).
- 1935 - Giorgio Grassi, italiar arkitektoa.
- 1936 - Neil Sheehan, estatubatuar idazlea eta kazetaria, Pentagonoko Paperekin lotutako artikuluak argitaratu zituena (h. 2021).
- 1937 - Auke de Vries, herbeheretar eskultore eta marrazkilaria.
- 1938 - Edda Moser, alemaniar opera-abeslaria, sopranoa.
- 1939 -
- John Cleese, ingeles umorista eta aktorea, Monty Python taldeko kidea.
- Albert Wendt, samoar idazlea.
- 1940 - John Gotti, estatubatuar gangsterra, New Yorkeko Gambino familiaren buruzagia (h. 2002).
- 1942 - Janusz Korwin-Mikke, poloniar politikaria eta idazlea.
- 1943 - Michel Ocelot, frantziar zinema zuzendaria, animazio edo marrazki bizidunetako filmetan espezialista.
- 1945 - Lula da Silva, Brasilgo presidentea.
- 1946 -
- Peter Martins, daniar ballet-dantzaria eta koreografoa.
- Ivan Reitman, eslovakiar jatorriko kanadar zinema zuzendaria, ekoizlea eta gidoigilea (h. 2022).
- 1952 -
- Roberto Benigni, italiar aktore eta zuzendaria.
- Brigitte Engerer, frantziar piano-jotzaile klasikoa (h. 2012).
- Francis Fukuyama, japoniar jatorriko estatubatuar politologoa.
- Atsuyoshi Furuta, japoniar futbolari ohia.
- 1955 - Marina Ximanskaja, errusiar antzezle, irakasle eta antzerki-pedagogoa.
- 1959 - Hiroshi Ohashi, japoniar futbolari ohia.
- 1967 -
- Simone Moro, italiar alpìnista.
- Scott Weiland, Stone Temple Pilots eta Velvet Revolver rock musika taldeetako estatubatuar abeslaria (h. 2015).
- 1972 -
- Elissa, libanoar pop abeslaria, Ekialde Hurbilean disko gehien saldu dituen emakumezko abeslaria.
- Maria Mutola, mozambikear atleta ohia, 800 metroko proban aditua.
- 1975 - Aron Ralston, estatubatuar mendizalea.
- 1977 - Jiří Jarošík, txekiar futbolaria.
- 1978 - Vanessa-Mae, britainiar biolinista, musika klasikoa beste musika mota batzuekin konbinatzen dituena.
- 1983 - Kıvanç Tatlıtuğ, turkiar aktorea, modeloa eta saskibaloi jokalari ohia.
- 1985 - Noelia Vera, estatubatuar kazetari eta politikaria.
- 1986 - Alba Flores, espainiar aktorea.
- 1987 - Kílian Jornet, kataluniar eskialari eta mendi lasterketaria.
- 1989 - Elene Arandia, gipuzkoar abeslari eta musikaria.
- 1990 - Takahiro Shiraishi, japoniar serie-hiltzaile eta bortxatzailea.
- 1996 - Gaizka Martínez, bizkaitar futbolaria.
HeriotzakAldatu
Euskal HerriaAldatu
- 1070 - Antsa Oibarkoa, Iruñeko errege Antso III.aren maitalea (j. c. 995)
- 1561 - Lope Agirre, Hego Amerikako esploratzaile eta konkistatzaile euskalduna (j. 1510).
- 1785 - Joseph Mikelestorena, euskal idazle eta apaiza (j. 1710).
- 1933 - Benigno Txabarri, bizkaitar enpresaburu eta politikaria (j. 1856).
- 1936 - Gabino Alustiza, Aiako alkate jeltzalea, fusilatua (j. 1888).
- 1965 -
- Camille Dussarthou, lapurtar politikaria, Saint-Paul-lès-Daxen (j. 1907).
- Karlos Linazasoro Maiztegi, Altzeta, gipuzkoar hizlari abertzalea (j. 1889).
- 1968 - Mateo Muxika, euskal herritar apaiza, Gasteiz eta Bilboko gotzaina (j. 1870).
- 1971 - Antonio Lezama, arabar kazetari eta idazlea, Madrilen (j. 1882).
- 1987 - Luis Maria Lojendio, gipuzkoar propagandista, idazlea eta beneditar mojea (j. 1907).
- 2012 - Rafa Albisu, ETA erakundearen sortzaileetako bat (j. 1931).
- 2015 - Juanita Arenaza, gipuzkoar erraketista, Mexikon (j. 1923).
- 2021 - Ricardo Etxepare Zugasti, gipuzkoar irakaslea, EHUko katedraduna eta Donostiako Ingeniaritza Teknikoko Eskolako zuzendaria (j. 1942).
MunduaAldatu
- 939 - Æthelstan, anglosaxoien erregea eta Ingalaterrako erregea (j. c. 894).
- 1439 - Alberto II.a Alemaniakoa, Austriako Dukea, Bohemia eta Hungariako erregea eta Alemaniako enperadorea (j. 1397).
- 1449 - Ulugh Beg, timuridoen dinastiako gobernaria, baita astronomo eta matematikaria (j. 1394).
- 1454 - Magdalena Brandenburgekoa, Brandenburgeko printzesa eta Brunswick-Lüneburgeko dukesa ezkontidea (j. c. 1412).
- 1485 - Rodolphus Agricola, frisiar humanista (j. 1443).
- 1505 - Ivan III.a Errusiakoa, Moskuko Printze Handia (j. 1440).
- 1553 - Miguel Servet, espainiar zientzialari eta teologoa.
- 1605 - Akbar, Indiako Mogol Inperioaren gobernatzailea (j. 1542).
- 1675 - Gilles Personne de Roberval, frantziar matematikari eta fisikaria (j. 1602).
- 1836 - François Just Marie Raynouard, frantziar dramagilea eta politikaria (j. 1761).
- 1845 - Jean Peltier, frantziar fisikaria (j. 1785).
- 1847 - Alexandre Deschapelles, frantziar xakelaria, 1800-1820 arteko txapeldun ez ofiziala (j. 1780).
- 1858 - Ida Pfeiffer, austriar exploratzailea eta bidaia liburuen idazlea, aurreneko emakumezko esploratzaileetakoa (j. 1797).
- 1897 - Marta Brunet, txiletar idazlea (j. 1897).
- 1930 - Ellen Hayes, estatubatuar matematikaria eta astronomoa (j. 1873).
- 1938 - Ricardo Samper, espainiar abokatu eta politikaria (j. 1881).
- 1964 - Gabriel Benoist, normandierako Cauchois dialektoan idazten zuen normandiar idazlea (j. 1891).
- 1968 - Lise Meitner, austriar fisikaria, fisio nuklearraren aurkitzailea (j. 1878).
- 1974 - Rudolf Dassler, alemaniar kirol oinetakogilea, Puma kirol ekipamendu enpresaren sortzailea (j. 1898).
- 1975 -
- Ángela Ruiz Robles, leondar irakasle eta asmatzailea, liburu elektronikoaren lehen patentearen jabea (j. 1895).
- Rex Stout, estatubatuar eleberri beltz egilea (j. 1886).
- 1977 - James Cain, estatubatuar idazlea eta kazetaria (j. 1892).
- 1980 - John Hasbrouck Van Vleck, estatubatuar fisikari eta matematikaria, 1977ko Fisikako Nobel Saria (j. 1899).
- 1985 - Bernard Wolfe, zientzia-fikziozko estatubatuar idazlea (j. 1915).
- 1990 -
- Xavier Cugat, kataluniar musikaria eta margolaria (j. 1900).
- Jacques Demy, frantziar zinemagilea (j. 1931).
- Ugo Tognazzi, italiar antzezle, gidoigile eta zinemagilea (j. 1922).
- 1991 -
- George Granville Barker, britainiar poeta, antzerkigile, eleberrigile eta kritikaria (j. 1913).
- Andrzej Panufnik, poloniar musikagilea eta orkestra-zuzendaria (j. 1914).
- 1995 - Marta Colvin, txiletar eskultorea (j. 1907).
- 1996 - Rewat Buddhinan, The Impossibles Thai pop taldeko abeslari, ekoizle eta kide sortzailea (j. 1948).
- 1999 - Charlotte Perriand, frantziar arkitekto eta diseinatzailea (j. 1903).
- 2006 - Brad Will, estatubatuar dokumentalista independente eta militante anarkista (j. 1970).
- 2008 -
- José María Cuevas, espainiar enpresaburua, Espainiako Enpresaburu Elkarteen Konfederazioaren (CEOE) presidentea (j. 1935).
- Es'kia Mphahlele, hegoafrikar idazlea (j. 1919).
- 2010 - Néstor Kirchner, Argentinako presidentea (j. 1950).
- 2012 -
- Jacques Dupin, frantziar poeta, arte kritikari eta L'Éphémère aldizkariaren kofundatzailea (j. 1927).
- Hans Werner Henze, alemaniar musikagilea (j. 1926).
- 2013 - Lou Reed, estatubatuar rock abeslaria, musikaria, konposatzailea eta argazkilaria (j. 1942).
- 2016 - Susan Lee Lindquist, estatubatuar biologo eta biologia irakaslea, biologia molekularrean aditua (j. 1949).
- 2019 - Abu Bakr al-Baghdadi, bere burua kalifa izendatu zuen Estatu Islamikoko irakiar terrorista (j. 1971).
- 2021 - Sandy Carmichael, eskoziar errugbilaria (j. 1944).
Jaiak eta urteurrenakAldatu
- Sehaska egutegiko izendegia: Oroxi eta Oro.