Maiatzaren 16

Maiatzaren 16a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta hogeita hamaseigarren eguna da, 137garrena bisurteetan. 229 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Mikel Olano Jaiotza: Tolosa, 1980 Ibon Aranberri Jaiotza: Deba, 1969 Jean Pierre Duvoisin Jaiotza: Ainhoa, 1810 Heriotza: Ziburu, 1891ko urtarrilaren 30a Cesareo Gabarain Jaiotza: Hernani, 1936 Heriotza: Antzuola, 1991ko apirilaren 30a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Janet Jackson Jaiotza: Gary, 1966 Megan Fox Jaiotza: Oak Ridge (Tennessee), 1986 Henry Fonda Jaiotza: Grand Island (Nebraska), 1905 Heriotza: Los Angeles, 1982ko abuztuaren 12a Élie Metchnikoff Jaiotza: Ivanivka (en) eta Kharkiv, 1845 (juliotar egutegia), 1845 eta 1845 Heriotza: Paris, 1916ko uztailaren 2a (juliotar egutegia) Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Maiatzaren 16ko jaiotzak William H. Seward • Liberace • Tucker Carlson • Nancy Ajram • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Remigio Gandasegi Jaiotza: Galdakao, 1871ko urtarrilaren 5a Heriotza: Valladolid, 1937 Iñaki Alkiza Jaiotza: Altza, 1933ko uztailaren 31 Heriotza: Donostia, 2023 Adolfo Careaga Fontecha Jaiotza: Bilbo, 1921eko urtarrilaren 8a Heriotza: Bera, 2009 Andrés Espinosa Jaiotza: Zornotza, 1903ko urriaren 17a Heriotza: Bilbo, 1985 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Sandro Botticelli Jaiotza: Florentzia, 1445 Heriotza: Florentzia, 1510 Charles Perrault Jaiotza: Paris, 1628ko urtarrilaren 12a Heriotza: Paris, 1703 Joseph Fourier Jaiotza: Auxerre, 1768ko martxoaren 21a Heriotza: Paris, 1830 Pietro da Cortona Jaiotza: Cortona, 1596ko azaroaren 1a Heriotza: Erroma, 1669 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Maiatzaren 16ko heriotzak Igor Grabar • Eskuz gaurkotu

Gertaerak Simon Bolivar 1703 - San Petersburgo eraikitzen hasi ziren. 1822 - Greziako Independentzia Gerra: Turkiarrek Souli hiri greziarra eskuratu zuten. 1825 - Simon Bolivarrek (irudian) Boliviako Errepublika sortu zuen. 1966 - Txinako Alderdi Komunistak "Maiatzaren 16ko Albistea" plazaratu zuen: Iraultza Kulturalaren hasiera. 2005 - Emakumeen boto eskubidea onartu zuten Kuwaiten, Asanblada Nazionalean 35 aldeko bozka eta 23 aurkakorekin. + Gertaera gehiago... Egutegia << Maiatza >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 2023 Aurreko eta hurrengo urteetan 2020: Larunbata 2021: Igandea 2022: Astelehena 2024: Osteguna 2025: Ostirala 2026: Larunbata Izendegia Santutegia: Honorato Amienskoa, Joan Nepomukekoa, Germerio Tolosakoa Seaska egutegia: Argilo/Argiloa/Argiloian eta Lirain.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1980 - ETAk bi goardia zibila hil zituen Goizuetan, eta Ceferino Peña Zubia enpresaria Zestoan.
• 2009 - Espainiako Auzitegi Gorenak Iniziatiba Internazionalistaren zerrendak baliogabetu zituen.

Mundua

• 946 - Suzaku Enperadoreak abdikatu zuen eta tronua bere anaia Murakami Enperadoreari eman zion. Murakami Japoniako 62. enperadore bilakatu zen.
• 1364 - Ehun Urteko Gerra: Bertrand du Guesclinek eta frantziar armada batek Karlos Burusoilak gidatutako armada anglo-nafarra garaitu zuen Cocherelgo guduan.

Arte eta kultura

Mundua

• 1980 - Fame ("Ospea") filma estreinatu zen, Alan Parkerek zuzendu eta Lee Curreri, Irene Cara, Paul McCrane, Maureen Teefy, Barry Miller eta Debbie Allen aktoreek antzeztu zuten.
• 1986 - The Mission ("Misioa") filma Canneseko Zinemaldian estreinatu zen. Roland Joffék zuzendu eta Robert De Niro, Jeremy Irons, Ray McAnally, Aidan Quinn, Cherie Lunghi eta Liam Neeson aktoreek antzeztu zutelarik.
• 1986 - Top Gun filma estreinatu zen, Tony Scottek zuzendu eta Tom Cruise, Kelly McGillis, Val Kilmer, Anthony Edwards eta Tom Skerritt aktoreek antzeztu zutelarik.
• 2001 - Mulholland Drive filma Canneseko Zinemaldian estreinatu zen, David Lynchek zuzendu eta Justin Theroux, Naomi Watts, Laura Harring, Ann Miller eta Robert Forster aktoreek antzeztu zutelarik.
• 2002 - Star Wars II. Atala: Klonen Erasoa filma estreinatu zen, George Lucasek zuzendu eta Ewan McGregor, Hayden Christensen, Natalie Portman, Ian McDiarmid, Christopher Lee eta Samuel L. Jackson aktoreek antzeztu zutelarik.

Zientzia eta teknologia

Mundua

• 1998 - ESAren ISO espazio teleskopioa atmosferan deuseztatu zen.

Kirolak

Euskal Herria

• 2017ko Durango-Durango Emakumeen Saria: Annemiek van Vleuten herbeherearra irabazle.

Mundua

• 1975 - Junko Tabei Everestera igo zen, bertara igo zen lehen emakumea izan zen.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1810 - Joan Piarres Duvoisin, euskal idazlea (h. 1891).
• 1837 - Jean Dominique Julien Sallaberri, euskal legegizona eta idazlea (h. 1903).
• 1841 - Joaquin Maria Muzkitz, nafar politikari karlista, Habanan (h. 1890).
• 1878 - Alberto Pelairea, nafar olerkari eta antzerkigilea (h. 1939).
• 1884 - Juan Irigoien, gipuzkoar idazle eta artxibozaina, pelotaren munduan oso ezaguna (h. 1964).
• 1887 - David Jaime Dean, nafar errepublikar politikaria (h. 1949).
• 1899 - Jon Txakartegi, Takolo, bizkaitar joalea, Idahoko euskal komunitatearen animatzailea (h. 1986).
• 1910 - Luis Bergaretxe, bizkaitar futbolari eta enpresaria (h. 1994).
• 1913 - Maritxu Zagala, Espainiako Gerra Zibilean erbesteratutako tolosar emakumea (h. 2017).
• 1916 - Hernando Espinosa de los Monteros, euskal militar eta zaldizkoa (h. 1991).
• 1933 - Alfredo Marco Tabar, arabar abokatu eta politikari ohia.
• 1936 - Cesareo Gabarain, gipuzkoar apaiza eta musikagilea (h. 1991).
• 1943 - Marcelino Bergara, Bergara I.a, nafar pilotaria (h. 2010).
• 1946 - Fernando Borda Celaya, nafar mediku, ikertzaile eta atleta ohia, altuera-jauzian espezializatua.
• 1949 - Kotxepin Bengoetxea, bizkaitar euskaltzalea (h. 1987).
• 1954 - Rosa Aierbe, gipuzkoar historialaria eta unibertsitateko irakaslea.
• 1969 -
  • Ibon Aranberri, gipuzkoar artista.
  • Aitor Olea Juaristi, bizkaitar piano eta organo jolea.
• 1977 - Iñaki Otxandorena, nafar pilotaria.
• 1980 - Mikel Alonso, gipuzkoar futbolaria.
• 1981 -
  • Oihana Muga Zuriarrain, nafar medikua.
  • Iker Zubeldia, gipuzkoar bertsolaria.
• 1991 - Unai Intziarte, gipuzkoar txirrindularia.
• 1996 - Izaro Abella, gipuzkoar futbolaria.
• 1997 - Gaizka Campos, bizkaitar futbolaria.
• 2001 - Alejandro Ibarrondo, bizkaitar futbolaria.
• 2004 - Ainhoa Colino, bizkaitar ibiltaria.

Mundua

• 1418 - Joan II.a Ziprekoa, Zipreko erregea (h. 1458).
• 1611 - Inozentzio XI.a, Aita santua (h. 1689).
• 1627 - Willem van Aelst, holandako Urre Aroko artista, izadi hilak margolanetan espezializatua (h. 1683 edo ostean).
• 1681 - Juan Francisco de Güemes, espainiar noble eta militarra, Nafarroako erregeordea (h. 1766).
• 1718 - Maria Gaetana Agnesi, italiar matematikaria, hizkuntzalaria, teologoa eta filosofoa (h. 1799).
• 1758 - André Masséna, frantziar mariskala (h. 1817).
• 1761 - John Opie, kornubiar margolaria (h. 1807).
• 1763 - Louis Nicolas Vauquelin, frantziar kimikaria, kromoaren eta berilioaren aurkitzailea (h. 1829).
• 1782 - John Sell Cotman, ingeles margolari, grabatzaile eta ilustratzailea (h. 1842).
• 1788 - Friedrich Ruckert, alemaniar poeta (h. 1866).
• 1821 - Pafnuti Txebixev, errusiar matematikaria (h. 1894).
• 1824 - Levi P. Morton, Ameriketako Estatu Batuetako 22. presidenteordea (h. 1920).
• 1827 - Pierre Cuypers, herbeheretar arkitektoa (h. 1921).
• 1831 - David Edward Hughes, britainiar asmatzailea (h. 1900).
• 1849 - Victor Bruce (Elgingo IX. kondea), britainiar politikaria, Indiako erregeordea (h. 1917).
• 1850 - Auguste Deter, alemaniar etxekoandrea, dokumentatutako alzheimer gaixotasunaren lehen kasua (h. 1906).
• 1862 - Margaret Fountaine, britainiar entomologoa (h. 1940).
• 1870 - Antonín Slavíček, txekiar margolari inpresionista (h. 1910).
• 1883 - Celâl Bayar, Turkiako presidentea (h. 1986).
• 1886 - Ernest Burgess, kanadar jatorriko estatubatuar hiri soziologoa (h. 1966).
• 1893 - Paul Amadeus Pisk, austro-estatubatuar musikologo eta konpositorea (h. 1990).
• 1898 -
  • Messali Hadj, aljeriar politikaria izan zen, Aljeriako independentzia lortzeko prozesuan aitzindaria (h. 1974).
  • Tamara de Lempicka, poloniar margolaria, bere estilo Art Déco bereziagatik ezaguna (h. 1980).
  • Kenji Mizoguchi, japoniar zinemagilea (h. 1956).
  • Tončka Čeč Olga, jugoslaviar-esloveniar sindikalista eta partisano komunista (h. 1943).
• 1899 - Apel·les Fenosa, kataluniar eskultorea (h. 1988).
• 1905 - Henry Fonda, estatubatuar aktorea (h. 1982).
• 1906 -
  • Alfred Pellan, kanadar margolaria, marrazkigilea eta dekoratzailea, Kanadako artistarik garrantzitsuenetako bat (h. 1988).
  • Arturo Uslar Pietri, venezuelar ekonomista, politikari eta idazlea (h. 2001).
• 1907 - Antonín Puč, txekiar futbolaria (h. 1988).
• 1908 - Ana Carmona Ruiz, Veleta, gizon itxurak mantenduta jokatzea lortu zuen emakumezko futbolaria (h. 1940).
• 1909 - Margaret Sullavan, estatubatuar aktorea (h. 1960).
• 1910 - Olga Bergholz, sobietar poeta, Leningradeko setioan irratian egindako lanagatik ezaguna (h. 1975).
• 1915 - Mario Monicelli, italiar zinema zuzendari eta gidoigilea (h. 2010).
• 1916 - Ephraim Katzir, Israelgo 4. presidentea (h. 2009).
• 1917 -
  • Vera Rozsa, hungariar kantu-maistra eta abeslaria, arnasketa-teknika berezia garatu zuena (h. 2010).
  • Juan Rulfo, mexikar idazlea eta argazkilaria, errealismo magikoaren aitzindaria (h. 1986).
• 1919 - Ramón Margalef, kataluniar ekologoa (h. 2004).
• 1920 - Levi P. Morton, Ameriketako Estatu Batuetako 22. presidenteordea (j. 1824).
• 1922 - Clayton Oscar Person, kanadar biologoa, genetikaren munduko ikertzaile handienetakoa (h. 1990).
• 1923 - Merton Miller, estatubatuar ekonomista, 1990eko Ekonomiako Nobel Saria (h. 2000).
• 1924 - Dawda Jawara, lehendabiziko Gambiako presidentea (h. 2019).
• 1925 -
  • Nancy Roman, Hubbleren ama, estatubatuetako astronomoa eta NASAko lehen exekutiboetako bat (h. 2018).
  • Nilton dos Santos, brasildar futbolaria, futbolaren historiako defentsa onenetako bat (h. 2013).
• 1926 - Alina Szapocznikow, Holokaustotik bizirik atera zen poloniar eskultorea (h. 1973).
• 1929 -
  • Betty Carter, estatubatuar jazz abeslaria (h. 1998).
  • Adrienne Rich, estatubatuar idazle feminista (h. 2012).
• 1935 - Yvon Douis, frantziar futbolaria (h. 2021).
• 1937 -
  • Yvonne Craig, estatubatuar aktore eta dantzaria (h. 2015).
  • Robert B. Wilson, estatubatuar ekonomialaria, 2020ko Ekonomiako Nobel Saria.
• 1942 - Graciela Iturbide, mexikar argazkilaria.
• 1944 - Danny Trejo, mexikar jatorriko estatubatuar aktorea.
• 1946 - Paloma Hurtado, espainiar vedette eta aktore komikoa, Hurtado ahizpak hirukotekoko kidea.
• 1950 - Georg Bednorz, alemaniar fisikaria, 1987ko Fisikako Nobel Saria.
• 1951 - Christian Lacroix, frantziar moda diseinatzailea.
• 1953 -
  • Pierce Brosnan, irlandar aktorea.
  • Kitanoumi Toshimitsu, japoniar sumolaria, yokozuna gisa txapelketa gehien jokatu dituena (h. 2015).
• 1954 - Ana Laguna, espainiar-suediar dantzaria.
• 1955 -
  • José María Calleja, espainiar kazetari eta idazlea (h. 2020).
  • Essie Hollis, estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
  • Olga Korbut, bielorrusiar gimnasta ohia.
  • Páidí Ó Sé, futbol gaelikoko irlandar jokalaria (h. 2012).
  • Debra Winger, estatubatuar aktorea.
• 1957 - Nancy Richler, kanadar LGBT eleberrigilea (h. 2018).
• 1958 - Lalo Rodríguez, puertorricar kantaria (h. 2022).
• 1961 - Kevin McDonald, quebecar aktore eta umorista.
• 1962 -
  • Nuria González, espainiar antzezlea.
  • Roberto Iniesta, Extremoduro taldeko musikagilea eta gitarrajolea.
• 1963 - Catherine Cusset, frantziar nobelagile eta idazlea.
• 1965 -
  • Alejandra Bogue, mexikar emakumezko aktore, telebista aurkezle eta vedette transgeneroa.
  • Mehmet Murat İldan, turkierazko idazlea.
  • Krist Novoselic, estatubatuar rock musikaria eta baxu-jotzailea.
  • Vincent Regan, Galesen jaiotako irlandar jatorriko aktorea.
• 1966 - Janet Jackson, estatubatuar abeslari, dantzari eta aktorea.
• 1967 - Fotis Katsikaris, greziar saskibaloi jokalari ohi eta entrenatzailea.
• 1969 - David Boreanaz, estatubatuar aktore, zuzendari eta ekoizlea.
• 1970 - Gabriela Sabatini, argentinar tenis-jokalari ohia.
• 1972 - Andrzej Duda, Poloniako presidentea.
• 1974 -
  • María Blázquez, espainiar eleberrigile eta poeta.
  • Arley Dinas, kolonbiar futbolari ohia.
  • Laura Pausini, italiar abeslaria.
• 1976 - Lourdes Peláez, kanariar saskibaloi jokalaria.
• 1977 - Tessa Ganserer, alemaniar politikaria, Alemaniako historiako lehen legebiltzarkide transgeneroa.
• 1979 - Barbara Nedeljáková, eslovakiar aktorea.
• 1984 - Issey Nakajima-Farran, kanadar futbolaria.
• 1986 - Megan Fox, estatubatuar aktore eta modeloa.
• 1988 - Atusa Purkaxijan, irandar xakelaria.
• 1991 -
  • Ricardo Fischer, brasildar saskibaloi jokalaria.
  • Chelsea Marie, estatubatuar emakumezko aktore pornografiko transexuala.
• 1993 - IU, hegokorear abeslari, musikagile, aktore eta telebista aurkezlea.
• 1995 - Nguyễn Tuấn Anh, vietnamdar futbolaria.
• 2003 - Noa Fontanals, kataluniar aktorea.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1524 - Petri Lopez Aiarakoa, arabar aitoren seme eta politikaria, Burgosen.
• 1925 - Santos López de Letona, bizkaitar enpresaria, negozio-gizona eta hainbat obra publikoren bultzatzailea (j. 1842).
• 1951 - Cristobal Altube, Txindurri, gipuzkoar opera abeslaria, tenorra, Madrilen (j. 1898).
• 1985 - Andrés Espinosa, bizkaitar alpinista eta abenturazalea (j. 1903).
• 2008 - Enrique González Álvarez, bizkaitar politikaria, Euskadiko Partidu Komunistan ibilitakoa (j. 1942).
• 2009 - Adolfo Kareaga, bizkaitar abokatu eta politikaria (j. 1921).
• 2014 - Luis Katarain, gipuzkoar artzaina (j. 1926).
• 2020 - Pierre Andiazabal, lapurtar itzultzaile eta apaiza (j. 1923).
• 2023 - Iñaki Alkiza, euskal herritar futbolari, Errealako presidente eta politikari abertzalea (j. 1933).

Mundua

• 1164 - Héloïse d’Argenteuil, Erdi Aroko intelektuala, Europako emakumezko idazlerik lehenengoetakoa (j. c. 1092).
• 1205 - Gartzea Fernandez, gaztelar elizgizona, Iruñeko apezpikua.
• 1669 - Pietro da Cortona, italiar margolari eta arkitektoa (j. 1596/1597).
• 1696 - Mariana Austriakoa, Espainiako erregina ezkontidea (j. 1634).
• 1703 - Charles Perrault, frantziar idazlea (j. 1628).
• 1830 - Joseph Fourier, frantziar matematikari eta fisikaria (j. 1768).
• 1832 - Casimir Perier, Frantziako lehen ministroa (j. 1777).
• 1835 - Felicia Hemans, britainiar poeta (j. 1793).
• 1841 - Marie Boivin, frantziar emagin, asmatzaile eta idazlea (j. 1773).
• 1910 - Henri-Edmond Cross, frantziar margolaria (j. 1856).
• 1920 - Marija Botxkariova, errusiar militar nazionalista, Aro Garaikideko lehen emakumezko batailoi militar erregularra antolatzearren ezaguna (j. 1889).
• 1926 - Mehmed VI.a, Otomandar Inperioko 36. eta azken sultana (j. 1861).
• 1928 - Edmund Gosse, ingeles olerkari eta kritikaria (j. 1849).
• 1939 -Ramona Peralba Sala, kataluniar aktibista errepublikanoa, ehungintzako langilea eta CNTko militantea, fusilatua (j. 1904).
• 1942 - Bronislaw Malinowski, poloniar antropologo, etnologo eta soziologoa (j. 1884).
• 1947 - Frederick Gowland Hopkins, ingeles biokimikaria, 1929ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1861).
• 1952 - Frances Benjamin Johnston, estatubatuar argazkilari eta argazki-kazetaria (j. 1864).
• 1953 - Django Reinhardt, belgikar jazz-gitarrista eta musikagilea, Europako jazz bakarlari ospetsuenetakoa (j. 1910).
• 1954 - Clemens Krauss, austriar orkestra zuzendari eta opera arduraduna (j. 1893).
• 1955 - James Agee, estatubatuar eleberrigile, kazetari, poeta, gidoilari eta filmen kritikaria (j. 1909).
• 1969 - Eugene Biscailuz, Los Angeles hiriko euskal jatorriko polizia, California Highway Patrol polizia gorputzaren sortzailea (j. 1883).
• 1973 - Jacques Lipchitz, lituaniar eskultore kubista (j. 1891).
• 1977 - Modibo Keïta, Maliko lehen presidentea (j. 1915).
• 1979 - William Stephen Finsen, hegoafrikar astronomoa (j. 1905).
• 1984 - Irwin Shaw, estatubatuar eleberrigile, antzerkigile eta gidoigilea (j. 1913).
• 1988 - André Fermigier, frantziar kazetari eta argitaratzailea (j. 1923).
• 1990 -
  • Fernando Claudín, espainiar politikari, historialari eta saiakera-idazlea (j. 1915).
  • Sammy Davis Jr., estatubatuar aktore eta abeslaria (j. 1925).
  • Jim Henson, estatubatuar txotxongilo-diseinatzaile, zinema-zuzendari eta ikuskarien munduko enpresaburua (j. 1936).
• 1994 - Alain Cuny, frantziar aktorea (j. 1908).
• 1995 - Lola Flores, La Faraona, espainiar kopla abeslari, dantzari eta aktorea (j. 1923).
• 1996 - Luis Beltrán Guerrero, venezuelar poeta eta saiakeragilea (j. 1914).
• 1997 - Giuseppe de Santis, italiar zinema-zuzendari eta idazlea (j. 1917).
• 2001 - Brian Pendleton, ingeles gitarra-jotzailea, Pretty Things taldeko kide sortzailea (j. 1944).
• 2002 - Matilde González Palau, gaztelaniaz, katalanez eta galegoz idatzi zuen idazle eta poeta (j. 1912).
• 2006 - André Labarrère, frantziar politikaria, Akitaniako Eskualde Kontseiluko presidentea (j. 1928).
• 2007 - Mary Douglas, britainiar antropologoa (j. 1921).
• 2010 -
  • Ronnie James Dio, hard rock eta heavy metal estiloko estatubatuar musikaria (j. 1942).
  • Hank Jones, estatubatuar jazz pianista eta musikagilea (j. 1918).
  • Oswaldo López Arellano, Hondurasko presidente eta diktadorea (j. 1921).
• 2013 - Heinrich Rohrer, suitzar fisikaria, 1986ko Fisikako Nobel Saria (j. 1933).
• 2018 -
  • Joseph Campanella, estatubatuar aktorea (j. 1924).
  • Eloísa Mafalda, brasildar aktorea (j. 1924).
• 2019 -
  • Bob Hawke, Australiako lehen ministroa (j. 1929).
  • Ieoh Ming Pei, estatubatuar arkitektoa (j. 1917).
• 2020 -
  • Julio Anguita, espainiar politikari komunista, Ezker Batuaren koordinatzaile nagusia (j. 1941).
  • Arthur Summons, australiar errugbilari eta entrenatzailea (j. 1935).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Argilo/Argiloa/Argiloian eta Lirain.

Kanpo estekak

• Datuak: Q2574
• Multimedia: 16 May

Maiatzaren 15 | Urteko egutegi | Maiatzaren 17