Abenduaren 23
data
Abenduaren 23a gregoriotar egutegiaren urteko hirurehun eta berrogeita hamazazpigarren eguna da, 358.a bisurteetan. 8 egun falta dira urtea amaitzeko.
Jaiotzak
.jpg)
Heriotzak,_Bestanddeelnr_929-1073_(rojo_I).jpg)
.jpg)
Gertaerak 
Egutegia 
Izendegia GertaerakAldatu
Euskal HerriaAldatu
MunduaAldatu
- 1534 - Basseineko tratatua, Guyarateko sah zen Bahadur sultanak Bassein, Mumbai, Karanja eta Sasette uharteak Portugaleko koroari egiletsi zizkion.
- 1972 - Managuako hiria (Nikaragua) lurrikara batek suntsitu zuen, 6.000 hildako baino gehiago utziz.
- 2005 - Azerbaijango Baku hirian egondako hegazkin istripu batek 23 hildako eragin zituen.
Arte eta kulturaAldatu
Euskal HerriaAldatu
MunduaAldatu
- 1954 - 20,000 Leagues Under the Sea ("20.000 Legoa Itsas Azpitik") filma estreinatu zen, Richard Fleischerek zuzendu eta Kirk Douglas, James Mason, Peter Lorre eta Paul Lukas aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1970 - Little Big Man ("Gizon Txiki Handia") filma estreinatu zen, Arthur Pennek zuzendu eta Dustin Hoffman, Faye Dunaway, Chief Dan George, Martin Balsam, Richard Mulligan eta Cal Bellini aktoreek antzeztu zuten.
- 1992 - Scent of a Woman ("Emakumearen Esentzia") filma estreinatu zen, Martin Brestek zuzendu eta Al Pacino eta Chris O'Donnell aktoreek antzeztu zuten.
- 1987 - Good Morning, Vietnam ("Egunon, Vietnam") filma estreinatu zen, Barry Levinsonek zuzendu eta Robin Williams eta Forest Whitaker aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1994 - Legends of the Fall ("Udazken Kondairak") filma estreinatu zen, Edward Zwickek zuzendu eta Brad Pitt, Anthony Hopkins, Aidan Quinn, Julia Ormond eta Henry Thomas aktoreek antzeztu zutelarik.
- 2005 - Munich filma estreinatu zen, Steven Spielbergek zuzendu eta Eric Bana, Daniel Craig, Ciarán Hinds, Mathieu Kassovitz, Hanns Zischler eta Geoffrey Rush aktoreek antezeztu zutelarik.
- 2009 - Solomon Kane filma estreinatu zen, Michael J. Bassettek zuzendu eta Max von Sydow, James Purefoy, Rachel Hurd-Wood eta Pete Postlethwaite aktoreek antzeztu zuten.
Zientzia eta teknologiaAldatu
Euskal HerriaAldatu
- 2008 - Gasteizko tranbia inauguratu zen.
MunduaAldatu
KirolakAldatu
Euskal HerriaAldatu
MunduaAldatu
JaiotzakAldatu
Euskal HerriaAldatu
- 1840 - Pedro Jose Elizegi Maiz, Pello Errota, euskal bertsolaria (h. 1919).
- 1843 - César del Villar, bizkaitar militar eta politikaria (h. 1917).
- 1854 - Victor Txabarri, bizkaitar enpresaburua (h. 1900).
- 1867 - Victoria Mallabiabarrena, bizkaitar soprano lirikoa, Madril eta Kubako eszenatokietan aritutakoa (h. 1960).
- 1926 - Jose Maria Ormaetxea, Mondragon korporazioaren sortzaileetako bat (h. 2019).
- 1944 - Jesús Bueno, nafar ekonomialari eta politikaria (h. 2006).
- 1957 - Belen Gonzalez Peñalva, gipuzkoar ETAkidea, erakundearen buruzagi historikoa (h. 2017).
- 1959 - Jaione Ugaldebere, gipuzkoar irakaslea, kazetaria, herri ekintzailea, politikaria eta feminista.
- 1964 - Txetx Etxeberri, euskal gizarte ekintzaile ekologista eta bakezalea.
- 1980 -
- Koikili Lertxundi, bizkaitar grekoerromatar borrokalari eta futbolari ohia.
- Laura Pérez, nafar abokatu, irakasle eta Ahal Dugu alderdiko Nafarroako idazkari nagusia.
- 1981 - Angelo Kelly, irlandar musikaria, The Kelly Family taldeko kidea, Iruñean.
- 1989 - Izaro Zubiria, gipuzkoar albaitaria eta ikertzailea.
- 1992 - Mario Barco, nafar futbolaria.
MunduaAldatu
- 1173 - Luis I.a, Bavariako dukea (h. 1231).
- 1597 - Martin Opitz, alemaniar olerkaria (h. 1639).
- 1682 - James Gibbs, eskoziar arkitektoa (h. 1754).
- 1699 - Leopoldo Esquilache, Espainiaren zerbitzuan jardun zuen siziliar politikaria (h. 1785).
- 1714 - Ranieri de' Calzabigi, italiar olerkari eta libreto egilea (h. 1795).
- 1750 - Frederico Augusto I.a Saxoniakoa, Saxoniako hauteslea eta Saxoniako lehen erregea (h. 1827).
- 1777 - Alexandro I.a Errusiakoa, Errusiako enperadorea (h. 1825).
- 1790 - Jean-François Champollion, frantziar egiptologoa (h. 1832).
- 1799 - Karl Bryullov, errusiar margolaria (h. 1852).
- 1800 - Frédéric Soulié, frantziar eleberrigile, antzerkigile, kritikari eta kazetaria (h. 1847).
- 1804 - Charles Augustin Sainte-Beuve, frantziar literatur-kritikaria (h. 1869).
- 1805 - Joseph Smith, estatubatuar buruzagi erlijiosoa, Azken Egunetako Santuen Mugimenduaren sortzailea (h. 1844).
- 1815 - Ildefons Cerda, kataluniar hirigilea (h. 1876).
- 1834 - Sina Mesdag-van Houten, herbehereetar margolaria (h. 1909).
- 1856 - James Buchanan Duke, estatubatuar industrialaria, zigarroaren fabrikazio eta marketin modernoa sartu zituena (h. 1925).
- 1857 - Helen Abbott Michael, estatubatuar zientzialaria (h. 1904).
- 1862 - Henri Pirenne, belgikar historialaria, Erdi Aroan aditua (h. 1935).
- 1867 - Madam C. J. Walker, asmatzailea, enpresaburu eta filantropoa, Estatu Batuetan aberats bihurtu zen lehen emakume afroamerikarra (h. 1919).
- 1870 - Jessie Tarbox Beals, kanadar-estatubatuar argazkilaria, AEBetan argitaratu zuen lehen emakume erreportari grafikoa (h. 1942).
- 1881 - Juan Ramon Jimenez, espainiar idazlea, 1956ko Literaturako Nobel Saria (h. 1958).
- 1883 - Hubert Pierlot, Belgikako lehen ministroa (h. 1963).
- 1887 - Victorio Macho, espainiar eskultorea, espainiar eskultura garaikidearen aitzindaria (h. 1966).
- 1896 - Giuseppe Tomasi di Lampedusa, siziliar idazlea (h. 1957).
- 1900 - Jean Lacroix, frantziar filosofo katolikoa (h. 1986).
- 1902 - Norman Maclean, estatubatuar idazlea (h. 1990).
- 1911 - Niels Kaj Jerne, daniar inmunologoa, 1984ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1994).
- 1913 - William Layton, estatubatuar antzerki-zuzendari eta irakaslea (h. 1995).
- 1916 - Dino Risi, italiar zinemagilea (h. 2008).
- 1918 - Helmut Schmidt, Alemaniako kantzilerra (h. 2015).
- 1919 - Peggy Fortnum, britaniar ilustratzailea (h. 2016).
- 1922 - Micheline Ostermeyer, frantziar atleta eta piano-jotzailea (h. 2001).
- 1925 - Pierre Bérégovoy, Frantziako lehen ministroa (h. 1993).
- 1929 - Chet Baker, estatubatuar jazz-musikagilea (h. 1988).
- 1933 - Akihito, Japoniako enperadorea.
- 1935 - Esther Phillips, estatubatuar R&B abeslaria (h. 1984).
- 1940 - Mamnoon Hussain, Pakistango presidentea (h. 2021).
- 1941 -
- Ron Bushy, estatubatuar bateria-jotzailea, Iron Butterfly taldeko kidea (h. 2021).
- Jean Gachassin, frantziar errugbilari ohia.
- 1943 - Silvia Suediakoa, Suediako erregina ezkontidea.
- 1945 -
- Mercedes Ateca, espainiar txirrindularia (h. 2021).
- Adli Mansur, Egiptoko presidentea.
- 1946 - Edita Gruberová, eslovakiar opera abeslaria (h. 2021).
- 1955 - Carol-Ann Duffy, britaniar poeta, poesia-kritikaria, dramagilea, abestigilea eta irakaslea.
- 1959 - Victoire Tomegah-Dogbé, Togoko lehen ministroa.
- 1960 - Zindzi Mandela, hegoafrikar diplomazialari eta poeta (h. 2020).
- 1962 - Stefan Hell, errumaniar-alemaniar fisikaria, 2014ko Kimikako Nobel Saria.
- 1963 -
- María de Jesús Patricio Martínez, medikuntza tradizionaleko sendagilea eta giza eskubideen aldeko borrokalari mexikarra.
- Donna Tartt, estatubatuar idazlea.
- 1964 - Eddie Vedder, estatubatuar musikari, abeslari eta kantautorea, Pearl Jam taldeko abeslaria.
- 1967 - Carla Bruni, italiar-frantziar modelo ohi eta abeslaria, Frantziako lehen dama.
- 1974 - Cuca Gamarra, Alderdi Popularreko espainiar politikaria.
- 1979 - Paul Pen, espainiar idazle eta telebista-gidoigilea.
- 1981 - Beth, kataluniar abeslaria eta aktorea.
- 1982 - Beatriz Luengo, espainiar abeslari, dantzari eta aktorea.
- 1984 - Han Ye-ri, hegokorear aktorea.
HeriotzakAldatu
Euskal HerriaAldatu
- 1230 - Berengela Nafarroakoa, Rikardo Lehoi Bihotzaren emaztea eta Ingalaterrako erregina ezkontidea, Le Mansen.
- 1681 - Antonio Fernández del Campo, bizkaitar apaiza, Jaén, Coria eta Tui elizbarrutietako gotzaina, Jaénen (j. 1619).
- 1707 - Manuel Joaquín Álvarez de Toledo, Oropesako kondea, nafar noble eta politikaria, Bartzelonan (j. 1641).
- 1861 - Blas Domingo López, arabar politikaria, Gasteizko alkatea (j. 1781).
- 1901 - Charles Abbadia-Ürrüstoi, baxenafar politikaria, Tolosa Okzitanian (j. 1821).
- 1973 - José Zuazola, Donostiako udaleko Herri-lan Ingeniari nagusia, hiriak izandako ingeniaririk famatuenetakoa (j. 1913).
- 1990 - Nikolas Martínez Ortiz de Zarate, bizkaitar pintorea, kartel-egile eta grabatzailea, Madrilen (j. 1907).
- 2010 - José Antonio Momeñe, euskal txirrindularia (j. 1940).
- 2017 - Ibon Urrengoetxea, bizkaitar futbolaria, eraila (j. 1974).
- 2018- Francisco Pérez Luzarreta, nafar EAE alderdiko kidea (j. 1922).
- 2022 - Txetxu Rojo, Athleticeko futbolaria (j. 1947).
MunduaAldatu
- 679 - Dagoberto II.a, Austrasiako saliar frankoen erregea.
- 918 - Konrado I.a Alemaniakoa, Germaniako erregea.
- 1575 - Akiyama Nobutomo, japoniar komandantea (j. 1531).
- 1588 - Henrike I.a Guisekoa, Guiseko dukea eta Joinvilleko printzea (j. 1550).
- 1631 - Michael Drayton, ingeles poeta (j. 1563).
- 1638 - Barbara Longhi, pizkundeko italiar emakume margolaria (j. 1552).
- 1646 - François Maynard, frantziar olerkaria (j. 1582).
- 1722 - Pierre Varignon, frantziar matematikaria (j. 1654).
- 1783 - Johann Adolf Hasse, alemaniar musikagilea (j. 1699).
- 1831 - Emilia Plater, poloniar iraultzailea, Errusia inperialaren aurkako Azaroko altxamenduan heroitzat hartua (j. 1806).
- 1857 -
- Concepción Argüello, Nikolai Rezanov ekin izan zuen maitasunezko historia tragikoaren ondorioz ezaguna (j. 1791).
- Achille Devéria, frantziar margolaria (j. 1800).
- 1872 - George Catlin, estatubatuar abenturazale, esploratzaile, bidaiari, abukatu, idazle eta margolaria (j. 1796).
- 1873 - Sarah Moore Grimké, estatubatuar abolizionista, idazle eta sufragista (j. 1792).
- 1889 - Constance Naden, ingeles idazle, poeta eta filosofoa (j. 1858).
- 1907 - Jules Janssen, frantziar astronomilaria (j. 1824).
- 1912 - Édouard Detaille, frantziar margolaria (j. 1848).
- 1930 - Marie Fillunger, austriar soprano abeslaria eta ahots-irakaslea (j. 1850).
- 1942 - Konstantin Balmont, errusiar olerkaria (j. 1867).
- 1944 - Charles Dana Gibson, estatubatuar marrazkilaria (j. 1867).
- 1948 - Hideki Tōjō, Japoniako lehen ministroa eta militarra (j. 1884).
- 1951 - Enrique Santos Discépolo, argentinar musikagile, musikari, antzerkigile eta zinemagilea (j. 1901).
- 1952 - Eli Heckscher, suediar ekonomista (j. 1879).
- 1953 - Lavrenti Beria, sobietar buruzagi komunista, polizia eta zerbitzu sekretuko (NKVD) zuzendaria (j. 1899).
- 1956 - Josep Puig i Cadafalch, kataluniar arkitektoa, arte historialaria eta politikaria (j. 1867).
- 1962 - José Giral, espainiar kimikari eta politikari errepublizalea (j. 1879).
- 1966 - Heimito von Doderer, austriar idazlea (j. 1896).
- 1969 - Virxinia Pereira Renda, galiziar idazlea (j. 1884).
- 1972 - Andrei Tupolev, errusiar hegazkin ingeniaria (j. 1888).
- 1973 - Gerard Peter Kuiper, holandar astronomoa (j. 1905).
- 1978 - Misao Tamai, japoniar futbolaria (j. 1903).
- 1979 -
- Peggy Guggenheim, estatubatuar bildumazale eta mezenasa (j. 1898).
- Ernest B. Schoedsack, estatubatuar zinema zuzendari, argazkilari eta ekoizlea (j. 1893).
- Dirk Stikker, herbeheretar diplomazialari eta politikaria, NATOren 3. Idazkari orokorra (j. 1897).
- 1984 - Joan Lindsay, australiar idazlea (j. 1896).
- 1988 - Anatoli Ribakov, ukrainar eta sobietar idazlea (j. 1911).
- 1990 - Pierre Gripari, frantziar idazlea (j. 1925).
- 1991 - José Guerrero, espainiar margolaria (j. 1914).
- 1993 -
- Braulia Cánovas, Frantziako Erresistentzian nazien aurka borrokatu zen espainiar errepublikanoa (j. 1920).
- Lauchlin Currie, kanadar-kolonbiar ekonomialaria, Roosevelt AEBetako presidentearen aholkularia (j. 1902).
- 2001 - Jelle Zijlstra, Herbehereetako lehen ministroa (j. 1918).
- 2004 -
- P. V. Narasimha Rao, Indiako lehen ministroa (j. 1921).
- Anne Truitt, estatubatuar eskultorea (j. 1921).
- 2006 - Milagros Bidegain, gipuzkoar irakaslea, liburuzaina, hizkuntzalaria eta artxibozaina (j. 1922).
- 2007 - Oscar Peterson, quebecar piano-jotzailea (j. 1925).
- 2009 - Edward Schillebeeckx, belgikar teologo katoliko nabarmena, Vatikanoko II. Kontzilioko eragile nagusienetakoa (j. 1914).
- 2013 - Mikhail Kalaxnikov, kalibre txikiko armen errusiar diseinatzailea, AK-47 eraso-fusilaren diseinatzailea izateagatik ospetsua (j. 1919).
- 2015 - Alfred G. Gilman, estatubatuar sendagile eta biokimikaria, 1994ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1941).
- 2021 - Joan Didion, estatubatuar idazle eta kazetaria (j. 1934).
- 2022 -
- George Cohen, ingeles futbolaria (j. 1939).
- Odette Roy Fombrun, haitiar feminista, sufragista, idazlea, irakaslea eta intelektuala (j. 1917).
Jaiak eta urteurrenakAldatu
- Sehaska egutegiko izendegia: Bittori, Garaine, Haira eta Jaira.
Kanpo estekakAldatu
Datuak: Q2676
Multimedia: 23 December
