XXI. mendea

XXI. mendea 2001. urtetik 2100. urtera bitarteko aldia da (bi urte horiek barne). Orain arte, XXI. mende hasieratik &.21 urte eta &0000000000000136.000000136 egun igaro dira.

Mendeak:

XX.a - XXI.a - XXII.a

Hamarkadak:

2000koa 2010koa 2020koa 2030koa 2040koa2050koa 2060koa 2070koa 2080koa 2090koa

Kategoriak:

Jaiotakoak - Hildakoak

XXI. mendearen ezaugarria da digitalizazioaren aurrerapena eta hedapena eta informazioaren kontrola maila globalean. Garai horri informazioaren aroa ere esaten zaio (hura kontrolatzen duenak eta bertara sartzen denak izango ditu aukerarik onenak). Aro industriala eta aro espaziala oso aldakorrak ez diren eredu linealek ezaugarritzen dute. Sare sozialak deiturikoek informazioaren mundu aldakorra islatzen dute, kostu baxuko konektibitatea. Aurrerapen hau XX. mendeko hirurogeita hamarreko hamarkadan hasita zegoen hirugarren iraultza industrialarekin. Hala ere, XXI. mendearen hasieran, digitalizazioak aldaketa handia izan zuen, eta, horren ondorioz, datuak biltegiratzeko gailu berriak sortu ziren (flash memoriak), baita telefonia mugikorraren hedapenean intentsitate handiagoa ere (XX. mendeko 1980ko hamarkadan hasi zen Europan eta Ameriketako Estatu Batuetan). Teknologiaren arloan, itzalaldi analogikoa ere nabarmendu zen, 2005ean lurreko telebista digitala agertu zelako, gailu mugikorrak masifikatu zirelako eta Internetera sartzeak kostu txikia zuelako; baita Giza Genoma Proiektua garapena ere.

Mende honen hasieran, klima-aldaketa izenez ezagutzen den fenomenoaren kontzientziari heldu zitzaion berriro ere, joan den mendeko 1970eko hamarkadan hasitako mugimendua, nazioarteko komunitatearen kezka handienetako bat bihurtu dena. Baina 2015ean hasi ziren alertak sendotzen, hiri handietan sortutako kutsadura handiagatik. Arazo horrek protesta-kanpaina ugari eragin ditu, eta estatuek, bestalde, konponbideak lortzeko neurriak proposatzen dituzte, hala nola XX. mendearen amaieran adostutako Kyotoko Protokoloa (1997ko abenduaren 11n hitzartu zen, eta 1998ko martxoaren 16an eta 1999ko martxoaren 15ean sinatu zen NBEren egoitzan). Politika demografikoaren esparruan, globalizazioa, XX. mendeko azken hamarkadetan aipatu zena, nabarmen areagotu da; baita aktibisten eta mundu osoko suminduen mugimenduak ere.

Nazioarteko testuinguru politiko eta ekonomikoan, XXI. mendea, hasi zenetik, 2001eko irailaren 11n Estatu Batuetan izandako eraso terroristek markatu zuten, Ameriketako Estatu Batuek hasitako «terrorismoaren aurkako gerra» delakoaren hasierarako punta-puntakoa izan baitzen. Kanpaina militar honek Afganistango gerra hasi zuen 2001ean, eta Irakeko inbasioaren eta ondorengo gerraren arduraduna izan zen 2003an. Mende berri honek ere Errusiaren eta Estatu Batuen arteko Bigarren Gerra Hotza izan zitekeena markatzen du, Estatu Batuetako misilen aurkako sistema, Ekialdeko Europan zabaldua, Errusian azken belaunaldiko misil balistikoen garapen berri bat eragiten ari delako erantzun gisa.

Mende berria 2008an hasitako krisi ekonomikoak ere markatzen du, irismen globalekoa, gaur egun arte jarraitzen duena, eta Txinaren igoera ekonomikoak; Udaberri Arabiarra deiturikoan mundu arabiarrean dagoen ezegonkortasunak: Ekialde Ertaineko herrialdeetan baliabide energetikoen kontrol mundialak eragindako hainbat protesta, gatazka eta are esku-hartze militarrek ere markatzen dute, 2011ko Libiako gerra eta Siriako gerra zibila nabarmenduz. 2020an hasitako COVID-19 pandemiak milioika pertsona hil ditu eta atzerakada ekonomiko larria eragin du.

Gertaerak

Gertaerak

• Txina eta Estatu Batuen arteko gerra komertziala.
• Katalunia eta Espainiaren arteko liskarra.
• Notre Dame katedrala erre zen Frantzian.

Pertsona nabarmenak

• 2009ko urtarrilaren 20an Barack Obama Estatu Batuetako 44.lehendakari izendatua.
• 2017ko urtarrilaren 20an Donald Trump Estatu Batuetako 45.lehendakari izendatua.

Kanpo estekak

• Datuak: Q6939
• Multimedia: 21st century