Urtarrilaren 26
data
Urtarrilaren 26a egutegi gregoriotarraren urteko hogeita seigarren eguna da. 339 egun falta dira urtea amaitzeko, 340 egun bisurteetan.
|
|
|
Jaiotzak
Heriotzak
Gertaerak 
Egutegia 
Izendegia GertaerakAldatu
Euskal HerriaAldatu
MunduaAldatu
- 1500 - Vicente Yáñez Pinzón gaur egungo Brasilera iritsi zen lehen europarra izan zen.
- 1531 - Lisboan (Portugal) izandako lurrikaran milaka hildako izan ziren.
- 1564 - Trentoko kontzilioan hartutako erabakiek katolizismoa eta protestantismoa erabat bereizi zituzten.
- 1788 - Arthur Phillipek gidatuta, lehen biztanleak ezarri ziren Sydneyn.
- 1827 - Peru errepublika independente bihurtu zen.
- 1841 - Erresuma Batuak Hong Kong okupatu zuen.
- 1924 - Errusiako San Petersburgo hiriari izena aldatu zioten, Leningrado jartzeko.
- 1939 - Espainiako Gerra Zibilean, frankistek Bartzelona menperatu zuten.
- 1942 - Bigarren Mundu Gerran Europan parte hartzeko lehen tropa estatubatuarrak Ipar Irlandara iritsi ziren.
- 1950 - Indiak independentzia lortu zuen Erresuma Batutik.
- 1980 - Egiptok eta Israelek harreman diplomatikoak hasi zituzten.
- 1998 - Bill Clinton presidente estatubatuarrak ukatu egin zuen Monica Lewinsky Etxe Zuriko langilearekin sexu harremanik eduki izana.
- 2001 - Indian Richter eskalan 7,9ko lurrikar batek 20.000 lagun hil zituen.
- 2004 - Hamid Karzai Afganistango presidenteak konstituzio berria sinatu zuen.
- 2005 - Tren istripua Kaliforniako Glendale herrian. 11 hildako eta 200 zauritu.
Arte eta kulturaAldatu
Euskal HerriaAldatu
- 2006 - Euskarazko Wikipedia 5.000 artikulura heldu zen
MunduaAldatu
- 1790 - Così fan tutte, ossia La scuola degli amanti (euskaraz: Horrela egiten dute denek, edo maitaleen eskola), Wolfgang Amadeus Mozarten musika eta Lorenzo Da Ponteren libretoa duen opera estreinatu zen Vienako Burgtheateren.
- 2010 - Aka-Bo hizkuntza desagertu zen hitz egiten zuen azpen pertsona, Boa Sr, hiltzerakoan.
Zientzia eta teknologiaAldatu
Euskal HerriaAldatu
MunduaAldatu
KirolakAldatu
Euskal HerriaAldatu
MunduaAldatu
JaiotzakAldatu
Euskal HerriaAldatu
- 1741 - Juan Goienetxe Agerrebere, iruritar militar, politikari eta merkataria (h. 1813).
- 1775 - Domingo Bonetxea, euskal itsasgizona, militarra eta esploratzailea (j. 1713).
- 1788 - Martina Ibaibarriaga, bizkaitar militarra (h. 1849).
- 1804 - Jan Battitt Larralde, lapurtar bertsolaria (h. 1870).
- 1813 - Policarpo Baltzola, euskal herritar matematikari eta asmatzailea, XIX. mendeko euskal asmatzaile bikainenetarikoa (h. 1879).
- 1857 - Pedro Mari Otaño, gipuzkoar bertsolaria eta euskal idazlea (h. 1910).
- 1865 - Sabin Arana, eusko abertzaletasunaren "aita" (h. 1903).
- 1883 - Juan Zaragueta, euskal filosofo, idazle eta pedagogoa (h. 1974).
- 1888 - Alfonso Beorlegi, euskal militarra (h. 1936).
- 1896 - Leon Huegun, Txikito de Aia, gipuzkoar aizkolaria.
- 1906 - Andima Ibinagabeitia, elantxobetar idazlea eta itzultzailea (h. 1967).
- 1913 - Pablo Barcos, bizkaitar futbolaria (h. 1997).
- 1914 - José Goñi Gaztanbide, nafar elizgizon, irakasle eta historialaria (h. 2002).
- 1933 - Juan Carlos Díaz Quincoces, Quincoces II.a, arabar futbolaria (h. 2002).
- 1935 - Ramon Carrera, bizkaitar eskultorea, Madrilen (h. 2013).
- 1953 - José Ramón Urquijo, bizkaitar historialaria, espainiar historia garaikidean aditua.
- 1957 - Carlos Meléndez, bizkaitar futbolari ohia.
- 1962 - Iñaki Bergara Iribar, bizkaitar futbolari ohia.
- 1967 - Mikel Ibarguren, gipuzkoar idazlea eta ETAko preso ohia.
- 1974 -
- Marcelino Beroiz Lazcano, nafar historialaria.
- Cesar Krutxaga, nafar futbolaria.
- 1984 - Igor Angulo Alboniga, bizkaitar futbolaria.
MunduaAldatu
- 1715 - Claude-Adrien Helvétius, frantziar filosofoa (h. 1771).
- 1739 - Charles-François Dumouriez, Frantziako Armadako jenerala (h. 1823).
- 1763 - Karlos XIV.a Joan Suediakoa, Frantziako Lehen Inperioko mariskala eta Suedia eta Norvegiako erregea (h. 1844).
- 1781 - Achim von Arnim, alemaniar poeta eta eleberrigilea (h. 1831).
- 1804 - Eugène Sue, frantziar eleberrigilea (h. 1857).
- 1813 - Juan Pablo Duarte, Dominikar Errepublikaren askatzailea (h. 1876).
- 1826 - Julia Dent-Grant, Ameriketako Estatu Batuetako Lehen Dama (h. 1902).
- 1852 - Pierre Savorgnan de Brazza, italiar jatorriko frantziar esproratzailea, Brazzaville hiriaren sortzailea (h. 1905).
- 1857 - Trinle Gyatso, hamabigarren Dalai Lama (h. 1875).
- 1877 - Kees Van Dongen, holandar jatorriko frantziar margolaria (h. 1968).
- 1880 - Douglas MacArthur, estatubatuar jenerala (h. 1964).
- 1884 - Edward Sapir, estatubatuar hizkuntzalari eta antropologoa (h. 1939).
- 1887 - François Faber, luxenburgotar txirrindularia (h. 1915).
- 1892 - Bessie Coleman, estatubatuar hegazkinlaria, pilotu baimena lortu zuen afro-amerikar jatorriko lehen emakumea (h. 1926).
- 1903 - Carmen Portinho, ingeniari zibila, hirigile eta feminista, Brasilgo emakumeen eskubideen aldeko borrokan aitzindaria (h. 2001).
- 1904 -
- Seán MacBride, irlandar politikaria, Amnesty Internationaleko lehendakaria eta 1974ko Bakearen Nobel Saria (h. 1988).
- Casimiro Morcillo, espainiar artzapezpikua, Bilboko elizbarrutiko lehendabiziko apezpikua (h. 1971).
- 1907 - Hans Selye, austriar-hungariar medikua (h. 1982).
- 1908 - Stéphane Grappelli, jazzeko biolin-jotzaile frantziarra (h. 1997).
- 1911 - Polykarp Kusch, estatubatuar fisikaria, 1955eko Fisikako Nobel Saria (h. 1993).
- 1918 -
- Nicolae Ceaușescu, Errumaniako presidente eta diktadorea (h. 1989).
- Philip José Farmer, estatubatuar idazlea (h. 2009).
- 1919 - Hyun Soong-jong, Hego Koreako lehen ministroa (h. 2020).
- 1921 - Akio Morita, japoniar enpresa-gizon ospetsuenetakoa (h. 1999).
- 1924 - Henri Pichette, frantziar idazlea (h. 2000).
- 1925 - Paul Newman, estatubatuar aktorea eta zinema zuzendaria (h. 2008).
- 1926 - José María Valverde, espainiar poeta eta itzultzailea (h. 1996).
- 1927 - Pedro Masó, espainiar zinema-zuzendaria (h. 2008).
- 1928 -
- Abdellatif Filali, Marokoko lehen ministroa (h. 2009).
- Roger Vadim, frantziar zinemagilea (h. 2000).
- 1929 - Jules Feiffer, estatubatuar marrazkilaria.
- 1931 - Paul-Albert Février, frantziar historialaria (h. 1991).
- 1933 - Ercole Baldini, italiar txirrindulari ohia.
- 1935 - Friðrik Ólafsson, islandiar xakelaria.
- 1937 - Joseph Saidu Momoh, Sierra Leonako presidentea (h. 2003).
- 1939 - Luis de Velasco Rami, espainiar ekonomialari eta politikaria.
- 1941 -
- Arturo Di Modica, italiar eskultorea (h. 2021).
- Scott Glenn, estatubatuar aktorea.
- 1944 - Angela Davis, estatubatuar politikari marxista eta Filosofiako irakaslea.
- 1945 -
- John Henry Coates, australiar matematikaria.
- Barbara Kruger, estatubatuar artista kontzeptuala.
- Jacqueline du Pré, britainiar biolontxelo-jotzailea (h. 1987).
- Jeremy Rifkin, estatubatuar soziologo, ekonomista, idazle eta aholkularia.
- 1946 - Michel Delpech, frantziar kantautorea (h. 2016).
- 1947 -
- Patrick Dewaere, frantziar aktorea (h. 1982).
- Michel Sardou, frantziar abeslaria.
- 1950 - Jörg Haider, austriar politikaria (h. 2008).
- 1951 -
- Jarmila Kratochvílová, txekoslovakiar atleta ohia.
- Steven Levy, estatubatuar kazetaria, segurtasun informatiko eta pribatutasunari buruzko liburuen idazlea.
- 1954 - Carlos Diarte, Lobo Diarte, paraguaiar futbolari eta entrenatzailea (h. 2011).
- 1955 - Eddie Van Halen, herbeheretar-estatubatuar rock gitarra-jotzailea, Van Halen taldearen sortzaileetako bat (h. 2020).
- 1958 - Ellen DeGeneres, estatubatuar aktore eta umorista.
- 1960 - Montserrat Boix, kataluniar kazetaria, ziber-feminismo eta hacktibismo feminista kontzeptuen sortzailea.
- 1963 - José Mourinho, Mou, portugaldar futbolari ohia eta entrenatzailea.
- 1966 - Conny Aerts, belgikar astrofisika irakaslea da, astrosismologian aditua.
- 1971 - Màxim Huerta, espainiar kazetari eta idazlea.
- 1975 - Ruth Díaz, espainiar aktorea.
- 1977 - Ēriks Ešenvalds, letoniar musikagilea.
- 1982 - Tomoko Suzuki, japoniar futbolari ohia.
- 1984 - Volha Kavalkova, bielorrusiar ekintzaile politikoa.
- 1987 -
- Gojko Kačar, serbiar futbolaria.
- Rigoberto Urán, kolonbiar txirrindularia.
- 1990 - Peter Sagan, eslovakiar txirrindularia.
- 1993 - Sonja Sajzor, serbiar artista bisual transgeneroa eta transfeminista.
- 2000 - Ester Expósito, espainiar aktorea.
HeriotzakAldatu
Euskal HerriaAldatu
- 1576 - Juan Ortiz de Zarate, euskal militar eta esploratzailea (j. 1510).
- 1753 - Antonio Jose Mazarredo Morgan, bizkaitar itsasgizon eta politikaria eta Bilboko alkatea (j. 1705).
- 1822 - Juan Antonio Olabarrieta Clara-Rosa, euskal polemista antiklerikala, Cádizen (j. 1763).
- 1839 - Azantza, lapurtar pilotaria (j. 1760).
- 1916 - Manuel Diaz de Arkaia, arabar idazlea (j. 1841).
- 1922 - Jean-Baptiste Constantin, euskal idazlea (j. 1847).
- 1952 - Fernando Gartzia Alegría, bizkaitar margolaria (j. 1896).
- 1957 - Albert Constantin, baxenabartar idazle eta politikari euskaltzalea (j. 1873).
- 1958 - Pedro Biritxinaga, bizkaitar kirol masaje-emailea (j. 1898).
- 1962 -
- Antonio Artetxe, euskal herritar abokatu eta politikari liberala (j. 1880).
- Migel Etxebeste, nafar organista eta musikagilea (j. 1893).
- 2011 - Robert Baulon, lapurtar errugbilaria (j. 1930).
- 2013 - Imanol Elias, gipuzkoar idazlea eta politikaria eta Azpeitiko alkatea (j. 1936).
MunduaAldatu
- 946 - Eadgyth, ingalaterrako printzesa (j. 910).
- 1631 - Henry Briggs, ingeles matematikaria (j. 1561).
- 1812 - Kirkpatrick Macmillan, eskoziar errementaria, orokorrean pedaldun bizikletaren asmatzailetzat hartua (j. 1812).
- 1823 - Edward Jenner, ingeles medikua, immunologiaren aitatzat hartua (j. 1749).
- 1824 - Théodore Géricault, frantziar margolari erromantikoa (j. 1791).
- 1855 - Gérard de Nerval, frantziar idazlea (j. 1808).
- 1879 - Julia Margaret Cameron, britainiar argazkilaria (j. 1815).
- 1891 - Nikolaus Otto, alemaniar ingeniaria, barne-errekuntzako motorraren sortzaileetako bat (j. 1832).
- 1895 - Arthur Cayley, ingeles matematikaria (j. 1821).
- 1938 - Zitkala-Ša, siux herriko emakume idazle, argitaratzaile, biolinista eta ekintzailea (j. 1876).
- 1939 - Matilde Montoya, mexikar emagina eta doktore gradu akademikoa lortu zuen lehengo emakumea (j. 1859).
- 1942 -
- Felix Hausdorff, alemaniar matematikari judua, topologia modernoaren aitzindaria (j. 1868).
- Amelia Villa, boliviar idazlea eta Boliviako lehen emakume medikua (j. 1900).
- 1957 - Mamoru Shigemitsu, japoniar diplomatikoa (j. 1887).
- 1962 - Lucky Luciano, italiar-estatubatuar mafiosoa, antolatutako krimen modernoaren sortzailetzat jotzen den gansterra (j. 1897).
- 1963 - Maurice Hankey, Biarritzen jaiotako ingeles funtzionarioa (j. 1877).
- 1973 - Edward G. Robinson, errumaniar-estatubatuar aktorea (j. 1893).
- 1975 - Lyubov Orlova, sovietar zinemako lehen izar handia, antzerki aktorea eta abeslaria (j. 1902).
- 1979 -
- Ahti Hammar, Finlandiako udalerrietako hainbat armarri marraztu zituen gizona (j. 1911).
- Nelson Rockefeller, AEBetako 41. presidenteordea (j. 1908).
- 1983 - Georges Bidault, Frantziako Behin Behineko Gobernuko presidentea (j. 1899).
- 1985 - Kenny Clarke, estatubatuar perkusionista (j. 1914).
- 1992 - José Ferrer, puertoricoar aktorea (j. 1912).
- 1993 - Robert Jacobsen, danimarkar eskultore eta margolaria (j. 1912).
- 1998 -
- Emilio Alarcos Llorach, espainiar hizkuntzalaria (j. 1922).
- Shinichi Suzuki, japoniar pedagogoa, biolin-ikaskuntzarako Suzuki metodoaren sortzailea (j. 1898).
- 2000 -
- Teresa Eguibar, espainiar eskultorea (j. 1940).
- A. E. van Vogt, kanadar-estatubatuar zientzia-fikziozko idazlea (j. 1912).
- 2003 - Valeri Brumel, errusiar gorako jauzilaria (j. 1942).
- 2006 - Jean-Christophe Lafaille, frantziar alpinista eta mendi-gidaria (j. 1965).
- 2008 - George Habash, Palestinaren Askapenerako Herri Frontearen sortzailea (j. 1926).
- 2010 -
- Louis Auchincloss, estatubatuar idazle eta historialaria (j. 1917).
- Juliusz Bardach, poloniar historialaria (j. 1914).
- 2014 - José Emilio Pacheco, mexikar poeta, eleberrigile, ipuingile, itzultzaile eta kritikaria (j. 1939).
- 2018 - Elizabeth Hawley, estatubatuar kazetari eta Himalaietako espedizioen kronikaria (j. 1923).
- 2019 - Michel Legrand, frantziar konpositore, zuzendari, eta jazz piano-jotzailea (j. 1932).
- 2020 - Kobe Bryant, estatubatuar saskibaloi jokalaria, NBAko inoizko hoberenatakoa (j. 1978).
- 2021 -
- Alan Ashcroft, ingeles errugbilaria (j. 1930).
- Margitta Gummel, alemaniar atleta, pisu jaurtiketan espezialitatua (j. 1941).
- Cloris Leachman, estatubatuar aktorea (j. 1926).
- Jozef Vengloš, eslovakiar futbolari eta entrenatzailea (j. 1936).
Jaiak eta urteurrenakAldatu
- Sehaska egutegiko izendegia: Margarita eta Sabin/Sabine.
- Australiaren eguna.
Kanpo estekakAldatu
Datuak: Q2282
Multimedia: 26 January
