Otsailaren 14
data
Otsailaren 14a gregoriotar egutegiaren urteko berrogeita bosgarren eguna da. 320 egun falta dira urtea amaitzeko, 321 egun bisurteetan.
.jpg)
Gertaerak Aldatu
Euskal Herria Aldatu
- 1979 - ETAk, Sergio Borrajo Palacin militarra erail zuen Gasteizen, eta Benito Arroyo Gutiérrez goardia zibila Deban.
- 2008 -
- LAB sindikatuak eta ezker abertzaleak deitutako greba orokorra izan zen, "Euskal Herriaren eskubideen alde, salbuespen egoerari stop" lelopean.
- Ertzaintzak hiru ekintzaile islamiar atxilotu zituen Gasteizen. Espainiako Auzitegi Nazionaleko epaile batek askatu zituen hiru egun geroago.
- 2011 - Harremanetarako Nazioarteko Taldea, Euskal Herriko gatazkaren konponbidean laguntzeko sorturiko taldea aurkeztu zuten.
Mundua Aldatu
- 1804 - Serbiarren lehen altxamendua Otomandar Inperioaren aurka.
- 1839 - Oregon Amerikako Estatu Batuetako 33. estatu bihurtu zen.
- 1919 - Polonia-Sobietar Batasuna Gerra hasi zen.
- 1929 - San Valentin eguneko sarraskia: Zazpi pertsona erail zituzten Chicagon (AEB), horietatik sei Al Caponeren taldearen etsai gangsterrak.
- 1945 -
- AEBetako armadak Praga bonbardatu zuen. 701 lagun hil ziren, eta 1.184 zauritu.
- Yugoslaviako partisanoek Mostar hiria askatu zuten.
- 1946 - Ingalaterrako Bankua nazionalizatu zuten.
- 1949 - Israelgo parlamentuaren (Knesset) lehen legegintzaldia hasi zen.
- 2005 -
- 59 hildako Iranen, meskita baten sutearen ondorioz.
- Beiruteko erdigunean egondako bonba auto batek Libanoko lehen ministro-ohi Rafik Hariri erail zuen.
- 2011 - Arabiar Udaberriaren baitan, Bahrainen matxinadak hasi ziren.
Arte eta kultura Aldatu
Euskal Herria Aldatu
Mundua Aldatu
- 1946 - Gilda filma estreinatu zen, Charles Vidorek zuzendu eta Rita Hayworth, Glenn Ford eta George Macready aktoreek antzeztu zuten.
- 1963 - 8½ filma estreinatu zen, Federico Fellinik zuzendu eta Marcello Mastroianni, Claudia Cardinale, Anouk Aimée eta Sandra Milo aktoreek antzeztu zuten.
- 1991 - The Silence of the Lambs ("Bildotsen Isiltasuna") filma estreinatu zen, Jonathan Demmek zuzendu eta Jodie Foster, Anthony Hopkins, Scott Glenn, Ted Levine eta Anthony Heald aktoreek antzeztu zuten.
- 1992 - Wayne's World ("Waynen Mundua") filma estreinatu zen, Penelope Spheerisek zuzendu eta Mike Myers, Dana Carvey, Rob Lowe eta Tia Carrere aktoreek antzeztu zuten.
Zientzia eta teknologia Aldatu
Euskal Herria Aldatu
Mundua Aldatu
- 1876 - Alexander Graham Bellek telefonoaren patentea eskatu zuen.
- 1918 - Sobietar Batasunak egutegi gregoriarra onartu zuen.
Kirolak Aldatu
Euskal Herria Aldatu
Mundua Aldatu
- 2016ko NBAko All-Star Asteburua: Birrintze Lehiaketa Zach LaVine (Minnesota Timberwolves) saskibaloi jokalariak irabazi zuen, Hirukoen Lehiaketa Klay Thompsonek (Golden State Warriors) eta Trebezia Lehiaketa Karl-Anthony Townsek (Minnesota Timberwolves). All-Star partiduan berriz Mendebaldeak Ekialdeari 196-173 irabazi zion.
Jaiotzak Aldatu
Euskal Herria Aldatu
- 1565 - Alonso Idiakez Butroe eta Muxika, Nafarroako erregeordea (h. 1618).
- 1751 - Valentin Foronda, arabar ekonomialari eta idazle ilustratua (h. 1821).
- 1763 - Jean Victor Marie Moreau, frantziar jenerala (h. 1813).
- 1789 - Valentín Berastegi, arabar militar eta politikaria (h. 1878).
- 1807 - Louis Marie Hyacinthe Fabre, euskal itzultzaile eta gramatikaria eta Bonaparte printzearen laguntzailea (h. 1875).
- 1827 - Balentin Berriotxoa, elorriotar santu, misiolari domingotarra, apezpiku eta martiria (h. 1861).
- 1890 - Faustino Oteitza, nafar apaiz eskolapioa (h. 1936).
- 1893 - Juanita Mir, nafar kazetaria eta idazlea (h. 1937).
- 1894 - Dionisio Olano, gipuzkoar idazlea (h. 1964).
- 1910 - Fernando Artola, Bordari, euskal idazlea (h. 1983).
- 1916 - Martin Ugarte, Saletxe, euskal idazlea (h. 1996).
- 1917 - Faustino Etxebarria, bizkaitar bertsolari eta idazlea (h. 2008).
- 1921 - Julen Zabaleta, Yulen, gipuzkoar marrazkilaria (h. 2022).
- 1925 - José Caeiro, gipuzkoar futbolaria (h. 1981).
- 1929 - Juan Bautista Perurena, nafar artzain, ikazkin eta bertsolaria (j. 1929).
- 1943 - Iñaki Azkuna, EAJko politikaria eta Bilboko alkatea (h. 2014).
- 1944 - José Luis Rico, bizkaitar futbolari ohia.
- 1946 - Emilio Barberá Gillem, espainiar irakaslea eta ikertzailea, Euskal Herriko Unibertsitateko errektore ohia, Valentzian.
- 1951 - Luciano Murillo, gipuzkoar futbolari ohia, Extremaduran.
- 1953 - Rosa Valverde, gipuzkoar margolaria (h. 2015).
- 1955 - Juan Lorenzo Lasa, Txikierdi, gipuzkoar ETAkidea.
- 1957 - Paco Etxeberria, gipuzkoar auzitegi medikua, antropologoa, espeleologoa, ikertzailea eta Aranzadi Zientzia Elkarteko lehendakaria.
- 1958 - Carmen Sánchez Pérez, aragoiar politikari eta andereñoa, Eibaren.
- 1960 -
- Jose Maria Pitarke, euskal fisikaria, EHUko katedraduna eta nanoGUNEko zuzendari nagusia.
- Gonzalo Tejada, gipuzkoar musikagilea.
- 1964 - Julia Gallego, gipuzkoar xakelaria.
- 1968 - Roberto Ruiz Aginaga, gipuzkoar sukaldaria.
- 1969 - Andoni Lakabeg, bizkaitar futbolari ohia.
- 1971 - Ikerne Badiola, EAko gipuzkoar politikaria.
- 1972 -
- Maria Eizmendi, gipuzkoar piraguista ohia, kayak (K1) modalitatean aritua.
- Najwa Nimri, nafar aktore eta abeslaria.
- 1973 - Unai Elorriaga, bizkaitar idazlea eta itzultzailea.
- 1974 - David Latasa, nafar txirrindulari ohia.
- 1986 - Mikel Ilundain, nafar txirrindularia.
- 1990 - Kristiñe Txoperena, nafar bertsolaria.
- 1991 - Pauline Ado, lapurtar surflaria.
- 1992 - Peio Goikoetxea, bizkaitar txirrindularia.
- 1994 - David García Zubiria, nafar futbolaria.
- 1997 - Jokin Aranburu, gizpukoar txirrindularia.
- 1999 - Iván Martín Núñez, espainiar futbolaria, Bilbon.
- 2000 - Ander Zoilo, gipuzkoar futbolaria.
Mundua Aldatu
- 1368 - Sigismundo I.a, Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadorea (h. 1437).
- 1404 - Leon Battista Alberti, italiar humanista, apaiz, poeta, hizkuntzalari, filosofo eta arkitektoa (h. 1472).
- 1452 - Pandolfo Petrucci, Italiako tiranoa (h. 1512).
- 1483 -
- Babur, Indiako Mogol Inperioaren sortzailea (h. 1530).
- Ridolfo Ghirlandaio, italiar margolaria (h. 1561).
- 1602 - Francesco Cavalli, italiar musikagilea (h. 1676).
- 1741 - Joseph Servan, frantziar jenerala (h. 1808).
- 1766 - Thomas Malthus, ingeles ekonomialaria, demografiaren sortzailea (h. 1834).
- 1790 - Louise-Joséphine Sarazin de Belmont, frantziar margolari eta litografoa, paisaiaren pinturan espezializatua (h. 1870/71).
- 1813 - Alexandre Sergeievitx Dargomyjski, errusiar musikagilea (h. 1869).
- 1838 - Margaret E. Knight, estatubatuar asmatzailea (h. 1914).
- 1843 - Louis Diémer, frantziar musikagile eta piano-jotzailea (h. 1919).
- 1855 - Vsevolod Garxin, errusiar idazlea (h. 1888).
- 1862 - Agnes Pockels, alemaniar kimikaria, gainazalen zientzian aitzindaria (h. 1935).
- 1864 - Robert Ezra Park, estatubatuar hiri-soziologoa (h. 1944).
- 1869 - Charles Thomson Rees Wilson, eskoziar fisikaria, 1927ko Fisikako Nobel Saria (h. 1959).
- 1877 - Edmund Landau, alemaniar matematikaria (h. 1938).
- 1878 - Viktor Nogin, errusiar militante eta sindikalista boltxebikea (h. 1924).
- 1882 - John Barrymore, estatubatuar aktorea (h. 1942).
- 1885 - Hayganuş Mark, armeniar idazlea, poeta, iritzi-kazetaria eta pertsona publikoa (h. 1966).
- 1895 - Max Horkheimer, alemaniar filosofoa, teoria kritikoaren sortzailetako bat (h. 1973).
- 1899 - John Herman Randall, Jr., estatubatuar historialaria eta filosofoa (h. 1980).
- 1902 - Thelma Ritter, estatubatuar aktorea (h. 1969).
- 1910 - Felipe Garín, espainiar artista (h. 2005).
- 1911 - Willem Johan Kolff, holandar-estatubatuar medikua (h. 2009).
- 1913 - Jimmy Hoffa, estatubatuar sindikalista (1975ean desagertua).
- 1916 - Maruchi Fresno, espainiar aktorea (h. 2003).
- 1917 -
- Herbert Aaron Hauptman, estatubatuar kimikaria, 1985eko Kimikako Nobel Saria (h. 2011).
- António Maria Mourinho, portugaldar etnografo, etnologo eta arkeologoa (h. 1996).
- 1926 -
- Antonio Alva Rosa Coutinho, portugaldar militarra eta politikaria (h. 2010).
- Alfred Körner, austriar futbolaria (h. 2020).
- 1928 -
- Miguel Bover, espainiar txirrindularia (h. 1966).
- Juan García Hortelano, espainiar idazlea (h. 1992).
- 1932 - Maurice Audin, frantziar matematikaria eta Aljeriaren independentziaren aldeko militantea, Aljerko guduan atxilotua eta eraila (h. 1957).
- 1936 - Henri Maïdou, Afrika Erdiko Errepublikako lehen ministro ohia.
- 1939 - Eugene Fama, estatubatuar ekonomialaria, finantzetan aditua, 2013ko Ekonomiako Nobel Saria.
- 1942 - Michael Bloomberg, estatubatuar negozio gizona, politikaria eta filantropoa, New Yorkeko alkate ohia.
- 1944 -
- Carl Bernstein, estatubatuar ikerketa-kazetari eta idazlea.
- Alan Parker, ingeles zinema zuzendaria, ekoizlea, gidoigilea eta aktorea (h. 2020).
- Ronnie Peterson, suediar 1 Formulako gidaria (h. 1978).
- 1945 - Jon Adam II.a Liechtensteingoa, Liechtensteingo Printzerriko printzea eta estatu-burua.
- 1948 - Mayra Gómez Kemp, kubar aktore, abeslari eta irrati eta espainiar telebistako aurkezlea.
- 1951 - Kevin Keegan, britainiar futbolari eta entrenatzailea.
- 1953 - Hans Krankl, austriar futbolari ohi eta entrenatzailea.
- 1954 - Vladimir Drinfeld, ukrainar matematikaria.
- 1955 - Mitsuhisa Taguchi, japoniar futbolaria (h. 2019).
- 1956 - Katharina Fritsch, alemaniar eskultorea.
- 1957 - Soile Isokoski, finlandiar abeslari soprano lirikoa.
- 1962 - Philippe Sella, frantziar errugbilari ohia.
- 1963 - Elisenda Roca, kataluniar kazetari, telebista-aurkezlea eta haur-literaturako idazlea.
- 1964 - Gianni Bugno, italiar txirrindulari ohia.
- 1966 - Gary Halpin, irlandar errugbilaria (h. 2021).
- 1967 -
- Manuela Maleeva, bulgariar tenislari ohia.
- Mark Rutte, Herbehereetako lehen ministroa.
- 1968 -
- Alicia Borrachero, espainiar aktorea.
- Gică Craioveanu, errumaniar futbolari ohia.
- 1969 - David Holmes, iparirlandar DJ, musikari eta konposatzailea.
- 1970 - Simon Pegg, ingeles aktorea.
- 1972 - Fernando Picún, uruguaiar futbolari ohia.
- 1977 - Cadel Evans, australiar txirrindularia.
- 1979 - Yuichiro Nagai, japoniar futbolaria.
- 1981 - Randy de Puniet, motoziklismoko frantziar pilotua.
- 1984 - Norio Suzuki, japoniar futbolaria.
- 1986 - David Rodríguez Sánchez, espainiar futbolaria.
- 1987 -
- Makka Sagaipova, txetxeniar abeslari eta dantzaria.
- Natxo Zabal, errioxar futbolaria.
- 1988 - Ángel Di María, argentinar futbolaria.
- 1991 -
- Kel Calderón, txiletar aktorea, abeslaria eta abokatua.
- Karol G, kolonbiar abeslaria eta abestigilea.
- Anna Kiesenhofer, austriar triatleta, duatleta eta txirrindularia.
- 1992 - Christian Eriksen, daniar futbolaria.
- 1993 - Mamadou Diop, senegaldar saskibaloi jokalaria.
- 1994 -
- Kristian Blummenfelt, norvegiar triatloilaria.
- Júlia Creus Garcia, kataluniar gimnasta, dantzaria, aktorea eta gidoilaria.
- Lucio Redivo, argentinar saskibaloi jokalaria.
- 1996 - Cyril Barthe, bearnotar txirrindularia.
- 1999 - Maya Burhanpurkar, kanadar ikertzailea.
Heriotzak Aldatu
Euskal Herria Aldatu
- 1751 - Michel Gaudrau, lapurtar dantza-maisu eta dantzaria.
- 1888 - José Gallostra, nafar politikari eta legelaria, Madrilen (j. 1833).
- 1901 - Pedro Pascual Gandarias, bizkaitar enpresaburua (j. 1843).
- 1954 - Justo Somonte, bizkaitar botikari eta politikaria, Bilboko alkatea, Mexiko Hirian (j. 1891).
- 1989 - Marcelino Juaristi, Atano IV.a, gipuzkoar esku pilotaria (j. 1906).
- 1990 - Jose Luis Lopez Panizo, Panizo, Bilboko Athletic Klubeko jokalaria (j. 1922).
- 2008 - Patrick de la Sota, euskal herritar politikari eta enpresaria (j. 1930).
- 2014 - Francisco José Arnaiz, bizkaitar apaiza, Santo Domingon (j. 1925).
- 2015 - Rosa Valverde, gipuzkoar margolaria (j. 1953).
- 2021 - Pilar Unzalu, arabar politikaria (j. 1957).
Mundua Aldatu
- 1043 - Gisela Suabiakoa, Alemaniako erregina ezkontidea.
- 1140 - Leon I.a Armeniakoa, Ciliciako armeniar erreinuaren nagusia.
- 1400 - Rikardo II.a Ingalaterrakoa, Ingalaterrako erregea (j. 1367).
- 1549 - Il Sodoma, Pizkundeko italiar pintorea (j. 1477).
- 1714 - Maria Luisa Savoiakoa, Espainiako erregina ezkontidea (j. 1688).
- 1779 - James Cook, britainiar esploratzailea (j. 1728).
- 1799 - Luis Paret y Alcázar, espainiar margolaria (j. 1746).
- 1820 - Karlos Fernando Artoiskoa, Berryko dukea, Karlos X.a Frantziakoaren semea (j. 1778).
- 1885 - Jules Vallès, frantziar idazlea eta kazetaria (j. 32).
- 1891 - William Tecumseh Sherman, estatubatuar militarra, hezitzailea eta idazlea (j. 1820).
- 1894 - Eugène Charles Catalan, belgikar matematikaria (j. 1814).
- 1925 - Jacques Rivière, frantziar idazle, kritikari eta argitaratzailea (j. 1886).
- 1930 - Thomas Mackenzie, Zeelanda Berriko lehen ministroa (j. 1853).
- 1936 - Alexander Gutxkov, errusiar politikari liberal-kontserbadorea (j. 1862).
- 1943 - David Hilbert, alemaniar matematikaria (j. 1862).
- 1950 - Karl Guthe Jansky, estatubatuar ingeniaria (j. 1905).
- 1952 - Maurice De Waele, belgikar txirrindularia (j. 1896).
- 1958 - Aurora Cáceres Moreno, perutar idazle, kazetari eta feminista (j. 1877).
- 1965 - Désiré-Émile Inghelbrecht, frantziar musikagilea eta orkestra-zuzendaria (j. 1880).
- 1973 - Émile Reuter, Luxenburgoko lehen ministroa (j. 1874).
- 1975 -
- Julian Huxley, britainiar biologo, eugenesialaria eta internazionalista (j. 1887).
- P. G. Wodehouse, ingeles idazlea (j. 1881).
- 1986 - Edmund Rubbra, ingeles musikagilea (j. 1901).
- 1987 - Dimitri Borissovitx Kabalevski, errusiar musikagilea eta pedagogoa (j. 1904).
- 1988 - Frederick Loewe, austriar-estatubatuar musikagile eta abeslaria (j. 1901).
- 1994 - Andrei Txikatilo, Rostoveko Harakina, sobietar serieko hiltzailea (j. 1936).
- 1995 - U Nu, lehendabiziko Birmaniako lehen ministroa (j. 1907).
- 1996 -
- Francisco Tomás y Valiente, espainiar legelaria, ETAk eraila (j. 1932).
- Alejandro de la Sota, galiziar arkitektoa, Espainiako Estatuko XX. mendeko arkitekturako maisu handienetako bat (j. 1913).
- 1998 -
- Denise Paulme, frantziar antropologoa eta legelaria (j. 1909).
- Manuel Pérez Martínez, Cura Pérez, espainiar apaiza eta Kolonbiako ELN gerrillako buruzagia (j. 1943).
- 2002 -
- Geneviève de Gaulle-Anthonioz, Frantziako Erresistentziako kidea, Ohorezko Legioko Gurutze Handia hartu zuen lehen emakumea (j. 1920).
- Nándor Hidegkuti, hungariar futbolari eta entrenatzailea (j. 1922).
- 2004 - Marco Pantani, italiar txirrindularia, txirrindularitzaren historiako igotzailerik onenetakoa (j. 1970).
- 2005 - Rafik Al-Hariri, Libanoko lehen ministroa (j. 1944).
- 2006 - Shoshana Damari, hebrear musikaren erregina, yemendar-israeldar abeslaria (j. 1923).
- 2010 - Jan Pen, herbeheretar ekonomialaria, ekonomiaren dibulgazioan nabarmendua (j. 1921).
- 2012 - Angel Bassols Batalla, mexikar itzultzaile, narratzaile eta saiakera-egilea (j. 1925).
- 2013 – Ronald Dworkin, estatubatuar filosofo eta legelaria (j. 1931).
- 2015 - Louis Jourdan, frantziar aktorea (j. 1921).
- 2016 - Muriel Casals, kataluniar ekonomialari, unibertsitate irakasle eta politikaria (j. 1945).
- 2017 - Gianuario Carta, italiar politikari kristau demokrata (j. 1931).
- 2018 -
- Ruud Lubbers, Herbehereetako lehen ministroa (j. 1939).
- Morgan Tsvangirai, Zimbabweko lehen ministroa (j. 1952).
- 2021 - Carlos Menem, Argentinako presidentea (j. 1930).
Jaiak eta urteurrenak Aldatu
- Santuen egunak:
- Balendin Deuna edo San Balendin, maiteminduen zaindaria.
- Zirilo eta Metodio, Europako zaindariak.
- Sehaska egutegiko izendegia: Martino eta Galder.
- Estatu jaieguna Oregon eta Arizonan (AEB).
- Martiri Komunisten Eguna, Irakeko Alderdi Komunistarentzat.
Kanpo estekak Aldatu
Datuak: Q2332
Multimedia: 14 February
