Irailaren 22
data
Irailaren 22a gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta hirurogeita bostgarren eguna da, 266.a bisurteetan. 100 egun falta dira urtea amaitzeko.
Jaiotzak
Heriotzak
.jpg)
Gertaerak 
Egutegia 
Izendegia GertaerakAldatu
Euskal HerriaAldatu
- 1588 - Miguel Okendo amiralaren ontzi nagusiak su hartu zuen eta 300 lagun hil ziren Pasaian (Gipuzkoa).
- 1888 - Astilleros del Nervion ontziolaren lehen harria jarri zuten.
- 1937 - Gipuzkoako espainiar gobernadore zibila Hitlerren Alderdi Naziaren kongresuan gonbidatu bezala agertu zen.
- 1940 - Donostiako Udalak Aiete jauregia erosi zuen Frankok udako egoitza bezala erabiltzeko.
- 1941 - Franco buru zela, maniobra militarrak egin zituzten Hernaniko Fagollaga auzoan.
- 1942 - Rikardo Arregi kazetari eta idazlea Andoainen jaio zen (1969an hilda).
- 1956 - 532 pertsona itzuli ziren SESBtik Valentziara itsasontziz. Gehienak euskaldunak ziren, 1937ko haurrak.
- 1960 - Escrivá de Balaguer Opus Deiren fundatzailea, Iruñeako seme kuttuna izendatu zuten.
- 2008 - ETAk Espainiako militar bat hil zuen Santoñan (Kantabria, Espainia) telefono dei baten ostean bonba-autoa lehertarazita.
MunduaAldatu
- 1828 - Shaka Zulu Hegoafrikako politikari eta buru militarra bere anaiek hil zuten.
- 1928 - Alexander Fleming bakteriologo eskoziarrak penizilina aurkitu zuen.
- 1960 - Mali Frantziatik independizatu zen.
- 1980 - Irakek Iran inbaditu zuen.
- 2006 - 25 hildako Alemanian egondako Maglev tren istripu batean.
Arte eta kulturaAldatu
Euskal HerriaAldatu
- 2013 - Donostiako Zinemaldian Carmen Maura aktoreak Donostia Saria jaso zuen.
MunduaAldatu
- 1994 - Friends ("Lagunak") filma estreinatu zen, Jennifer Aniston, Courteney Cox, Lisa Kudrow, Matt LeBlanc, Matthew Perry eta David Schwimmer aktoreek antzeztu zuten.
- 1995 - Showgirls filma estreinatu zen, Paul Verhoevenek zuzendu eta Elizabeth Berkley, Kyle MacLachlan, Gina Gershon, Glenn Plummer, Robert Davi, Alan Rachins eta Gina Ravera aktoreek antzeztu zuten.
- 1995 - Seven ("Zazpi") filma estreinatu zen, David Fincherek zuzendu eta Brad Pitt, Morgan Freeman, Gwyneth Paltrow eta R. Lee Ermey aktoreek antzeztu zutelarik.
- 2000 - Space Cowboys ("Espazioko Cowboyak") filma estreinatu zen, Clint Eastwoodek zuzendu eta berak, Tommy Lee Jones, Donald Sutherland eta James Garner aktoreek antzeztu zuten.
- 2005 - Criminal Minds telesaila AEBtako CBS katean estreinatu zen.
- 2009 - NCIS: Los Angeles telesaila AEBtako CBS katean estreinatu zen.
Zientzia eta teknologiaAldatu
Euskal HerriaAldatu
MunduaAldatu
- 1981 - TVG, Frantziako abiadura handiko trenak, lehen bidaia egin zuen, Paris eta Lyon bitartean.
KirolakAldatu
Euskal HerriaAldatu
MunduaAldatu
JaiotzakAldatu
Euskal HerriaAldatu
- 1676 - Francisco José Enparan, gipuzkoar noble, politiko eta militarra (h. 1740).
- 1827 - Charles-Alexandre Fay, baxenafar militar eta kartografoa (h. 1903).
- 1840 - Serafin Baroja, euskal idazlea (h. 1912).
- 1845 - Serafin Uhagon, bizkaitar entomologo eta bioespeleologoa, Espainiako Historia Naturalaren Sozietatearen fundatzaileetako bat (h. 1904).
- 1895 - Maria Josefa Sansberro Echeverria, Bigarren mundu gerran nazien kontzentrazio eremuan hildako oiartzuar bakarra (h. 1944).
- 1904 - Maurizia Aldeiturriaga, trikiti musikako bizkaitar pandero jotzailea eta abeslaria (h. 1988).
- 1923 - Digna Garitaonandia, Txikita de Mallabia, bizkaitar erraketista ohia.
- 1928 - Mercedes Agirrezabalaga, Arantza, gipuzkoar erraketista.
- 1940 - Teresa Mendizabal, arabar zientzialari eta fisikaria.
- 1942 -
- Rikardo Arregi Aranburu, euskal kazetaria, saiakeragilea eta euskaltzalea (h. 1969).
- Manex Goihenetxe, baxenafar historialari, kultur eragile eta politikaria (h. 2004).
- 1945 - Jesús María Zubiarraín Argiñano, gipuzkoar futbol atezaina (h. 1993).
- 1957 - Javier Balza, bizkaitar politikari jeltzalea, Herrizaingo Sailburu ohia.
- 1962 - Begoña Lasagabaster, gipuzkoar abokatu eta politikaria.
- 1968 - Joseba Larrañaga, gipuzkoar kazetaria.
- 1972 - Idoia Sagastizabal, EAJko bizkaitar politikaria.
- 1975 - Javier López Vallejo, nafar futbolari ohia.
- 1977 - Jon García, bizkaitar taekwondolaria.
- 1980 - Sara Buesa Rodríguez, arabar politikaria.
- 1993 - Irene Usabiaga, gipuzkoar txirrindularia.
MunduaAldatu
- 1515 - Ana Cleveskoa, Ingalaterrako erregina ezkontidea (h. 1557).
- 1523 - Karlos I.a Borboikoa, Erruango artzapezpikua (h. 1590).
- 1552 - Vasili IV.a Errusiakoa, Errusiako tsarra (h. 1612).
- 1601 - Ana Austriakoa, Espainia eta Portugalgo infanta (h. 1666).
- 1725 - Joseph Duplessis, frantziar margolaria (h. 1802).
- 1741 - Peter Simon Pallas, alemaniar zoologo eta botanikoa (h. 1811).
- 1759 - William Playfair, eskoziar injinari eta ekonomilaria, estatistikako datu diagramen lehenengo asmatzaileetako bat (h. 1823).
- 1765 - Paolo Ruffini, italiar matematikaria (h. 1822).
- 1791 - Michael Faraday, britainiar fisikari eta kimikaria, indukzio elektromagnetikoaren aurkitzailea (h. 1867).
- 1817 - Philippe Langlois, normandiar idazlea (h. 1884).
- 1863 - Alexandre Yersin, frantziar-suitzar bakteriologoa (h. 1943).
- 1868 - Luis Agote, argentinar medikua, ikertzailea eta odol-transfusioko aitzindaria (h. 1954).
- 1869 - Piotr Krasnov, errusiar jeneral kosako tsarista (h. 1947).
- 1875 - Mikalojus Konstantinas Čiurlionis, lituaniar margolari, musikagile eta idazlea (h. 1911).
- 1876 - André Tardieu, Frantziako Lehen Ministroa (h. 1945).
- 1878 - Shigeru Yoshida, Japoniako Lehen Ministroa (h. 1967).
- 1880 - Christabel Pankhurst, ingeles sufragista eta militante politikoa (h. 1958).
- 1882 - Wilhelm Keitel, alemaniar kanpo mariskala (h. 1946).
- 1885 -
- Erik Gunnar Asplund, suediar arkitekto neoklasiko eta modernoa (h. 1940).
- Ben Chifley, Australiako 16. lehen ministroa (h. 1951).
- Erich von Stroheim, austriar jatorriko estatubatuar aktorea eta zinema-zuzendaria (h. 1957).
- 1897 - Charles-Denis Bourbaki, frantziar jenerala (j. 1816).
- 1901 - Charles Brenton Huggins, kanadar-estatubatuar medikua, 1966ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1997).
- 1905 -
- Muriel Box, ingeles gidoigile eta zuzendaria (h. 1991).
- Paul Muni, estatubatuar aktorea (h. 1967).
- 1906 - Ilse Koch, Ameriketako Estatu Batuetako Indar Armatuek eipatu zuten lehen nazi esanguratsua (h. 1967).
- 1907 - Maurice Blanchot, frantziar idazle, filosofo eta literatura-teorikoa (h. 2003).
- 1908 - Odette Bancilhon, frantziar astronomoa (h. 1998).
- 1909 - David Riesman, estatubatuar soziologoa (h. 2002).
- 1912 - Martha Scott, estatubatuar aktorea (h. 2003).
- 1913 - Giovanni Valetti, italiar txirrindularia (h. 1998).
- 1918 -
- Archibald James Potter, irlandar musikagilea (h. 1980).
- Hans Scholl, Alemania naziaren aurka eratutako Arrosa Zuria erresistentzia mugimendu baketsuko kide eta oinarrietako bat (h. 1943).
- Henryk Szeryng, poloniar biolin-jotzailea (h. 1988).
- 1920 - Eric Baker, britainiar aktibista bakezalea, Amnistia Internazionalaren sortzailetariko bat (h. 1976).
- 1922 -
- Hussein Ali Montazeri, irandar irakaslea eta xiiten buruzagia (h. 2009).
- Vera Radosavljević, serbiar eta jugoslaviar partisanoa, Jugoslaviako Herriaren Heroi izendatua (h. 1943).
- 1924 - Martin Barré, frantziar margolaria (h. 1993).
- 1929 -
- Paul-Marie Lapointe, kanadar olerkari eta kazetaria (h. 2011).
- Carlo Ubbiali, italiar motoziklismoko pilotua (h. 2020).
- 1930 - Antonio Saura, espainiar margolaria (h. 1998).
- 1931 - Fay Weldon, ingeles idazlea (h. 2023).
- 1932 -
- Algirdas Brazauskas, Lituaniako presidentea (h. 2010).
- Juan García Ponce, mexikar idazle, itzultzaile eta arte-kritikaria (h. 2003).
- Ingemar Johansson, suediar boxeolaria (h. 2009).
- Maurice Kouandété, Dahomeyko presidentea (h. 2003).
- 1934 - Ornella Vanoni, italiar abeslaria eta aktorea.
- 1936 -
- Art Metrano, estatubatuar aktorea (h. 2021).
- Carmen Pereira, Ginea Bissauko presidentea (h. 2016).
- 1937 -
- Richard Marquand, galestar zinema zuzendaria (h. 1987).
- Don Rutherford, ingeles errugbi jokalari eta administratzailea (h. 2016).
- 1938 - Dean Cyril Reed, estatubatuar aktore eta musikaria (h. 1986).
- 1939 - Junko Tabei, japoniar alpinista, Everest tontorrera iritsi zen eta Zazpi Gailurrak konkistatu zituen lehen emakumea (h. 2016).
- 1940 - Anna Karina, daniar jatorriko frantziar zinema aktore eta zuzendaria, idazle eta abeslaria (h. 2019).
- 1941 - José Luis García Sánchez, espainiar zinema-zuzendaria.
- 1943 -
- Jimmie Heuga, euskal jatorriko estatubatuar eskiatzailea (h. 2010).
- Ionel Valentin Vlad, errumaniar ingeniari eta fisikaria (h. 2017).
- 1948 - Jorge Verstrynge, espainiar-frantziar politikari, politologo eta geopolitikoa.
- 1949 - Hamida Djandoubi, Tunisian jaiotako nekazaria, Frantzian heriotz-zigorra jaso zuen azken pertsona (h. 1997).
- 1951 - David Coverdale, britainair abeslari eta musikagilea.
- 1953 - Ségolène Royal, frantziar politikaria.
- 1957 -
- Nick Cave, australiar musikari, idazle eta aktorea.
- Giuseppe Saronni, italiar txirrindulari ohia.
- 1958 -
- Andrea Bocelli, italiar tenorra.
- Joan Jett, estatubatuar rock abeslari, kantautore, musikagile, musikari eta ekoizlea.
- Eddy Planckaert, belgikar txirrindularia.
- 1959 - Saul Perlmutter, estatubatuar astrofisikaria, 2011ko Fisikako Nobel Saria.
- 1966 - Albert Plà, kataluniar abeslaria.
- 1968 - David Bisconti, argentinar futbolari ohia.
- 1969 - Pavel Kolobkov, errusiar eskrimalari ohia, ezpata modalitatekoa.
- 1973 - François-Xavier Demaison, frantziar umorista eta aktorea.
- 1974 - Aliecer Urrutia, kubatar atleta ohia, jauzi hirukoitzean espezializatua.
- 1976 - Ronaldo, brasildar futbolaria.
- 1977 - Lara Sajen, argentinar dantzaria, abeslaria eta reality showetako partaidea.
- 1979 - Roberto Saviano, italiar kazetari eta idazlea.
- 1981 - Koji Yamase, japoniar futbolaria.
- 1982 - Billie Piper, ingeles aktore eta abeslaria.
- 1984 - Laura Vandervoort, kanadar aktorea.
- 1985 - Tatiana Maslany, kanadar aktorea.
- 1989 -
- Sabine Lisicki, alemaniar tenislaria.
- Cœur de Pirate, quebectar indie pop abeslari eta musikagilea.
- 1992 - Daniela Ospina, kolonbiar modeloa, boleibol jokalaria eta enpresaria.
- 1993 - Leonie Dorado, boliviar emakumezko telebista aurkezle eta abeslari transgeneroa.
- 1996 - Fátima Diame, espainiar atleta, luzera-jauzian eta jauzi hirukoitzean espezializatua.
HeriotzakAldatu
Euskal HerriaAldatu
- 1580 - Cristóbal Rojas Sandoval, gipuzkoar apaiz katolikoa, Sevillako artzapezpikua, Cigalesen (j. 1502).
- 1888 - Fernando Luis Ybarra, bizkaitar enpresaburu eta pertsona esanguratsua, Ybarra familiako kidea (j. 1844).
- 1914 - Juan Migel Orkolaga, hernaniar metereologo eta jesuita, Igeldoko behatokiaren sortzailea (j. 1863).
- 1936 - Antonio Saez de Ibarra, arabar frantziskotar monjea, Azuagan fusilatua (h. 1936).
- 1976 - Manuel Prats, Pachuco, bizkaitar futbolari eta entrenatzailea (j. 1902).
- 1977 - José María Laka, bizkaitar futbolaria (j. 1898).
- 1982 - Jose Manuel Estonba, euskal idazlea (j. 1916).
- 1986 - Migel Olasagarre, aita Damaso Intza, euskal idazlea (j. 1886).
- 1993 - Jon Beistegi, Axola, euskal idazlea (j. 1911).
- 2001 - Inozentzio Aierbe, nafar apaiza (j. 1912).
- 2003 - Félix Bergèze, lapurtar errugbilaria, Carcasonan (j. 1914).
- 2004 - Guy d'Arcangues, lapurtar poeta (j. 1924).
- 2005 - Javier Yubero, euskal herritar futbolaria (j. 1972).
- 2018 - José Ibarburu, gipuzkoar arraunlaria (j. 1928).
- 2022 - Jon Odriozola, bizkaitar kazetari eta idazlea (j. 1955).
MunduaAldatu
- 530 - Felix IV.a, Aita santua.
- 852 - Abd ar-Rahman II.a, Kordobako IV. emir omeiatarra (j. 792).
- 1158 - Otto Freisingekoa, alemaniar elizgizona eta kronikaria (j. 1112).
- 1408 - Joan VII.a Paleologo, Bizantziar Inperioko enperadorea (j. 1370).
- 1457 - Petri II.a Bretainiakoa, Bretainiako dukea (j. 1418).
- 1520 - Selim I.a, Otomandar Inperioko sultana.
- 1531 - Luisa Savoiakoa, Frantzisko I.a Frantziakoaren ama (j. 1476).
- 1539 - Guru Nanak, sikhismoaren sortzailea (j. 1469).
- 1554 - Francisco Vázquez de Coronado, espainiar konkistatzaile eta esploratzailea (j. c. 1510).
- 1692an, Salemgp sorginkeria prozesuan exekutatuta:
- Martha Corey (j. 1619/20).
- Mary Eastey (j. 1634).
- Mary Parker (j. 1637).
- Ann Pudeator (j. 1621).
- Wilmot Redd.
- Margaret Scott (j. 1616).
- 1703 - Vincenzo Viviani, italiar matematikaria eta fisikaria (j. 1622).
- 1774 - Klemente XIV.a, Aita santua (j. 1705).
- 1828 - Shaka Zulu Hegoafrikako politikari eta buru militarra, Zulu Inperioaren sortzailea (j. 1786).
- 1840 - Anne Lister, Yorkshireko lur-jabe, egunerokoen idazle, alpinista eta bidaiaria (j. 1791).
- 1850 - Johan Heinrich von Thünen, alemaniar ekonomialaria (j. 1783).
- 1914 - Alain-Fournier, frantziar eleberrigilea (j. 1886).
- 1920 - Herbert James Draper, ingeles margolaria (j. 1863/64).
- 1921 - Ivan Vazov, bulgariar idazlea (j. 1850).
- 1932 - Claude C. Hopkins, publizitatearen historiako erredaktore garrantzitsuenetarikoa (j. 1866).
- 1949 - Sam Wood, estatubatuar zinema zuzendaria (j. 1883).
- 1952 - Kaarlo Juho Ståhlberg, lehendabiziko Finlandiako presidentea (j. 1865).
- 1956 - Frederick Soddy, britainiar fisikari eta kimikaria, 1921eko Kimikako Nobel Saria (j. 1877).
- 1957 - Zhou Xuan, txinatar abeslari eta aktorea (j. 1920).
- 1960 - Melanie Klein, austriar psikoanalista (j. 1882).
- 1961 - Marion Davies, estatubatuar aktorea (j. 1897).
- 1970 - Alice Hamilton, estatubatuar mediku eta ikertzailea, industria toxikologian aitzindaria (j. 1869).
- 1973 - Paul van Zeeland, Belgikako leaeronautikoaa (j. 1893).
- 1974 - Paul Jaray, ingeniari aeronautikoa eta automobilen diseinatzailea, aerodinamika automobilgintzan aplikatzen aitzindaria (j. 1889).
- 1980 - María Luz Morales, galiziar idazlea eta XX. mendeko Kataluniako kazetari aitzindaria (j. 1890).
- 1989 - Irving Berlin, estatubatuar konpositore eta kantu-idazlea, AEBko historiako kantagile handienetakoa (j. 1888).
- 1991 - Tino Casal, espainiar abeslari eta konposatzailea (j. 1950).
- 1993 - Maurice Abravanel, estatubatuar orkestra-zuzendaria (j. 1903).
- 1994 - Maria Carta, sardiniar abeslari eta idazlea (j. 1934).
- 1996 -
- Mohamed Ben Ahmed Abdelghani, Aljeriako lehen ministroa (j. 1927).
- Dorothy Lamour, estatubatuar aktore eta abeslaria (j. 1914).
- 1997 - Manabu Mabe, japoniar-brasildar margolaria (j. 1924).
- 1999 - George C. Scott, estatubatuar aktorea (j. 1927).
- 2000 - Yehuda Amichai, israeldar poeta (j. 1924).
- 2001 - Isaac Stern, ukrainiar-estatubatuar biolin-jotzailea (j. 1920).
- 2004 - Edward Larrabee Barnes, estatubatuar arkitektoa (j. 1915).
- 2005 - Annemarie Heinrich, alemaniar-argentinar argazkilaria, erretratuetan eta biluzietan espezializatua (j. 1912).
- 2006 - Enrique Gorriarán, argentinar iraultzailea (j. 1941).
- 2007 -
- André Gorz, austriar-frantziar idazle eta filosofoa (j. 1923).
- Marcel Marceau, frantziar mimoa, egungo mimoaren eta pantomimaren berritzaile eta bultzatzaile nagusia (j. 1923).
- 2011 - Aristides Pereira, lehenbiziko Cabo Verdeko presidentea (j. 1923).
- 2013 -
- David H. Hubel, kanadar-estatubatuar neurobiologoa, 1981eko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1926).
- Álvaro Mutis, kolonbiar nobelagile eta poeta, Hispanoamerikako idazle garaikide nabarmenetakotzat hartua (j. 1923).
- 2019 - Louis Joinet, frantziar legelaria, giza eskubideen alorrean NBEren ordezkaria munduko hainbat gatazkatan (j. 1934).
- 2020 - Agne Simonsson, suediar futbolaria (j. 1935).
- 2021 -
- Abdelkader Bensalah, Aljeriako behin-behineko presidentea (j. 1941).
- Roger Michell, britainiar zinema zuzendaria (j. 1956).
- Jüri Tamm, sobietar eta estoniar atleta eta politikaria (j. 1957).
- 2022 - Hilary Mantel, ingeles idazlea (j. 1952).
Jaiak eta urteurrenakAldatu
- Sehaska egutegiko izendegia: Mauri, Maurixi eta Iraide.
Kanpo estekakAldatu
Datuak: Q2889
Multimedia: 22 September
