Azaroaren 26
data
Azaroaren 26a gregoriotar egutegiaren urteko hirurehun eta hogeita hamargarren eguna da, 331.a bisurteetan. 35 egun falta dira urtea amaitzeko.
.jpg)
Gertaerak aldatu
Euskal Herria aldatu
- 1960 - Trenbide-pasagune batean tren batek bus bat azpian harrapatu eta 5 hildako izan ziren.
- 1973 - José Etxeberria eta Jose Luis Pagazaurtundua ETAko kideak Areetako bonba baten leherketan hil ziren.
- 1977 - ETAk, Joaquin Imaz Martínez militarra erail zuen Iruñean.
- 2016 -
- Altsasun milaka lagunek herriaz zabaltzen ari zen irudia salatu eta espetxeratuak zeuden zazpi gazteak libre gera zitezela eskatzeko manifestazio isila burutu zuten.
- Gernikako Batzarretxean Iñigo Urkullu jeltzaleak Eusko Jaurlaritzako Lehendakari kargua zinpetu zuen.
Mundua aldatu
Arte eta kultura aldatu
Euskal Herria aldatu
- 2007 - Bruce Springsteenen kontzertua Barakaldon, Bilbao Exhibition Centren.
- 2010 - Jean Baptiste Coyos Etxebarne mauletarra euskaltzain oso izendatu zuten, Jean Haritxelhar, Jean-Louis Davant, Txomin Peillen eta Andres Urrutia euskaltzainek proposatuta.
Mundua aldatu
- 1942 - Casablanca filma estreinatu zen, Michael Curtizek zuzendu eta Humphrey Bogart, Ingrid Bergman, Paul Henreid, Claude Rains, Conrad Veidt, Sydney Greenstreet eta Peter Lorre aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1986 - The Mosquito Coast ("Mosquito Kostaldea") filma estreinatu zen, Peter Weirek zuzendu eta Harrison Ford, Helen Mirren eta River Phoenix aktoreek antzeztu zutelarik.
- 2008 - Australia filma estreinatu zen, Baz Luhrmannek zuzendu eta Nicole Kidman eta Hugh Jackman aktoreek antzeztu zutelarik.
- 2008 - Milk filma estreinatu zen, Gus Van Santek zuzendu eta Sean Penn, Emile Hirsch, Josh Brolin, Diego Luna eta James Franco aktoreek antzeztu zutelarik.
Zientzia eta teknologia aldatu
Euskal Herria aldatu
Mundua aldatu
- 2018 - InSight zunda Marteko Elysium Planitian ezarri zen. Planeta horren datu geodesikoak eskuratzea du helburu gisa.
Kirolak aldatu
Euskal Herria aldatu
Mundua aldatu
- 2006 - Isaac Galvez txirrindulari profesionala hil zen erorketa baten ondorioz lehiatzen ari zenean.
Jaiotzak aldatu
Euskal Herria aldatu
- 1773 - Jose Manuel Urtasun Lakidain, nafar apaiza eta euskarazko predikuen idazlea (h. 1844).
- 1820 - José María Loma, Oriako I. markesa, arabar militarra (h. 1893).
- 1876 - Javier Ibarra Murillo, nafar historialaria (h. 1955).
- 1889 - Gaëtan Bernoville, euskal herritar frantsesezko idazlea (h. 1960).
- 1896 - Ignacio Izagirre, euskal atleta (h. 1974).
- 1915 - Miguel Javier Urmeneta, nafar militar, politikari eta euskaltzalea eta Iruñeko alkatea (h. 1988).
- 1916 - Jacques Andurain, nazi baten kontrako erresistentziako lehen ekintza armatuaren egiletzat joa, Hastingan (h. 2016).
- 1921 - José Luis Lauzirika, bizkaitar futbolaria (h. 1999).
- 1923 - Laura Irasuegi Otal, Euskal Herriko lehenengo emakume kolegiatua Bide, Ubide eta Portu ingeniarien Elkargoan (h. 2016).
- 1926 - Angélica Orue, arabar albaitari aitzindaria.
- 1930 - Alejandro Tapia Aiestaran, gipuzkoar pintorea (h. 2016).
- 1933 - Luis Pedro Peña Santiago, gipuzkoar etnologo eta mendizalea eta Aranzadi Zientzia Elkarteko kide nabarmena (h. 1994).
- 1935 - Jon Azpillaga, euskal bertsolari eta bertso-eskolako irakaslea (h. 2017).
- 1947 - María Milagros Rivera Garretas, bizkaitar historialari eta saiakeragilea.
- 1950 - Luis Maria Uriarte, arabar arkitektoa.
- 1954 - Agustín Sánchez-Lavega, bizkaitar fisikaria, EHUko katedraduna eta eguzki-sisteman espezializatutako astrofisikari gailena.
- 1958 -
- Xabier Alegria, ENAMeko buruzagi ohi gipuzkoarra.
- Martin Zalba, nafar pianista eta musikagilea.
- 1959 - Aizpea Goenaga, gipuzkoar aktore, zinema-zuzendari eta idazlea.
- 1963 - Andoni Tolosa, Morau, gipuzkoar idazlea eta musikaria.
- 1976 - Maialen Lujanbio, gipuzkoar bertsolaria, bi aldiz Bertsolari Txapelketa Nagusiaren irabazle eta txapel hau lortu duen lehen emakumea.
- 1977 - Itziar Atienza, bizkaitar aktore eta telebista aurkezlea.
- 1991 - Julen Iriarte, gipuzkoar futbolaria.
- 1993 - María Cerezuela, arabar aktorea.
- 1996 - Jon Zabala, bizkaitar errugbilaria.
- 2002 - Aitor Etxeguren, bizkaitar saskibaloi jokalaria.
Mundua aldatu
- 1731 - William Cowper, ingeles poeta eta erromantizismoaren aitzindaria (h. 1800).
- 1792 - Sarah Moore Grimké, estatubatuar abolizionista, idazle eta sufragista (h. 1873).
- 1817 - Charles Adolphe Wurtz, frantziar kimikaria (h. 1884).
- 1820 - Teodora Lamadrid, espainiar aktore eta kantaria, XIX. mendeko antzerki erromantikoan nabarmendua (h. 1896).
- 1822 - Lilly Martin Spencer, XIX. mendeako erdialdeko Estatu Batuetako margolari ezagunenetakoa (h. 1902).
- 1826 - Juan Pablo Rojas Paúl, Venezuelako presidentea (h. 1905).
- 1832 - Mary Edwards Walker, estatubatuar feminista, abolitzailea, ustezko espioia, gerrako gatibua eta zirujaua (h. 1919).
- 1844 - Guiomar Torresão, portugaldar idazlea eta feminista, Portugalgo emakumeen emantzipazio-idealen funtsezko pertsonaia (h. 1898).
- 1845 - Facundo Machaín, Paraguaiko presidentea (h. 1877).
- 1847 - Maria Feodorovna, Errusiako enperatriz ezkontidea (h. 1928).
- 1857 - Ferdinand Saussure, suitzar hizkuntzalaria (h. 1913).
- 1869 - Maud Galeskoa, Norvegiako erregina ezkontidea (h. 1938).
- 1871 -
- Luigi Sturzo, italiar politikaria, soziologoa eta apaiza (h. 1959).
- Augusto Weberbauer, alemaniar naturalista, botanikari eta unibertsitateko irakaslea, XX. mendeko botanikari garrantzitsuenetakoa (h. 1948).
- 1876 - Bart van der Leck, herbeheretar margolari, diseinatzaile eta zeramikaria, De Stijl taldeko sortzaileetako bat (h. 1958).
- 1882 - Antoni Rovira i Virgili, kataluniar politikari eta kazetaria (h. 1949).
- 1883 - Mihály Babits, hungariar idazlea (h. 1941).
- 1885 - Heinrich Brüning, Alemaniako kantzilerra (h. 1970).
- 1888 - William Lincoln Bakewell, Endurance itsasontziko estatubatuar bakarra Trans-Antartika Espedizio Inperialean (h. 1969).
- 1894 - Norbert Wiener, estatubatuar matematikaria, zibernetikaren sortzailea (h. 1964).
- 1898 - Karl Ziegler, alemaniar kimikaria, 1963ko Kimikako Nobel Saria (h. 1973).
- 1904 - Armand Frappier, kanadar mikrobiologoa (h. 1991).
- 1909 - Eugène Ionesco, errumaniar jatorriko frantziar idazlea (h. 1994).
- 1910 - Aileen Meagher, kanadar atleta, 4x100 metroko proban aditua (h. 1987).
- 1911 - Sammy Reshevsky, poloniar-estatubatuar xake-jokalaria (h. 1992).
- 1918 - Patricio Aylwin, Txileko presidentea (h. 2016).
- 1919 - Frederik Pohl, estatubatuar zientzia-fikzioko generoko idazle eta argitaratzailea (h. 2013).
- 1921 - Françoise Gilot, frantziar margolari, arte kritikari eta idazlea (h. 2023).
- 1922 - Charles M. Schulz, estatubatuar marrazkilaria (h. 2000).
- 1924 - George Segal, estatubatuar eskultorea (h. 2000).
- 1925 -
- Gregorio Conrado Álvarez, El Goyo, Uruguaiko diktadorea (h. 2016).
- Leonardo Cremonini, italiar margolaria (h. 2010).
- 1930 - Jean-Claude Passeron, frantziar soziologo eta epistemologoa.
- 1931 - Adolfo Pérez Esquivel, argentinar eskultorea, 1980ko Bakearen Nobel Saria.
- 1935 - Michel Freitag, suitzar jatorriko quebectar soziologo eta filosofoa (h. 2009).
- 1936 - Margaret Boden, zientzia kognitiboko ikerketa-irakasle ingelesa.
- 1939 - Tina Turner, estatubatuar abeslaria, musikaria, dantzaria eta aktorea (h. 2023).
- 1940 - Enrico Bombieri, italiar matematikaria.
- 1943 - Joël Robert, belgikar motoziklista, sei aldiz moto-kros munduko txapelduna (h. 2021).
- 1944 - Fontanarrosa, El Negro, argentinar komikigilea (h. 2007).
- 1946 - Bert Ruiter, herbehereetar musikaria (h. 2022).
- 1948 -
- Elizabeth Blackburn, australiar-estatubatuar biokimikaria, 2009ko Medikuntzako Nobel Saria.
- Vitico, argentinar musikaria.
- 1949 -
- Mari Alkatiri, Ekialdeko Timorko lehen ministroa.
- Ivan Patzaichin, errumaniar kanoalaria (h. 2021).
- 1951 - Ilona Staller, Cicciolina, hungarian jaiotako italiar porno aktorea, politikaria eta abeslaria.
- 1953 - Marian Harkin, irlandar politikaria.
- 1956 - Lynne Karen Deutsch, estatubatuar astrofisikaria, izpi infragorrien astronomian espezializatua (h. 2004).
- 1959 - Satoshi Miyauchi, japoniar futbolari ohia.
- 1961 - Tom Carroll, australiar surflari ohia.
- 1963 - Lydia Bosch, kataluniar aktore eta telebista aurkezlea.
- 1964 - Vreni Schneider, suitzar eskiatzaile ohia, historiako hoberenetakoa.
- 1965 - Javier Ripa, bizkaitar marrazkilaria.
- 1969 -
- Shawn Kemp, NBAko estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
- Vadim Khamuttskikh, errusiar boleibol jokalaria eta entrenatzailea (h. 2021).
- 1971 - Akira Narahashi, japoniar futbolari ohia.
- 1972 -
- Sergei Aksionov, Krimeako Errepublikako lehen ministroa.
- Emilio Buale, ekuatoreginear jatorriko espainiar aktorea.
- Keiji Kaimoto, japoniar futbolari ohia.
- 1973 - Andrea Camata, italiar saskibaloi jokalari ohia.
- 1974 -
- Roman Šebrle, txekiar dekatleta ohia, inoizko dekatloi-atletarik onenetakoa.
- Paula Vázquez, espainiar telebista aurkezle, aktore eta modeloa.
- 1977 - Ivan Basso, italiar txirrindularia.
- 1978 - Andrejs Rubins, letoniar futbolaria (h. 2022).
- 1984 -
- Ana Maria Brânză, errumaniar eskrimalaria, ezpata modalitatekoa.
- Antonio Puerta, espainiar futbolaria (h. 2007).
- 1986 - Bauke Mollema, herbeheretar txirrindularia.
- 1988 - Shu Kurata, japoniar futbolaria.
- 1990 - Rita Ora, kosovar jatorriko britainiar abeslari eta aktorea.
- 1992 - Anuel AA, puertorricar abeslaria.
- 1996 -
- Paula Dapena, galiziar futbolaria.
- Louane Emera, frantziar aktore eta abeslaria.
- 1998 - Lola Rodríguez, kanariar modeloa, aktorea eta LGBT aktibista.
Heriotzak aldatu
Euskal Herria aldatu
- 1866 - Jean Martin Hiribarren, euskal idazlea (j. 1810).
- 1876 - Prudencio San Sebastian, Soinu, 8 hilabetez modu basatian bizi izan zen gipuzkoarra (j. 1876).
- 1892 - Charles Martial Lavigerie, lapurtar kardinala, Aljerren (j. 1825).
- 1899 - Joan Batista Azkonagerre, frantsesezko lapurtar idazlea, Londresen (j. 1815).
- 1912 - Valentín Arin, gipuzkoar organista eta musikagilea, Madrilen (j. 1854).
- 1959 - Juan Maria Roman Dornaku, euskal idazle eta lexikologoa (j. 1878).
- 1961 - Luis Ureña, gipuzkoar kazetari eta antzerkigilea (j. 1899/1900).
- 1965 - Alejandro de la Sota Aburto, bizkaitar kazetaria, Excelsior egunkariaren sortzailea (j. 1891).
- 1996 - Xabier Azurmendi, euskal idazle eta elizgizona (j. 1935).
- 2013 - Jesús María Beti Duñabeitia, bilbotar politikaria, historian Bilboko alkatea eta Athletic Clubeko presidentea izandako bakarra (j. 1929).
Mundua aldatu
- 399 - Sirizio, Aita santua (j. 334).
- 1504 - Elisabet I.a Gaztelakoa, Gaztelako erregina (j. 1451).
- 1516 - Giovanni Bellini, italiar margolaria.
- 1661 - Luis Méndez de Haro, Olivaresko II. konde-dukea eta Montoroko I. dukea, espainiar jeneral eta politikaria.
- 1688 - Phillippe Quinault, frantziar idazlea (j. 1635).
- 1807 - Oliver Ellsworth, estatubatuar legegizon, politikari eta diplomatikoa (j. 1745).
- 1811 - Gregorio García de la Cuesta, espainiar jenerala (j. 1741).
- 1836 - John Loudon McAdam, eskoziar ingeniaria, errepideak eraikitzeko Macadam sistemaren garatzailea (j. 1756).
- 1851 - Nicolas Jean de Dieu Soult, Burdinezko eskua, Frantziako Lehen Ministroa (j. 1769).
- 1855 - Adam Mickiewicz, poloniar poeta (j. 1798).
- 1857 - Joseph Eichendorff, alemaniar poeta (j. 1788).
- 1883 - Sojourner Truth, estatubatuar abilizionista (j. 1797?).
- 1926 - John Browning, estatubatuar arma diseinatzailea (j. 1855).
- 1928 - Reinhard Scheer, Alemaniar Inperioko Itsas armadako almirantea (j. 1863).
- 1930 - Otto Sverdrup, norvegiar esploratzaile polarra (j. 1854).
- 1937 - Silvestras Žukauskas, Errusiar Inperioaren armadako jenerala (j. 1861).
- 1941 - Martha P. Falconer, estatubatuar ekintzaile eta gizarte-langilea, gizarte-erreformaren aitzindaria (j. 1862).
- 1943 - Winnaretta Singer, estatubatuar musika-mezenasa eta eta Singer Corporation enpresaren oinordekoa (j. 1865).
- 1952 - Sven Hedin, suediar esploratzaile, geografo, topografo, argazkilari, bidaia-liburuen idazle eta ilustratzailea (j. 1865).
- 1957 - Alexei Remizov, errusiar eleberrigilea (j. 1877).
- 1962 - Albert Sarraut, Frantziako lehen ministroa (j. 1872).
- 1965 - Hilda Phoebe Hudson, ingeles matematikaria (j. 1881).
- 1968 - Arnold Zweig, alemaniar idazlea, antifaxista eta gerraren aurkako mugimenduko aktibista (j. 1887).
- 1969 - La Niña de los Peines, espainiar flamenko-kantari ijitoa (j. 1890).
- 1979 - Marcel L'Herbier, frantziar zinema zuzendaria (j. 1888).
- 1981 - Max Euwe, nederlandar xake jokalaria eta FIDEko presidentea (j. 1901).
- 1984 - Henry Habberley Price, galestar filosofoa (j. 1899).
- 1986 - Mary Welsh Hemingway, estatubatuar kazetaria eta Ernest Hemingwayen laugarren emazte eta alarguna (j. 1908).
- 1987 - Emmanuel Bondeville, frantziar musikagilea (j. 1898).
- 1988 - Michel Cépède, frantziar agronomo eta administratzailea (j. 1908).
- 1989 - Ahmed Abdallah, Komoreetako lehenbiziko presidentea (j. 1919).
- 1990 -
- Fung Yu-Lan, Txinako XX. mendeko filosofo garrantzitsuena (j. 1895).
- Ludwig von Moos, Suitzako presidentea (j. 1910).
- 1991 - François Billetdoux, frantziar antzerkigilea (j. 1927).
- 1997 - Marguerite Henry, estatubatuar idazlea (j. 1902).
- 2001 - Nils-Aslak Valkeapää, laponiar idazle eta musikaria, nazioarteko sami artista ospetsuenetarikoa (j. 1943).
- 2004 -
- Philippe de Broca, frantziar zinemagilea (j. 1933).
- Lauriston Taylor, estatubatuar ikertzailea (j. 1902).
- 2006 -
- Mário Cesariny de Vasconcelos, portugaldar idazlea eta margolaria (j. 1923).
- Isaac Galvez, espainiar txirrindularia (j. 1975).
- Giorgio Panto, italiar politikaria (j. 1941).
- 2008 - Edwin Ernest Salpeter, austriar fisikaria (j. 1924).
- 2012 - Joseph Murray, estatubatuar sendagilea, 1990eko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1919).
- 2013 - Albert Jovell, kataluniar mediku, idazle eta soziologoa (j. 1963).
- 2016 - Peter Hans Kolvenbach, Herbehereetako apaiza, Jesusen Konpainiaren 29. Nagusia (j. 1928)
- 2018 -
- Bernardo Bertolucci, italiar idazlea eta zinema zuzendaria (j. 1941).
- Stephen Hillenburg, estatubatuar animatzailea, ekoizlea eta biologoa, Bob Belaki marrazki bizidun telesailaren sortzailea (j. 1961)
- Tomás Maldonado, argentinar pintore, diseinatzailea eta pentsalaria (j. 1922).
- 2020 - Sadiq al-Mahdi, Sudango lehen ministroa (j. 1935).
- 2021 - Stephen Sondheim, estatubatuar musikagilea, XX. mendeko musikalaren egile garrantzitsuenetako bat (j. 1930).
- 2022 -
- Rochelle Costi, brasildar artista plastikoa eta argazkilaria (j. 1961).
- Fernando Gomes, portugaldar futbolaria (j. 1956).
- María Dolores Juliano, argentinar antropologa soziala (j. 1932).
- Freddie Roman, estatubatuar umorista (j. 1937).
- Doddie Weir, eskoziar errugbilaria (j. 1970).
- 2023 -
- Alberto da Costa e Silva, brasildar diplomazialari, historialari eta olerkaria (j. 1931).
- Magda Hollander, hungariar jatorriko idazle, hezitzaile eta psikologo frantsesa (j. 1927).
Jaiak eta urteurrenak aldatu
- Sehaska egutegiko izendegia: Urko, Hurko eta Hitz.
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q3019
Multimedia: 26 November
