Otsailaren 2
data
Otsailaren 2a egutegi gregoriotarraren urteko hogeita hamahirugarren eguna da. 332 egun falta dira urtea amaitzeko, 333 egun bisurteetan.
Egun honetan Kandelario eguna ospatzen da Euskal Herrian, eta Marmotaren eguna AEBetan: biak ala biak Europan jatorria duen tradizio berarekin erlazionatuta daude.
_Bustinza_(cropped).jpg)
.jpg)
.jpg)
Gertaerak aldatu
Euskal Herria aldatu
- 1875 - Bigarren Karlistaldia: liberalek Iruñeko setioa apurtu zuten.
- 1980 - BVEk Jesus Maria Zubikarai Badiola ondarroarra, Euskadiko Ezkerraren jarraitzailea, hil zuen.
- 2012 - Euskal Herrian siberiar hotz-boladak elurteak eta zero azpiko tenperaturak eragin zituen.
- 2014 - 2014ko otsailaren 2ko enbata: azken hogeita hamar urtetako itsas enbata handienaren ondorioz Euskal Kostalde osoko udalerri eta portuek kalte ugari eta larriak jasan zituzten, oso bereziki Donostia, Bermeo, Zarautz eta Hendaia udalerriek.
Mundua aldatu
- 1119 - Kalisto II.a Aita Santu izendatu zuten.
- 1878 - Greziak gerra deklaratu zion Turkiari.
- 1918 - Errusiak Estoniaren independentzia onartu zuen.
- 1920 - Estonia eta SESBen arteko bake ituna sinatu zen.
- 1933 - Alemania: Adolf Hitlerrek Alemaniako Legebiltzarra disolbatu zuen.
- 2005 - Gyanendra erregeak Nepalgo gobernua bertan behera utzi zuen eta botere osoa bereganatu zuen.
- 2010 - Gutxienez 41 lagun hil zituzten eta 106 zauritu Bagdad iparraldean egin zuten atentatu suizidan.
- 2012 - Espainian lau milioi pertsona baino gehiago zeuden langabezian.
Arte eta kultura aldatu
Euskal Herria aldatu
- 1845 - Ildegonda, Emilio Arrieta nafar konposatzailearen musika eta Temistocle Soleraren libretoa duen opera estreinatu zen Milango Kontserbatorioan.
Mundua aldatu
- 1922 - James Joyceren Ulises argitaratu zen.
- 1979 - Michael Crichton estatubatuar idazle, gidoigile eta zinema zuzendariak zuzendutako eta Sean Connery, Donald Sutherland eta Lesley-Anne Down aktoreek antzeztutako The First Great Train Robbery filma estreinatu zen.
Zientzia eta teknologia aldatu
Euskal Herria aldatu
Mundua aldatu
Kirolak aldatu
Euskal Herria aldatu
Mundua aldatu
Jaiotzak aldatu
Euskal Herria aldatu
- 1426 - Leonor I.a Nafarroakoa, Nafarroako XXX. erregina (h. 1479).
- 1652 - Bernard Renau Elizagarai, nafar ingeniari eta militarra (h. 1719).
- 1733 - Joaquín María Egia, gipuzkoar zientzialari eta politikaria (h. 1803).
- 1778 - Maria Antonia Eskibel Navarrete, gasteiztar liberal sutsua eta frantsestua Espainiako Independentzia Gerra garaian (h. 1849).
- 1814 - Gabriel Ybarra Gutiérrez de Cabiedes, bizkaitar finantza gizona, Banco de Bilbaoren sortzaileetako bat (h. 1890).
- 1828 - Juan Maria Blas Altuna, bizkaitar konpositorea eta organista (h. 1868).
- 1831 - José María Lakoizketa, nafar botanikoa (h. 1891).
- 1878 - Alejandro Mallona, EAJko politikari eskuindar, katoliko eta abertzalea, Mundakako alkatea (h. 1937).
- 1883 - Nicolás Giral, tafallar idazlea (h. 1917).
- 1887 - María Francés, nafar aktorea (h. 1987).
- 1895 - Félix Alfaro Fournier, arabar enpresaburu eta politikaria (h. 1989).
- 1896 - Ramón Bengarai, euskal sindikalista eta politikaria (h. 1936).
- 1902 - Jesús Oiarbide, euskal atleta (h. 1933).
- 1913 - Teresa Atutxa, Sor Amparo, gipuzkoar erlijiosa (h. 2000).
- 1917 - Jose Maria Azpiroz Zabaleta, nafar euskaltzalea, euskaltzaina, itzultzailea eta apaiza (h. 1997).
- 1922 - Felisa Arribaltzaga, bizkaitar panderojolea (h. 2015).
- 1923 - Manuel Juaristi, gipuzkoar idazlea (h. 2011).
- 1938 - Fernando Aguilar, Aretxabaletako erbi-txakurra, euskal atleta, luzera handiko lasterketetan aditua, Jaénen (h. 2013).
- 1948 - Santiago Arrospide, Santi Potros, gipuzkoar ETAkidea.
- 1950 - Gorka Knörr, arabar abeslaria eta politikaria, Tarragonan.
- 1956 - Katxin Uriarte, bizkaitar zesta-jokalari ohia.
- 1962 -
- Itziar Laka, bizkaitar hizkuntzalaria eta EHUko irakaslea.
- Ignacio Ordóñez, gipuzkoar kirolaria, borroka librean aditua.
- 1968 - Mieltxo Saralegi, nafar harrijasotzailea.
- 1969 - Valery Karpin, Errealeko futbolari ohia.
- 1970 -
- Aitor Gorosabel, Su Ta Gar taldeko gitarra-jotzaile eta kantaria.
- Xabier Lazpiur, gipuzkoar txirrindulari ohia.
- 1975 - Celine Beigbeder, lapurtar tenislaria.
- 1977 - Gotzon Enbil, gipuzkoar zestapuntalari ohia.
- 1986 - Elodie Baffalio, zuberoar piano-jotzaile inprobisatzailea.
- 1990 - Leire Etxaniz, bizkaitar pilotaria, emakumezko esku-huskako pilotarien artean txapel gehien eskuratu dituena.
- 1992 - Unai Bustinza, Bustinza, bizkaitar futbolaria.
- 1996 -
- Odei Arrieta, gipuzkoar futbolaria.
- Andoni Fernandez Jordan, Oli, bizkaitar futbolaria.
- 1999 - Martin Zubimendi, gipuzkoar futbolaria.
Mundua aldatu
- 1208 - Jakue I.a Aragoikoa, Aragoiko errege eta Bartzelonako kondea (h. 1276).
- 1455 - Joan I.a Danimarkakoa, Danimarka, Norvegia eta Suediako erregea (h. 1513).
- 1487 - Joan Zápolya, Hungariako erregea (h. 1540).
- 1494 - Bona Sforza Milangoa, Poloniako erregina ezkontidea (h. 1557).
- 1596 - Jacob van Campen, herbehereetar margolari eta arkitekto barrokoa (h. 1657).
- 1616 - Sébastien Bourdon, frantziar margolaria (h. 1671).
- 1649 - Benedikto XIII.a, Aita santua (h. 1730).
- 1650 - Nell Gwyn, lehen aktore ingelesetako bat eta Karlos II.a erregearen maitalea (h. 1687).
- 1700 - Johann Christoph Gottsched, alemaniar filosofo, egile eta kritikaria (h. 1766).
- 1711 - Wenzel Anton Kaunitz, austriar politikaria (h. 1794).
- 1745 - Hannah More, ingeles idazlea eta filantropoa (h. 1833).
- 1754 - Charles Maurice de Talleyrand-Périgord, Frantziako 1. lehen ministroa (h. 1838).
- 1793 - William Hopkins, ingeles geologo eta matematikaria (h. 1866).
- 1838 - Karmni Grima, maltar nekazaria, tradizio katolikoaren arabera, Andre Mariaren agerraldiaren lekukotzat joa (h. 1922).
- 1844 - Marie Hankel, Esperanto literaturako alemaniar idazlea (h. 1929).
- 1862 - Concepción Aleixandre, espainiar mediku, ginekologo, asmatzaile, zientzialari, irakasle, sufragista eta idazlea (h. 1952).
- 1866 - Enrique Simonet, espainiar margolaria (h. 1927).
- 1870 - Henri Fehr, suitzar matematikaria (h. 1954).
- 1871 - Olga Preobrajenska, errusiar-fratziar dantzaria (h. 1962).
- 1873 - Konstantin von Neurath, alemaniar diplomazialari eta politikaria (h. 1956).
- 1876 - Maurice Tourneur, frantziar zinemagilea, zinemaren aitzindarietako bat (h. 1961).
- 1882 -
- Andres Greziakoa, greziar printzea (h. 1944).
- James Joyce, irlandar idazlea, XX. mendeko ingelesezko idazle garrantzitsuenetakoa (h. 1941).
- 1885 -
- Mikhail Frunze, Armada Gorriko komandantea (h. 1925).
- Aldo Palazzeschi, italiar eleberrigile, poeta, kazetari eta saiakeragilea (h. 1974).
- 1886 - Frank Lloyd, eskoziar zinema zuzendaria (h.1960).
- 1889 - Jean de Lattre de Tassigny, frantziar militarra (h. 1952).
- 1891 - Antonio Segni, Italiako presidentea (h. 1972).
- 1892 - Cuno Hoffmeister, alemaniar astronomoa (h. 1968).
- 1893 - Damdin Sükhbaatar, mongoliar buruzagi iraultzaile eta Mongoliako Herriaren Alderdiaren sortzailea (h. 1923).
- 1895 - Wilhelm Giese, alemaniar etnologoa eta hizkuntzalaria (h. 1990).
- 1896 - Ramón Franco, espainiar politiko, militar eta pilotua (h. 1938).
- 1899 - Ossi Oswalda, alemaniar antzezlea (h. 1948).
- 1901 -
- Jascha Heifetz, lituaniar-estatubatuar biolin-jotzailea (h. 1987).
- Alberto Sartoris, italiar arkitektoa (h. 1998).
- 1904 - Helen Rose, arropa eta filmetako jantzien estatubatuar diseinatzailea (h. 1985).
- 1905 - Ayn Rand, judu jatorriko errusiar-estatubatuar filosofo eta idazlea, objektibismoaren garatzailea (h. 1982).
- 1913 - Masanobu Fukuoka, japoniar nekazaria, ospetsua nekazaritzan aldeztu zuen metodo eta prozedura naturalengatik (h. 2008).
- 1915 - Abba Eban, israeldar politikaria (h. 2002).
- 1917 -
- Do Muoi, Vietnamgo lehen ministroa (h. 2018).
- Alberto Sols, espainiar biokimikaria (h. 1989).
- 1918 - Hella Haasse, herbehereetar idazlea (h. 2011).
- 1922 - Rosita Segovia, dantza klasikoko eta dantza espainiarreko dantzari katalana, koreografoa eta dantza espainiarreko irakaslea (h. 2003).
- 1923 - Albert Ràfols-Casamada, kataluniar pintorea eta poeta (h. 2009).
- 1926 - Valéry Giscard d'Estaing, Frantziako 20. Presidentea (h. 2020).
- 1927 - Stan Getz, estatubatuar saxofoi-jotzailea, jazzaren historiako saxofoi-jotzailerik handienetakoa (h. 1991).
- 1928 - Ciriaco de Mita, Italiako 47. lehen ministroa (h. 2022).
- 1929 - George Band, ingeles alpinista (h. 2011).
- 1931 -
- Dries van Agt, Herbehereetako lehen ministroa.
- Maria Gusakova, errusiar iraupen-eskiatzailea (h. 2022).
- 1934 - Otar Iosseliani, georgiar jatorriko frantziar zinemagilea.
- 1937 - Eric Arturo Delvalle, Panamako presidentea (h. 2015).
- 1938 -
- Bo Hopkins, estatubatuar aktorea (h. 2022).
- Nur Hassan Hussein, Somaliako lehen ministroa (h. 2020).
- 1939 -
- Dale T. Mortensen, estatubatuar ekonomialaria eta irakaslea, 2010eko Ekonomiako Nobel Saria (h. 2014).
- Sirkka Turkka, finlandiar poeta (h. 2021).
- 1944 - Sandy Carmichael, eskoziar errugbilaria (h. 2021).
- 1945 - Hugo Fernández, uruguaiar futbolari eta entrenatzailea (h. 2022).
- 1946 -
- Isaias Afewerki, Eritreako presidentea.
- Blake Clark, estatubatuar aktorea.
- Fernando Colomo, espainiar arkitekto, zinema zuzendari, gidoigile eta ekoizlea.
- Alpha Oumar Konaré, Maliko presidentea.
- 1947 - Farrah Fawcett, estatubatuar aktorea (h. 2009).
- 1948 - Adolfas Šleževičius, Lituaniako lehen ministroa (h. 2022).
- 1949 - Francesco D'Adamo, italiar idazlea.
- 1950 - Bárbara Rey, espainiar vedette, telebista-aurkezle eta aktorea.
- 1952 -
- Park Geun-hye, Hego Koreako presidentea, Ekialdeko Asiako lehen emakume presidentea.
- Christiane Taubira, frantziar politikaria.
- 1963 -
- Gonzalo de Castro, espainiar aktorea.
- Andrej Kiska, Eslovakiako presidentea.
- Edu Marangon, brasildar futbolari ohi eta entrenatzailea.
- 1964 -
- Teresa Jiménez Vílchez, espainiar irakaslea eta politikaria.
- Laura Poitras, estatubatuar dokumental zuzendari eta ekoizlea.
- 1967 -
- Noemí Galera, telebistako produktore kataluniarra.
- Edu Manga, brasildar futbolari ohia.
- 1969 -
- Dana International, israeldar pop abeslari transexuala.
- Dambisa Moyo, zambiar ekonomialaria.
- 1974 - Jordi Puigneró, Kataluniako Generalitatearen Politika Digitalak eta Administrazio Publikoaren Kontseilaria.
- 1977 -
- Bibiana Aído, PSOEko espainiar politikaria.
- Shakira, pop-rock kolonbiar abeslari eta konpositorea.
- 1978 -
- Macarena Gómez, andaluziar aktorea.
- Kota Yoshihara, japoniar futbolari ohia.
- 1980 - Nina Zilli, italiar abeslaria.
- 1983 - Carolina Klüft, suediar atleta ohia.
- 1986 - Gemma Arterton, ingeles aktorea.
- 1987 - Gerard Piqué, kataluniar futbolaria eta enpresaburua.
- 1989 - Ivan Perišić, kroaziar futbolaria.
- 1997 - Sadiq Umar, nigeriar futbolaria.
- 1999 - Zoé Héran, frantziar aktorea.
Heriotzak aldatu
Euskal Herria aldatu
- 1764 - Manuel Sada, Nafarroako erregeordea, Valentzian (j. 1677).
- 1817 - Lorenzo Prestamero, arabar idazlea, naturalista, artxibozaina, numismatikaria, arkeologoa, apaiza eta humanista (j. 1733).
- 1841 - Ramón María Adurriaga, gipuzkoar apaiz eta legelaria (j. 1755).
- 1869 - Mariano Gartzia Zalba, nafar musikari eta musikagilea (j. 1809).
- 1943 - Felix Urabaien, nafar idazle eta kazetaria, Madrilen (j. 1883).
- 1950 - Quintina Gelbenzu Piérola, nafar emagina (j. 1877)
- 1952 - Ramon Maria Aldasoro, euskal herritar politikari errepublikarra eta abokatua, Habanan (j. 1897).
- 1966 - Paz Ziganda, Iruñeko lehen Euskal Eskola sortu zuen Euskararen Adiskideak elkarteko kidea (j. 1890).
- 1970 - Victor Ruiz Añibarro, gipuzkoar kazetari eta idazlea, Buenos Airesen (j. 1900).
- 1971 - Koldobika Jauregi, Jautarkol, euskal idazlea (j. 1896).
- 1980 -
- Carmelo Larrea, bizkaitar musikagile eta piano-jotzailea, Madrilen (j. 1908).
- Jesus Maria Zubikarai Badiola, Jhisa, bizkaitar ekintzaile abertzalea, Batallon Vasco Españolek eraila (j. 1958).
- 2007 - Bonifacia Macarrón, Boni, Durangoko azken martxantera (j. 1924).
- 2010 - Juan del Campo Esteibar, gipuzkoar belar hockey jokalaria (j. 1923).
- 2017 - Jon Azpillaga, euskal bertsolari eta bertso-eskolako irakaslea (j. 1935).
- 2019 - Libe Asua, bizkaitar euskaltzalea (j. 1916).
- 2020 -
- Julita Beraza, gipuzkoar erraketista, Mexikon (j. 1925).
- Loli Lopez Goñi, gipuzkoar mendigoizalea, emakumezkoen alpinismoan aitzindaria Euskal Herrian (j. 1930).
- 2022 - Pello Zabala, gipuzkoar fraide frantziskotarra, euskal idazlea, irratiko aurkezlea, musikazalea eta meteorologoa (j. 1943).
Mundua aldatu
- 1294 - Luis II.a, Bavariako dukea (j. 1229).
- 1435 - Joana II.a Napolikoa, Napoliko erregina.
- 1491 - Martin Schongauer, alemaniar irarle eta margolaria.
- 1529 - Baldassare Castiglione, elizgizona eta italiera eta latinezko idazlea (j. 1478).
- 1592 - Ana de Mendoza (Eboliko printzesa), espainiar aristokrata (h. 1540).
- 1594 - Giovanni Pierluigi da Palestrina, italiar musikagilea (j. 1525).
- 1660 -
- Govert Flinck, herbeheretar Urrezko Aroko margolaria (j. 1615).
- Gaston Orleanskoa, Frantzia eta Nafarroako infantea eta Orleansko dukea (j. 1608).
- 1688 - Abraham Duquesne, frantziar militar eta itsasgizona (j. c. 1610).
- 1704 - Guillaume de l'Hôpital, frantziar matematikaria, L'Hôpitalen erregela ezagutzera eman zuena (j. 1661).
- 1750 - Maria Laetizia Ramolino, Napoleon Bonaparteren ama (j. 1750).
- 1769 - Klemente XIII.a, Aita santua (j. 1693).
- 1799 - José Antonio Alzate, mexikar zientzialaria, kazetaria eta teologoa (j. 1737).
- 1812 - Isaac Titsingh, herbehereetar kirurgia]ari, jakintsu, agente komertzial eta enbaxadorea (j. 1745).
- 1826 - Jean Anthelme Brillat-Savarin, frantziar epaile eta idazlea (j. 1755).
- 1864 - Adelaide Anne Procter, britainiar poeta eta filantropoa (j. 1825).
- 1871 - József Eötvös, hungariar idazle eta politikaria (j. 1813).
- 1888 - Félix-Auguste Clément, frantziar margolari orientalista (j. 1826).
- 1897 - Luisa Fernanda Borboikoa, Espainiako infanta eta Montpensierko dukesa ezkontidea (j. 1832).
- 1907 - Dmitri Mendeleiev, errusiar kimikari eta asmatzailea, taula periodikoaren lehen bertsioaren asmatzailea (j. 1834).
- 1923 - Manuel Murguía, galiziar idazle eta historialaria (j. 1833).
- 1928 - Juan González Arintero, espainiar domingotarra, teologoa eta zientzia gizona (j. 1860).
- 1940 - Vsevolod Meyerhold, errusiar eta sobietar antzerkiko zuzendari, aktore eta ekoizlea (j. 1874).
- 1942 -
- Ado Birk, Estoniako lehen ministroa (j. 1883).
- Leonetto Cappiello, jatorri italiarreko frantziar pintore, marrazkilari eta karikatura-egilea (j. 1875).
- 1945 -
- Bogdan Filov, Bulgariako lehen ministroa (j. 1883).
- Johannes Popitz, nazismoaren aurkako alemaniar erresistentziaren partaidea (j. 1884).
- 1948 - Maria Clara Correia Alves, portugaldar idazlea, irakaslea, editorea, kazetaria, masoia, pentsalari librea, aktibista errepublikanoa eta sufragista (j. 1869).
- 1957 -
- Valery Larbaud, frantziar idazlea (j. 1881).
- Julia Morgan, estatubatuar arkitektoa, Parisko Arte Ederretako Eskolan onartutako lehen emakumea (j. 1872).
- 1969 - Boris Karloff, ingeles aktorea (j. 1887).
- 1970 - Bertrand Russell, galestar idazle, filosofo eta matematikaria, 1950eko Literaturako Nobel Saria (j. 1872).
- 1972 - Natalie Clifford Barney, estatubatuar idazle, poeta eta eleberrigilea (j. 1876).
- 1975 - Werner Weber, alemaniar matematikaria (j. 1906).
- 1978 - Maurice Tillieux, belgikar komikilaria (j. 1921).
- 1979 - Sid Vicious, Sex Pistols taldeko baxu-jotzailea, ingalaterrako punk mugimenduaren ikurretako bat (j. 1957).
- 1980 - William Howard Stein, estatubatuar biokimikaria, 1972ko Kimikako Nobel Saria (j. 1911).
- 1987 - Alistair MacLean, eskoziar eleberrigilea (j. 1922).
- 1991 - Jaume Vidal i Alcover, katalan idazle eta filologoa (j. 1923).
- 1993 - Alexander Schneider, lituaniar-estatubatuar biolin-jotzailea (j. 1908).
- 1994 -
- Marija Gimbutas, Neolitoko eta Brontze Aroko Europako kulturak ikertu zituen lituaniar-estatubatuar arkeologoa (j. 1921).
- Otto Kippes, alemaniar apaiz katoliko eta astronomo zaletua (j. 1905).
- 1995 -
- Tikvah Alper, hegoafrikar fisikaria eta erradiobiologoa, entzefalopatia espongiformearen transmisio mekanismoak aurkitu zituena (j. 1909).
- André Frossard, frantziar kazetari eta idazlea (j. 1915).
- Fred Perry, ingeles ping-ponglari eta tenislaria (j. 1909).
- Donald Pleasence, ingeles aktorea (j. 1919).
- 1996 - Gene Kelly, estatubatuar dantzari, aktore, abeslari, zuzendari, ekoizle eta koreografoa (j. 1912).
- 1998 -
- Manuel Delgado Villegas, el Arropiero, Espainiako krimenen historian dagoen hiltzaile okerrenetakoa (j. 1943).
- Haroun Tazieff, frantziar geologo eta bolkanologoa (j. 1914).
- 2000 - Teruki Miyamoto, japoniar futbolaria (j. 1940).
- 2003 - Eizo Yuguchi, japoniar futbolaria (j. 1945).
- 2005 - Max Schmeling, alemaniar boxeolaria (j. 1905).
- 2008 - Joshua Lederberg, estatubatuar mikrobiologo eta genetista, 1958ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1925).
- 2014 - Philip Seymour Hoffman, estatubatuar aktorea (j. 1967).
- 2017 - Shunichiro Okano, japoniar futbolaria (j. 1931).
- 2019 - Violeta Zúñiga, giza eskubideen aldeko txiletar ekintzailea (j. 1933).
- 2020 -
- Mike Hoare, britainiar mertzenario eta abenturazalea (j. 1919).
- Mike Moore, Zeelanda Berriko lehen ministroa (j. 1949).
- 2022 -
- Hanna Abu-Hanna, palestinar idazle, poeta eta ikerlaria (j. 1928).
- Monica Vitti, italiar aktorea (j. 1931).
- 2023 - Jean-Pierre Jabouille, frantziar auto-gidaria (j. 1942).
Jaiak eta urteurrenak aldatu
- Sehaska egutegiko izendegia: Kandelairu eta Garbiñe/Garbi.
- Hezeguneen Munduko Eguna
- Marmotaren eguna, Ipar Amerikan
Jaieguna, ondoko herrietan:
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q2313
Multimedia: 2 February
