1892

1892. urtea
Kronologia
Mendeak	XVIII.a • XIX.a • XX.a
Hamarkadak	1870(e)koa • 1880(e)koa • 1890(e)koa • 1900(e)koa • 1910(e)koa
Urteak	1889  • 1890  • 1891 • 1892 • 1893 • 1894 • 1895
Beste egutegi batzuetan
Gregoriotar egutegia	1892 MDCCCXCII
Ab urbe condita	2645
Armeniar egutegia	1341 ԹՎ ՌՅԽԱ
Bahá'í egutegia	48 – 49
Bengaliar egutegia	1299
Berber egutegia	2842
Egutegi budista	2436
Myanmarko egutegia	1254
Bizantziar egutegia	7400 – 7401
Koptoen egutegia	1608 – 1609
Etiopiar egutegia	1884 – 1885
Hebrear egutegia	5652 – 5653
Egutegi hinduak
Bikram Samwat	1948 – 1949
Shaka Samvat	1814 – 1815
Kali Yuga	4993 – 4994
Iraniar egutegia	1270 – 1271
Islamiar egutegia	1309 – 1310
Japoniar egutegia	Meiji 25 (明治25年)
Korear egutegia	4225
Thailandiar eguzki egutegia	2435
Holozeniar egutegia	11892

Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!

---

Arte eta kultura

• Maiatzaren 21a - Pailazoak (italieraz: Pagliacci), Ruggero Leoncavalloren opera estreinatu zen Milango Teatro Dal Vermen.

Kirolak

• Martxoaren 6a - 1892ko Home Nations Txapelketa bukatu zen: Ingalaterra izan zen txapelduna partida guztiak irabaziz eta aurkako puntu bakar bat jaso gabe.

Jaiotzak

Urtarrila

• Urtarrilaren 1a -Pedro José Galíndez, Peru Galindez, euskal kirolari eta abokatua (h. 1971).
• Urtarrilaren 3a - J.R.R. Tolkien, ingeles filologo, irakasle eta fantasia epikoko idazlea (h. 1973).
• Urtarrilaren 6a - Jesus Agirregabiria, donostiar tenorra (h. 1975).
• Urtarrilaren 10a - Nicanor Narbarte, gipuzkoar kirolzale eta euskalzalea, euskal abizenei buruzko liburu baten idazlea (h. 1970).
• Urtarrilaren 14a - Martin Niemöller, alemaniar teologo eta ministro protestantea, nazien aurka nabarmendu zena (h. 1984).
• Urtarrilaren 15a - Pablo Artxanko, Eusko Abertzale Ekintzako (EAE) kide historiko eta euskaltzalea (h. 1962).
• Urtarrilaren 18a - Oliver Hardy, estatubatuar aktorea, Laurel eta Hardy komiko bikote ospetsuko kidea (h. 1957).
• Urtarrilaren 17a - Luther Gulick, estatubatuar kudeaketa aditua (h. 1993).
• Urtarrilaren 21a - Esperanza Rodríguez Cerdán, espainiar maistra errepublikanoa (h. 1984).
• Urtarrilaren 22a - Marcel Dassault, frantziar aeronautika-ingeniaria eta enpresa-gizona (h. 1986).
• Urtarrilaren 24a - Ksenia Boguslavskaia, errusiar abangoardiako artista, poeta eta barne diseinatzailea (h. 1972).
• Urtarrilaren 26a - Bessie Coleman, estatubatuar hegazkinlaria, pilotu baimena lortu zuen afro-amerikar jatorriko lehen emakumea (h. 1926).
• Urtarrilaren 29a - Ernst Lubitsch, alemaniar zinema zuzendaria (h. 1947).
• Urtarrilaren 31 - Eddie Cantor, estatubatuar umorista, dantzari, abeslari, aktore eta abesti egilea (h. 1964).

Otsaila

• Otsailaren 2a - Cuno Hoffmeister, alemaniar astronomoa (h. 1968).
• Otsailaren 3a - Juan Negrín, Espainiako Bigarren Errepublikako Presidentea (h. 1956).
• Otsailaren 4a - Ugo Betti, italiar antzerkigilea (h. 1953).
• Otsailaren 4a - Andreu Nin, kataluniar politikaria (h. 1937).
• Otsailaren 6a - William P. Murphy, estatubatuar sendagilea, 1934ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1987).
• Otsailaren 9a - Fiodor Raskolnikov, errusiar militante boltxebikea (h. 1939).
• Otsailaren 19a - René Labat, lapurtar atleta (h. 1970).
• Otsailaren 22a - Edna St. Vincent Millay, estatubatuar antzerkigile eta poeta lirikoa (h. 1950).
• Otsailaren 23a - Agnes Smedley, estatubatuar kazetari, idazle eta feminista (h. 1950).
• Otsailaren 26a - Alejandro Larrakoetxea, bizkaitar idazlea (h. 1976).
• Otsailaren 29a - Ana María Ibars, espainiar idazle eta maistra (h. 1965).
• Otsailaren 29a - Augusta Savage, estatubatuar eskultorea (h. 1962).

Martxoa

• Martxoaren 1a - Akutagawa Ryunosuke, japoniar idazlea (h. 1927).
• Martxoaren 7a - Felisa Mary, euskal aktorea (h. 1956).
• Martxoaren 8a - Juana de Ibarbourou, uruguaitar idazlea (h. 1979).
• Martxoaren 9a - Mátyás Rákosi, Hungariako lehen ministroa (h. 1971).
• Martxoaren 9a - Vita Sackville-West, ingeles idazlea eta lorategi diseinatzailea (h. 1962).
• Martxoaren 10a - Arthur Honegger, suitzar musikagilea (h. 1955).
• Martxoaren 10a - Gregory La Cava, estatubatuar zinema zuzendaria (h. 1952).
• Martxoaren 15a - Mixel Dargaitz, lapurtar bertsolaria (h. 1965).
• Martxoaren 16a - César Vallejo, perutar poeta, Hego Ameriketako literaturako poeta nagusietakoa (h. 1938).
• Martxoaren 22a - Joaquín Zuazagoitia, bizkaitar kazetari eta politikaria eta Bilboko alkatea (h. 1971).
• Martxoaren 28a - Corneille Heymans, belgikar fisiologoa, 1938ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1968).
• Martxoaren 29a - József Mindszenty, hungariar kardinala (h. 1975).
• Martxoaren 30a - Stefan Banach, poloniar matematikaria (h. 1945).
• Martxoaren 30a - Erhard Milch, alemaniar landa mariskala (h. 1972).
• Martxoaren 30a - Erwin Panofsky, alemaniar arte-historialaria (h. 1968).

Apirila

• Apirilaren 4a - Karl Wilhelm Reinmuth, alemaniar astronomoa (h. 1979).
• Apirilaren 4a - Edith Södergran, suediar hiztuneko finlandiar poeta, XX. mendeko eskandinabiar poeta nagusienetakoa (h. 1923).
• Apirilaren 5a - Hermann Kemper, alemaniar ingeniaria, lebitazio magnetikoaren aitzindaria (h. 1977).
• Apirilaren 6a - Celestino Sarobe, gipuzkoar baritonoa (h. 1952).
• Apirilaren 8a - Richard Neutra, austriar-estatubatuar arkitektoa (h. 1970).
• Apirilaren 8a - Mary Pickford, kanadar-estatubatuar aktorea eta United Artists estudioaren fundatzailea (h. 1979)
• Apirilaren 13a - Robert Watson-Watt, eskoziar fisikaria (h. 1973).
• Apirilaren 14a - Juan Belmonte, el Pasmo de Triana, espainiar zezenketaria (h. 1962).
• Apirilaren 14a - Gordon Childe, australiar arkeologoa (h. 1957).
• Apirilaren 14a - Cecilio Ibarretxe, Athleticeko bizkaitar futbolaria (h. 1961).
• Apirilaren 18a - Bolesław Bierut, poloniar politikari komunista, Poloniako presidentea (h. 1956).
• Apirilaren 19a - Grigori Abramovitx Shajn, sobietar/errusiar astronomoa (h. 1956).
• Apirilaren 19a - Germaine Tailleferre, frantziar musikagile eta pianista (h. 1983).
• Apirilaren 24a - Albert Mayer, Lehen Mundu Gerran hil zen lehen soldadu alemaniarra (h. 1914).

Maiatza

• Maiatzaren 2a - Manfred von Richthofen, Baroi Gorria, alemaniar militar eta hegazkin pilotua (h. 1918).
• Maiatzaren 3a - George Paget Thomson, ingeles fisikaria, 1937ko Fisikako Nobel Saria (h. 1975).
• Maiatzaren 4a - Fernando Barrón, arabar militarra (h. 1953).
• Maiatzaren 5a - Dorothy Garrod, britainiar arkeologoa, Paleolito Aroan aditua (h. 1968).
• Maiatzaren 7a - Archibald MacLeish, estatubatuar olerkaria (h. 1982).
• Maiatzaren 7a - Josip Broz Tito, militarra eta Jugoslaviako presidentea (h. 1980).
• Maiatzaren 8a - Arnold Hauser, hungariar arte-historialaria (h. 1978).
• Maiatzaren 9a - Zita Borboi-Parmakoa, Austriako azken enperadorearen emaztea, zenbait urtez Lekeition erbestean bizi izandakoa (h. 1989).
• Maiatzaren 11 - Margaret Rutherford, ingeles aktorea (h. 1972).
• Maiatzaren 15a - Isidro Ansorena, hernaniar txistularia (h. 1975).
• Maiatzaren 20a - Ramiro Arrue, bizkaitar margolaria (h. 1971).
• Maiatzaren 23a - Rafael Moreno, Pichichi, Bilboko Athletic Klubeko jokalaria (h. 1922).
• Maiatzaren 25a - Liam Mellows, irlandar errepublikarra (h. 1922).
• Maiatzaren 29a - Alfonsina Storni, argentinar postmodernismoko poeta eta idazlea (h. 1938).
• Maiatzaren 31 - Gregor Strasser, alemaniar politikari nazia (h. 1934).

Ekaina

• Ekainaren 1a - Amanullah Khan, Afganistango erregea (h. 1960).
• Ekainaren 7a - Kevin O'Higgins, irlandar politikaria (h. 1927).
• Ekainaren 8a - Manuel Ignacio Galíndez, bizkaitar futbolari eta arkitektoa, arkitektura arrazionalistaren aurrekaria (h. 1980).
• Ekainaren 9a - Armand Lunel, frantziar idazlea eta shuadit edo judu-proventzeraren azken hiztuna (h. 1977).
• Ekainaren 12a - Djuna Barnes, estatubatuar idazlea (h. 1982).
• Ekainaren 13a - Basil Rathbone, ingeles aktorea (h. 1967).
• Ekainaren 15a - Andrew Loomis, estatubatuar ilustratzaile, marrazkilari, idazle eta marrazkilaritza irakaslea (h. 1959).
• Ekainaren 18a - Victor Fontan, frantziar txirrindularia (h. 1982).
• Ekainaren 21a - Hilding Rosenberg, suediar musikagilea (h. 1985).
• Ekainaren 25a - Carme Montoriol i Puig, kataluniar itzultzaile, narratzaile, poeta, dramagile eta piano-jotzailea (h. 1966).
• Ekainaren 26a - Leon Barrenetxea, gipuzkoar eskultorea (h. 1947).
• Ekainaren 26a - Pearl S. Buck, estatubatuar idazlea, 1938ko Literaturako Nobel Saria (h. 1973).
• Ekainaren 28a - E. H. Carr, britainiar historialari, diplomazialari eta kazetaria (h. 1982).
• Ekainaren 29a - Pedro Antequera Azpiri, espainiar margolaria, marrazkilaria eta artista grafikoa (h. 1975).

Uztaila

• Uztailaren 1a - James Cain, estatubatuar idazlea eta kazetaria (h. 1977).
• Uztailaren 11 - Thomas Mitchell, estatubatuar aktorea (h. 1962).
• Uztailaren 12a - Bruno Schulz, judu jatorriko poloniar idazle, artista, literatura kritikari eta arte irakaslea (h. 1942).
• Uztailaren 15a - Walter Benjamin, alemaniar literatura-kritikari eta filosofoa (h. 1940).
• Uztailaren 20a - Eli Gallastegi, Gudari, bizkaitar politikari abertzale eta jeltzale independentista (h. 1974).
• Uztailaren 22a - Arthur Seyss-Inquart, austriar politikari nazia (h. 1946).
• Uztailaren 23a - Haile Selassie, Etiopiako azken Enperadorea eta Rastafari mugimenduaren sortzailea (h. 1975).
• Uztailaren 24a - Alice Ball, estatubatuar zientzilari eta kimikaria, lepraren aurkako garaiko tratamendu eraginkorrenaren garatzailea (h. 1916).
• Uztailaren 27a - Eulogio Aranguren, gipuzkoar futbolaria (h. 1973).
• Uztailaren 29a - William Powell, estatubatuar aktorea (h. 1984).

Abuztua

• Abuztuaren 6a - Frank Tuttle, estatubatuar zinemagilea (h. 1963).
• Abuztuaren 11 - Władysław Anders, poloniar militar eta politikaria (h. 1970).
• Abuztuaren 11 - Hugh MacDiarmid, eskoziar olerkaria (h. 1978).
• Abuztuaren 12a - Mariano Arrate, gipuzkoar futbolaria (h. 1963).
• Abuztuaren 15a - Louis-Victor de Broglie, frantziar fisikaria, 1929ko Fisikako Nobel Saria (h.1987)
• Abuztuaren 16a - Harold Foster, kanadar-estatubatuar komikigilea (h. 1982).
• Abuztuaren 21a - Charles Vanel, frantziar aktorea (h. 1989).
• Abuztuaren 22a - José Olivares, Tellagorri, bizkaitar idazlea eta kazetaria (h. 1960).
• Abuztuaren 26a - Gaetano Belloni, italiar txirrindularia (h. 1980).
• Abuztuaren 28a - Augustin Souchy, alemaniar anarkosindialista, antimilitarista eta kazetaria (h. 1984).

Iraila

• Irailaren 4a - Darius Milhaud, frantziar musikagilea (h. 1974).
• Irailaren 6a - Edward Victor Appleton, ingeles fisikaria, 1947ko Fisikako Nobel Saria (h. 1965).
• Irailaren 10a - Arthur Compton, estatubatuar fisikaria, 1927ko Fisikako Nobel Saria (h. 1962).
• Irailaren 11 - Lucien Buysse, belgikar txirrindularia (h. 1980).
• Irailaren 11 - Jose Antonio Uharte, nafar biolinista (h. 1968).
• Irailaren 16a - Werner Bergengruen, alemaniar idazlea (h. 1964).
• Irailaren 27a - Mikhailo Kravtxuk, sobietar-ukrainar matematikaria (h. 1942).

Urria

• Urriaren 3a - Inazio Larrañaga, gipuzkoar idazlea (h. 1975).
• Urriaren 4a - Engelbert Dollfuss, Austriako kantzelaria (h. 1934).
• Urriaren 8a - Marina Tsvetaieva, errusiar poeta eta idazlea (h. 1941).
• Urriaren 9a - Ivo Andritx, serbokroazieraz idatzi zuen idazlea, 1961eko Literaturako Nobel Saria (h. 1975).
• Urriaren 19a - Ilmari Hannikainen, finlandiar konpositorea (h. 1955).
• Urriaren 23a - Gummo Marx, estatubatuar umorista eta aktorea (h. 1977).
• Urriaren 28a - Pierre Frieden, Luxenburgoko lehen ministroa (h. 1959).
• Urriaren 29a - Lola Anglada, kataluniar haur-literaturako idazle, komikilari eta ilustratzailea (h. 1984).
• Urriaren 29a - Aurora Bertrana, katalan idazle eta biolin-jotzailea (h. 1974).
• Urriaren 31 - Aleksandr Alekhin, errusiar xake jokalaria (h. 1946).

Azaroa

• Azaroaren 2a - Alice Brady, estatubatuar aktorea (h. 1939).

Abendua

• Abenduaren 4a - Francisco Franco, espainiar militar eta diktadorea (h. 1975).
• Abenduaren 6a - Osbert Sitwell, ingeles idazlea (h. 1969).
• Abenduaren 7a - Stuart Davis, estatubatuar margolaria eta marrazkigilea, Ameriketako arte abstraktuaren aitzindaritzat hartua (h. 1964).
• Abenduaren 8a - Herbert John Louis Hinkler, australiar hegalaria (h. 1933).
• Abenduaren 12a - Juan Arin, gipuzkoar etnografo, idazle eta historialaria (h. 1972).
• Abenduaren 21a - Rebecca West, britainiar idazle, kazetari, liburu-kritikari eta bidaia-idazlea (h. 1983).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

• Jon Zabalo, Txiki, euskal herritar marrazkilaria eta irudigilea (h. 1948).
• Martin Oiartzabal Oiartzabal, euskal idazlea (h. 1966).

Heriotzak

Urtarriletik ekainera

• Urtarrilaren 2a - George Biddell Airy, ingeles matematikaria (j. 1801).
• Urtarrilaren 7a - Muhammad Tawfiq, Egiptoko kedivea (j. 1852).
• Urtarrilaren 13a - Daniel Weisweiller, alemaniar jatorriko espainiar finantza-gizona (j. 1814).
• Urtarrilaren 17a - Mercy Brown, tuberkulosiaz hil zen estatubatuar gaztea, Ingalaterra Berriko azken banpiroa bezala ezagutua (j. 1873).
• Urtarrilaren 21a - John Couch Adams, britainiar matematikari eta astronomoa (j. 1819).
• Urtarrilaren 22a - Luis Dabán, nafar ofiziala (j. 1841).
• Otsailaren 20a - Manuel Juambeltz, euskal apaiz, foruzale eta karlista (j. 1839).
• Martxoaren 26a - Walt Whitman, estatubatuar olerkaria (j. 1819).
• Martxoaren 28a - Annibale de Gasparis, italiar astronomoa (j. 1819).
• Apirilaren 22a - Édouard Lalo, frantziar musikagilea (j. 1823).
• Apirilaren 27a - Jean Etxepareborda, baxenafar mediku ikerlaria (j. 1823).
• Maiatzaren 5a - August Wilhelm von Hofmann, alemaniar kimikaria (j. 1818).
• Maiatzaren 17a - Pedro Goyena, argentinar abokatu, idazle eta politikaria (j. 1843).
• Maiatzaren 26a - José Lerga Donamaria, nafar buruzagi karlista (j. 1817).
• Maiatzaren 29a - Mirzá Husseyn Alí i Nurí, Bahá'u'lláh, Bahaismoaren sortzaile pertsiarra (j. 1817).
• Maiatzaren 30a - Mária Lebstück, gizonez jantzita, lehenengo husar emakume ofiziala (j. 1831).
• Ekainaren 28a - Harry Atkinson, Zeelanda Berriko lehen ministroa (j. 1831).

Uztailetik abendura

• Uztailaren 18a - Thomas Cook, Thomas Cook & Son bidaia-agentziaren sortzaile ingelesa (j. 1808).
• Abuztuaren 4a - Ernestine Rose, idazlea, sufragista eta feminista (j. 1810).
• Abuztuaren 23a - Deodoro da Fonseca, Brasilgo lehenbiziko presidentea (j. 1827).
• Irailaren 17a - Rudolf von Jhering, alemaniar legelaria (j. 1818).
• Urriaren 2a - Ernest Renan, frantziar filosofoa, historialaria eta idazlea (j. 1823).
• Urriaren 6a - Alfred Tennyson, ingeles olerkaria (j. 1809).
• Urriaren 14a - Peter Nicolai Arbo, norvegiar margolaria (j. 1831).
• Urriaren 19a - Luis Karril, donostiar arrantzalea eta eta traineru estropadetako patroia (j. 1847).
• Urriaren 21a - Anne Charlotte Leffler, suediar idazlea (j. 1849).
• Urriaren 23a - Emin Paxa, alemaniar bidaiaria eta kolonizatzailea (j. 1840).
• Urriaren 25a - Juan B. Eustaquio Delmas, bizkaitar kazetaria, idazlea eta inprimatzailea (j. 1820).
• Urriaren 25a - Caroline Lavinia Scott Harrison, Ameriketako Estatu Batuetako lehen dama (j. 1822).
• Urriaren 29a - William Harnett, irlandar jatorriko estatubatuar margolaria (j. 1848).
• Azaroaren 6a - Juana Manuela Gorriti, argentinar idazlea (j. 1818).
• Azaroaren 26a - Charles Martial Lavigerie, lapurtar kardinala (j. 1825).
• Abenduaren 3a - Afanasi Fet, errusiar olerkaria (j. 1820).
• Abenduaren 6a - Ernst Werner von Siemens, alemaniar asmaitzale eta enpresaburua (j. 1816).
• Abenduaren 18a - Richard Owen, ingeles naturalista (j. 1804).
• Abenduaren 20a - Eduarda Mansilla, argentinar idazle, kazetari eta musikagilea (j. 1834).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

• Luis Zirilo Iza, bizkaitar idazlea (j. 1837).

---

Kanpo estekak

• Datuak: Q7839
• Multimedia: 1892