1873

1873. urtea
Kronologia
Mendeak	XVIII.a • XIX.a • XX.a
Hamarkadak	1850(e)koa • 1860(e)koa • 1870(e)koa • 1880(e)koa • 1890(e)koa
Urteak	1870  • 1871  • 1872 • 1873 • 1874 • 1875 • 1876
Beste egutegi batzuetan
Gregoriotar egutegia	1873 MDCCCLXXIII
Ab urbe condita	2626
Armeniar egutegia	1322 ԹՎ ՌՅԻԲ
Bahá'í egutegia	29 – 30
Bengaliar egutegia	1280
Berber egutegia	2823
Egutegi budista	2417
Myanmarko egutegia	1235
Bizantziar egutegia	7381 – 7382
Koptoen egutegia	1589 – 1590
Etiopiar egutegia	1865 – 1866
Hebrear egutegia	5633 – 5634
Egutegi hinduak
Bikram Samwat	1929 – 1930
Shaka Samvat	1795 – 1796
Kali Yuga	4974 – 4975
Iraniar egutegia	1251 – 1252
Islamiar egutegia	1289 – 1290
Japoniar egutegia	Meiji 6 (明治6年)
Korear egutegia	4206
Thailandiar eguzki egutegia	2416
Holozeniar egutegia	11873

Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!

---

Gertaerak

• Apirilaren 21an hasi zen Frankfurt am Mainen Garagardoaren matxinada. 20 pertsona hil ziren prusiar armadak egindako errepresioan.
• Maiatzaren 5a - Bigarren Karlistaldia: Karlistek Eraulen alfontsotarrak mendean hartu zituzten.
• Ekainaren 26a - Bigarren Karlistaldia: Karlistek Udaben alfontsotarrak menderatu zituzten.
• Abuztuaren 24a - Bigarren Karlistaldia: Karlistek Lizarra bereganatu zuten.

Jaiotzak

Urtarrila

• Urtarrilaren 1a - Mariano Azuela, mexikar idazlea (h. 1952).
• Urtarrilaren 1a - Margaret Cruickshank, Zeelanda Berrian erregistratutako lehenengo emakume medikua (h. 1918).
• Urtarrilaren 2a - Teresa Lisieuxekoa, frantziar lekaimea, Eliza Katolikoak santu izendatua (h. 1897).
• Urtarrilaren 7a - Charles Péguy, frantziar idazle eta filosofoa (h. 1914).
• Urtarrilaren 7a - Adolph Zukor, Estatu Batuetako zinema-produktorea (h. 1976).
• Urtarrilaren 8a - Elena Montenegrokoa, Italiako erregina ezkontidea (h. 1952).
• Urtarrilaren 12a - Spiridon Louis, greziar urketari eta korrikalaria, lehenengo Olinpiar Joko modernoen maratoiaren irabazlea (h. 1940).
• Urtarrilaren 14a - Moisei Uritski, Ukrainan jaiotako boltxebike judua (h. 1918).
• Urtarrilaren 20a - Johannes Vilhelm Jensen, daniar idazlea, 1944ko Literaturako Nobel saria (h. 1950).
• Urtarrilaren 28a - Sidonie Gabrielle Colette, frantziar eleberrigilea (h. 1954).
• Urtarrilaren 29a - Luis Amadeo Savoiakoa, italiar printze, mendizale eta esploratzailea (h. 1933).
• Urtarrilaren 31 - Melitta Bentz, alemaniar asmatzaile eta ekintzailea, kafe-iragazkiaren garatzailea (h. 1950).

Otsaila

• Otsailaren 2a - Konstantin von Neurath, alemaniar diplomazialari eta politikaria (h. 1956).
• Otsailaren 13a - Fiodor Xaliapin, errusiar opera-kantaria (h. 1938).
• Otsailaren 15a - Hans von Euler-Chelpin, alemaniar-suediar biokimikaria, 1929ko Kimikako Nobel Saria (h. 1964).
• Otsailaren 22a - Angeles Sorazu, gipuzkoar lekaimea eta gaztelaniazko idazle mistikoa (h. 1921).
• Otsailaren 23a - Liang Qichao, txinatar politikaria (h. 1929).
• Otsailaren 25a - Enrico Caruso, italiar tenorra (h. 1921).
• Otsailaren 28a - Georges Theunis, Belgikako lehen ministroa (h. 1966).

Martxoa

• Martxoaren 4a - Benita Asas Manterola, donostiar irakasle eta sufragista (h. 1968).
• Martxoaren 4a - Eulojio Bengoa, bizkaitar idazle eta misiolaria (h. 1952).
• Martxoaren 10a - Jakob Wassermann, alemaniar idazlea (h. 1934).
• Martxoaren 19a - Max Reger, alemaniar musikagile, organista eta musika-irakaslea (h. 1916).
• Martxoaren 21a - Benito Barrueta, bizkaitar margolaria (h. 1953).
• Martxoaren 22a - Julieta Lanteri, italo-argentinar medikua, politikaria eta feminista (h. 1932).
• Martxoaren 24a - Sidney Reilly, errusiar espioia, Erresuma Batuko Secret Inteligence Service-rentzat lan egin zuena (h. 1925).
• Martxoaren 27a - Mario Muslera, gipuzkoar militarra (h. 1936).
• Martxoaren 29a - Tullio Levi-Civita, italiar matematikaria (h. 1941).

Apirila

• Apirilaren 1a - Sergei Rakhmaninov, errusiar musikagilea eta pianista (h. 1943).
• Apirilaren 4a - Isidoro Uribesalgo, gipuzkoar eskultorea (h. 1928).
• Apirilaren 10a - Kyösti Kallio, Finlandiako presidentea (h. 1940).
• Apirilaren 10a - Frank Wild, Antartikako hainbat espedizioetan parte hartu zuen britainiar esploratzailea (h. 1939).
• Apirilaren 16a - Engrazio Arantzadi, Kizkitza, euskal herritar politikari jeltzalea eta idazlea (h. 1937).
• Apirilaren 18a - Jean Roger-Ducasse, frantziar musikagilea (h. 1954).
• Apirilaren 18a - François Simiand, frantziar soziologoa, historialaria eta ekonomista, frantziar soziologia eskolaren sortzailetakoa (h. 1935).
• Apirilaren 19a - Nikolasa Atxika-Allende, Sabin Aranaren emaztea (h. 1951).
• Apirilaren 19a - Víctor Pradera, euskal herritar politikari, ingeniari, abokatu eta historialaria (h. 1936).
• Apirilaren 22a - Ellen Glasgow, estatubatuar idazlea (h. 1945).
• Apirilaren 22a - Luigi Lucheni, Sissi Austriako enperatriza erail zuen italiar anarkista eta terrorista (h. 1910).
• Apirilaren 23a - Theodor Körner, Austriako presidentea (h. 1957).
• Apirilaren 25a - Walter de la Mare, ingeles idazlea (h. 1956).
• Apirilaren 27a - Robert Wiene, alemaniar zinemagilea (h. 1938).
• Apirilaren 28a - Prudentzio Abarrategi, Besamotza, bizkaitar bertsopaper saltzailea.

Maiatza

• Maiatzaren 2a - Jurgis Baltrušaitis, lituanierazko eta errusierazko olerkaria (h. 1944).
• Maiatzaren 5a - Leon Czolgosz, William McKinley Ameriketako Estatu Batuetako presidentea tiroz hil zuen ekintzaile anarkista (h. 1901).
• Maiatzaren 6a - Marie-Charlotte Dupouy, Maria Teresa, lapurtar moja, beneragarri izendatua (h. 1953).
• Maiatzaren 8a - Jose Maria Salaberria, Euskal Herrian bizi izandako espainiar idazlea, erregenerazionismokoa (h. 1940).
• Maiatzaren 17a - Henri Barbusse, frantziar idazlea eta kazetaria (h. 1935).
• Maiatzaren 17a - Dorothy Richardson, britainiar eleberrigilea (h. 1957).
• Maiatzaren 18a - Felix Bilbao Ugarriza, bizkaitar apaiz katolikoa, Tortosako apezpikua (h. 1943).
• Maiatzaren 20a - Mañex Etxamendi, Nafarroa Behereko idazlea eta bertsolaria (h. 1960).
• Maiatzaren 21a - Álvaro Alcalá Galiano, bizkaitar dekoratzailea eta margolaria (h. 1936).
• Maiatzaren 30a - Maja Fjæstad, suediar artista (h. 1961).

Ekaina

• Ekainaren 3a - Otto Loewi, alemaniar fisiologoa, 1936ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1961).
• Ekainaren 8a - Azorín, espainiar idazlea (h. 1967).
• Ekainaren 17a - Rosa Sensat, kataluniar hezitzailea eta hezkuntza publikoaren aldeko eragilea (h. 1961).
• Ekainaren 20a - Ángel Ossorio, espainiar politikaria (h. 1946).
• Ekainaren 28a - Vladimir Bontx-Bruievitx, errusiar boltxebikea (h. 1955).
• Ekainaren 28a - Alexis Carrel, frantziar kirurgialari eta fisiologoa, 1912ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1944).
• Ekainaren 29a - Leo Frobenius, alemaniar etnologo eta antropologoa (h. 1938).

Uztaila

• Uztailaren 1a - Pedro Fabo, nafar agustindar errekoletoa, misiolaria eta idazlea (h. 1933).
• Uztailaren 1a - Alice Guy-Blaché, lehenengo fikziozko filmaren zuzendaria (h. 1968).
• Uztailaren 5a - Agustin Irigarai Apat, nafar idazlea (h. 1942).
• Uztailaren 8a - Carl Vaugoin, Austriako kantzilerra (h. 1949).
• Uztailaren 14a - Buenaventura Zapirain, euskal konposatzailea eta organista (h. 1936).
• Uztailaren 17a - Federico Moyúa, bizkaitar politikaria, Bilboko alkatea (h. 1939).
• Uztailaren 18a - Federico Ugalde, bizkaitar arkitektoa (h. 1968).
• Uztailaren 20a - Alberto Santos-Dumont, brasildar hegazkin pilotua (h. 1932).
• Uztailaren 30a - Ignacio Belaustegi, gipuzkoar idazlea (h. 1952).

Abuztua

• Abuztuaren 4a - Joseph Paul-Boncour, frantziar politikaria (h. 1972).
• Abuztuaren 11 - Luisa Karlota Saxonia-Altenburgekoa, Saxonia-Altenburgeko printzesa eta Anhalteko dukesa ezkontidea (h. 1953).
• Abuztuaren 13a - Khristian Rakovski, bulgariar iraultzailea (h. 1941).
• Abuztuaren 20a - Eliel Saarinen, finlandiar arkitektoa (h. 1950).
• Abuztuaren 22a - Albert Constantin, baxenabartar idazle eta politikari euskaltzalea (h. 1957).
• Abuztuaren 29a - Maria Goiri, bizkaitar idazlea, Filologiako ikerlaria, irakaslea eta emakumeen eskubideen aldezlea (h. 1954).
• Abuztuaren 31 - Ramon Goikoetxea, Evangelista de Ibero, nafar kaputxinoa (h. 1909).

Iraila

• Irailaren 3a - Charles Allan Gilbert, estatubatuar artista eta ilustratzailea (h. 1929).
• Irailaren 8a - Daría Campillo Paniagua, Daría Santa Sofiarena, arabar moja karmeldarra (h. 1936).
• Irailaren 8a - Alfred Jarry, frantziar idazlea, absurduaren antzerkiaren aitzindaria (h. 1907).
• Irailaren 8a - Luis Maria Unamuno, bizkaitar agustindar fraide eta botanikaria, onddotan aditua (h. 1943).
• Irailaren 9a - Max Reinhardt, austriar antzerki-zuzendaria eta zinemagilea (h. 1943).
• Irailaren 20a - Eustakio Etxauri Martínez, nafar kazetari kontserbadore, filologo klasiko eta irakaslea (h. 1953).
• Irailaren 23a - Juliet Thompson, estatubatuar margolari bahá'ía (h. 1956).
• Irailaren 25a - Luis Chalbaud Errazkin, euskal herritar soziologo eta legegizona (h. 1965).

Urria

• Urriaren 3a - Elena Stasova, errusiar militante boltxebikea (h. 1966).
• Urriaren 8a - Ejnar Hertzsprung, daniar astronomoa (h. 1967).
• Urriaren 9a - Karl Schwarzschild, alemaniar fisikari eta astronomialaria (h. 1916).
• Urriaren 14a - Jules Rimet, frantziar abokatua, FIFAko presidente garrantzitsuenetakoa (h. 1956).
• Urriaren 18a - Ivanoe Bonomi, Italiako lehen ministroa (h. 1951).
• Urriaren 30a - Francisco I. Madero, Mexikoko presidentea (h. 1913).
• Urriaren 31 - David Randall-MacIver, ingeles jatorriko estatubatuar arkeologo eta antropologoa (h. 1945).

Azaroa

• Azaroaren 2a - Céline Laguarde, lapurtar argazkilaria (h. 1961).
• Azaroaren 8a - César Medina, gaztelar poeta, abokatu eta politikaria, Arabako gobernadore zibila (h. 1959).
• Azaroaren 9a - Fritz Thyssen, alemaniar enpresaburua (h. 1951).
• [8[Azaroaren 10]]a - Henri Rabaud, frantziar musikagilea (h. 1949).
• Azaroaren 12a - Amelia Bauerle, britainiar margolaria, diseinatzaile apaintzailea, haurren liburuen ilustratzailea eta grabatzailea (h. 1916).
• Azaroaren 18a - Francisco Villota, Olinpiadetan domina bat lortu zuen lehenengo espainiarra (Jose Amezolarekin batera pilotan) (h. 1950).
• Azaroaren 30a - Božena Benešová, txekoslovakiar eleberrigile feminista (h. 1936).

Abendua

• Abenduaren 1a - Charles Ruijs de Beerenbrouck, Herbehereetako lehen ministroa (h. 1936).
• Abenduaren 2a - Henri-Achille Zo, lapurtar margolaria (h. 1933).
• Abenduaren 7a - Willa Cather, estatubatuar eleberrigilea (h. 1947).
• Abenduaren 7a - Viktor Txernov, errusiar politikaria, eseristak alderdikoa (h. 1952).
• Abenduaren 15a - Jean Abadie, frantziar psikiatra eta neurologoa (h. 1934/1946).
• Abenduaren 17a - Ford Madox Ford, ingeles nobelagile eta editorea (h. 1939).
• Abenduaren 22a - Nicolás Espartza, nafar margolaria (h. 1928).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

• Eulojio Bengoa, Akordagoitia, bizkaitar idazle eta misiolaria (h. 1952).
• Francisco Urkola, gipuzkoar arkitektoa (h. 1943).
• Jean Dominique Julien Sallaberri, euskal legegizona eta idazlea.
• Jose Joakin Urbieta, euskal idazlea eta bertsolaria (h. 1932).
• Jose Zapirain, euskal bertsolari eta idazlea (h. 1957).
• Mariana Etxegarai, lapurtar bertsolaria (h. 1939).
• Natalio Uhalde, nafar margolari eta karikaturagilea (h. 1951).
• Mercy Brown, tuberkulosiaz hil zen estatubatuar gaztea, Ingalaterra Berriko azken banpiroa bezala ezagutua (h. 1892).
• Michel Giacobini, frantziar astronomoa (h. 1938).
• Peig Sayers, irlandar idazle eta istorio kontalaria (h. 1958).

Heriotzak

Urtarriletik ekainera

• Urtarrilaren 9a - Napoleon III.a, frantziar enperadorea (1852-1870) (j. 1808).
• Urtarrilaren 18a - Edward Bulwer-Lytton, ingeles politikari eta idazlea (j. 1803).
• Urtarrilaren 18a - Charles Dupin, frantziar matematikaria eta politikaria (j. 1784).
• Urtarrilaren 27a - Adam Sedgwick, britainiar geologoa, geologia modernoaren sortzaileetako bat (j. 1785).
• Otsailaren 1a - Gertrudis Gómez de Avellaneda, espainiar idazlea (j. 1814).
• Otsailaren 7a - Sheridan Le Fanu, misteriozko ipuin eta eleberri idazle irlandarra (j. 1814).
• Otsailaren 11 - Juan Bravo Murillo, Espainiako Elisabet II.aren garaietan Ministro-Kontseiluaren Presidentea (j. 1803).
• Otsailaren 18a - Vasil Levski, bulgariar iraultzailea (j. 1837).
• Otsailaren 23a - Lorenzo Arrazola, gaztelar legelari eta politikaria (j. 1797).
• Martxoaren 8a - Robert William Thomson, pneumatikoen asmatzailea (j. 1822).
• Martxoaren 25a - Wilhelm Marstrand, danimarkar margolaria (j. 1810).
• Apirilaren 18a - Justus von Liebig, alemaniar kimikaria, kimika organikoaren kontzeptuaren sortzailea (j. 1803).
• Apirilaren 18a - Robert Robert, kataluniar idazlea (j. 1827).
• Apirilaren 21a - François Eugène Garai de Monglave, lapurtar idazlea (j. 1796).
• Apirilaren 22a - Tomas Jose Epaltza, bizkaitar industria-gizona (j. 1798).
• Apirilaren 27a - Didier Petit de Meurville, frantziar diplomatiko eta margolaria (j. 1793).
• Maiatzaren 1a - David Livingstone, eskoziar misiolari eta esploratzailea (j. 1813).
• Maiatzaren 6a - José Antonio Páez, Venezuelaren independentziaren alde borrokatu zen politikaria eta militarra (j. 1790).
• Maiatzaren 8a - John Stuart Mill, ingeles filosofoa eta ekonomilaria (j. 1806).
• Maiatzaren 15a - Alexandro Joan Cuza, Errumaniako lehen printzea (j. 1820).
• Maiatzaren 22a - Alessandro Manzoni, italiar idazlea (j. 1785).
• Ekainaren 5a - Urbano Rattazzi, Italiako lehen ministroa (j. 1808).
• Ekainaren 16a - Eugène Flachat, frantziar ingeniari zibila (j. 1802).

Uztailetik abendura

• Uztailaren 8a - Franz Xaver Winterhalter, alemaniar margolaria (j. 1805).
• Abuztuaren 20a - Marie Guy-Stéphan, frantziar dantzaria (j. 1818).
• Irailaren 16a - Mohammed IV.a Marokokoa, Marokoko sultana.
• Irailaren 26a - Salustiano Olotzaga, arabar militarra, gaztelaniazko idazlea, abokatua eta politikaria (j. 1805).
• Irailaren 28a - Émile Gaboriau, frantziar eleberrigile eta kazetaria, detektibe-eleberrien aitzindaria (j. 1832).
• Urriaren 1a - Edwin Landseer, ingeles margolari eta eskultorea (j. 1802).
• Urriaren 6a - Paweł Edmund Strzelecki, poloniar esploratzaile eta geologoa, Australiako esplorazioengatik ospetsua (j. 1797).
• Urriaren 17a - Robert McClure, irlandar esploratzailea (j. 1807).
• Urriaren 28a - Eusebio Calonge, arabar militar eta politikaria, Alderdi Moderatuko kidea (j. 1813).
• Urriaren 29a - Joan Saxoniakoa, Saxoniako Erresumako erregea (j. 1801).
• Azaroaren 3a - Frantzisko Antonio Elortza Agirre, gipuzkoar militarra eta ingeniaria (j. 1798).
• Azaroaren 11 - Eusebio Maria Azkue, euskal idazlea (j. 1813).
• Azaroaren 28a - Caterina Scarpellini, italiar astronomo eta meteorologoa (j. 1808).
• Abenduaren 23a - Sarah Moore Grimké, estatubatuar abolizionista, idazle eta sufragista (j. 1792).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

• Constantino Ardanatz, bizkaitar politikari eta bide, ubide eta portuetako ingeniaria (j. 1820).
• Juan Bravo Murillo, espainiar politikaria (j. 1803).

---

Kanpo estekak

• Datuak: Q7757
• Multimedia: 1873