Otsailaren 3
data
Otsailaren 3a egutegi gregoriotarraren urteko hogeita hamalaugarren eguna da. 331 egun falta dira urtea amaitzeko, 332 egun bisurteetan.
GertaerakAldatu
Euskal HerriaAldatu
- 1910 - Cadena Eleta Gasteizko apezpikuak haurrei euskarazko izenak jartzea debekatu zuen.
- 1979 - ETAk, Jose Diez Perez goardia zibila hil zuen Andoainen.
- 2006 - Gizon bat hilik aurkitu zuten Muskizeko Garbigunetik hurbil.
- 2011 - Bilboko Bizkaibusen 56. linean bi solairuko autobusak jarri zituzten.
MunduaAldatu
- 1783 - Espainiak Estatu Batuen independentzia onartu zuen.
- 1830 - Greziaren independentzia onartu zen.
- 1933 - Nikaraguako gerra zibila amaitu zen.
- 1959 - Musika hil zen eguna: Buddy Holly, Ritchie Valens eta J. P. "The Big Bopper" Richardson Iowako Clear Laken ondoan hil ziren hegazkin istripu batean
- 1969 - Palestinako Kongresuak Yasser Arafat aukeratu zuen Palestinaren Askapenerako Erakundearen buru izateko.
Arte eta kulturaAldatu
Euskal HerriaAldatu
MunduaAldatu
Zientzia eta teknologiaAldatu
Euskal HerriaAldatu
MunduaAldatu
KirolakAldatu
Euskal HerriaAldatu
MunduaAldatu
JaiotzakAldatu
Euskal HerriaAldatu
- 1689 - Blas Lezo, euskal itsasgizona eta militarra (h. 1741).
- 1709 - Joan Filipe Bela, zuberotar zaldun, militar eta idazlea (h. 1796).
- 1711 - Francisco Javier Errazuriz, nafar merkatari eta politikaria (h. 1767).
- 1781 - Blas Domingo López, arabar politikaria, Gasteizko alkatea (h. 1861).
- 1824 - Blas Villate, euskal militar eta politikaria (h. 1882).
- 1857 - Francisco Garate, gipuzkoar elizgizon jesuita (h. 1929).
- 1878 - Alberto Arrue, euskal margolaria (h. 1944).
- 1897 - Blas Fagoaga, nafar idazlea, apaiza eta Euskaltzain urgazlea (h. 1966).
- 1902 - Martín Agüero, bizkaitar toreatzailea (h. 1977).
- 1907 - Nikolas Martínez Ortiz de Zarate, bizkaitar pintorea, kartel-egile eta grabatzailea (h. 1990).
- 1923 - Maurice Jouvet, lapurtar aktorea (h. 1999).
- 1929 - Imanol Zeziaga, euskal herritar futbolaria (h. 2010).
- 1934 - Txomin Garmendia, euskal idazlea eta bertsolaria (h. 2022).
- 1942 -
- Javier Elzo, gipuzkoar soziologoa eta unibertsitateko irakaslea.
- Xole Erbiti, nafar irakasle eta euskara sustatzailea (h. 2009).
- 1946 - Ricardo Ansotegi, bizkaitar politikaria.
- 1948 - Julen Elgorriaga, gipuzkoar politikaria, Gipuzkoako gobernadore zibil ohia.
- 1959 - Julen Atxurra, Pototo, bizkaitar ETAkide ohia.
- 1971 - Gonzalo García de Vitoria, bizkaitar saskibaloi entrenatzailea.
- 1979 - Asier Santana, gipuzkoar futbol entrenatzailea.
- 1980 - Beatriz Lalaguna, bizkaitar triatleta ohi eta txirrindularia.
- 1981 - Estela Navascués, nafar atleta, maratoian aditua.
- 1983 - Laura Penagos, Euskal Herrian bizi den kolonbiar antzezle-sortzaile eta hezitzailea, Kolonbian.
- 1987 - Ane Bergara, nafar futbolaria.
- 1994 - Jokin Etxabe, gipuzkoar txirrindularia.
MunduaAldatu
- 1735 - Ignacy Krasicki, poloniar idazlea (h. 1801).
- 1754 - Juan José Ruiz de Apodaca, espainiar noble eta militarra, Nafarroako erregeordea (h. 1835).
- 1758 - Maria Clara Haitikoa, Haitiko enperatriz ezkontidea (h. 1858).
- 1772 - Jean-Étienne Esquirol, frantziar psikiatra (h. 1840).
- 1774 - Karl Mollweide, alemaniar matematikari eta astronomoa, bere izena daraman formula aurkitu zuen (h. 1825).
- 1775 - Maximilien Sébastien Foy, frantziar jeneral eta politikaria (h. 1825).
- 1795 - Antonio José de Sucre, Boliviako presidentea eta Peruko gobernadorea (h. 1830).
- 1809 - Felix Mendelssohn, alemaniar musikagilea (h. 1847).
- 1821 - Elizabeth Blackwell, mediku lanbidean sartzea lortu zuen munduko lehen emakumea (h. 1910).
- 1826 - Walter Bagehot, ingeles kazetari, enpresaburu eta saiakeragilea (h. 1877).
- 1830 - Robert Cecil-Gascoyne (Salisburyko III. markesa), Erresuma Batuko lehen ministroa (h. 1903).
- 1857 - Wilhelm Johannsen, daniar botanikoa (h. 1927).
- 1859 - Hugo Junkers, alemaniar aeronautikoa (h. 1935).
- 1863 - Klymentyna Popovych-Boiarska, Galitzian jaiotako idazle, poeta eta Ukrainako lehen hezkuntzako irakaslea (h. 1945).
- 1870 - Ada Negri, italiar idazlea (h. 1945).
- 1874 - Gertrude Stein, estatubatuar idazle, poeta eta feminista (h. 1946).
- 1878 -
- Ramón María Aller Ulloa, galiziar astronomoa (h. 1966).
- Gordon Coates, Zeelanda Berriko lehen ministroa (h. 1943).
- 1881 - Harry Edwin Wood, ingeles astronomoa (h. 1946).
- 1887 - Georg Trakl, austriar poeta (h. 1914).
- 1889 -
- Carl Theodor Dreyer, danimarkar zinema zuzendaria (h. 1968).
- Risto Ryti, Finlandiako presidentea (h. 1956).
- 1892 - Juan Negrín, Espainiako Bigarren Errepublikako Presidentea (h. 1956).
- 1893 - Gaston Julia, frantziar matematikaria (h. 1978).
- 1894 - Norman Rockwell, estatubatuar margolari eta ilustratzailea (h. 1978).
- 1896 - Johannes Urzidil, alemanezko idazle, olerkari eta kazetari txekiarra (h. 1970).
- 1898 -
- Alvar Aalto, finlandiar arkitekto eta altzari diseinatzailea (h. 1976).
- Lil Hardin Armstrong, estatubatuar pianista, konpositorea eta abeslari afroamerikarra (h. 1971).
- 1899 - Lao She, txinatar idazlea (h. 1966).
- 1901 -
- Rosamond Lehmann, britainiar eleberrigilea (h. 1990).
- Ramón José Sender, espainiar idazlea (h. 1982).
- 1904 - Luigi Dallapiccola, italiar musikagilea, dodekafonismoaren aitzindaria Italian (h. 1975).
- 1905 - Arne Beurling, suediar matematikaria (h. 1986).
- 1907 - James A. Michener, estatubatuar idazlea (h. 1997).
- 1909 -
- André Cayatte, frantziar zinemagile, idazle eta kazetaria (h. 1989).
- Muriel Mussells Seyfert, estatubatuar astronomoa (h. 1997).
- Simone Weil, frantziar idazlea eta filosofoa (h. 1943).
- 1911 - Jehan Alain, frantziar konpositore eta organista (h. 1940).
- 1912 - Jacques Soustelle, frantziar etnologo, politikari eta akademiakidea (h. 1990).
- 1917 - Arne Sucksdorff, suediar zinema zuzendaria, munduko dokumentalista onenetakotzat hartua (h. 2001).
- 1918 -
- Joey Bishop, estatubatuar umorista eta aktorea (h. 2007).
- Moira Dunbar, eskoziar-kanadar glaziologoa eta Artikoko izotzen ikerlaria (h. 1999).
- 1920 -
- George Armitage Miller, estatubatuar psikologoa, psikologia kognitiboaren sortzaileetako bat (h. 2012).
- Stan Ockers, belgikar txirrindularia (h. 1956).
- 1921 - Pêr Denez, bretainiar hizkuntzalari, irakasle eta idazlea (h. 2011).
- 1923 - Jean Babilée, frantziar dantzaria eta koreografoa (h. 2014).
- 1924 - E. P. Thompson, britainiar historialari eta idazlea (h. 1993).
- 1926 - Hans-Jochen Vogel, alemaniar politikaria (h. 2020).
- 1929 - Camilo Torres Restrepo, kolonbiar apaiza, Askapenaren Teologiaren aitzindaria eta ELNko kidea (h. 1966).
- 1932 - Stuart Hall, jamaikar soziologo eta teorilari kulturala, ikasketa kulturalen erreferenteetako bat (h. 2014).
- 1933 - Abdul Razzaq as-Sawsa, Libiako estatuburua (h. 2016).
- 1937 - Carlos Falcó, espainiar nobleziako-kide eta enpresaburua (h. 2020).
- 1938 - Emile Griffith, estatubatuar boxeolaria (h. 2013).
- 1939 - Michael Cimino, estatubatuar zinema zuzendaria (h. 2016).
- 1947 -
- Paul Auster, estatubatuar eleberrigilea.
- Maurizio Micheli, italiar aktorea.
- Soledad Puértolas, espainiar idazlea.
- 1948 -
- Henning Mankell, suediar idazle eta dramaturgoa (h. 2015).
- Carlos Filipe Ximenes Belo, timortar apezpikua, 1996ko Bakearen Nobel Saria.
- 1949 -
- Brenda Dickson, estatubatuar aktorea.
- Hennie Kuiper, herbeheretar txirrindulari ohia.
- Amancio Prada, espainiar abeslari eta musikaria.
- 1950 - Morgan Fairchild, estatubatuar aktorea.
- 1951 -
- Blaise Compaoré, Burkina Fasoko presidente ohia.
- Felipe Muñoz Kapamas, braza estiloko mexikar igerilari ohia.
- 1956 -
- Nathan Lane, estatubatuar aktorea.
- Lee Ranaldo, estatubatuar abeslari eta gitarra jolea, Sonic Youth taldearen sortzaileetako bat.
- 1959 - Chan Santokhi, Surinamgo presidentea.
- 1960 - Joachim Löw, alemaniar futbolari ohi eta entrenatzailea.
- 1963 - Jose Biriukov, euskal jatorriko espainiar saskibaloi jokalaria.
- 1964 - Michael Rummenigge, alemaniar futbolari ohia.
- 1967 - Aurelio Vidmar, australiar futbolari ohia.
- 1968 - Vlade Divac, NBAko serbiar saskibaloi jokalari ohia.
- 1970 - Warwick Davis, estatubatuar aktorea.
- 1971 - Sarah Kane, britainiar antzerkigilea (h. 1999).
- 1976 -
- Daddy Yankee, puertorricar abeslari, aktore, zinema-ekoizlea, irrati esataria eta enpresaria.
- Isla Fisher, australiar aktorea eta idazlea.
- Rocío Orsi, espainiar filosofo, saiakeragile, irakasle eta itzultzailea (h. 2014).
- 1982 -
- Anna Puu, finlandiar abeslari eta kantautorea da .
- Bridget Regan, estatubatuar aktorea.
- 1984 -
- Sara Carbonero, espainiar kirol-kazetaria.
- Natalie Mars, estatubatuar emakumezko aktore pornografiko transexuala, pornogintzako izarretako bat.
- 1986 - Blanca Llum Vidal, kataluniar poeta.
- 1987 -
- Youssef El-Arabi, frantziar-marokoar futbolaria.
- Thomas Schreiner, austriar saskibaloi jokalaria.
- 1992 - Daniel Schmidt, japoniar futbolaria.
HeriotzakAldatu
Euskal HerriaAldatu
- 1857 - Manuel Mazarredo, bizkaitar militar eta politikaria, Madrilen (j. 1807).
- 1890 - Augustin Etxeberri, lapurtar idazlea (j. 1849).
- 1909 - Jose Frantzisko Navarro Arzak, euskal herritar ingeniaria, asmatzailea eta enpresaburua, AEBetako 20 dirutza handienetako baten jabea, New Yorken (j. 1823).
- 1919 - Pedro Jose Elizegi, Pello Errota, euskal bertsolaria (j. 1840).
- 1952 - Pedro Muguruza, gipuzkoar arkitektoa, Madrilen (j. 1893).
- 1953 - Fabián Velasco, euskal atleta (j. 1902).
- 1983 - Fernando Artola, Bordari, euskal idazlea (j. 1910).
- 1985 - Santiago Lazkano, euskal txirrindularia (j. 1947).
- 1990 - José Luis Berasategi, bizkaitar ekonomialari eta politikaria, Bilboko azken alkate frankista (j. 1920).
- 2017 -
- Juan Karlos Merino, euskal idazlea (j. 1967).
- Maritxu Zagala, Espainiako Gerra Zibilean erbesteratutako tolosar emakumea, Canet de Marren (j. 1913).
- 2020 - Gabriel Korta, gipuzkoar idazlea (j. 1951).
- 2023 - Paco Rabanne, gipuzkoar jostuna eta moda diseinatzailea, munduko jostunik ospetsuenetakoa, Portsallen (j. 1934).
MunduaAldatu
- 994 - Gilen IV.a Akitaniakoa, Poitiersko konde eta Akitaniako dukea (j. 937).
- 1014 - Svend I.a Danimarkakoa, Danimarkako, Ingalaterrako eta Norvegiako lurralde batzuen erregea.
- 1116 - Koloman Hungariakoa, Hungariako eta Kroaziako erregea (j. c. 1070).
- 1134 - Roberto II.a Normandiakoa, Normandiako dukea.
- 1399 - Joanes Gantekoa, Lancasterko eta Akitaniako dukea (j. 1340).
- 1428 - Ashikaga Yoshimochi, Ashikaga shogunerriko laugarren shoguna (j. 1386).
- 1451 - Murad II.a, otomandar sultana (j. 1404).
- 1468 - Johannes Gutenberg, karaktere higikorretako inprimaketaren asmatzailea (j. 1400).
- 1536 - Garcia de Resende, portugaldar poeta (j. 1470).
- 1590 - Germain Pilon, frantziar eskultorea.
- 1770 - Maria Felice Tibaldi, italiar margolaria (j. 1707).
- 1832 - George Crabbe, ingeles olerkari, zirujau eta apaiza (j. 1754).
- 1862 - Jean-Baptiste Biot, frantziar astronomo, fisikari eta matematikaria (j. 1774).
- 1881 - John Gould, ingeles ornitologo eta marrazkilaria (j. 1804).
- 1884 - Eugène Rouher, frantziar politikaria (j. 1814).
- 1889 - Belle Starr, XIX. mendeko Estatu Batuetako mendebaldeko bidelapurra (j. 1848).
- 1894 - Edmond Frémy, frantziar kimikaria (j. 1814).
- 1895 - Manuel Gutiérrez Nájera, mexikar olerkaria (j. 1859).
- 1896 - Jane Wilde, iralndar poeta (j. 1821).
- 1900 - William Stanley Haseltine, estatubatuar margolaria (j. 1835).
- 1901 - Fukuzawa Yukichi, japoniar idazle, filosofo eta hezitzailea (j. 1835).
- 1919 - Edward Charles Pickering, estatubatuar astronomoa (j. 1846).
- 1922 - John Butler Yeats, irlandar margolaria (j. 1839).
- 1924 - Woodrow Wilson, Ameriketako Estatu Batuetako 28. Presidentea (j. 1856).
- 1925 - Oliver Heaviside, ingeles fisikaria, ingeniari elektrikoa, irrati-telegrafista eta matematia (j. 1850).
- 1935 - Hugo Junkers, alemaniar aeronautikoa (j. 1859).
- 1946 - Victor Loret, frantziar egiptologo eta naturalista (j. 1859).
- 1953 - Sophia Hayden Bennett, txiletar jatorriko estatubatuar arkitektoa, Massachusettseko Teknologia Institutuan graduatu zen lehenengo emakumea (j. 1868).
- 1956 - Émile Borel, frantziar matematikaria eta politikaria (j. 1871).
- 1959 -
- Buddy Holly, estatubatuar musikagile eta abeslaria, 1950eko hamarkadan rock & rollaren sortzaile eta aitzindarietako bat (j. 1936).
- Ritchie Valens, estatubatuar rock musikari eta abeslaria, La Bamba abestiaren rock egokitzapenagatik ospetsua (j. 1941).
- 1961 - Anna May Wong, estatubatuar aktorea, Hollywoodeko lehen aktore izar txinatar-amerikarra (j. 1905).
- 1972 - Emilio Novoa, galiziar irrati-telegrafista eta politikaria, Arabako gobernadore zibila (j. 1895).
- 1974 - Juan de Orduña, espainiar aktorea eta zinema zuzendaria (j. 1900).
- 1975 - Umm Kulthum, Ekialdeko Izarra, egiptoar abeslaria, egiptoar nazionalismoaren eta panarabismoaren ikurra (j. 1898).
- 1985 - Fernando García Mercadal, espainiar arkitektoa (j. 1896).
- 1989 - John Cassavetes, estatubatuar zinema zuzendari eta aktorea, zinema independientearen aitzindaria (j. 1929).
- 1991 - Alfred Jost, frantziar biologoa, endokrinologian aditua (j. 1916).
- 1992 - Mário Peixoto, brasildar zinemagilea (j. 1908).
- 1997 -
- Bohumil Hrabal, txekiar idazlea (j. 1914).
- Esteban Sánchez, espainiar piano-jotzailea (j. 1934).
- 1998 - Karla Faye Tucker, 1984 geroztik Amerikako Estatu Batuetan heriotza zigorrerekin exekutatu zuten lehen emakumea (j. 1959).
- 2003 - Lana Clarkson, estatubatuar aktore eta modeloa (j. 1962).
- 2005 - Ernst Mayr, alemaniar biologoa (j. 1904).
- 2006 -
- Ants Ilus, Estoniako Independentzia Gerran borrokatu zuen azken soldadua (j. 1901).
- Romano Mussolini, italiar jazz pianista eta margolaria (j. 1927).
- José Vitoriano, portugaldar politikari komunista.
- 2011 - Maria Schneider, frantziar aktorea (j. 1952).
- 2012 - Ben Gazzara, italiar jatorriko estatubatuar aktore eta zuzendaria (j. 1930).
- 2016 -
- Mercedes Richards, astronomia eta astrofisikako katedradun jamaikarra (j. 1955).
- Yasuo Takamori, japoniar futbolaria (j. 1934).
- 2020 - George Steiner, frantziar-estatubatuar literatura kritikari, saiakeragile, filosofo, eleberri idazle eta irakaslea (j. 1929).
- 2021 -
- Jean-Pierre Bastiat, frantziar errugbilaria (j. 1949).
- Tony Trabert, estatubatuar tenislaria (j. 1930).
- 2022 -
- Tom Kiernan, irlandar errugbilaria (j. 1939).
- Jristos Sartzetakis, Greziako presidentea (j. 1929).
- 2023 - Juan Velarde Fuertes, espainiar ekonomista (j. 1927).
Jaiak eta urteurrenakAldatu
- San Blas eguna: Abadiñoko abere eta barazkien feria.
- Sehaska egutegiko izendegia: Bladi.