1881

1881. urtea
Kronologia
Mendeak	XVIII.a • XIX.a • XX.a
Hamarkadak	1860(e)koa • 1870(e)koa • 1880(e)koa • 1890(e)koa • 1900(e)koa
Urteak	1878  • 1879  • 1880 • 1881 • 1882 • 1883 • 1884
Beste egutegi batzuetan
Gregoriotar egutegia	1881 MDCCCLXXXI
Ab urbe condita	2634
Armeniar egutegia	1330 ԹՎ ՌՅԼ
Bahá'í egutegia	37 – 38
Bengaliar egutegia	1288
Berber egutegia	2831
Egutegi budista	2425
Myanmarko egutegia	1243
Bizantziar egutegia	7389 – 7390
Koptoen egutegia	1597 – 1598
Etiopiar egutegia	1873 – 1874
Hebrear egutegia	5641 – 5642
Egutegi hinduak
Bikram Samwat	1937 – 1938
Shaka Samvat	1803 – 1804
Kali Yuga	4982 – 4983
Iraniar egutegia	1259 – 1260
Islamiar egutegia	1298 – 1299
Japoniar egutegia	Meiji 14 (明治14年)
Korear egutegia	4214
Thailandiar eguzki egutegia	2424
Holozeniar egutegia	11881

Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!

---

Gertaerak

Mundua

• Otsailaren 1a – Panamako kanalaren eraikitze lanak hasi ziren
• Martxoaren 13a – Narodnaia Volia (Herriaren nahia) talde klandestino iraultzaileak Alexandro II.a Errusiako tsarra hil zuen San Petersburgon lehergailuak jaurtita.

Arte eta kultura

• Juan Antonio Mogel bizkaitarrak Peru Abarka liburu ezaguna argitaratu zuen.

Jaiotzak

Urtarrila

• Urtarrilaren 1a – Vajiravudh, Siamgo erregea (h. 1925).
• Urtarrilaren 4a – Wilhelm Lehmbruck, alemaniar eskultorea (h. 1919).
• Urtarrilaren 5a – Pablo Gargallo, kataluniar eskultorea (h. 1934).
• Urtarrilaren 6a – Nina M. Davies, britainiar marrazkilaria eta egiptologoa (h. 1965).
• Urtarrilaren 7a – Concha Catalá, euskal aktorea (h. 1968).
• Urtarrilaren 9a – Édouard Beaupré, Willow Buncheko erraldoia, akromegaliaren ondorioz 2,51 metro garai izatera heldu zen kanadarra (h. 1904).
• Urtarrilaren 9a – Alberto Novión, euskal jatorriko argentinar antzerkigilea (h. 1937).
• Urtarrilaren 9a – Giovanni Papini, italiar idazlea (h. 1956).
• Urtarrilaren 17a – Alfred Reginald Radcliffe-Brown, britainiar antropologoa (h. 1955).
• Urtarrilaren 20a – Andrea Villarreal, mexikar kazetaria, idazlea eta iraultzailea (h. 1963).
• Urtarrilaren 25a – Emil Ludwig, alemaniar idazlea (h. 1948).
• Urtarrilaren 30a – Elvia Carrillo Puerto, mexikar lider feminista, politiko eta sufragista (h. 1968).
• Urtarrilaren 30a – Martina Casiano y Mayor, espainiar irakaslea, Espainiako Fisika eta Kimika Elkarteko lehen emakumezko kidea.
• Urtarrilaren 31 – Irving Langmuir, estatubatuar kimikari eta fisikaria, 1932ko Kimikako Nobel Saria (h. 1957).
• Urtarrilaren 31 - Iñaxi Urbiztondo, gipuzkoar bertsolaria (h. 1975).

Otsaila

• Otsailaren 3a – Harry Edwin Wood, ingeles astronomoa (h. 1946).
• Otsailaren 4a – Jose Eizagirre Aiestaran, euskal idazlea (h. 1949).
• Otsailaren 4a – Fernand Léger, frantziar margolaria (h. 1955).
• Otsailaren 4a – Jakov Protazanov, errusiar zinema zuzendaria eta gidoilaria (h. 1945).
• Otsailaren 4a – Kliment Voroxilov, sobietar mariskal eta politikaria (h. 1969).
• Otsailaren 11 - Escolástica Antonia Martina Astibia Iturbe, nafar moja (h. 1937).
• Otsailaren 11 – Carlo Carrà, italiar margolaria (h. 1966).
• Otsailaren 11 – Saturnino Soloeta, Dimako Fernando, bizkaitar idazlea eta elizgizona (h. 1964).
• Otsailaren 12a – Anna Pavlova, errusiar ballet-dantzaria (h. 1931).
• Otsailaren 15a – Carmelo Ballester, espainiar artzapezpikua, Gasteizko apezpikua izandakoa (h. 1949).
• Otsailaren 15a – Piaras Béaslaí, irlandar idazle, antzerkigile, biografialari eta itzultzailea (h. 1965).
• Otsailaren 25a – Alexei Rikov, errusiar politikaria (h. 1938).
• Otsailaren 27a – Sveinn Björnsson, Islandiako lehendabiziko presidentea (h. 1952).

Martxoa

• Martxoaren 4a – Thomas Sigismund Stribling, estatubatuar idazle eta abokatua (h. 1965).
• Martxoaren 5a – Augusto Barcia Trelles, espainiar abokatu, idazle, kazetari eta politikari errepublikanoa (h. 1961).
• Martxoaren 6a – María Blanchard, espainiar margolaria, kubismoaren 'dama handia' (h. 1932).
• Martxoaren 9a – Francisca Ametzua, euskal moja karmeldarra (h. 1936).
• Martxoaren 9a – Ernest Bevin, britainiar politikari eta buruzagi sindikalista (h. 1951).
• Martxoaren 12a – Väinö Tanner, Finlandiako lehen ministroa (h. 1966).
• Martxoaren 13a – Luciano Lizarraga, gipuzkoar futbolaria (h. 1960).
• Martxoaren 17a – Walter Rudolf Hess, suitzar sendagile eta fisiologoa, 1949ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1973).
• Martxoaren 18a – Paul Le Flem, frantziar musikagilea (h. 1984).
• Martxoaren 23a – Roger Martin du Gard, frantziar idazlea, 1937ko Literaturako Nobel Saria (h. 1958).
• Martxoaren 23a – Hermann Staudinger, alemaniar kimikaria, 1953ko Kimikako Nobel Saria (h. 1965).
• Martxoaren 25a – Béla Bartók, hungariar musikagilea (h. 1945).
• Martxoaren 25a – Patrick Henry Bruce, estatubatuar margolari modernoa (h. 1936).

Apirila

• Apirilaren 3a – Daisy Ashford, ingeles idazlea (h. 1972).
• Apirilaren 3a – Alcide de Gasperi, Italiako lehen ministroa (h. 1954).
• Apirilaren 4a – Anbrosio Zatarain Goia, gipuzkoar lur-jabe eta mediku euskaltzalea (h. 1966).
• Apirilaren 12a – Rudolf Ramek, Austriako kantzilerra (h.1941).
• Apirilaren 18a – Max Weber, estatubatuar margolaria (h. 1961).
• Apirilaren 26a – Edmund Vansteenberghe, Baionako apezpikua (h. 1943).

Maiatza

• Maiatzaren 1a – Pierre Teilhard de Chardin, frantziar paleontologo, filosofo eta jesulaguna (h. 1955).
• Maiatzaren 4a – Aleksandr Kerenski, errusiar politikari sozialdemokrata iraultzailea (h. 1970).
• Maiatzaren 7a – Ebenezer Cunningham, ingeles matematikaria (h. 1977).
• Maiatzaren 20a – Joseph Apeztegi, lapurtar pilotaria (h. 1950).
• Maiatzaren 20a – Juan Cueto, arabar militarra (h. 1937).
• Maiatzaren 20a – Wladislaw Sikorski, poloniar politikari eta militarra (h. 1943).
• Maiatzaren 26a – Maria Olga de Moraes Sarmento da Silveira, portugaldar idazle eta feminista (h. 1948).
• Maiatzaren 28a – Luis Orgaz, arabar militarra (h. 1946).

Ekaina

• Ekainaren 2a – Marcelino Ugalde, euskal irakaslea (h. 1949).
• Ekainaren 3a – Mikhail Larionov, errusiar margolaria (h. 1964).
• Ekainaren 4a – Natalia Sergeievna Gontxarova, errusiar margolaria (h. 1962).
• Ekainaren 11 – Hilda Phoebe Hudson, ingeles matematikaria (h. 1965).
• Ekainaren 15a – Paul Cornu, frantziar ingeniari eta asmatzailea, errotorea erabiliz eginiko lehen hegaldi librearen autorea (h. 1944).
• Ekainaren 22a – Robert Hertz, frantziar antropologoa (h. 1915).
• Ekainaren 29a – Louis Trousselier, frantziar txirrindularia (h. 1939).

Uztaila

• Uztailaren 2a – Eduard von Steiger, Suitzako Konfederazioko presidentea (h. 1962).
• Uztailaren 8a – Rosa Mercedes Ayarza, musikagilea, kantu irakaslea, jakintsua eta Peruko musikaren sustatzailea (h. 1969).
• Uztailaren 18a – María Maeztu, euskal pedagogo eta hezitzailea (h. 1948).
• Uztailaren 18a – Antonia Maymón, espainiar pedagogo arrazionalista, militante naturista, anarkista, feminista eta idazlea (h. 1959).
• Uztailaren 19a – Mikel Urreta Etxebeste, gipuzkoar politikari eta euskaltzalea (h. 1961).
• Uztailaren 27a – Hans Fischer, alemaniar kimikaria, 1930eko Kimikako Nobel Saria (h. 1945).
• Uztailaren 30a – Smedley Butler, AEBko armadako militarra 33 urtez eta ondoren ekintzaile bakezalea (h. 1940).

Abuztua

• Abuztuaren 6a – Alexander Fleming, eskoziar zientzialaria, penizilinaren aurkitzailea eta 1945eko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1955).
• Abuztuaren 7a – François Darlan, frantziar almirante eta politikaria (h. 1942).
• Abuztuaren 8a – Ewald von Kleist, Alemaniako landa mariskala Bigarren Mundu Gerran (h. 1954).
• Abuztuaren 9a – Antonio Gaston Orleans-Bragantzakoa, Brasilgo printzea (h. 1918).
• Abuztuaren 12a – Cecil B. DeMille, estatubatuar zinema zuzendaria (h. 1959).
• Abuztuaren 19a – George Enescu, errumaniar musikagilea (h. 1955).
• Abuztuaren 25a – Ricardo Samper, espainiar abokatu eta politikaria (h. 1938).
• Abuztuaren 26a – Alice Wilson, kanadar geologoa, Kanadako lehenengo emakume geologoa (h. 1964).
• Abuztuaren 29a – Valery Larbaud, frantziar idazlea (h. 1957).

Iraila

• Irailaren 1a – Matilde Ras, kataluniar idazlea, itzultzailea eta grafologoa, Espainiako grafologia zientifikoaren aitzindaritzat hartua (h. 1969).
• Irailaren 4a – Mohamed VIII.a al-Amin, Tunisiako bey eta erregea (h. 1962).
• Irailaren 9a – Panagiotis Poulitsas, Greziako lehen ministroa (h. 1968).
• Irailaren 11 – Asta Nielsen, danimarkar aktorea (h. 1972).
• Irailaren 15a – Ettore Bugatti, italiar industria-gizona (h. 1947).
• Irailaren 21a – Éamonn Ceannt, irlandar errepublikarra, 1916ko Pazko matxinadan Irlandako Errepublikaren Aldarrikapena sinatu zuten buruzagietako bat (h. 1916).
• Irailaren 24a – Edith Fischerström, suediar margolari, artista grafiko, eskultore eta arte irakaslea (h. 1967).
• Irailaren 25a – Moisés Huerta, bizkaitar eskultorea (h. 1962).
• Irailaren 25a – Lu Xun, txinatar idazlea, txinerazko literatura modernoaren aitatzat hartua (h. 1936).
• Irailaren 28a – Eugeni d'Ors, kataluniar filosofo eta idazlea (h. 1954).
• Irailaren 29a – Ludwig von Mises, austriar-estatubatuar Austriar eskolako ekonomialari, historialari, logiko eta soziologoa (h. 1973).

Urria

• Urriaren 4a – Walther von Brauchitsch, Alemaniako Armadako komandante nagusia Bigarren Mundu Gerran. (h. 1948).
• Urriaren 4a – André Salmon, frantziar idazlea (h. 1969).
• Urriaren 8a – Jose Soltxaga, Gerra Zibileko militar matxino nafarra (h. 1953).
• Urriaren 11 – Hans Kelsen, austriar legegizon, zuzenbidearen filosofo eta politikaren filosofoa izan zen (h. 1973).
• Urriaren 11 – Lewis Fry Richardson, ingeles fisikaria (h. 1953).
• Urriaren 15a – P. G. Wodehouse, ingeles idazlea (h. 1975).
• Urriaren 16a – Vilhelm Buhl, Danimarkako lehen ministroa (h. 1954).
• Urriaren 20a – George Snedecor, estatubatuar estatistikaria (h. 1974).
• Urriaren 22a – Clinton Davisson, estatubatuar fisikaria, 1937ko Fisikako Nobel Saria (h. 1958).
• Urriaren 25a – Pablo Picasso, espainiar margolari eta eskulturagilea, XX. mendeko artista esanguratsuenetarikoa (h. 1973).
• Urriaren 30a – Elizabeth Madox Roberts, estatubatuar idazlea (h. 1941).

Azaroa

• Azaroaren 13a – Rudolf Minger, Suitzako Konfederazioko presidentea (h. 1955).
• Azaroaren 15a – William Pearse, irlandar errepublikarra, 1916ko Pazko Matxinadako buruzagietako bat (h. 1916).
• Azaroaren 17a – Jose Ramon Astibia, euskal idazlea (h. 1916).
• Azaroaren 17a – Ethel Bellamy, britainiar astronomia-informatikaria eta sismologoa (h. 1960).
• Azaroaren 22a – Enver Pasha, turkiar jeneral eta politikaria (h. 1922).
• Azaroaren 23a – Edward L. Atkinson, britainiar itsas zirujaua eta Antartikako esploratzailea (h. 1929).
• Azaroaren 25a – Joan XXIII.a, Aita santua (h. 1962).
• Azaroaren 28a – Stefan Zweig, austriar eleberrigile, antzerkigile, kazetari eta biografoa (h. 1942).
• Azaroaren 29a – Hermann Ehrhardt, alemaniar militarra (h. 1971).
• Azaroaren 30a – Andres Amonarriz, euskal idazlea (h. 1952).

Abendua

• Abenduaren 2a – Irakli Tsereteli, georgiar mentxebikea (h. 1959).
• Abenduaren 8a – Albert Gleizes, frantziar margolari kubista, artearen teorialari eta filosofoa (h. 1953).
• Abenduaren 18a – Esperanza Zuloaga, espainiar zeramikaria (h. 1937).
• Abenduaren 19a – King Oliver, estatubatuar afroamerikar konpositore eta jazzeko orkestra-zuzendaria (h. 1938).
• Abenduaren 23a – Juan Ramon Jimenez, espainiar idazlea, 1956ko Literaturako Nobel Saria (h. 1958).
• Abenduaren 24a – Delfina Bunge, argentinar idazlea, olerkaria, saiakera-egilea eta filantropoa (h. 1952).
• Abenduaren 27a – António Granjo, Portugalgo lehen ministroa (h. 1921).
• Abenduaren 29a – Juana Tomasa Charela Vidas, La Calderera, nafar etxekoandrea, Gerra Zibilean fusilatua (h. 1936).
• Abenduaren 31 – Max Hermann Pechstein, alemaniar margolari eta marrazkigilea (h. 1955).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

• Carlos Castellanos, bizkaitar futbolaria (h. 1903).
• Federiko Garralda, nafar albaitari eta euskal idazlea (h. 1929).
• Ignacio K. Nuñez, euskal idazlea (h. 1910).
• Jesús Alustiza, gipuzkoar sendagilea (h. 1951).
• Jose Aranburu Aramendi, Keixeta, gipuzkoar aizkolaria, historiako handienetako bat (h. 1962).
• Leon Lassalle, lapurtar idazlea (h. 1961).
• Martin Oianburu Artze, nafar enpresaburua (h. 1975).
• Pepita Sanz, nafar abeslari lirikoa (h. 1928).
• Benjamin Jekhowski, frantziar-errusiar-poloniar astronomoa (h. 1975).
• Carlota Matienzo, puertorricar irakasle eta feminista (h. 1926).
• José Gafo, espainiar apaiz eta politikaria (h. 1936).
• Kemal Atatürk, Turkiako lehen presidentea (h. 1938).

Heriotzak

Urtarriletik ekainera

• Urtarrilaren 1a – Louis Auguste Blanqui, sozialismoaren teorialari eta iraultzaile frantsesa (j. 1805).
• Urtarrilaren 4a – Domingo Moriones, euskal militar eta politikaria (j. 1823).
• Urtarrilaren 14a - Francisco Arzuaga, Bilboko Danbolintero Nagusia 53 urtez (j. 1800).
• Otsailaren 3a – John Gould, ingeles ornitologo eta marrazkilaria (j. 1804).
• Otsailaren 5a – Thomas Carlyle, eskoziar historialari, kritikari eta filosofoa (j. 1795).
• Otsailaren 9a – Fjodor Dostojevsky, errusiar idazlea (j.1821).
• Otsailaren 25a – Melchior Paul von Deschwanden, suitzar margolaria (j. 1811).
• Martxoaren 13a – Alexandro II.a Errusiakoa, Errusiako enperadorea (j. 1818).
• Martxoaren 22a – Maria Adelaide Fernandes Prata, portugaldar idazle eta poeta (j. 1822).
• Martxoaren 28a – Modest Musorgski, errusiar musikagilea (j. 1839).
• Apirilaren 6a – Jose Maria Iparragirre, euskal olerkari eta musikagilea (j. 1820).
• Apirilaren 15a – Sofia Perovskaia, errusiar iraultzailea, Alexandro II.a Errusiakoaren hilketaren antolatzailea, urkatua (j. 1853).
• Apirilaren 19a – Benjamin Disraeli, ingeles politikari eta idazlea (j. 1840).
• Maiatzaren 11 – Henri Frédéric Amiel, suitzar filosofoa (j. 1821).
• Maiatzaren 11 – Sakamantekas, arabar serie-hiltzailea (j. 1821).
• Maiatzaren 14a – Maria Mazzarello, italiar lekaimea, Andre Maria Laguntzailearen Alaben Institutuaren sortzailea (j. 1837).
• Maiatzaren 15a – Franz von Dingelstedt, alemaniar idazlea (j. 1814).
• Maiatzaren 22a – Friedrich Kasiski, prusiar ofiziala, kriptografoa eta arkeologoa (j. 1805).
• Maiatzaren 24a – Samuel Palmer, ingeles paisaia-margolari, grabatzaile eta idazlea (j. 1805).
• Maiatzaren 25a – Nutt Komodoroa, estatubatuar artista (j. 1848).
• Ekainaren 2a – Elise Thérèse Koekkoek-Daiwaille, herbeheretar margolari eta litografa (j. 1814).
• Ekainaren 6a – Henri Vieuxtemps, belgikar musikagilea (j. 1820).
• Ekainaren 9a – Joan Batista Artxu, euskal idazlea (j. 1811).
• Ekainaren 16a – Aleksandra Iximova, errusiar idazle, itzultzaile eta argitaratzailea (j. 1805).
• Ekainaren 23a – Matthias Jakob Schleiden, alemaniar botanikaria (j. 1804).
• Ekainaren 28a – Jules Dufaure, Frantziako lehen ministroa (j. 1798).

Uztailetik abendura

• Uztailaren 14a – Billy the Kid, estatubatuar legezkanpoko bidelapur eta tiratzailea (j. 1859).
• Uztailaren 26a – George Borrow, ingeles idazle, bidaiari eta filologoa (j. 1803).
• Abuztuaren 2a – Marcus Clarke, australiar idazle eta kazetaria (j.1846).
• Irailaren 14a – Xoan Antonio Saco e Arce, galiziar idazle eta hizkuntzalaria, Galizierazko lehen gramatika idatzi zuena (j. 1835).
• Irailaren 16a – Jean-Baptiste Nothomb, Belgikako lehen ministroa (j. 1805).
• Irailaren 19a – James Garfield, Ameriketako Estatu Batuetako 20. Presidentea (j. 1831).
• Urriaren 6a – Claire de Chandeneux, frantziar idazlea (j. 1836).
• Urriaren 10a – Daniel Comboni, italiar santua (j. 1831).
• Urriaren 31 – George W. De Long, estatubatuar militar eta esploratzailea (j. 1844).
• Azaroaren 21a – Ami Boué, austriar geologoa (j. 1794).
• Abenduaren 2a – Jenny von Westphalen, prusiar idazle eta pentsalaria (j. 1814).
• Abenduaren 13a – August Šenoa, kroaziar idazlea (j. 1838).
• Abenduaren 17a – Lewis Henry Morgan, estatubatuar antropologoa (j. 1818).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

• Alberto Larroque, lapurtar legelari eta irakaslea (j. 1819).
• Ignacio Gogeaskoetxea, bizkaitar euskaltzale, itzultzaile eta apaiza (j. 1825).
• José Perula y de la Parra, nafar jeneral karlista (j. 1830).

---

Kanpo estekak

• Datuak: Q7808
• Multimedia: 1881 / Q7808