Urizaharra
Urizaharra (ofizialki Peñacerrada / Urizaharra) Arabako hegoaldeko udalerri bat da, Mendialdeko eskualdekoa. Gasteiztik 25 bat kilometrora dago, Trebiñu eta Errioxa artean. Izen bereko herria udalerriaren erdialdeko eremuan dago, Jugalez ibaiaren ezker bazterrean.
| Urizaharra | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Araba, Euskal Herria | |||||||||||
 Urizaharrako harresiko hego-ataria | |||||||||||
| |||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatua | Espainia | ||||||||||
| Erkidegoa | Euskal Autonomia Erkidegoa | ||||||||||
| Lurraldea | Araba | ||||||||||
| Eskualdea | Mendialdea | ||||||||||
| Izen ofiziala |  Peñacerrada / Urizaharra | ||||||||||
| Alkatea | Luisa Maria Alonso Pinedo (indep.) | ||||||||||
| Posta kodea | 01212 | ||||||||||
| INE kodea | 01044 | ||||||||||
| Herritarra | urizahartar | ||||||||||
| Kokapena | |||||||||||
| Koordenatuak | 42°38′39″N 2°42′49″W / 42.6443°N 2.7135°W | ||||||||||
 | |||||||||||
| Azalera | 57,06 km2 | ||||||||||
| Garaiera | 755 metro | ||||||||||
| Distantzia | 25 km Gasteiza | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 310 (2022) 11 (2021) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 4,91 biztanle/km² | ||||||||||
| Hazkundea (2003-2013)[1] | % 1,51 | ||||||||||
| Zahartze tasa[1] | % 24,41 | ||||||||||
| Ugalkortasun tasa[1] | ‰ 0 | ||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||
| Jarduera tasa[1] | % 91,67 (2011) | ||||||||||
| Genero desoreka[1] | % -6,49 (2011) | ||||||||||
| Langabezia erregistratua[1] | % 4,14 (2013) | ||||||||||
| Euskara | |||||||||||
| Euskaldunak[1] | % 15,95 (2010) | ||||||||||
| Kaleko erabilera [2] | % (2016) | ||||||||||
| Etxeko erabilera[3] | % 5.13 (2016) | ||||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||||
| Sorrera data | XIII. mendea | ||||||||||
GeografiaAldatu
Ingurune naturala eta klimaAldatu
Urizaharra Trebiñuko Konderriko mendiek iparraldean eta Kantabria mendilerroak hegoaldean mugatua dago. Udalerrian Atxabal mendia dago, 1.172 metroko garaiera duena.
Bestela, Herrera mendateak udalerria lotzen du Errioxarekin.
Udalerri mugakideakAldatu
HistoriaAldatu
Urizaharreko Erdi aroko hiribildua XIII. mendean sortu zen[4].
Herritik gertu lau gazteluren hondarrak daude, Urizaharra, Mendiluzea, Herrera eta Villamonte, hain zuzen ere.
1838ko ekainaren 20 eta 22 artean bertan Lehen Gerra Karlistako gudua izan zen.
Banaketa administratiboaAldatu
Urizaharra udalerria 6 herriz osatua dago:
DemografiaAldatu
| Urizaharreko biztanleria |
|---|
 |
PolitikaAldatu
2011ko udal hauteskundeakAldatu
2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz, Agrupación Municipal Independiente (AMI) hautagaitzako Luisa Maria Alonso hautatu zuten alkate.
Urizaharreko udalbatza | ||||
| Izena | Zinegotziak | Boto kopurua[5] | ||
| (AMI) | ||||
| Alderdi Popularra (PP) | ||||
| Euskadiko Alderdi Sozialista (PSE-EE(PSOE)) | ||||
AlkateakAldatu
Hauek izan dira Urizaharreko azken alkateak:
| Alkatea | Agintaldi hasiera | Agintaldi amaiera | Alderdia[6] | |
| Adolfo Samaniego Samaniego[6][7] | 1979 | 1983 | Zentro Demokratikoaren Batasuna | |
| Jose Luis Alonso Fernandez[7] | 1983 | 1987 | Euzko Alderdi Jeltzalea | |
| 1987 | 1991 | Euzko Alderdi Jeltzalea | ||
| Jose Luis Alonso Fernandez[7] | 1991 | 1995 | Euzko Alderdi Jeltzalea | |
| Jose Luis Alonso Fernandez | 1995 | 1999 | Euzko Alderdi Jeltzalea | |
| Domingo Luis Montoya Campo | 1999 | 2003 | Euzko Alderdi Jeltzalea | |
| Luisa Maria Alonso Pinedo | 2003 | 2007 | Agrupacion Municipal Independiente (AMI-UEI) | |
| Luisa Maria Alonso Pinedo | 2007 | 2011 | Agrupacion Municipal Independiente (AMI-UEI) | |
| Luisa Maria Alonso Pinedo | 2011 | 2015 | Agrupacion Municipal Independiente (AMI-UEI) | |
| Juan Jose Betolaza Pinedo[6] | 2015 | 2019 | Agrupacion Municipal Independiente (AMI-UEI) | |
| Juan Jose Betolaza Pinedo[8] | 2019 | 2023 | Agrupacion Municipal Independiente (AMI-UEI)[9] | |
| Juan Jose Betolaza Pinedo[10][11] | 2023 | Jardunean | Agrupación Municipal Independiente (AMI-UEI) | |
GarraioaAldatu
Araba Bus sareko 
lineak zerbitzua ematen dio udalerri honi:
|
Gainera, Eskualdeko Garraioa sareak 2 linea ditu udalerrian:
|
KulturaAldatu
JaiakAldatu
- Urriaren 6a: Arrosarioko Andre Mariaren eguna
Ondasun nabarmenakAldatu
- Hiribilduaren harresiaren hegoaldeko atari ikusgarria, herriaren kutsu militarra azpimarratzen duena.
- Jasokundeko Andre Mariaren eliza, XIII. mendekoa.
- Haitzeko Andre Mariaren eliza, Faidon.
Urizahartar ospetsuakAldatu
- Diego Lorenzo Prestamero Sodupe (1733-1817), Ilustrazioko apaiz, kulturzale eta Euskalerriaren Adiskideen Elkartearen kide nabarmena[12].
- Pedro Manuel Ramirez de la Piscina (?-1835), Ciudad Rodrigoko apezpikua[13].
Argazki galeriaAldatu
Harresiko hego-ataria.
Plaza Nagusia. Ezkerrean, Jasokundeko Andre Mariaren eliza.
Hijarko Dukearen etxea.
Museo Etnografikoa.
ErreferentziakAldatu
- ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ «Urizaharra: Hegoaldeko atariaren herria» Alea (Noiz kontsultatua: 12/07/2019).
- ↑ 2011ko udal hauteskundeen emaitzak euskadi.net webgunean[Betiko hautsitako esteka] 2011/09/11an kontsultatua
- ↑ a b c «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2020-03-21).
- ↑ a b c «PEÑACERRADA-URIZAHARRA - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2020-04-13).
- ↑ «Udalerriak - web.araba.eus» web.araba.eus (Noiz kontsultatua: 2020-03-31).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Alcaldías en Álava: Labastida, Zigoitia y Laguardia para el PNV, Samaniego para EH Bildu» Gasteiz Hoy 2019-06-15 (Noiz kontsultatua: 2020-03-20).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Amado Martínez de Iturrate gana en Erriberabeitia con Ribera Baja Bizirik» Gasteiz Hoy 2023-05-28 (Noiz kontsultatua: 2023-05-30).
- ↑ «EH Bilduk irabazi du Lagranen eta independenteek garaipena sendotu dute - Mendialdea» Alea.eus (Noiz kontsultatua: 2023-05-31).
- ↑ «Prestamero Sodupe, Diego Lorenzo - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2020-04-12).
- ↑ «RAMÍREZ DE LA PISCINA, Pedro Manuel - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2020-04-13).
Ikus, gaineraAldatu
Kanpo estekakAldatu
| Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa |
- Urizaharra Mendialdeko eskualdeko webgune ofizialean
- (Gaztelaniaz) Urizaharra Auñamendi entziklopedian
Datuak: Q1452675
Multimedia: Peñacerrada-Urizaharra
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Urizaharra
