Urizaharra (ofizialki Peñacerrada / Urizaharra) Arabako hegoaldeko udalerri bat da, Mendialdeko eskualdekoa. Gasteiztik 25 bat kilometrora dago, Trebiñu eta Errioxa artean. Izen bereko herria udalerriaren erdialdeko eremuan dago, Jugalez ibaiaren ezker bazterrean.

Urizaharra
 Araba, Euskal Herria
Urizaharra 2007 11 8.JPG
Urizaharrako harresiko hego-ataria

Urizaharreko armarria

Administrazioa
EstatuaEspainia
ErkidegoaEuskal Autonomia Erkidegoa
LurraldeaAraba
EskualdeaMendialdea
Izen ofizialaEscudo de Peñacerrada-Urizaharra.svg Peñacerrada / Urizaharra
AlkateaLuisa Maria Alonso Pinedo (indep.)
Posta kodea01212
INE kodea01044
Herritarraurizahartar
Kokapena
Koordenatuak42°38′39″N 2°42′49″W / 42.6443°N 2.7135°W / 42.6443; -2.7135
Map
Azalera57,06 km2
Garaiera755 metro
Distantzia25 km Gasteiza
Demografia
Biztanleria310 (2022)
Green Arrow Up.svg11 (2021)
alt_left 109 (%35,2) (%49) 152 alt_right
Dentsitatea4,91 biztanle/km²
Hazkundea
(2003-2013)[1]
Green Arrow Up.svg% 1,51
Zahartze tasa[1]% 24,41
Ugalkortasun tasa[1]‰ 0
Ekonomia
Jarduera tasa[1]% 91,67 (2011)
Genero desoreka[1]% -6,49 (2011)
Langabezia erregistratua[1]% 4,14 (2013)
Euskara
Euskaldunak[1]% 15,95 (2010)
Kaleko erabilera [2] (2016)
Etxeko erabilera[3]% 5.13 (2016)
Datu gehigarriak
Sorrera dataXIII. mendea
Urizaharra kokatuta dagoen muinoaren ikuspegia

GeografiaAldatu

Ingurune naturala eta klimaAldatu

Urizaharra Trebiñuko Konderriko mendiek iparraldean eta Kantabria mendilerroak hegoaldean mugatua dago. Udalerrian Atxabal mendia dago, 1.172 metroko garaiera duena.

Bestela, Herrera mendateak udalerria lotzen du Errioxarekin.

Udalerri mugakideakAldatu

HistoriaAldatu

Urizaharreko Erdi aroko hiribildua XIII. mendean sortu zen[4].

Herritik gertu lau gazteluren hondarrak daude, Urizaharra, Mendiluzea, Herrera eta Villamonte, hain zuzen ere.

1838ko ekainaren 20 eta 22 artean bertan Lehen Gerra Karlistako gudua izan zen.

Banaketa administratiboaAldatu

Urizaharra udalerria 6 herriz osatua dago:

DemografiaAldatu

Urizaharreko biztanleria

PolitikaAldatu

 
Urizaharreko udaletxea

2011ko udal hauteskundeakAldatu

2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz, Agrupación Municipal Independiente (AMI) hautagaitzako Luisa Maria Alonso hautatu zuten alkate.

Urizaharreko udalbatza

Izena Zinegotziak Boto kopurua[5]
(AMI)
6
113 (%66,86)
Alderdi Popularra (PP)
1
37 (%21,89)
Euskadiko Alderdi Sozialista (PSE-EE(PSOE))
-
11 (%6,51)

AlkateakAldatu

Hauek izan dira Urizaharreko azken alkateak:

Alkatea Agintaldi hasiera Agintaldi amaiera Alderdia[6]
Adolfo Samaniego Samaniego[6][7] 1979 1983 Zentro Demokratikoaren Batasuna
Jose Luis Alonso Fernandez[7] 1983 1987 Euzko Alderdi Jeltzalea
1987 1991 Euzko Alderdi Jeltzalea
Jose Luis Alonso Fernandez[7] 1991 1995 Euzko Alderdi Jeltzalea
Jose Luis Alonso Fernandez 1995 1999 Euzko Alderdi Jeltzalea
Domingo Luis Montoya Campo 1999 2003 Euzko Alderdi Jeltzalea
Luisa Maria Alonso Pinedo 2003 2007 Agrupacion Municipal Independiente (AMI-UEI)
Luisa Maria Alonso Pinedo 2007 2011 Agrupacion Municipal Independiente (AMI-UEI)
Luisa Maria Alonso Pinedo 2011 2015 Agrupacion Municipal Independiente (AMI-UEI)
Juan Jose Betolaza Pinedo[6] 2015 2019 Agrupacion Municipal Independiente (AMI-UEI)
Juan Jose Betolaza Pinedo[8] 2019 2023 Agrupacion Municipal Independiente (AMI-UEI)[9]
Juan Jose Betolaza Pinedo[10][11] 2023 Jardunean Agrupación Municipal Independiente (AMI-UEI)

GarraioaAldatu

Araba Bus sareko   lineak zerbitzua ematen dio udalerri honi:

  Araba Bus
 Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠
9 Gasteiz
(geltokia)
Gasteiz (Bastiturri)Gasteiz (epaitegiak)Gasteiz (unibertsitatea)Armentia TrebiñuArgoteAlbaitaBaxauriObekuriNavarreteBernedoMeanuriMeanoEkoraOionLogroño (Portales)
Gasteiz (Bastiturri)Gasteiz (epaitegiak)Gasteiz (unibertsitatea)Armentia TrebiñuUrizaharraLeza (ospitalea)GuardiaGuardia (hotel-gasolindegia)Logroño (Portales)
Logroño
(geltokia)

Gainera, Eskualdeko Garraioa sareak 2 linea ditu udalerrian:

  Eskualdeko Garraioa
 Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠
16 Armentia T.
Trebiñu
ArluzeaMarkizSasetaUrarteParitzaLañuAlbaitaFuidioFaiduMesantzaSamianoSan Martin GalbarinTorreArgoteAxarteAgiluMarauriOgetaSaratsuPedruzoSan VicentejoImiruriUzkio Armentia T.
Trebiñu
20 Urizaharra
Armentia T.
Trebiñu
FaiduPipaonLotzaMontoriaPagoetaMorazaBarojaTaraveroSanmartinzarArana Urizaharra
Armentia T.
Trebiñu

KulturaAldatu

JaiakAldatu

Ondasun nabarmenakAldatu

Urizahartar ospetsuakAldatu

Argazki galeriaAldatu

ErreferentziakAldatu

  1. a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
  2. «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  3. «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  4. «Urizaharra: Hegoaldeko atariaren herria» Alea (Noiz kontsultatua: 12/07/2019).
  5. 2011ko udal hauteskundeen emaitzak euskadi.net webgunean[Betiko hautsitako esteka] 2011/09/11an kontsultatua
  6. a b c «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2020-03-21).
  7. a b c «PEÑACERRADA-URIZAHARRA - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2020-04-13).
  8. «Udalerriak - web.araba.eus» web.araba.eus (Noiz kontsultatua: 2020-03-31).
  9. (Gaztelaniaz) «Alcaldías en Álava: Labastida, Zigoitia y Laguardia para el PNV, Samaniego para EH Bildu» Gasteiz Hoy 2019-06-15 (Noiz kontsultatua: 2020-03-20).
  10. (Gaztelaniaz) «Amado Martínez de Iturrate gana en Erriberabeitia con Ribera Baja Bizirik» Gasteiz Hoy 2023-05-28 (Noiz kontsultatua: 2023-05-30).
  11. «EH Bilduk irabazi du Lagranen eta independenteek garaipena sendotu dute - Mendialdea» Alea.eus (Noiz kontsultatua: 2023-05-31).
  12. «Prestamero Sodupe, Diego Lorenzo - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2020-04-12).
  13. «RAMÍREZ DE LA PISCINA, Pedro Manuel - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2020-04-13).

Ikus, gaineraAldatu

Kanpo estekakAldatu

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Euskal Wikiatlasa