1883

1883. urtea
Kronologia
Mendeak	XVIII.a • XIX.a • XX.a
Hamarkadak	1860(e)koa • 1870(e)koa • 1880(e)koa • 1890(e)koa • 1900(e)koa
Urteak	1880  • 1881  • 1882 • 1883 • 1884 • 1885 • 1886
Beste egutegi batzuetan
Gregoriotar egutegia	1883 MDCCCLXXXIII
Ab urbe condita	2636
Armeniar egutegia	1332 ԹՎ ՌՅԼԲ
Bahá'í egutegia	39 – 40
Bengaliar egutegia	1290
Berber egutegia	2833
Egutegi budista	2427
Myanmarko egutegia	1245
Bizantziar egutegia	7391 – 7392
Koptoen egutegia	1599 – 1600
Etiopiar egutegia	1875 – 1876
Hebrear egutegia	5643 – 5644
Egutegi hinduak
Bikram Samwat	1939 – 1940
Shaka Samvat	1805 – 1806
Kali Yuga	4984 – 4985
Iraniar egutegia	1261 – 1262
Islamiar egutegia	1300 – 1301
Japoniar egutegia	Meiji 16 (明治16年)
Korear egutegia	4216
Thailandiar eguzki egutegia	2426
Holozeniar egutegia	11883

Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!

---

Gertaerak

• Urtarrilaren 10a - Milwaukeeko hotel baten egondako sute batek 71 hildako eragin zituen.
• Maiatzaren 24a - Brooklyngo Zubia (New York) inauguratu zen, hamahiru urteko eraikuntza lanen ondoren.
• Uztailaren 3a - SS Daphne ontziak istripua izan zuen Eskoziako Glasgow hirian 124 hildako eraginez.
• Abuztuaren 28a - Krakatoa sumendiaren erupzioa Indonesian, lau eztanda erraldoien bidez, hondamenezko tsunamiak sortuz eta hainbat herri suntsituz zituzten Java eta Sumatra uharteetan.
• ? - Bengalan Indian National Conference dena sortu zuten.
• ? - Coca-Cola marka erregistratu zuten.

Arte eta kultura

• New Yorken Metropolitan Opera House inauguratzen da.

Zientzia eta teknologia

• Robert Koch alemaniar zientzialariak tuberkulosia eta kolera eragiten dituzten bakteriak aurkitzen ditu.
• Friedrich Nietzsche - Gaia zientzia.
• John J. Montgomery - aireak baino gehiago pisatzen duen makina batekin egiten den lehenengo hegaldi kontrolatua

Kirolak

• Martxoaren 3a - 1883ko Home Nations Txapelketa bukatu zen, gaur egun Sei Nazioen Txapelketa denaren lehen ekitaldia. Ingalaterra izan zen txapelduna.

Jaiotzak

Urtarrila

• Urtarrilaren 3a - Clement Attlee, Erresuma Batuko lehen ministroa (h. 1967).
• Urtarrilaren 6a - Khalil Gibran, libanoar poeta, margolari, elaberrigile eta entsegugilea (h. 1931).
• Urtarrilaren 7a - Andrew Cunningham, Erresuma Batuko almirantea (h. 1963).
• Urtarrilaren 9a - William Garbutt, ingeles futbolari eta entrenatzailea, Athletic Clubeko entrenatzailea (h. 1964).
• Urtarrilaren 10a - Maria Francisca Marcelina Camino Arregi, Maria Maestra, oriotar irakaslea (h. 1962).
• Urtarrilaren 10a - Aleksei Nikolaievitx Tolstoi, errusiar idazlea (h. 1945).
• Urtarrilaren 14a - Nina Ricci, italiar jatorriko frantziar jostuna (h. 1970).
• Urtarrilaren 17a - Compton Mackenzie, eskoziar idazle, aktore eta politikaria (h. 1972).
• Urtarrilaren 20a - Bertram Ramsay, britaniar militarra (h. 1945).
• Urtarrilaren 26a - Policarpo Larrañaga, euskal apaiza, euskal nazionalismoaren aldeko ekintzailea eta idazlea (h. 1956).
• Urtarrilaren 26a - Juan Zaragueta, euskal filosofo, idazle eta pedagogoa (h. 1974).
• Urtarrilaren 27a - Jose Olaizola, Ereslari, euskal musikagile eta idazlea (h. 1969).
• Urtarrilaren 27a - Seán Mac Diarmada, irlandar errepublikarra, 1916ko Pazko Matxinadako buruzagietako bat eta Irlandako Errepublikaren Aldarrikapenaren zazpi sinatzaileetako bat (h. 1916).

Otsaila

• Otsailaren 2a - Nicolás Giral, tafallar idazlea (h. 1917).
• Otsailaren 4a - Blas Alegria, euskal idazlea (h. 1947).
• Otsailaren 6a - Doroteo Ziaurritz, gipuzkoar sendagilea eta politikaria, EBBko presidentea (h. 1951).
• Otsailaren 8a - Joseph Schumpeter, austriar ekonomialaria (h. 1950).
• Otsailaren 9a - Fritz August Breuhaus, alemaniar arkitektua eta diseinadorea (h. 1960).
• Otsailaren 10a - Edith Clarke, lehenengo emakume ingeniari elektrikoa (h. 1959).
• Otsailaren 10a - Tomas Mujika, euskal musikaria, konpositorea eta irakaslea , Uruguayko ganbera-musikan eragin nabarmena izan zuena (h. 1965).
• Otsailaren 15a - Sax Rohmer, ingeles eleberrigilea (h. 1959).
• Otsailaren 18a - Nikos Kazantzakis, greziar idazlea (h. 1957).
• Otsailaren 22a - Alice Middleton Boring, estatubatuar biologo, zoologo eta herpetologoa (h. 1955).
• Otsailaren 23a - Karl Jaspers, alemaniar psikiatra eta filosofo existentzialista (h. 1969).
• Otsailaren 25a - François Duhourcau, lapurtar frantsesezko idazle eta historialaria (h. 1951).
• Otsailaren 26a - Eugenio Hermoso, espainiar idazlea (h. 1963).
• Otsailaren 28a - Roman Oiartzabal, gipuzkoar abesbatza-zuzendaria (h. 1971).

Martxoa

• Martxoaren 9a - Umberto Saba, italiar olerkari eta eleberrigilea (h. 1957).
• Martxoaren 12a - Eugene Biscailuz, Los Angeles hiriko euskal jatorriko polizia, California Highway Patrol polizia gorputzaren sortzailea (h. 1969).
• Martxoaren 12a - Eulogio Urrejola, euskal sozialista eta sindikalista aitzindaria (h. 1958).
• Martxoaren 15a - Mollie Faustman, la Vagabonde, suediar margolari, marrazkilari, kazetari eta idazlea (h. 1966).
• Martxoaren 15a - Josefa Uritz, nafar irakasle, pedagogo eta ekintzailea (h. 1958).
• Martxoaren 19a - Norman Haworth, ingeles kimikaria, 1937ko kimikako Nobel Saria (h. 1950).
• Martxoaren 21a - Vladimir Antonov-Ovseienko, ukrainar iraultzaile, politikari eta militar boltxebikea (h. 1938).
• Martxoaren 26a - Ethel Léontine Gabain, frantziar-ingeles artista (h. 1950).
• Martxoaren 27a - Marie Under, estoniar poeta, Estoniako literaturan figura garrantzitsuenetako bat (h. 1980).

Apirila

• Apirilaren 1a - Lon Chaney, zinema mutuko estatubatuar aktorea (h. 1930).
• Apirilaren 3a - Frits Van den Berghe, belgikar margolaria (h. 1939).
• Apirilaren 4a - Andrei Bubnov, errusiar militante boltxebikea (h. 1938).
• Apirilaren 5a - Walter Huston, kanadan jaiotako estatubatuar aktorea (h. 1950).
• Apirilaren 7a - Louis Leplée, lapurtar enpresaburua, Le Gerny's kabaretaren jabea, Édith Piaf aurkitu zuena (h. 1936).
• Apirilaren 7a - Gino Severini, italiar margolaria, futurismo mugimenduaren aitzindarietako bat (h. 1966).
• Apirilaren 9a - Mohammed Nadir Shah, Afganistango erregea (h. 1933).
• Apirilaren 10a - Bogdan Filov, Bulgariako lehen ministroa (h. 1945).
• Apirilaren 12a - Imogen Cunningham, estatubatuar argazkilaria, landareetan, biluzietan eta industria paisaietan berezitua (h. 1976).
• Apirilaren 13a - Alexander Vasilievitx Alexandrov, sobietar musikagilea, Alexandrov Taldearen sortzailea (h. 1946).
• Apirilaren 15a - Stanley Bruce, Australiako 8. lehen ministroa (h. 1967).
• Apirilaren 16a - Elias Salaberria, euskal margolaria (h. 1952).
• Apirilaren 19a - Richard von Mises, austrohungariar jatorriko estatubatuar ingeniaria (h. 1953).
• Apirilaren 25a - Semion Budionni, sobietar mariskala (h. 1973).
• Apirilaren 28a - Alfredo Baeschlin, suitzar arkitekto, margolari, eskultore eta idazlea (h. 1964).
• Apirilaren 28a - Prudentzio Gerekiz, Prudencio de la Cruz, bizkaitar apaiz trinitarioa (h. 1936).
• Apirilaren 30a - Jaroslav Hašek, txekiar idazle eta kazetaria (h. 1923).
• Apirilaren 30a - Indalecio Prieto, euskal herritar politikari sozialista (h. 1962).

Maiatza

• Maiatzaren 4a - Wang Jingwei, Txinako Errepublikako presidentea (h. 1944).
• Maiatzaren 5a - Eleazar López Contreras, Venezuelako presidentea (h. 1973).
• Maiatzaren 5a - Archibald Wavell, ingeles mariskala (h. 1950).
• Maiatzaren 7a - Evaristo Carriego, argentinar poeta (h. 1912).
• Maiatzaren 9a - Jose Ortega y Gasset, espainiar filosofoa (h. 1955).
• Maiatzaren 12a - Felix Arrarats, nafar kalonjea (h. 1970).
• Maiatzaren 14a - Bonifacio Iraizoz Untziti, nafar organo-jotzaile eta musikagilea (h. 1951).
• Maiatzaren 15a - Maurice Feltin, frantziar kardinala (h. 1975).
• Maiatzaren 16a - Celâl Bayar, Turkiako presidentea (h. 1986).
• Maiatzaren 18a - Eurico Gaspar Dutra, Brasilgo presidentea (h. 1974).
• Maiatzaren 18a - Walter Gropius, alemaniar arkitektoa eta Bauhaus eskolako zuzendaria (h. 1969).
• Maiatzaren 20a - Bernardo Garate, Kantabria, bizkaitar pilotaria (h. 1955).
• Maiatzaren 23a - Douglas Fairbanks, estatubatuar aktorea (h. 1939).
• Maiatzaren 24a - Robustiano Ortuzar, euskal idazlea (h. 1929).
• Maiatzaren 26a - Mamie Smith, jazz eta blues abeslaria (h. 1946).
• Maiatzaren 30a - Ricardo Zandonai, italiar konposatzailea (h. 1944).
• Maiatzaren 31 - Lauri Kristian Relander, Finlandiako presidentea (h. 1942).

Ekaina

• Ekainaren 5a - John Maynard Keynes, ingeles ekonomialaria, XX. mendeko garrantzitsuenetakoa (h. 1946).
• Ekainaren 10a - Felix Urabaien, nafar idazle eta kazetaria (h. 1943).
• Ekainaren 23a - Alan Brooke, britainiar militarra (h.1963).
• Ekainaren 24a - Victor Franz Hess, austriar fisikaria, 1936ko Fisikako Nobel Saria (h. 1964).
• Ekainaren 24a - Jean Metzinger, frantziar margolaria eta idazlea (h. 1956).
• Ekainaren 28a - Pierre Laval, Frantziako lehen ministroa (h. 1945).

Uztaila

• Uztailaren 3a - Franz Kafka, txekiar idazlea (h. 1922).
• Uztailaren 10a - Sam Wood, estatubatuar zinema zuzendaria (h. 1949).
• Uztailaren 15a - Louis Lavelle, frantziar filosofoa (h. 1951).
• Uztailaren 16a - Charles Sheeler, estatubatuar margolari eta argazkilaria (h. 1965).
• Uztailaren 18a - Lev Borisovitx Kamenev, sobietar politikaria (h. 1936).
• Uztailaren 23a - Alan Brooke, britainiar militarra (h. 1963).
• Uztailaren 25a - Alfredo Casella, italiar musikagile, piano-jotzaile eta orkestra-zuzendaria (h. 1947).
• Uztailaren 29a - Henry Robertson Bowers, Robert Falcon Scotten laguntzailetako bat zoritxarreko Terra Nova espedizioan (h. 1912).
• Uztailaren 29a - Benito Mussolini, Italiako Erresumako lehen ministroa eta Italiako Errepublika Sozialaren ducea (h. 1945).
• Uztailaren 29a - Fred Pentland, ingeles futbolari eta entrenatzailea, Athletic Clubeko entrenatzailea (h. 1962).
• Uztailaren 31 - Concepcion Gangoiti, gerraurreko maistra eta irakaskuntza-ekintzailea.
• Uztailaren 31 - Erich Heckel, alemaniar margolari eta grabatzailea (h. 1970).

Abuztua

• Abuztuaren 1a - Edith Pretty, ingeles lurjabea, Sutton Hoo ontziaren ehorzketarekin lotua (h. 1942).
• Abuztuaren 11a - Ernst Stadler, alemaniar olerkari espresionista (h. 1914).
• Abuztuaren 12a - Marion Lorne, estatubatuar aktorea (h. 1968).
• Abuztuaren 13a - Rosa Oteiza, nafar emagina eta Nafarroako Foruen monumentuko irudiaren modeloa (h. 1970).
• Abuztuaren 13a - Edwin Sutherland, estatubatuar soziologoa, kriminologoa eta jokaera kriminalaren teorikoa (h. 1950).
• Abuztuaren 19a - Coco Chanel, frantziar moda diseinatzailea (h. 1971).
• Abuztuaren 19a - José Mendes Cabeçadas, Portugalgo presidentea (h. 1965).
• Abuztuaren 29a - Jean Elizalde, euskal idazle eta apaiza (h. 1961).
• Abuztuaren 30a - Theo van Doesburg, herbeheretar margolari, olerkari eta arkitektoa (h. 1931).

Iraila

• Irailaren 11 - William Llewellyn Dyer, ingeles enpresaburu eta futbolaria.
• Irailaren 13a - August Zaleski, poloniar presidentea (h. 1972).
• Irailaren 14a - Alexander Meissner, austriar fisikari eta ingeniaria (h. 1958).
• Irailaren 17a - William Carlos Williams, estatubatuar olerkaria (h. 1963).
• Irailaren 19a - Hjalmar Bergman, suediar idazlea (h. 1931).
• Irailaren 23a - Grigori Zinoviev, sobietar politikaria (h. 1936).

Urria

• Urriaren 1a - Gabriel Deluc, lapurtar margolaria (h. 1916).
• Urriaren 2a - Margarita Fofanova, errusiar militante boltxebikea (h. 1976).
• Urriaren 8a - Otto Heinrich Warburg, alemaniar biokimikaria, 1931ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1970).
• Urriaren 15a - Antonio Ortiz Etxague, arabar margolari errealista (h. 1942).
• Urriaren 16a - Jean Ibarnegarai, euskal herritar politikaria eta Euskal Pilotaren Nazioarteko Federakuntzaren sortzailea (h. 1956).
• Urriaren 17a - Alexander Sutherland Neill, eskoziar hezitzailea, Summerhill eskolaren sortzailea (h. 1973).
• Urriaren 20a - Diego Basterra, bizkaitar arkitektoa (h. 1959).
• Urriaren 25a - Nikolai Krestinski, Bielorrusian jaiotako militante, abokatu eta diplomazialari boltxebikea (h. 1938).
• Urriaren 29a - Anna Estelle Glancy, estatubatuar astronomoa eta lente profesionalen diseinatzailea (h. 1975).

Azaroa

• Azaroaren 2a - Alberto María de Agostini, italiar argazkilari, dokumentalista, mendizale, geografo eta misiolari salestarra (h. 1960).
• Azaroaren 2a - Martin Flavin, estatubatuar eleberrigile eta antzerkigilea (h. 1967).
• Azaroaren 2a - Eberardo Pavesi, italiar txirrindularia (h. 1974).
• Azaroaren 8a - Charles Demuth, estatubatuar margolaria (h. 1935).
• Azaroaren 11 - T. F. O'Rahilly, irlandar hizkuntalaria (h. 1953).
• Azaroaren 14a - Ado Birk, Estoniako lehen ministroa (h. 1942).
• Azaroaren 21a - William F. Lamb, estatubatuar arkitektoa, Empire State Buildingen diseinatzaile nagusia (h. 1952).
• Azaroaren 23a - Jon Kurutz Ibargutxi, euskal idazlea (h. 1969).
• Azaroaren 23a - José Clemente Orozco, mexikar margolaria (h. 1949).
• Azaroaren 25a - Diego Martínez Barrio, Espainiako Bigarren Errepublikako behin-behineko presidentea (h. 1962).
• Azaroaren 26a - Mihály Babits, hungariar idazlea (h. 1941).

Abendua

• Abenduaren 1a - Luigi Ganna, italiar txirrindularia, Italiako Giroaren lehen garailea (h. 1957).
• Abenduaren 3a - Anton Webern, austriar musikagilea (h. 1945).
• Abenduaren 4a - Katharine Susannah Prichard, australiar idazlea (h. 1969).
• Abenduaren 9a - Alexandros Papagos, Greziako lehen ministroa (h. 1955).
• Abenduaren 9a - Joseph Pilates, alemaniar kulturista (h. 1967).
• Abenduaren 10a - Andrei Vixinski, sobietar diplomazialari, legegizon eta politikaria (h. 1954).
• Abenduaren 12a - Peadar Kearney, irlandar errepublikar nazionalista eta abesti matxinoen konposatzailea (h. 1942).
• Abenduaren 14a - Morihei Ueshiba, japoniar aikido irakaslea, aikido gudu-antzearen asmatzailea (h. 1969).
• Abenduaren 16a - Max Linder, frantziar-zinema antzezlea (h. 1925).
• Abenduaren 18a - Jules Raimu, frantziar aktorea (h. 1946).
• Abenduaren 20a - Jose Zalba Labarga, nafar historialaria eta idazlea (h. 1942).
• Abenduaren 22a - Edgar Varèse, frantziar-estatubatuar musikagilea eta orkestra-zuzendaria (h. 1965).
• Abenduaren 23a - Hubert Pierlot, Belgikako lehen ministroa (h. 1963).
• Abenduaren 26a - Frank Debenham, esploratzaile polarra, geografia irakaslea eta Scott Polar Research Instituteko lehen zuzendaria (h. 1965).
• Abenduaren 26a - Maurice Utrillo, frantziar margolaria (h. 1955).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

• Carmen Baroja, euskal idazle eta etnologoa (h. 1950).
• Domingo Moriones Larraga, Orokietako markesa, nafar militar eta aristokrata (h. 1964).
• Eugenio Urrotz, gipuzkoar elizgizon eta idazlea (h. 1937).
• Isidro Leanizbarrutia, euskal idazlea (h. 1948).
• Joaquín Baleztena, nafar abokatu eta politikari karlista (h. 1978).
• Leocadio Hernández, nafar organo-jotzaile, musikagile eta idazlea (h. 1965).
• Paul Götz, alemaniar astronomoa (h. 1962).
• Santiago Güell López, kataluniar politikari eta kirol sustatzailea (h. 1954).
• Teresa Villarreal, iraultzaile mexikar aktiboa, idazlea eta antolatzaile feminista.

Heriotzak

Urtarriletik ekainera

• Urtarrilaren 4a - Nicolas Ledesma Garcia, Bilboko Done Jakue katedraleko aragoitar musikaria (j. 1791).
• Urtarrilaren 16a - Matilde Díez, espainiar antzerki-aktorea (j. 1818).
• Urtarrilaren 23a - Gustave Doré, frantziar marrazkigilea (j. 1832).
• Urtarrilaren 24a - Carl Skånberg, suediar margolaria (j. 1850).
• Otsailaren 13a - Richard Wagner, alemaniar musikari eta konpositorea (j. 1813).
• Martxoaren 11a - Alexander Gortxakov, errusiar politikaria (j. 1798).
• Martxoaren 14a - Karl Marx, alemaniar filosofo eta politikaren teorilaria (j. 1818).
• Martxoaren 20a - Ernest-Charles Lasègue, frantziar medikua (j. 1816).
• Apirilaren 14a - William Farr, ingeles epidemiologoa (j. 1807).
• Apirilaren 30a - Édouard Manet, frantziar margolaria (j. 1832).
• Maiatzaren 5a - Eva Gonzalès, frantziar margolari inpresionista (j. 1849).
• Maiatzaren 19a - Samo Chalupka, erromantizismoko eslovakiar poeta (j. 1812).
• Maiatzaren 26a - Abd el-Kader, Aljeriako emirra (j. 1808).
• Ekainaren 14a - Edward FitzGerald, ingeles idazlea (j. 1809).
• Ekainaren 24a - Santiago Arana, bizkaitar ontzigilea, Abandoko Errepublikako alkatea eta Sabin, Luis eta Paulina Arana Goiri anai-arreben aita (j. 1823).

Uztailetik abendura

• Uztailaren 13a - Ranavalona II.a, Madagaskarko erregina (j. 1829).
• Uztailaren 15a - Tom Thumb, nanismoa jasan zuen estatubatuar artista (j. 1838).
• Uztailaren 30a - Cayo Vea-Murguía, espainiar politikari progresista, Bizkaiko gobernadore zibila (j. 1827).
• Abuztuaren 12a - Ramón Ortiz de Zárate, euskal idazlea (j. 1817).
• Abuztuaren 24a - Henrike Artoiskoa, Chambordeko konde eta Bordeleko dukea (j. 1820).
• Irailaren 3a - Ivan Turgenev, errusiar idazlea (j. 1818).
• Irailaren 10a - Hendrik Conscience, nederlanderazko eleberrigilea (j. 1812).
• Urriaren 6a - Antónia Pusich, portugaldar poeta, antzerkigile, kazetari, piano-jotzaile eta musikagilea (j. 1805).
• Urriaren 22a - Thomas Mayne Reid, irlandar-estatubatuar idazle eta militarra (j. 1818).
• Azaroaren 26a - Sojourner Truth, estatubatuar abilizionista (j. 1797?).
• Abenduaren 26a - Giacomo Di Chirico, italiar margolaria (j. 1844).
• Abenduaren 29a - Francesco De Sanctis, italiar idazlea (j. 1817).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

• Goizeko Izar, txeiene tribu indiarreko buruzagia (j. 1810).
• Pierre Michaux, frantziar errementari eta karrozen eraikitzailea, pedaldun bizikletaren garatzaile nagusietako bat (j. 1813).

---

Kanpo estekak

• Datuak: Q7816
• Multimedia: 1883