Durango

Bizkaiko udalerria
Artikulu hau Bizkaiko herriari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Durango (argipena)».

Durango Bizkaiko hego-ekialdeko udalerri bat da, Durangaldea eskualdekoa. 10,79 km² ditu, eta 2020. urtean 30.118 biztanle zituen.

Durango
 Bizkaia, Euskal Herria
Vista Durango.jpg
Administrazioa
Estatua Espainia
Erkidegoa Euskal Autonomia Erkidegoa
Lurraldea Bizkaia
Alkatea Ima Garrastatxu (EH Bildu)
Posta kodea 48200
INE kodea 48027
Herritarra durangar
Kokapena
Koordenatuak 43° 10′ 01″ N, 2° 37′ 56″ W / 43.166974°N,2.6321025°W / 43.166974; -2.6321025Koordenatuak: 43° 10′ 01″ N, 2° 37′ 56″ W / 43.166974°N,2.6321025°W / 43.166974; -2.6321025
Azalera km2
Demografia
Biztanleria 30.118 (2020)
Green Arrow Up.svg327 (2019)
alt_left 15.237 (%50.6)14.554 (%48.3) alt_right
Dentsitatea ERROREA: ezin izan da automatikoki kalkulatu, arazoa konpontzeko egin klik hemen biztanle/km²
Hazkundea
(2003-2013)[1]		 Green Arrow Up.svg% 11,49
Zahartze tasa[1] % 22,73
Ugalkortasun tasa[1] ‰ 36,45
Ekonomia
Jarduera tasa[1] % 78,33 (2011)
Genero desoreka[1] % 4,55 (2011)
Langabezia erregistratua[1] % 10,62 (2013)
Euskara
Euskaldunak[1] % 49,48 (2010)
Kaleko erabilera [2] %  (2016)
Etxeko erabilera [3] % 33.22 (2016)
Datu gehigarriak

GeografiaAldatu

Bizkaiko barnealdean, eta Ibaizabal ibaiak sortutako lautada txiki baten kokatuta, Durangoko udalerriak 10,70 km² hartzen ditu. Ibaizabal ibaiak, udalerritik pasatzean, Mañarierrekaren eta Larrinagatxu errekaren urak jasotzen ditu.

Udalerriaren barnean, Mugarra (960 metro) eta Neberondo (453 metro) mendiak nabarmentzen dira, karezko mendikate bat osatzen dutenak. Mugarra da Durangaldeko mendizerraren hasiera, Bizkaiko eskualde honetan zehar hedatzen dena. Bertan, Alluitz, Untxillatz edota Anboto mendiak kokatzen dira; guzti-guztiak Urkiolako Parke Naturalaren barruan daudela.

Udalerri mugakideakAldatu

Mugakide ditu iparraldean Iurreta, hegoaldean Izurtza, mendebaldean Amorebieta-Etxano eta Dima, eta ekialdean Abadiño.

HistoriaAldatu

 
Durangoko planoa Francisco Coellok 1857an egina. Hiribilduaz gain, Durangoko bost errebalak ikus daitezke.

DemografiaAldatu

Bizkaiko beste toki askotan bezala, Durangoko populazioa asko handitu zen XX. mendeko bigarren erdialdean, Espainiatik etorritako jendearen ondorioz. Mendearen amaieran biztanleria egonkortu egin zen, baina XXI. mendearen hasieran berriro hazi zen, ordukoan mundu osoko etorkinen ondorioz.

1990ean Iurreta Durangotik banandu zen; ordutik haren biztanleak ez dira Durangoko estatistiketan agertzen.


Durangoko biztanleria

PolitikaAldatu

Udal hauteskundeakAldatu

 
Durangoko udaletxea.

2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz, EAJko Aitziber Irigoras hautatu zuten alkate berriro. Irigoras (EAJ) Bildu koalizioaren hautagai Urdaspal Bolinagari gailendu zitzaion, nahiz eta biek 8 boto eskuratu udal bilkuran (Bilduren hautagaiak Aralarren botoak ere jaso zituen), EAJ alderdirik bozkatuena izan baitzen.

2015eko hauteskundeen ondoren, Aitziber Irigoras (EAJ) berriro hautatu zuten alkate EAJren (8) eta PSE-EEren (2) zinegotzien babesarekin eta PPren (1) abstentzioari esker.

2019ko hauteskundeen ondoren, Ima Garrastatxu Urbaneja (EH Bildu) hautatu zuten alkate, EH Bilduren 7 boto eta Herriaren Eskubidearen 4 botoei esker.

Durangoko udalbatza

Alderdia

2015

2019

Zinegotziak Boto kopurua Zinegotziak Boto kopurua
Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ)
8 / 21
5.089 (% 37,67)
8 / 21
5.426 (% 35,56)
Euskal Herria Bildu
7 / 21
4.306 (% 31,88)
7 / 21
4.970 (% 32,57)
Herriaren Eskubidea (SQ-2D)
3 / 21
1.842 (% 13,64)
4 / 21
2.515 (% 16,48)
Euskadiko Alderdi Sozialista (PSE-EE(PSOE))
2 / 21
1.312 (% 9,71)
2 / 21
1.541 (% 10,10)
Alderdi Popularra (PP)
1 / 21
960 (% 7,11)
0 / 21
697 (% 4,57)
Datuen iturria: Udal hauteskundeen emaitzak euskadi.eus webgunean
 
Durangoren ikuspegi orokorra.

AuzoakAldatu

Estadistikoki hitz egiten, Durangok auzo hauek ditu[4]:

  • Aramotz
  • Aldezaharra/Casco Viejo
  • Ensanche
  • Erretentxu
  • Landako
  • Magdalena
  • San Fausto
  • San Ignazio
  • San Roke
  • Tabira

KulturaAldatu

EuskaraAldatu

Durangoko hiztunen testigantzekin osatutako bideoa, Euskal Herriko Ahotsak[5] proiekturako egina, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko

Herriko eta inguruko jatorrizko euskalkia Mendebaleko euskararen aldaera bat da, durangaldekoa[6][7]. Gaur egun, Eustaten datuei erreparatuta, Durangoko biztanleen %52,91 (2016. urtean) euskalduna zen.

KulturaguneakAldatu

EkitaldiakAldatu

  • Durangoko Azoka.
  • Durangoko Pasiñue.
  • Hitzez eta Ahotsez literatura jardunaldia

ElkarteakAldatu

HedabideakAldatu

Antzerki taldeakAldatu

  • Karrika antzerki taldea
  • Atara Zarata antzerki taldea
  • Gora ta gora antzerki taldea

Ondasun nabarmenakAldatu

Durangon, ondorengo eraikin edo monumentu garrantzitsuak daude:

Durangar ospetsuakAldatu

Sakontzeko, irakurri: «Durangar ospetsuen zerrenda»

Herritar ezagunen artean Juan Zumarraga fraidea dugu, Mexikoko unibertsitatea XVI. mendean sortu zuena; Xabier Castillo, Athleticeko jokalaria; Pablo Pedro Astarloa apaiz euskaltzalea; eta Unai Iturriaga eta Igor Elortza bertsolariak, besteak beste.

Argazki galeriaAldatu

ErreferentziakAldatu

  1. ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
  2. ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  3. ↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  4. ↑ Eustat. «Euskal AEko biztanleak, 10.000 biztanle baino gehiagoko auzoen arabera, jarduerarekiko harremanari jarraiki.» eu.eustat.eus Noiz kontsultatua: 2021-01-04.
  5. ↑ «Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea» ahotsak.eus Noiz kontsultatua: 2018-06-01.
  6. ↑ «Durangaldekoa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus Noiz kontsultatua: 2018-05-30.
  7. ↑ «Durango - Ahotsak.eus» ahotsak.eus Noiz kontsultatua: 2018-05-30.

Ikus, gaineraAldatu

Kanpo estekakAldatu

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Euskal Wikiatlasa


"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Durango&oldid=8570752"(e)tik eskuratuta