Mungia

Bizkaiko udalerria

Mungia Bizkaiko barrualdeko udalerria eta Mungialdeko eskualdeko hiriburua da. 2016. urtean 17.091 biztanle zituen eta itsasotik 20 metroko garaieran dagoen eremu zabala da.

Mungia
 Bizkaia, Euskal Herria
Mungiako udaletxea.
Mungiako bandera

Mungiako armarria

Administrazioa
EstatuaEspainia
ErkidegoaEuskal Autonomia Erkidegoa
LurraldeaBizkaia
EskualdeaMungialdea
Izen ofiziala Mungia
AlkateaAlaitz Erkoreka Baraiazarra (EAJ)
Posta kodea48100
INE kodea48069
Herritarramungiar
Kokapena
Koordenatuak43°21′17″N 2°50′50″W / 43.354722222222°N 2.8472222222222°W / 43.354722222222; -2.8472222222222
Map
Azalera52,12 km²
Garaiera20 metro
Distantzia15 km Bilbora
Demografia
Biztanleria17.882 (2023)
220 (2022)
alt_left 9.073 (%50,7) (%48,2) 8.618 alt_right
Dentsitatea3,43 bizt/km²
Hazkundea
(2003-2013)[1]
% 19,16
Zahartze tasa[1]% 16,79
Ugalkortasun tasa[1]‰ 52,25
Ekonomia
Jarduera tasa[1]% 79,11 (2011)
Genero desoreka[1]% 1,36 (2011)
Langabezia erregistratua[1]% 10,23 (2013)
Euskara
Euskaldunak[1]% 55,46 (2010)
Kaleko erabilera [2] (2016)
Etxeko erabilera [3]% 36.84 (2016)
Datu gehigarriak
Sorrera1376. urtea
Webguneahttp://www.mungia.org

Sollube (684 m) eta Jata (592 m) mendiez gain, baditu hainbat sakonune eta mendixka; besteak beste Gondramendi (217 m), Tallu (342 m) eta Berreaga (366 m).

Hauek Butroi ibaiaren ibarra inguratzen dute. Ibai hau Bizkargi (536 m) mendian sortu, Mungiatik igaro eta Gaminiz badian isurtzen du ura. Baina hau ez da alde honek duen ur-etorri bakarra; badira inguruan makina bat errakatxo eta iturri Butroi ibaiaren ibaiadarrak direnak, Atxuri, Trobika, Lauromendi, Atebarri edo Mantzorriko erreka esaterako, antzina 20 errotari eragiteko gauza zirenak.

Erdi aroan, Mungiak bi jauregi zituen: Butroi eta Billeratarren dorretxea.

Geografia

aldatu

Inguru naturala

aldatu

Muga hauen barruan sortzen den eskualdeak Mungiaz gain, Arrieta, Gamiz-Fika, Gatika, Laukiz, Jatabe, Meñaka, Fruiz eta Bakio udalerriak ditu. Orain gutxira arte, Mungiak beste herri batzuek legez, bazituen ondoko udalerrietan hainbat barruti. Hauek hurbilen zeukaten udalerriaren esku geratu dira, kostaldeko Basorda kasu.

Auzoak

aldatu

Demografia

aldatu

XX. mendeko lehen erdialdean Mungiaren biztanle kopurua nahiko egonkor mantendu zen, eta beherakada txiki bat ere izan zuen 1930eko hamarkadan. Bigarren erdialdean, berriz, hazten hasi zen, eta hazkundeak ez du etenik izan ordutik, ezta 1980ko hamarkadako krisialdian ere. Hazkunde hori azken urteotan bizkortu egin da Euskal Herriko hainbat tokitatik etorri eta herritartu diren pertsonei esker, bai eta hazkunde begetatiboaren ehuneko handiari esker ere.

Horrek guztiak populazioaren %21 hogei urtetik beherakoa izatea eragin du. Mungiako bizilagunetatik %43 oinarrizko ikasketak egiten ari da edo egin ditu, %14k profesional erako ikasketak ditu, %24k bigarren mailakoak edo erdi mailakoak, eta, %11k, berriz, goi mailakoak.

Azken urteotan, Mungia jatorri askotako jendearen bizileku gertatu da, besteak beste Ipar Afrikatik eta Hego Amerikatik etorritako hainbatena.

Biztanleriaren bilakaera

aldatu
Mungiako biztanleria

Politika

aldatu

Udal hauteskundeak

aldatu

2023ko maiatzaren 26ko hauteskundeen emaitzen ondorioz, EAJ alderdiko hautagai Alaitz Erkoreka Baraiazarra hautatu zuten alkate.

Mungiako udalbatza

Alderdia

2019

2023

Zinegotziak Boto kopurua Zinegotziak Boto kopurua
Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ-PNV)
8 / 17
3.896 (% 45,83)
8 / 17
3.195 (% 40,31)
Euskal Herria Bildu (EH BILDU)
5 / 17
2.270 (% 26,70)
5 / 17
2.308 (% 29,11)
CMB
2 / 17
904 (% 10,63)
2 / 17
955 (% 12,04)
Ahal Dugu/Mungia Alkartu
1 / 17
632 (% 7,43)
1 / 17
622 (% 7,84)
PSE-EE
1 / 17
494 (% 5,81)
1 / 17
418 (% 5,27)
Datuen iturria: Hauteskundeen emaitzak euskadi.eus webgunean
Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Alkateen zerrenda

aldatu
Alkatea Agintaldi hasiera Agintaldi amaiera Alderdia
Segundo Goiriena 1987 1991 Euzko Alderdi Jeltzalea
Jose Ignacio Ibañez 1991 1999 Euzko Alderdi Jeltzalea
Jose Antonio Torrontegi 1999 2007 Euzko Alderdi Jeltzalea
Izaskun Uriagereka 2007 2015[4] Euzko Alderdi Jeltzalea
Igor Torrontegi 2015 2015 Euzko Alderdi Jeltzalea
Ager Izagirre 2015 2023 Euzko Alderdi Jeltzalea
Alaitz Erkoreka 2023 Jardunean Euzko Alderdi Jeltzalea

Kultura

aldatu

Mungia Cittaslow mugimenduaren kidea da.

Hizkuntza

aldatu

Euskarari dagokionez, euskaldun kopuru handia duen herria da: bizilagunen %26 gaztelaniaduna da, %16 ia euskalduna eta %58 euskaldunak dira, (horietatik %67 alfabetatuak). Berezko hizkera mendebaleko euskararen aldaera bat da.

Ondarea

aldatu

Larraurin Zumetxagako San Migel baseliza dugu, arte erromanikoaren adibide bakanetarikoa dena Bizkaia osoan.

Iruditegia

aldatu

Mungiar ospetsuak

aldatu

Erreferentziak

aldatu
  1. a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
  2. «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  3. «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  4. Berria. «Mungiako alkateak dimisioa eman du Espainiako bandera ez duelako jarri nahi» Berria (Noiz kontsultatua: 2023-01-12).

Ikus, gainera

aldatu

Kanpo estekak

aldatu
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Euskal Wikiatlasa