Urtarrilaren 22
data
Urtarrilaren 22a gregoriotar egutegiaren urteko hogeita bigarren eguna da. 343 egun falta dira urtea amaitzeko, 344 egun bisurteetan.
Jaiotzak.jpg)
.jpg)
Heriotzak
Gertaerak 
Egutegia 
Izendegia GertaerakAldatu
Euskal HerriaAldatu
MunduaAldatu
- 1946 - Mahabadeko Errepublikaren sorreraren aldarrikapena Rojhilaten (Iraneko edo Ekialdeko Kurdistan).
- 2008 - Irakeko Parlamentuak bandera nazionala ofizialki aldatzea erabaki zuen, "batasuna, askatasuna eta sozialismoa"ren ikur ziren izar berdeak kenduz.
Arte eta kulturaAldatu
Euskal HerriaAldatu
- 2015 - Nafarroako Unibertsitatea Museoa ireki zen.
MunduaAldatu
- 1964 - Zulu filma estreinatu zen, Cy Endfieldek zuzendu eta Stanley Baker, Michael Caine, Jack Hawkins, Ulla Jacobsson, James Booth eta Nigel Green aktoreek antzeztu zuten.
Zientzia eta teknologiaAldatu
KirolakAldatu
JaiotzakAldatu
Euskal HerriaAldatu
- 1775 - Jean-Baptiste Laffitte, lapurtar bankaria (h. 1843).
- 1833 - Vicente Manterola, euskal herritar apaiza, politikaria eta idazlea (h. 1891).
- 1865 - Friedrich Paschen, alemaniar fisikaria (h. 1947).
- 1872 - Vicente Fatrás, bizkaitar politikaria (h. 1936).
- 1879 - Jose Begiristain, gipuzkoar medikua, Gipuzkoan X izpiak erabili zituen lehen sendagilea (h. 1952).
- 1897 - Txomin Arruti Mendi-Lauta, euskal idazlea (h. 1968).
- 1910 - Jesus Monzón, nafar buruzagi komunista (h. 1973).
- 1913 - Vicente Moriones, nafar anarkista (h. 1970).
- 1916 - Edmundo Suárez, Mundo, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (h. 1978).
- 1917 - José Luis Molinuevo, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (h. 2002).
- 1929 - Ddiddue Epherre, zuberoar euskaltzale eta elizgizona (h. 1974).
- 1930 - Marivi Bilbao, bilbotar aktorea (h. 2013).
- 1940 - Germán Sánchez Espeso, nafar eleberrigilea.
- 1944 - Juan Manuel Basurko, gipuzkoar futbolari eta apaiz katolikoa (h. 2014).
- 1945 - Mikel Garmendia, euskal aktorea (h. 2005).
- 1948 - Bixente Serrano, euskal idazle eta historialaria.
- 1952 - Txato Nuñez, gipuzkoar futbolari ohia.
- 1953 - Danièle Lamarque, lapurtar goi-funtzionarioa, frantziar ordezkaria Europako Kontu Auzitegian.
- 1964 - Fermín de Luis, nafar futbolari ohia.
- 1968 - Ion Erro, Nafarroako Ezker Batua alderdiko koordinatzailea.
- 1970 - Abraham Olano, gipuzkoar txirrindulari ohia.
- 1980 - Ibon Larrazabal, bizkaitar futbolari ohia.
- 1983 - Iban Zubiaurre, gipuzkoar futbolari ohia.
- 1989 - Jorge Galán Anaut, nafar futbolaria.
- 1990 - Ander Vitoria, bizkaitar futbolaria.
- 1994 - Uxue Ezkurdia, gipuzkoar eskubaloi jokalaria.
MunduaAldatu
- 1263 - Ibn Taymiyah, arabiar teologo musulmana (h. 1328).
- 1440 - Ivan III.a Errusiakoa, Moskuko Printze Handia (h. 1505).
- 1561 - Francis Bacon, britainiar filosofo eta estatu-politikaria (h. 1626).
- 1592 - Pierre Gassendi, frantziar filosofoa (h. 1655).
- 1729 - Gotthold Ephraim Lessing, alemaniar idazlea, kritikaria eta filosofoa (h. 1781).
- 1733 - Philip Carteret, britainiar itsas armadako ofiziala eta esploratzailea (h. 1796).
- 1782 - Franciszek Ksawery Lampi, poloniar margolari erromantikoa (h. 1852).
- 1788 - Lord Byron, ingeles idazlea (h.1824).
- 1845 - Paul Vidal de la Blache, frantziar geografoa (h. 1918).
- 1849 - August Strindberg, suediar idazle eta margolaria (h. 1912).
- 1858 - Beatrice Webb, ingeles soziologo, ekonomilari, sozialista eta gizarte ekintzailea (h. 1943).
- 1875 - David Wark Griffith, estatubatuar zinema zuzendaria, zinemaren aita (h. 1948).
- 1877 - Hjalmar Schacht, alemaniar politikaria eta finantzaria (h. 1970).
- 1879 - Francis Picabia, frantziar margolaria, diseinatzailea eta poeta (h. 1953).
- 1880 - Frigyes Riesz, hungariar matematikaria (h. 1956).
- 1889 - Henri Pélissier, frantziar txirrindularia (h. 1935).
- 1891 -
- Antonio Gramsci, italiar politikaria eta pentsalaria (h. 1937).
- Moise Kisling, frantziar margolari eta marrazkilaria (h. 1953).
- 1892 - Marcel Dassault, frantziar aeronautika-ingeniaria eta enpresa-gizona (h. 1986).
- 1894 - Charles Langbridge Morgan, ingeles eleberrigilea (h. 1958).
- 1898 - Sergei Eisenstein, sobietar antzerki eta zinema zuzendaria eta teorizatzailea (h. 1948).
- 1904 - George Balanchine, errusiar musikagile, dantzari eta koreografoa (h. 1983).
- 1906 - Robert E. Howard, estatubatuar idazlea, Ezpata eta sorginkeria azpigeneroaren aitatzat joa (h. 1936).
- 1907 - Étienne Borne, frantziar filosofoa (h. 1993).
- 1908 -
- Lev Landau, sobietar fisikaria, 1962ko Fisikako Nobel Saria (h. 1968).
- Sinclair Ross, ingelesezko kanadar idazlea (h. 1996).
- 1909 -
- Tikvah Alper, hegoafrikar fisikaria eta erradiobiologoa, entzefalopatia espongiformearen transmisio mekanismoak aurkitu zituena (h. 1995).
- Morris Swadesh, estatubatuar hizkuntzalaria (h. 1967).
- U Thant, birmaniar politikaria, Nazio Batuen Erakundeko idazkari nagusia (h. 1974).
- 1911 - Bruno Kreisky, Austriako kantzilerra (h. 1990).
- 1915 - Côtis-Capel, normandieraz idazten zuen normandiar poeta (h. 1986).
- 1916 - Henri Dutilleux, frantziar musikagilea (h. 2013).
- 1920 -
- Chiara Lubich, italiar ekintzaile katolikoa eta Fokolareen mugimenduaren sortzailea (h. 2008).
- Alf Ramsey, britainiar futbolaria eta entrenatzailea, bere herrialdean sari gehien jaso zituen futbolaria (h. 1999).
- 1922 - Leonel de Moura Brizola, brasildar politikaria (h. 2004).
- 1924 - J. J. Johnson, estatubatuar jazz tronbonista, konpositore eta moldatzailea (h. 2001).
- 1928 - Jorge Ibargüengoitia, mexikar idazlea (h. 1983).
- 1930 - Alberto Arbasino, italiar legegizona eta idazlea.
- 1931 - Sam Cooke, estatubatuar musikaria (h. 1964).
- 1940 - John Hurt, britainiar aktorea (h. 2017).
- 1942 - Amin Gemayel, Libanoko presidentea.
- 1953 -
- Jim Jarmusch, estatubatuar zinema zuzendari, gidoilari, aktore, produktore, muntatzaile eta musikagilea.
- Mitsuo Kato, japoniar futbolari ohia.
- Myung-whun Txung, korear pianista eta orkestra-zuzendaria.
- 1960 - Michael Hutchence, INXS australiar musika taldeko abeslari eta konposatzailea (h. 1997).
- 1961 - Daniel Johnston, estatubatuar kantautore, abeslari eta musikagilea (h. 2019).
- 1963 -
- Sergio Sauca, espainiar kazetari eta telebista aurkezlea.
- Andrei Txmil, belgikar herritartasundun moldaviar txirrindularia.
- 1965 - Diane Lane, estatubatuar aktorea.
- 1967 - Eleanor McEvoy, irlandar kantautorea.
- 1969 - Naoko Nishigai, japoniar futbolari ohia.
- 1977 -
- Rachael Grinham, australiar squash-jokalaria.
- Hidetoshi Nakata, japoniar futbolari ohia.
- 1980 - Hannah Mancini, estatubatuar-esloveniar abeslaria.
- 1993 - Netta Barzilai, israeldar abeslaria.
- 1995 - Nikola Rebić, serbiar saskibaloi jokalaria.
HeriotzakAldatu
Euskal HerriaAldatu
- 1228 - Remiro Nafarroakoa, nafar elizgizona, Iruñeko apezpikua.
- 1859 - José Santos de la Hera, bizkaitar militarra, Madrilen (j. 1792).
- 1887 - Joaquín Jamar, nafar ekonomialari, enpresaburu eta politikaria (j. 1832).
- 1891 - Ladislao Belasko, arabar politikaria eta idazlea (j. 1817).
- 1892 - Luis Dabán, nafar ofiziala, Madrilen (j. 1841).
- 1904 - Estanislao Labairu, bizkaitar apaiza eta historialaria (j. 1845).
- 1961 - Ángel Larroque, bizkaitar margolaria (j. 1874).
- 1968 - Federico Ugalde, bizkaitar arkitektoa (j. 1873).
- 1987 - Carlos Sanz Ramírez, gipuzkoar margolaria (j. 1943).
- 1993 - Mezo Bigarrena, bizkaitar kantautorea, Buenos Airesen (j. 1951).
- 2000 - Joaquin Gurrutxaga, gipuzkoar olerkari eta artista (j. 1910).
- 2014 - Manu Leguineche, bizkaitar kazetaria, idazlea eta bidaiaria, Madrilen (j. 1941).
MunduaAldatu
- 1636 - Gregorio Fernández, espainiar eskultorea (j. 1576).
- 1640 - Erasmus Quellinus I.a, flandriar eskultorea (j. 1584).
- 1666 - Shah Jahan, mogoldar inperioaren gobernaria (j. 1592).
- 1797 - Fermín Francisco de Carvajal, txiletar noble eta militarra, Nafarroako erregeordea (j. 1722).
- 1840 - Johann Friedrich Blumenbach, alemaniar mediku, fisiologo eta antropologoa (j. 1752).
- 1848 - Javier de Burgos, andaluziar antzerkigile eta politikaria (j. 1778).
- 1850 - Gilen Josef Chaminade, frantziar apaiz katolikoa, Mariaren Lagundiaren eta Marianista Familiaren sortzailea (j. 1761).
- 1900 - David Edward Hughes, britainiar asmatzailea (j. 1831).
- 1901 - Viktoria Erresuma Batukoa, Britainia Handiko eta Irlandako erregina (j. 1819).
- 1919 - Carl Larsson, suediar margolaria, Arts and Crafts mugimenduaren kidea (j. 1853).
- 1922 -
- Benedikto XV.a, Aita santua (j. 1854).
- Camille Jordan, frantziar matematikaria (j. 1838).
- 1942 - Walter Sickert, ingeles margolaria (j. 1860).
- 1947 - Fiodor Dan, errusiar mentxebike judua (j. 1871).
- 1959 - Mike Hawthorn, britainiar auto gidaria (j. 1929).
- 1973 - Lyndon Baines Johnson, Ameriketako Estatu Batuetako 36. Presidentea (j. 1908).
- 1981 - María Moliner, espainiar filologoa (j. 1900).
- 1982 - Eduardo Frei Montalva, Txileko presidentea (j. 1911).
- 1990 -
- Giorgio Caproni, italiar poeta (j. 1912).
- Mariano Rumor, Italiako lehen ministroa (j. 1915).
- Roman Vishniac, errusiar-estatubatuar argazkilaria (j. 1897).
- 1993 - Kōbō Abe, japoniar eleberrigile eta antzerkigilea (j. 1924).
- 1994 -
- Jean-Louis Barrault, frantziar antzezle eta antzerki-zuzendaria (j. 1910).
- Telly Savalas, estatubatuar aktorea (j. 1922).
- 2007 - Abbé Pierre, frantziar abadea, Emmaus mugimenduaren sortzailea (j. 1912).
- 2008 -
- Heath Ledger, australiar aktorea (j. 1979)
- Claude Piron, belgikar-suitzar psikologoa eta itzultzaile eta idazle esperantista (j. 1931).
- 2010 -
- Iskandar Johorgoa, Johorgo sultan eta Malaysiako erregea (j. 1932).
- Luís Romano, caboverdetar poeta, eleberrigile eta folklore biltzailea, portugesez eta Cabo Verdeko kreoleraz idatzi zuena (j. 1922).
- Jean Simmons, britainiar aktorea (j. 1929).
- 2018 - Ursula Kroeber Le Guin, estatubatuar idazlea (j. 1929).