Sydney[1] Australiako hiri handiena eta zaharrena da. Herrialdearen hego-ekialdeko kostan dago eta Hegoaldeko Gales Berria estatuko hiriburua da.

Sydney
Sydney
悉尼
Sydney
hiria
Sydney hiria iluntzean. Irudi gehiago
Fitxategi:Ez
Administrazioa
Herrialdea Australia
EstatuaHegoaldeko Gales Berria
Sorrera1788
Izen ofizialaSydney
Jatorrizko izenaSydney
悉尼
Posta kodea2000
Geografia
Koordenatuak33°52′04″S 151°12′36″E / 33.8678°S 151.21°E / -33.8678; 151.21
Map
Azalera12.144,6 km²
Altuera0
Demografia
Biztanleria4.840.600 (2014)
0 (2014)
Dentsitatea345,7 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera1788ko urtarrilaren 26a
Telefono aurrizkia0272, 0273, 0274, 0276, 0277, 0279, 0280, 0282, 0283, 0285, 0288, 0290, 0291, 0292, 0293, 0294, 0295, 0296, 0297, 0298, 0299
Ordu eremuaUTC+10:00
Hiri senidetuakSan Frantzisko, Hakkâri (en) Itzuli, Nagoia, Wellington City, Guangzhou, Florentzia, Portsmouth, Milan, Islamabad, Dili, New Delhi, Manila, Mexiko Hiria eta Seul
cityofsydney.nsw.gov.au eta australia.com…

Hiria 1788. urtean sortu zen, artean barne ministro britainiarra zen Lord Sydney izeneko Thomas Townshenden omenez. Gutxi gorabehera 4 milioi biztanle ditu, gehienak jatorri britainiar edo irlandarrekoak. Asiar jatorriko asko ere bertan bizi dira, txinatar auzoan bereziki.

Hiri honetan Sydneyko Gure Txoko Euskal Etxea dago.

Historia aldatu

 
Aztarna arkeologikoa Sydney inguruan: kanguroak

Lehenengo biztanleak Australiako iparretik etorri ziren, aurretik Asiako hego-ekialdetik etorritakoen ondorengoak zirenak[2]. Sydney inguruan 30.000 urtetan zehar egon direla biztanleak estimatzen da[3]. Sydneyko ingurua oso aberatsa da aztarna arkeologikoetan.

Bertakoen eta britaniarren arteko lehen harremana 1770an gertatu zen. Garai hartan 4000 eta 8000 biztanleen artekoa zen bertako populazioa. Bertan hitz egiten ziren hizkuntza nagusiak Darug, Guringai eta Dharawal ziren. James Cook, 1770an, izan zen Sydneyra iritsi zen lehen mendebaldarra, bere itsasontzia bertan hartu zuenean lur. 1788an iritsi ziren lehen presoak metropolitik eta Sydney kolonia penal gisa eratu zen XIX mendearen erdialdera arte. Hortik aurrera gune ekonomiko eta kulturala bihurtu zen, eta 1842 urtean Australiako lehen hiri bilakatu zen. Garai bertsuan inguruetan aurkitutako urrea dela-eta biztanleria handitu zen 35.000 biztanletik 200.000 pasaz 1871n.

Baina migrazio handiena Bigarren Mundu Gerraren ondoren etorri zen.Biztanleria 1,7 milioira iritsi zen 1950ean eta ia 3 milioira 1975ean.

Klima aldatu

Sydneyk klima subtropikal hezea du Köppen klima sailkapenaren arabera. Udak orokorrean gozoak dira, neguak epelak eta euria modu uniformean banatzen da urtean zehar. Ozeanoaren eragina garrantzitsua da eta mendebaldeko/barneko auzoetan erregistratzen dira tenperatura muturrekoenak.


      Datu klimatikoak (Sydney)      
 Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa 
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) 45.3 42.1 39.8 33.9 30.0 26.9 25.9 31.3 34.6 38.2 41.8 42.2 45.3
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 25.9 25.8 24.7 22.4 19.4 16.9 16.3 17.8 20.0 22.1 23.6 25.2 21.7
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) 18.7 18.8 17.5 14.7 11.5 9.3 8.0 8.9 11.1 13.5 15.6 17.5 13.8
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) 10.6 9.6 9.3 7.0 4.4 2.1 2.2 2.7 4.9 5.7 7.7 9.1 2.1
Euria (mm) 101.5 118.1 129.3 126.3 121.2 130.5 98.6 80.6 68.9 77.4 83.8 77.9 1213.2
Euri egunak (≥ 1 mm) 12.2 12.4 13.5 12.8 13.2 12.5 11.2 10.4 10.6 11.7 11.7 11.5 143.7
Iturria: [4]

Demografia aldatu

2001eko erroldaren arabera[5], hiriak 4.391.674 biztanle zituen. Bertako biztanleen adinaren mediana 36 urtekoa da eta biztanleen %12,9k 65 urte edo gehiago du. Sydneyko jendearen %32.5k ingelesa ez den hizkuntza bat hitz egiten du, eta horien artean arabiera, txinera (mandarinera eta kantonera), vietnamera eta greziera dira mintzatuenak[6][7].

Azpiegiturak aldatu

Hezkuntza aldatu

Sei unibertsitate publiko daude hirian: University of Sydney, University of New South Wales, University of Technology Sydney, "Macquarie University, "Western Sydney University eta Australian Catholic University.

Garraioa aldatu

Autoen trafiko astuna dago errepide nagusietan baina garraio publikoa ere ugaria da: trena, busak eta ferryak. Ferry sarea munduko handiena da.

Garraio publiko guztian zehar Opal[8] txartelen bidez ordaintzeko aukera dago. Hauek erabiltzailearen arabera 4 mota desberdinetan banatzen dira: helduentzako, haurrentzako (4 urtetik 15 urtera arte hauek barne), pentsiodunentzako eta ikastunentzako. Txartela doan eskura daiteke eta igandero 2'70$-tik gora zerbitzu guztiak dohainik dira.

 
Helduen eta umeen Opal txartelak.

Metroaren eraikuntza hasia dago eta aurreikuspenen arabera 2019an amaituko da.

Ondasun nagusiak aldatu

Iruditegia aldatu

Erreferentziak aldatu

  1. Euskaltzaindia. (2012-03-30). 168. araua: Ozeaniako toponimia. .
  2. (Ingelesez) «Settlers' history rewritten: go back 30,000 years - National - smh.com.au» www.smh.com.au (Noiz kontsultatua: 2018-07-02).
  3. (Ingelesez) «Settlers' history rewritten: go back 30,000 years - National - smh.com.au» www.smh.com.au (Noiz kontsultatua: 2018-07-02).
  4. http://www.bom.gov.au/climate/averages/tables/cw_066062_All.shtml Bureau of Meteorology (Australia)
  5. «2011 Census QuickStats: Greater Sydney» www.censusdata.abs.gov.au (Noiz kontsultatua: 2018-07-02).
  6. .
  7. .
  8. (Ingelesez) «Home | NSW Government | Opal» www.opal.com.au (Noiz kontsultatua: 2018-07-08).

Sydneytar ospetsuak aldatu

Kanpo estekak aldatu