Kirkpatrick Macmillan
Kirkpatrick Macmillan (Keir, Dumfries eta Galloway 1812ko irailaren 2a - ib., 1878ko urtarrilaren 26a) eskoziar errementaria izan zen. Orokorrean, pedal-bizikleta asmatu izana egotzi ohi zaio.
| Kirkpatrick Macmillan | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Keir (Dumfries eta Galloway), 1812ko irailaren 2a |
| Herrialdea |  Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua |
| Heriotza | Keir (Dumfries eta Galloway), 1878ko urtarrilaren 26a (65 urte) |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | errementaria eta asmatzailea |
  | |
Pedal-bizikletaren asmakuntza aldatu
1890ko hamarkadan James Johnstonen bere senideak egindako ikerketaren arabera, Macmillan izan zen pedaledun bizikleta asmatu zuen lehena.
Macmillanek, ustez, egurrezko pedal-bizikleta baten eraikuntza amaitu zuen 1839an, burdinazko ertza zuten egurrezko gurpilak, aurrealdean orientagarria zen gurpil bat eta atzealdean bielen bidez pedalei konektatuta zegoen gurpil handiago bat zituena.
Glasgowko egunkari batek 1842an "Dumfries-shireko zaldun anonimo batek... belozipedo batean bidaiatzen zuen... diseinu burutsukoa" Gorbalsen oinezko bat lurrera bota eta bost txelin britainiarreko isuna jaso zuen istripu baten berri eman zuen. Johnstonek zaldun hori bezala identifikatu zuen Macmillan.
1939ko plaka batek, Courthillen familia errementaritzan, hau dio: "Zekiena baino hobeto eraiki zuen". Hala ere, MacMillan Glasgown bizi izan zen eta Vulcan Foundryn lan egin zuen 1840 urtearen inguruan, ez Courthillen.
Eszeptizismoa aldatu
Johnston merkatari bikain, apal eta industrialaren doktrinak, beste batzuek hamarkada batzuk geroago egingo zutena lortu zuena, publikoaren irudimena harrapatu zuen, bereziki Eskozian. Historialarien artean ere, britainiarren artean behintzat, ondo onartua izan zen XX. mendearen hasieran.
Johnstonek ez zuen froga erabakigarririk aurkeztu, baina bazituela idatzi zuen. Eszeptikoek, aurkeztu zuen MacMillanen diseinua, Thomas McCall-en 1869ko bi belozipidoz osatua izan zela argudiatzen dute. Johnstonek hala eskatuta, Thomas McCallek MacMillan bezala aurkeztuko den erreplika bat eraiki zuen 1896ko Stanley showean (eta orain Dumfries Museoan), beharbada finantza arrazoiengatik.
Hala ere, Gavin Dalzellek, Lesmahagowkoa, Macmillan makina 1846an kopiatu zuela esaten da, eta xehetasunak hainbeste pertsonari transmititu zizkiela, 50 urte baino gehiagoz, orokorrean, bizikletaren asmatzailetzat hartua izan zela.
Eztabaida aldatu
Pedaledun bizikletaren asmakuntza aztertu duten historialari batzuek, David V. Herlihy barne, Macmillan ez zela lehen asmatzailea izan diote. Herlihyk dioenez, ez dago gaur egungo ebidentzia dokumentalik 2 gurpileko ibilgailu bati pedal diseinu bat aplikatu zaionik eta 1868an Eskoziako bezeroek Michaux konpainiari bidalitako gutunek giza trakzioko ibilgailu guztiak trizikloak eta kuadrizikloak direla adierazten dutenik. Antzeko baieztapen bat egiten du David Gordon Wilsonek.
Ikus, gainera aldatu
Datuak: Q1515344
Multimedia: Kirkpatrick Macmillan / Q1515344
