Irailaren 26

Irailaren 26a gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta hirurogeita bederatzigarren eguna da, 270.a bisurteetan. 96 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Xabier Azkargorta Jaiotza: Azpeitia, 1953 Jessika Ponchet Jaiotza: Baiona, 1996 Javier Igiñiz Etxeberria Jaiotza: Lesaka, 1945 Joseba Ituarte Jaiotza: Lasarte-Oria, 1970 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan T. S. Eliot Jaiotza: Saint Louis, 1888 Heriotza: Kensington eta Londres, 1965eko urtarrilaren 4a Martin Heidegger Jaiotza: Meßkirch, 1889 Heriotza: Friburgo, 1976ko maiatzaren 26a Olivia Newton-John Jaiotza: Cambridge, 1948 Heriotza: Santa Ynez Valley (en) , 2022ko abuztuaren 8a Paulo VI.a Jaiotza: Concesio, 1897 Heriotza: Castel Gandolfo, 1978ko abuztuaren 6a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Irailaren 26ko jaiotzak Donald Glover • Christina Milian • Lewis Hine • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Salustiano Olotzaga Jaiotza: Oion, 1805eko ekainaren 8a Heriotza: Enghien-les-Bains, 1873 Jose Soltxaga Jaiotza: Aberin, 1881eko urriaren 8a eta 1881 Heriotza: Donostia, 1953 Antonio Lekuona Jaiotza: Tolosa, 1831ko urtarrilaren 17a Heriotza: Ondarroa, 1907 Fermin Herran Jaiotza: Añana, 1852ko uztailaren 7a Heriotza: Bilbo, 1908 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Jacques Chirac Jaiotza: Parisko 5. barrutia, 1932ko azaroaren 29a Heriotza: Parisko 6. barrutia, 2019 Béla Bartók Jaiotza: Sânnicolau Mare (en) , 1881eko martxoaren 25a Heriotza: New York, 1945 Paul Newman Jaiotza: Shaker Heights, 1925eko urtarrilaren 26a Heriotza: Westport, 2008 Alberto Moravia Jaiotza: Erroma, 1907ko azaroaren 28a eta 1907ko azaroaren 22a Heriotza: Erroma, 1990 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Irailaren 26ko heriotzak Carl Jonas Love Almqvist • Yusuf al-Qaradawi • John Barrow • Jurij Vega • Lothar Collatz • Eduard Albert • Hermann Grassmann • Eskuz gaurkotu

Gertaerak Hizkuntzen Europako Eguna Queen Mary itsasuntzia. 1687 - Atenasko Partenoia ia guztiz suntsitu zuten veneziar tropek. 1777 - Tropa britainiarrek Filadelfia (Pensilvania) okupatu zuten. 1934 - Queen Mary itsasontzia (irudian) inauguratu zen Erresuma Batuan. 1961 - Bob Dylanek publikoki debutatu zuen. 1962 - Yemengo errepublika arabiarra sortu zen. 2007 - Espainiako Público egunkariko lehen alea argitaratu zen. + Gertaera gehiago... Egutegia << Iraila >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 2025 Aurreko eta hurrengo urteetan 2022: Astelehena 2023: Asteartea 2024: Osteguna 2026: Larunbata 2027: Igandea 2028: Asteartea Izendegia Santutegia: Daturik ez (gehitu) Seaska egutegia: Bela, Beila eta Egiarte.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1979 – ETAk, Sixto Holgado Martin taxi gidaria erail zuen Errenterian.
• 1993 – Xabier Kalparsoro Anuk 26 urteko gaztea poliziaren eskuetan hil zen.
• 2012 – Hego Euskal Herrian ELA, LAB, ESK, STEE-EILAS, CGT, CNT, EHNE eta Hiruhan sindikatuen deialdiz Greba Orokorra ospatu zen.

Mundua

• 2006 – Shinzo Abek Junichiro Koizumi ordezkatu zuen Japoniako lehen ministro moduan.
• 2007 – Espainiako Público egunkariko lehen alea argitaratu zen.
• 2009 – 200 pertsona baino gehiago hil ziren Filipinetan Ketsana tifoiak eragindako uholdeengatik.

Arte eta kultura

Euskal Herria

• 2008 – Patxi Uribarren karmeldarra euskaltzain oso izendatu zuten.
• 2009 – City of Life and Death filme txinatarrak Donostiako Zinemaldiko Urrezko Maskorra irabazi zuen.

Mundua

• 1835 – Lucia di Lammermoor (euskaraz: Luzia Lammermoorrekoa), Gaetano Donizettiren musika eta Salvadore Cammaranoren libretoa duen opera estreinatu zen Napoliko Teatro di San Carlon.
• 1962 – AEBtako CBS telebista katean The Beverly Hillbillies telesaila aireratzen hasi ziren.

Zientzia eta teknologia

Kirolak

Euskal Herria

• 2009 – Romain Sicard hazpandar txirrindulariak 23 Urtez Azpikoen Errepideko Txirrindularitzako Mundu Txapelketa irabazi zuen.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1800 – José María Mathé, gipuzkoar militarra (h. 1875).
• 1882 – Tomás Domínguez Arévalo, nafar politikari eta idazlea, Madrilen (h. 1952).
• 1912 – Paulo Zubiarrain, Hernani Txikia, gipuzkoar bertsolaria (h. 2002).
• 1916 – Emilia Goyena Arraiza, cuarcar-nafar idazlea, Nafarroan, familia-plangintzako prozesuei buruz idatzi zuen lehen emakumea (h. 1999).
• 1923 – Maria Txurruka, gipuzkoar erraketista (h. 2000).
• 1926 – Eleuterio Tapia, gipuzkoar trikitilaria (h. 1988).
• 1928 – Jean Baptiste Etxarren, euskal idazlea (h. 2020).
• 1945 – Javier Igiñiz Etxeberria, nafar ingeniari, ekonomilari eta politikaria.
• 1953 – Xabier Azkargorta, gipuzkoar futbolari ohia, entrenatzailea eta futbol esataria.
• 1959 - Juan Miguel Garitaonandia, Garita, bizkaitar futbolari ohia.
• 1960 – Juan Miguel Soroa, Soroa III.a, nafar pilotari ohia.
• 1965 – Gotzone Sestorain, nafar nekazaria, poeta eta irrintzilaria
• 1966 – Amaia Lizarralde, gipuzkoar aktorea.
• 1967 – Begoña Beristain, bizkaitar kazetaria, runner eta bazkide ekimen solidarioetan parte-hartzailea.
• 1969 – Elena Lazkano, gipuzkoar informatikaria eta EHUko irakaslea.
• 1970 –
  • Joseba Ituarte, gipuzkoar futbolari ohia.
  • Kote Pikabea, gipuzkoar futbolari ohia.
• 1974 – Iñigo Monreal, nafar atleta ohia, 400 metro hesidunetan eta 4 x 400 metro txandakako lasterketan nabarmendua.
• 1979 – Ainere Tolosa, euskal aktorea.
• 1982 – Iñaki Apalategi, gipuzkoar bertsolaria.
• 1996 – Jessika Ponchet, lapurtar tenislaria.
• 1997 – Unai Cuadrado, arabar txirrindularia.
• 2000 – Maria Redondo, gipuzkoar aktore eta abeslaria.

Mundua

• 1742 – François Laurent d'Arlandes, frantziar markesa, soldadua eta aire beroko baloien aeronauta aitzindaria (h. 1809).
• 1754 – Louis Proust, frantziar kimikari eta farmazialaria, kimika modernoaren sortzaileetakoa (h. 1826).
• 1774 – Johnny Appleseed, estatubatuar folkloreko heroia (h. 1847).
• 1791 – Théodore Géricault, frantziar margolari erromantikoa (h. 1824).
• 1809 – Mary D. R. Boyd, estatubatuar haur literaturako idazlea (h. 1899).
• 1817 – Cipriano Segundo Montesino, espainiar ingeniari eta politikaria (h. 1901).
• 1843 – Joseph Furphy, australiar idazlea (h. 1912).
• 1849 – Ivan Pavlov, errusiar mediku, fisiologo eta psikologoa, 1904ko Medikuntzako Nobel Sariduna (h. 1936).
• 1870 – Kristian X.a Danimarkakoa, Danimarkako erregea (h. 1947).
• 1876 – Edith Abbott, estatubatuar ekonomista, gizarte-langilea, hezitzailea eta idazlea (h. 1957).
• 1877 –
  • Julio Casares, espainiar hizkuntzalaria (h. 1964).
  • Alfred Cortot, frantziar pianista eta musika-pedagogoa (h. 1962).
  • Edmund Gwenn, ingeles aktorea (h. 1959).
• 1880 - Jeanne Bertrand, frantziar argazkilaria eta eskultorea (h. 1957).
• 1885 – Sergei Gerasimov, errusiar margolaria (h. 1964).
• 1886 – Archibald Hill, britainiar fisiologoa, 1922ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1977).
• 1887 – Barnes Wallis, ingeles zientzialari, ingeniari eta asmatzailea, errebote-bonba asmatzeagatik ezaguna (h. 1979).
• 1888 – T. S. Eliot, estatubatuar eta ingeles poeta, antzerkigile eta literatura-kritikaria, 1948ko Literaturako Nobel Saria (h. 1965).
• 1889 – Martin Heidegger, alemaniar filosofoa (h. 1976).
• 1891 – Hans Reichenbach, alemaniar filosofoa (h. 1953).
• 1897 – Paulo VI.a, Aita santua (h. 1978).
• 1898 – George Gershwin, estatubatuar musikagile eta pianista (h. 1937).
• 1901 – George Raft, estatubatuar dantzari eta aktorea (h. 1980).
• 1904 – Reysa Bernson, frantziar astronomoa, Association Astronomique du Norden sortzailea (h. 1944).
• 1907 – Anthony Blunt, britainiar artearen historialaria eta espioia, Cambridge bostetako bat (h. 1983).
• 1914 –
  • Achille Compagnoni, italiar alpinista eta eskiatzailea (h. 2009).
  • Jack LaLanne, estatubatuar kulturista eta nutrizionista, Fitnessen aitabitxitzat hartua (h. 2011).
• 1919 – Matilde Camus, espainiar poeta eta idazlea (h. 2012).
• 1921 – Cyprian Ekwensi, nigeriar idazlea (h. 2007).
• 1926 –
  • Tulsi Giri, Nepalgo lehen ministroa (h. 2018).
  • Julie London, estatubatuar aktore eta abeslaria (h. 2000).
• 1927 – Romano Mussolini, italiar jazz pianista eta margolaria (h. 2006).
• 1930 – Joe Brown, britainiar alpinista (h. 2020).
• 1932 –
  • Richard Herd, estatubatuar aktorea (h. 2020).
  • Alicia Hermida, espainiar aktorea eta interpretazio-irakaslea (h. 2022).
  • Manmohan Singh, Indiako lehen ministroa (h. 2024).
  • Vladimir Voinovitx, errusiar idazlea (h. 2018).
• 1935 – Viktor Txizhikov, errusiar marrazkilari, diseinatzaile eta haurrentzako liburuen ilustratzailea (h. 2020).
• 1936 – Winnie Mandela, hegoafrikar politikaria (h. 2018).
• 1937 – Marina Colasanti, italiar-brasildar idazle, itzultzaile eta kazetaria (h. 2025).
• 1938 – Raoul Cauvin, belgikar komikigilea (h. 2021).
• 1941 – Salvatore Accardo, italiar biolin-jotzailea.
• 1942 –
  • Gloria Anzaldúa, estatubatuar akademikoa, aktibista politiko chicanoa, feminista, idazlea eta poeta (h. 2004).
  • Emilio Gutiérrez Caba, espainiar aktorea.
• 1945 –
  • Gal Costa, brasildar abeslaria (h. 2022).
  • Bryan Ferry, ingeles abeslari eta egile abeslaria.
• 1946 – Claudette Werleigh, Haitiko lehen ministroa, herrialdeko lehendabiziko emakumezkoa.
• 1948 – Olivia Newton-John, australiar abeslari eta aktorea (h. 2022).
• 1951 – Juan Alfredo Biaggi Lama, dominikar abokatu, akademiko eta idazlea (h. 2023).
• 1953 –
  • Dolores Keane, irlandar folk abeslaria.
  • Bill Skate, Papua Ginea Berriko lehen ministro eta gobernadore orokorra (h. 2006).
  • Joan Tardà, ERCko kataluniar politikaria.
• 1956 – Linda Hamilton, estatubatuar aktorea.
• 1960 – Uwe Bein, alemaniar futbolari ohia.
• 1961 –
  • Carlos Mario Alzate Urquijo, Medellíneko karteleko sikario ohia.
  • Jeanie Buss, estatubatuar enpresaburua, NBAko eraztun bat irabazi zuen lehenengo emakume jabea.
• 1962 –
  • Melissa Sue Anderson, estatubatuar aktorea.
  • Jordi González, kataluniar telebista aurkezle eta irrati esataria.
  • Tracey Thorn, ingeles abeslari, kantu-konposagile eta idazlea da, Everything But The Girl bikoteko kidea.
• 1964 – Derek Ho, hawaiiar surflaria (h. 2020).
• 1965 –
  • Petro Poroxenko, Ukrainako presidentea.
  • Jill Soloway, estatubatuar umorista, antzerkigilea eta zinema zuzendaria.
• 1968 –
  • Sandra Baía, diziplina anitzeko portugaldar artista.
  • James Caviezel, estatubatuar aktorea.
  • Frédéric Moncassin, frantziar txirrindulari ohia.
• 1969 – Paz Padilla, espainiar aktore, telebista aurkezle, idazle eta enpresaburua.
• 1976 – Michael Ballack, alemaniar futbolari ohia.
• 1979 – Taavi Rõivas, Estoniako lehen ministroa.
• 1980 –
  • Kazuki Ganaha, japoniar futbolaria.
  • Francisca Lewin, txiletar aktorea.
• 1981 –
  • Jaime Penedo, panamar futbolaria.
  • Serena Williams, estatubatuar tenislaria, historiako jokalari onenen artean sailkatua.
• 1982 – Carlos Anchetta, salvadortar idazle, argitaratzaile eta gidoilaria.
• 1985 – Lenna Kuurmaa, estoniar abeslari, musikari eta aktorea, Vanilla Ninja taldeko kidea.
• 1987 – Kim Yo-jong, iparkorear politikaria.
• 1990 – Paula Malia, kataluniar aktore eta abeslaria.
• 1994 – Marcell Jacobs, italiar atleta.

Heriotzak

Euskal Herria

• 862 – Musa ibn Musa, Ebro haraneko jauna eta Tutera, Huesca eta Zaragozako wali musulmana.
• 1343 – Gaston II.a Foix-Biarnokoa, Foixko konde eta Bearnoko bizkondea (j. 1308).
• 1873 – Salustiano Olotzaga, arabar militarra, gaztelaniazko idazlea, abokatua eta politikaria, Parisen (j. 1805).
• 1907 – Antonio Lekuona, euskal herritar margolari kostunbrista (j. 1831).
• 1908 – Fermin Herran, arabar idazle eta ikertzaile euskaltzalea eta mezenas masoia (j. 1852).
• 1936 - Dominica Azparren Gil, nafar etxekoandrea, UGTko kidea, fusilatua (j. 1884).
• 1950 – Ganix Haltzueta, Oihanzaina edo Donamarti, lapurtar bertsolaria (j. 1875).
• 1952 – Jose Begiristain, gipuzkoar medikua, Gipuzkoan X izpiak erabili zituen lehen sendagilea (j. 1879).
• 1971 – Gotzon Bidaurratzaga Lazpita, euskal mediku naturista (j. 1882).
• 1993 – Xabier Kalparsoro, gipuzkoar ETAkidea, bertsio ofizialaren arabera "bere burua leihotik behera bota" ondoren (j. 1966).
• 1999 - Pilar Lekuona Etxabeguren, gipuzkoar idazlea eta Oiartzungo Emakume Abertzale Batzako kidea (j. 1906).
• 2004 – Manuel Agud Querol, euskal hizkuntzalaria (j. 1914).
• 2005 – Jacques-Marie ahizpa, bidartear erlijiosa (j. 1921).
• 2016 – Maria Luisa Senar, gipuzkoar erraketista (j. 1925).
• 2024 – Patxi Oroz, nafar musikagile eta filologoa (j. 1934).

Mundua

• 1241 – Fujiwara no Teika, waka olerkari japoniar, kritikari, eleberrigile, kaligrafo, antologista, eskriba eta aditua (j. 1162).
• 1290 – Margarita Eskoziakoa, Eskoziako Erresumako erregina (j. 1283).
• 1328 – Ibn Taymiyah, arabiar teologo musulmana (j. 1263).
• 1536 – Didier de Saint-Jaille, Maltako Ordenako 46. Printze eta Maisu Nagusia.
• 1607 – Alessandro Allori, italiar margolari manierista (j. 1535).
• 1626 – Wakizaka Yasuharu, Sengoku Aroaren amaierako Awaji uharteko daimyoa (j. 1554).
• 1634 – Dorotea Anhalt-Zersbtekoa, Anhalt-Zerbsteko printzesa (j. 1607).
• 1764 – Benito Jerónimo Feijóo, espainiar idazle beneditarra (j. 1676).
• 1820 – Daniel Boone, Estatu Batuetako kolonizatzailea (j. 1734).
• 1839 – Perpetua Hong Kum-ju, korear martiri katolikoa (j. 1804).
• 1841 – Gong Zizhen, txinatar idazlea eta poeta (j. 1792).
• 1842 – Richard Wellesley, ingeles estatu-politikaria eta Wellingtonen anaia (j. 1760).
• 1860 – Miloš Obrenović, Serbiako printzea eta Obrenović dinastiaren sortzailea (j. 1780).
• 1868 – August Ferdinand Möbius, alemaniar matematikaria eta astronomiako teorilaria (j. 1790).
• 1875 – Victor de Tornaco, Luxenburgoko lehen ministroa (j. 1805).
• 1902 – Levi Strauss, estatubatuar-alemaniar enpresaburua eta Levi Strauss & Co. enpresaren sortzailea (j. 1829).
• 1904 – Lafcadio Hearn (Yakumo Koizumi), Japoniako kultura ezagutzera eman zuen idazle nazioartekoa (j. 1850).
• 1910 – Thorvald Nicolai Thiele, daniar aktuario, astronomo eta matematikaria (j. 1838).
• 1914 – August Macke, alemaniar margolari espresionista (j. 1887).
• 1932 – Pierre Degeyter, flandiar langile, musikari eta musikagile borrokalaria, Internazionalaren sortzailea (j. 1848).
• 1937 – E. Lilian Todd, estatubatuar asmatzailea, zenbait aeroplanoren diseinatzailea (j. 1865).
• 1940 –
  • Walter Benjamin, alemaniar literatura-kritikari eta filosofoa (j. 1892).
  • William Henry Davies, ingelesez idatzi zuen galestar poeta (j. 1871).
• 1941 – José Neira Jarabo, espainiar anarkista (j. c. 1906).
• 1942 –
  • Argentina Altobelli, italiar politikari, aktibista eta sindikalista (j. 1866).
  • Matilde Landa, Espainiako Alderdi Komunistako (PCE) militante nabarmena (j. 1904).
• 1945 – Bela Bartok, hungariar musikagilea (j. 1881).
• 1947 – Hugh Lofting, ingeles idazlea (j. 1886).
• 1952 – George Santayana, espainiar-estatubatuar filosofoa (j. 1863).
• 1959 – Solomon Bandaranaike, Sri Lankako laugarren lehen ministroa (j. 1899).
• 1966 – Andrew Keith Jack, australiar fisikaria, Trans-Antartika Espedizio Inperialeko kidea (j. 1885).
• 1968 – Leila Ross-Shier, kaimandar liburuzain, irakasle eta musikagilea (j. 1886).
• 1973 – Anna Magnani, italiar aktorea (j. 1908).
• 1976 – Leopold Ružička, kroaziar kimikaria, 1939ko Kimikako Nobel Saria (j. 1887).
• 1978 – Jan Parandowski, poloniar idazlea eta itzultzailea (j. 1895).
• 1983 –
  • María Bernaldo de Quirós, Espainiako lehen emakumea aeroplanoko nazioarteko pilotu titulua lortzen (j. 1888).
  • Tino Rossi, korsikar abeslaria eta aktorea (j. 1907).
• 1987 – Herbert Tichy, austriar autore, geologo, kazetari eta eskalatzailea (j. 1912).
• 1990 – Alberto Moravia, italiar idazlea (j. 1907).
• 1993 – Nina Berberova, errusiar-estatubatuar idazlea (j. 1901).
• 1996 – Geoffrey Wilkinson, ingeles kimikaria, 1973ko Kimikako Nobel Saria (j. 1921).
• 1998 – Betty Carter, estatubatuar jazz abeslaria (j. 1929).
• 2000 – Paul Gouyon, frantziar kardinala, Baionako apezpikua izandakoa (j. 1910).
• 2006 – Byron Nelson, estatubatuar golfaria (j. 1912).
• 2008 – Paul Newman, estatubatuar aktorea eta zinema zuzendaria (j. 1925).
• 2010 – Gloria Stuart, estatubatuar aktorea (j. 1910).
• 2012 – Sylvia Fedoruk, kanadar fisikaria (j. 1927).
• 2019 – Jacques Chirac, Frantziako presidentea (j. 1932).
• 2020 – Jimmy Winston, ingeles musikari eta aktorea, Small Faces taldeko kidea (j. 1945).
• 2021 – Alan Lancaster, ingeles abeslari eta baxu-jotzailea, Status Quo taldeko kidea (j. 1949).
• 2022 –
  • Annika Bäckström, suediar itzultzailea (j. 1927).
  • Venetia Stevenson, britainiar-estatubatuar aktorea (j. 1938).
• 2024 – Neelam Karwariya, indiar politikaria.

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Bela, Beila eta Egiarte.
• Hizkuntzen Europako Eguna

Kanpo estekak

• Datuak: Q2885
• Multimedia: 26 September / Q2885

Irailaren 25 | Urteko egutegi | Irailaren 27