Aljer

Aljeriako hiriburua

Aljer[1][2] (arabieraz: الجزائر‎ Al-Ŷazā'ir; tamazightez Dzayer/ ⴷⵣⴰⵢⴻⵔ; frantsesez: Alger) Aljeriako hiriburua eta hiri nagusia da, eta Magrebeko hiririk handienetan bigarrena (Casablanca da lehena). 2008an 2.364.230 biztanle zituen.[3] Itsasotik ikusirik hiriko eraikinen ikuspegia distiratsua baita, El-Behdja (البهجة) edo Alger la Blanche ("Aljer zuria") ezizena ematen zaio.

Aljer
الجزائر
Lezzayer
Alger
hiriburua
Administrazioa
Estatu burujabe Aljeria
Aljeriako probintziaAljer probintzia
Izen ofizialaالجزائر
Jatorrizko izenaالجزائر
Lezzayer
Alger
Posta kodea16000–16132
Geografia
Koordenatuak36°46′35″N 3°03′31″E / 36.7764°N 3.0586°E / 36.7764; 3.0586
Map
Azalera363 km²
Altuera0 m
Demografia
Biztanleria3.415.811 (2011)
1.051.581 (2008)
Dentsitatea9.409,95 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera944
Telefono aurrizkia213
Ordu eremuaUTC+01:00
Hiri senidetuakCaracas, Montreal, Tunis, Tiro, Amsterdam, Tripoli, Surakarta, Pekin, Berlin, Kairo, Casablanca, Londres, Mosku, New York, Bartzelona, Dakar, Asuncion, Bosaso (en) Itzuli, Sofia, Amman, Aaiun, Piongiang, City of Tshwane Metropolitan Municipality (en) Itzuli, Brusela-Hiriburua eskualdea, Abu Dhabi, Colombes eta Daejeon
Hizkuntza ofizialaarabiera eta Amazigera

Geografia aldatu

Kokapena aldatu

Aljeriako iparraldean dago, Mediterraneo itsasoaren ertzean. Afrikako ipar-ekialdeko itsas-porturik garrantzitsuena da.

Klima aldatu

Klima mediterraneoa du, Csa Köppen sailkapenaren arabera.

      Datu klimatikoak (Aljer, Dar El Beïda aireportua, 1976–2005 batez bestekoak, 1838–egun muturrekoak)      
 Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa 
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) 27.6 31.4 36.3 36.5 41.1 44.6 45.2 47.5 44.4 39.5 34.4 30.4 47.5
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 16.7 17.4 19.3 20.9 23.9 28.2 31.2 32.2 29.6 25.9 20.8 17.9 23.7
Batez besteko tenperatura (ºC) 11.1 11.7 13.2 14.9 18.1 22.2 25.1 26.0 23.6 20.1 15.3 12.6 17.8
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) 5.5 5.9 7.1 8.8 12.3 16.1 18.9 19.8 17.6 14.2 9.8 7.2 11.9
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) -3.3 -1.9 -1.0 -0.8 2.6 5.5 9.0 9.5 8.2 4.1 -0.1 -2.3 -3.3
Pilatutako prezipitazioa (mm) 81.4 72.7 55.0 58.4 41.9 8.5 4.5 8.2 28.3 58.8 89.6 91.0 598.3
Prezipitazio egunak (≥ 0.1 mm) 11.4 10.6 9.7 9.1 7.3 2.5 1.5 2.5 5.3 8.6 11.1 12.1 91.7
Eguzki orduak 139.5 158.2 207.7 228.0 300.7 300.0 353.4 325.5 267.0 198.4 153.0 145.7 2777.1
Hezetasuna (%) 71 66 65 62 66 66 67 65 68 66 68 68 67
Iturria (1): World Meteorological Organization (batez besteko tenperaturak eta prezipitazioak, 1976–2005)[4]
Iturria (2): Arab Meteorology Book (hezetasuna eta eguzkia),[5] Meteo Climat (muturreko tenperaturak)[6]

Barrutiak aldatu

  • Kasbah (Al Qasbah edo “Zitadela” hitzetik ekarria), auzo zaharra.
  • Bab El Oued, auzo herrikoia.
  • Itsasertza.
  • Kouba.
  • El Harrach.
  • Hydra, Ben Aknoun, El-Biar eta Bouzareah gertuko udalerriak.
  • Didouche Mourade kalea.

Historia aldatu

Antzinako hiri erromatarra izan zen (Icosium). Aljerrek nolabaiteko garrantzia hartu zuen Espainiatik egotzi zituzten musulmanak bertaratu zirenean (1492). 1510. urtean, espainiarrak hiri aurreko uharte txiki baten jabe egin ziren, eta haiek egozteko deitu zituzten Bizargorri anaia turkiarrak bertan egokitu ziren, Suleiman I.a sultanaren agintearen ordezkari.

Itsas lapur berbereen hiriburua izan zen XIV. mendetik aurrera. Gatibu kristauez beterik zegoela, frantsesek eta ingelesek bonbardatu zuten 1683. eta 1684. urteetan. 1830. urtean frantsesek konkistatu eta Aljeria Frantsesaren hiriburu bihurtu zen. Bigarren Mundu Gerran, aliatuak 1942ko azaroaren 8an lehorreratu ziren bertan. Aljeriako Independentzia Gerrako gertaera nagusiak Aljerren bertan izan ziren (Aljerko gudua).

Demografia aldatu

Biztanleriaren %53a arabierazko hiztunak dira, %44a amazigerazkoak eta %3a beste hizkuntzakoak (gehienak Txina, Vietnam eta Malitik etorriak).

Urtea Biztanleria[3]
1977 (errolda) 1.523.000
1987 (errolda) 1.507.241
1998 (errolda) 2.086.212
2008 (errolda) 2.364.230

Herri eta hiri senidetuak aldatu

Erreferentziak aldatu

  1. Euskaltzaindia. 38. araua: Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak. .
  2. Euskaltzaindia. Ekialde Hurbileko eta Ipar Afrikako toponimia. .
  3. a b Algeria. citypopulation.de (Noiz kontsultatua: 2018-9-20).
  4. World Weather Information Service–Algiers. World Meteorological Organization (Noiz kontsultatua: 2018-9-20).
  5. Appendix I: Meteorological Data. Springer (Noiz kontsultatua: 2018-9-20).
  6. Station Alger. Meteo Climat (Noiz kontsultatua: 2018-9-20).
  7. 1.ville.montreal.qc.ca. Sherlock, banque d'information de la Ville de Montréal. .

Kanpo estekak aldatu