Azaroaren 2

Azaroaren 2a gregoriotar egutegiaren urteko hirurehun eta seigarren eguna da, 307.a bisurteetan. 59 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Juanma Lillo Jaiotza: Tolosa, 1965 eta 1965 José Armendaritz Jaiotza: Iruñea, 1670 Heriotza: Madril, 1740ko apirilaren 16a Antonio Peña Goñi Jaiotza: Donostia, 1846 Heriotza: Madril, 1896ko azaroaren 13a Valentin Zubizarreta Unamunsaga Jaiotza: Markia, 1862 Heriotza: Santiago, 1948ko otsailaren 26a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Maria Antonieta Jaiotza: Hofburg jauregia, 1755 Heriotza: Concorde plaza, 1793ko urriaren 16a Warren Gamaliel Harding Jaiotza: Blooming Grove (en) , 1865 Heriotza: Palace Hotel (en) eta San Frantzisko, 1923ko abuztuaren 2a James Knox Polk Jaiotza: Pineville, 1795 Heriotza: Nashville, 1849ko ekainaren 15a Shah Rukh Khan Jaiotza: New Delhi, 1965 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Azaroaren 2ko jaiotzak Kyoko Fukada • Nelly • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Francisco Antonio Agurto Jaiotza: Gasteiz, 1640 Heriotza: Bartzelona, 1702 Andima Ibinagabeitia Jaiotza: Elantxobe, 1906ko urtarrilaren 26a Heriotza: Caracas, 1967 Leopoldo Zugaza Fernández Jaiotza: Durango, 1932ko martxoaren 12a Heriotza: , 2022 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan George Bernard Shaw Jaiotza: Dublin, 1856ko uztailaren 26a Heriotza: Ayot St Lawrence, 1950 Pier Paolo Pasolini Jaiotza: Bolonia, 1922ko martxoaren 5a Heriotza: Lido di Ostia (en) , 1975 Petrus Josephus Wilhelmus Debye Jaiotza: Maastricht, 1884ko martxoaren 24a Heriotza: Ithaca, 1966 Luca Signorelli Jaiotza: Cortona, 1450, 1440(e)ko hamarkada eta 1440(e)ko hamarkada Heriotza: Cortona, 1523 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Azaroaren 2ko heriotzak Stradanus • Pierre Grimal • Alexander Menshikov • Leo Baeck • Dimitri Mitropoulos • Gigi Proietti • Han Suyin • Eva Cassidy • Yuri Temirkanov • François Perrier • Hal Roach • Eskuz gaurkotu

Gertaerak Hildako guztien eguna. BBCren logotipoa. 1917 - Balfourren deklarazioaren bidez, inperio britainiarrak juduei Palestinan beraien estatu propioa osatzeko eskubidea aitortu zien. 1923 - Alemania: Sozialdemokratak gobernutik kanpora irten ziren. 1936 - British Broadcasting Corporationek (BBC) (irudian) lehen telebista saioa eskaini zuen. 1976 - Estatu Batuak: Jimmy Carter presidente aukeratu zuten. + Gertaera gehiago... Egutegia << Azaroa >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 2025 Aurreko eta hurrengo urteetan 2022: Asteazkena 2023: Osteguna 2024: Larunbata 2026: Astelehena 2027: Asteartea 2028: Osteguna Izendegia Santutegia: Daturik ez (gehitu) Seaska egutegia: Oroitz.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1977 – ETAk, Jose Diaz Fernandez polizia munizipaleko sargentua erail zuen Irunen.
• 1978 – ETAk, Jose Legasa Ubiria enpresaburua erail zuen Irunen, Juan Cruz Hurtado zibila Gernikan, eta Rafael Recaola Landa langilea Lezon.
• 1979 – ETAk, Antonio Mesa Murillo polizia komisarioa erail zuen Bilbon.
• 1994 – Bilboko Arte Ederren Museoa okupatzen saiatu ziren Arte Ederretako ikasleak, irakasle euskaldun eske.
• 2016 – Nafarroako Gobernuak Nafarroako Foru Erkidegokorako sarbideen kartel guztiak bi eletan, euskaraz nahiz gaztelaniaz, jartzea onartu zuen.

Mundua

• 1917 – Balfourren deklarazioaren bidez, inperio britainiarrak juduei Palestinan beraien estatu propioa osatzeko eskubidea aitortu zien.
• 2004 – George W. Bushek 2004ko Ameriketako Estatu Batuetako hauteskundeak irabazi zituen.
• 2005 – Espainiako kongresuak Kataluniako estatutu berrirako proposamena onartu zuen, alderdi politiko guztien aldeko botuarekin PPrena izan ezik.
• 2020 – Kabulgo Unibertsitatean gertatutako eraso armatu batek gutxienez 35 hildako utzi zituen, hiru erasotzaileak barne.

Arte eta kultura

Mundua

• 1936 – BBCak lehen telebista saioa eskaini zuen.
• 1966 – The Professionals ("Profesionalak") filma estreinatu zen, Richard Brooksek zuzendu eta Burt Lancaster, Lee Marvin, Claudia Cardinale, Robert Ryan, Woody Strode, Jack Palance eta Ralph Bellamy aktoreek antzeztu zutelarik.
• 2001 – The Others ("Besteak") filma estreinatu zen, Alejandro Amenábarek zuzendu eta Nicole Kidman, Fionnula Flanagan, Christopher Eccleston, Elaine Cassidy, Eric Sykes, Alakina Mann eta James Bentley aktoreek antzeztu zutelarik.
• 2007 – American Gangster ("Amerikar Gangsterrak") filma estreinatu zen, Ridley Scottek zuzendu eta Russell Crowe eta Denzel Washington aktoreek antzeztu zutelarik.

Zientzia eta teknologia

Kirolak

Mundua

• 2016ko Munduko Beisbol Sailak: Chicago Cubs taldea garaile.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1805 – Charles Korta, lapurtar politikaria, bonapartismoaren aldekoa (h. 1870).
• 1812 – Helêne Feuillet, Euskal Herritar margolari eta litografoa, Parisen (h. 1889).
• 1846 – Antonio Peña Goñi, gipuzkoar musikagilea eta kritikaria (h. 1896).
• 1865 – Carlos Ajuria, arabar enpresaburu eta politikaria.
• 1873 – Céline Laguarde, lapurtar argazkilaria (h. 1961).
• 1875 –
  • Justa Domínguez de Vidaurreta e Idoy, gipuzkoar moja, San Bizente Paulen Karitateko Alaba (h. 1958).
  • Nicasia Madariaga, bizkaitar paisaia eta erretratu margolaria (h. 1970).
• 1884 – Carlos Eraña, gipuzkoar fraide marianista (h. 1936).
• 1886 –
  • Sylvia Baleztena Azkarate, nafar idazlea eta orientalista (h. 1978).
  • Joseph Campot, lapurtar arraunlaria (h. 1970).
• 1908 – Bixente Retegi, nazien kontzentrazio esparru batean hildako euskal herritarra (h. 1944).
• 1913 – Rafael Aburto, bizkaitar arkitektoa, arte zibilean aditua (h. 2014).
• 1928 – José María Ibarbia, gipuzkoar organo-jotzaile eta koru-zuzendaria (h. 1985).
• 1935 – Claudio Etxeberria, gipuzkoar traineru patroia (h. 2000).
• 1936 – Mirentxu eta Mikele Agirre Aristizabal, ahizpa biki nafar aktibistak.
• 1939 – Blanca Sarasua, gaztelaniazko bilbotar idazlea.
• 1948 – Juan Manuel Etxebarria, bizkaitar idazlea.
• 1949 – Juan Karlos Goienetxea, Eusko Alkartasunako bizkaitar politikaria, Bermeoko alkate ohia.
• 1955 – Begoña García Retegi, gipuzkoar mediku eta politikaria.
• 1959 – María Sagrario Gindulain, nafar politikaria.
• 1971 –
  • Laura Aznal, nafar politikaria.
  • Michaël Blauwart, lapurtar poeta eta kazetaria.
• 1974 – Josu Isasi, arabar txirrindulari ohia.
• 1975 –
  • Julen Bereikua, bizkaitar zestapuntalaria.
  • Estitxu Fernandez, telebista eta irrati aurkezlari nafarra.
• 1978 – Ismael Chafee, nafar pilotari ohia.
• 1979 –
  • María Larrea, bizkaitar gidoilaria, zinema-zuzendaria eta idazlea.
  • Javier Ruiz de Larrinaga, arabar errepideko txirrindulari ohia eta ziklo-kroslaria.
• 1981 – Ander Alaña, bizkaitar futbolaria.
• 1986 – Amaia Ruiz, gipuzkoar aktorea.
• 2002 – Nowend Lorenzo, dominikar-nafar futbolaria, Santo Domingon.

Mundua

• 682 – Umar II.a, omeiatarren zortzigarren kalifa.
• 1154 – Konstanza I.a Siziliakoa, Roger II.a Siziliakoa normandiar erregearen hil ondorengo alaba (h. 1198).
• 1553 – Madalena Jülich-Cleves-Bergekoa, alemaniar noblea (h. 1633).
• 1582 – Elizabeth Jane Weston, ingeles-txekiar olerkaria (h. 1612).
• 1690 – Jean-Baptiste Picot de Chemeteau, frantziar noble eta politikaria (h. 1768).
• 1699 – Jean-Baptiste Siméon Chardin, frantziar margolaria (h. 1779).
• 1734 – Daniel Boone, Estatu Batuetako kolonizatzailea (h. 1820).
• 1739 – Karl Ditters von Dittersdorf, austriar biolinista eta musikagilea (h. 1799).
• 1755 – Marie Antoinette, Frantziako eta Nafarroako erregina ezkontidea (h. 1793).
• 1766 – Josef Radetzky von Radetz, txekiar noble eta Austriako landa-mariskala (h. 1858).
• 1773 – Pauline de Meulan, frantziar idazle eta kazetaria (h. 1827).
• 1795 – James Knox Polk, Ameriketako Estatu Batuetako 11. Presidentea (h. 1849).
• 1808 – Jules-Amédée Barbey d'Aurevilly, frantziar idazlea (h. 1899).
• 1815 – George Boole, britainiar matematikari, filosofo eta logikaria (h. 1864).
• 1844 – Mehmed V.a, Otomandar Inperioko sultana (h. 1918).
• 1846 – Holger Roed, daniar margolaria (h. 1874).
• 1847 – Georges Sorel, frantziar idazlea eta soziologoa (h. 1922).
• 1858 –
  • Johan Krouthén, suediar margolaria (h. 1932).
  • Victorino Márquez Bustillos, Venezuelako presidentea (h. 1941).
• 1861 –
  • Maurice Blondel, frantziar kristau filosofoa (h. 1949).
  • Georgi Lvov, errusiar estadista, Errusiako behin-behineko Gobernuaren burua (h. 1925).
• 1865 – Warren G. Harding, Ameriketako Estatu Batuetako 29. presidentea (h. 1923).
• 1868 – Yokoyama Taikan, japoniar margolaria (h. 1958).
• 1882 – Leo Perutz, alemanezko eleberrigile eta matematikari austro-txekiarra (h. 1957).
• 1883 –
  • Alberto María de Agostini, italiar argazkilari, dokumentalista, mendizale, geografo eta misiolari salestarra (h. 1960).
  • Eberardo Pavesi, italiar txirrindularia (h. 1974).
• 1885 – Harlow Shapley, estatubatuar astronomoa (h. 1972).
• 1892 – Alice Brady, estatubatuar aktorea (h. 1939).
• 1899 – István Csala, hungariar politikaria (h. 1987).
• 1901 – James Dunn, estatubatuar aktorea (h. 1967).
• 1902 –
  • Gyula Illyés, hungariar idazlea (h. 1983).
  • Santos Iriarte, uruguaiar futbolaria (h. 1968).
• 1905 – Georges Schehadé, frantsesezko poeta eta antzerkigile libanoarra (h. 1989).
• 1906 – Luchino Visconti, italiar antzerki eta zinema zuzendaria (h. 1976).
• 1909 – Luis Olivé, piemonteraz idatzi zuen piemontear poeta (h. 1995).
• 1910 – Fei Xiaotong, txinatar soziologo eta antropologoa (h. 2005).
• 1911 – Odysseus Elytis, greziar olerkari eta saiakeragilea, 1979ko Literaturako Nobel Saria (h. 1996).
• 1913 – Burt Lancaster, estatubatuar aktorea (h. 1994).
• 1918 –
  • Carmen Amaya, kataluniar dantzari, abeslari eta aktorea (h. 1963).
  • Raimon Pannikar, kataluniar teologoa (h. 2010).
• 1919 – Jorge de Sena, portugaldar poeta, kritikari, saiakeragile, nobelagile, antzerkigile, itzultzaile eta unibertsitateko irakaslea (h. 1978).
• 1923 – Ida Vitale, uruguaiar poeta, itzultzailea, saiakeragilea, irakaslea eta literatur kritikaria.
• 1924 – Gré de Jongh, Herbeheretako lasterkaria (h. 2002)
• 1925 – Modest Cuixart, kataluniar pintore, grabatzaile eta eszenografoa (h. 2007).
• 1927 – Steve Ditko, estatubatuar komikigilea (h. 2018).
• 1928 –
  • Paul Johnson, ingeles idazle eta historialaria (h. 2023).
  • Inés Rivadeneira, espainiar mezzosopranoa eta kantu-irakaslea (h. 2020).
• 1929 –
  • Muhammad Rafiq Tarar, Pakistango presidentea (h. 2022).
  • Richard Edward Taylor, kanadar fisikaria eta Stanford Unibertsitateko irakaslea, 1990eko Fisikako Nobel Saria (h. 2018).
• 1932 –
  • Henri Namphy, Haitiko presidentea (h. 2018).
  • Melvin Schwartz, estatubatuar fisikaria, 1988ko Fisikako Nobel Saria (h. 2006).
• 1934 – Ken Rosewall, australiar tenis-jokalaria, XX. mendeko tenis-jokalari handienetakoa.
• 1936 – Rosemary Radford Ruether, estatubatuar akademiko feminista, filosofoa, idazlea, teologo katolikoa eta ingurumen bebeslea (h. 2022).
• 1938 –
  • Sofia Greziakoa, Greziako printzesa eta Espainiako erregina ezkontide ohia.
  • Richard Serra, estatubatuar eskultore minimalista (h. 2024).
• 1942 – Shere Hite, alemaniar sexologo eta feminista, giza-sexualitateari buruz egindako ikerketengatik ezaguna (h. 2020).
• 1944 –
  • Patrice Chéreau, frantziar zinemagilea (h. 2013).
  • Keith Emerson, ingeles teklatu jotzaile, abesti egile eta zinema soinu-banda konpositorea, Emerson, Lake & Palmer taldearen sortzaileetakoa (h. 2016).
• 1946 –
  • Alan Jones, australiar 1 formulako pilotua.
  • Giuseppe Sinopoli, italiar musikagile eta zuzendaria (h. 2001).
• 1949 – José Luis Viejo, espainiar txirrindularia (h. 2014).
• 1951 – Jean-Michel Aguirre, frantziar errugbilari ohia.
• 1955 – Koji Tanaka, japoniar futbolari ohia.
• 1956 – Consuelo Madrigal, espainiar fiskala.
• 1959 –
  • Saïd Aouita, marokoar atleta ohia, ertaineko distantzietan hainbat garaipen eta munduko marka laga dituena.
  • Peter Mullan, eskoziar aktorea eta zinema zuzendaria.
• 1961 – k.d. lang, kanadar pop eta country kantautorea.
• 1962 –
  • Medina Dixon, estatubatuar saskibaloi jokalaria (h. 2021).
  • Ana Clara Guerra Marques, angolar dantzaria, koreografoa eta irakaslea, Afrikako dantza garaikidearen aitzindarietako bat.
• 1963 –
  • Calixto Bieito, espainiar antzerki eta eszenako zuzendaria.
  • Borut Pahor, Esloveniako presidentea.
  • Park Young-seok, hegokorear mendizalea (h. 2011).
• 1964 –
  • Lynn Nottage, estatubatuar antzerkigilea.
  • Salbatore Totino, estatubatuar zinemagilea.
• 1965 –
  • Paweł Adamowicz, poloniar politikaria eta abokatua, Gdańskeko alkatea (h. 2019).
  • Shahrukh Khan, indiar aktore, zinema ekoizle eta telebistako aurkezlea, Bollywooden ospetsua.
  • Vanessa Miller, txiletar aktorea, idazlea eta aurkezlea.
• 1966 – David Schwimmer, estatubatuar aktore, zuzendari eta ekoizlea.
• 1968 – Jaume Balagueró, kataluniar zinema zuzendari eta gidoilaria.
• 1973 – Yaw Acheampong, ghanar futbolari ohia.
• 1976 - Chloé Cruchaudet, frantziar komiki-marrazkilari, gidoilari eta koloratzailea.
• 1977 – Hans Weingartner, austriar zinema zuzendari eta ekoizlea.
• 1984 – Berrak Tüzünataç, turkiar aktorea.
• 1986 –
  • Yurizan Beltran, estatubatuar aktore pornografikoa (h. 2017).
  • Meritxell Gené, kataluniar kantautorea, poeta, aktorea eta irakaslea.
• 1993 – Tobias Borg, suediar saskibaloi jokalaria.
• 2000 – Alphonso Davies, ghanar-kanadar futbolaria.
• 2006 - Manila Esposito, italiar gimnastika artistikoa.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1702 – Francisco Antonio Agurto, Gaztañagako markesa, euskal militar eta politikaria (j. 1640).
• 1967 – Andima Ibinagabeitia, elantxobetar idazlea eta itzultzailea, Caracasen (j. 1906).
• 1998 – Ignacio María Barriola, gipuzkoar sendagilea (j. 1906).
• 2022 – Leopoldo Zugaza, bizkaitar argitaletxe, kultur sustatzaile eta historialaria (j. 1932).
• 2023 – Nati Bilbao Onaindia, trikiti musikako panderojolea, abeslaria, tabernaria eta sukaldaria eta Durangoko bonbardaketaren lekukoa (j. 1929).

Mundua

• 55 – Britaniko, erromatar noblea (j. 41).
• 1083 – Matilde Flandriakoa, Ingalaterrako erregina ezkontidea (j. c. 1031)
• 1148 – Malakias Armaghekoa, Armagheko artzapezpiku katolikoa.
• 1261 – Bettisia Gozzadini, boloniar legelaria, Unibertsitate batean irakasle egondako lehen emakumetzat hartua (j. 1209).
• 1661 – Daniel Seghers, flandriar jesulagun eta margolaria (j. 1590).
• 1716 – Engelbert Kaempfer, alemaniar naturalista, sendagile, esploratzaile eta idazlea (j. 1651).
• 1741 – Giovanni Antonio Pellegrini, barrokoko italiar margolaria (j. 1675).
• 1781 - José Francisco de Isla, espainiar jesulagun, idazle, itzultzaile eta eleberrigilea (j. 1703).
• 1794 – Maria Teresa Borboikoa, Espainiako infanta (j. 1791).
• 1798 – Charles de Wailly, frantziar arkitekto, hirigile eta altzari diseinatzailea, Antique estiloko berpizte neoklasikoko nagusietakoa (j. 1730).
• 1846 – Esaias Tegner, suediar poeta (j. 1782).
• 1887 –
  • Alfred Domett, Zeelanda Berriko premierra (j. 1811).
  • Jenny Lind, suediar sopranoa (j. 1820).
• 1905 – Albert von Kölliker, suitzar anatomista, embriologo, fisiologo, zoologo eta botanikaria (j. 1817).
• 1930 – Alfred Wegener, alemaniar zientzialaria, kontinenteen jitoaren teoriaren sortzailea (j. 1880).
• 1950 – George Bernard Shaw, irlandar idazlea, 1925eko Literaturako Nobel Saria (j. 1856).
• 1953 – Tokutomi Soho, japoniar historialaria, kritikaria eta kazetaria (j. 1863).
• 1954 – Henri Fehr, suitzar matematikaria (j. 1870).
• 1958 – Jean Couzy, frantziar alpinista (j. 1923).
• 1960 – Otoya Yamaguchi, japoniar hiltzailea (j. 1943).
• 1961 –
  • Nina Subbotina, errusiar astronomoa (j. 1877).
  • James Grover Thurber, estatubatuar idazlea eta marrazkilaria (j. 1894).
• 1963 – Ngô Đình Diệm, Vietnamgo lehenengo presidentea (j. 1901).
• 1966 – Petrus Josephus Wilhelmus Debye, holandar fisikaria, 1936ko Kimikako Nobel Saria (j. 1884).
• 1970 –
  • Abram Samoilovitx Besikovitx, errusiar matematikaria (j. 1891).
  • Johannes Urzidil, alemanezko idazle, olerkari eta kazetari txekiarra (j. 1896).
• 1974 – Revekka Galperina, sobietar itzultzailea (j. 1894).
• 1975 – Pier Paolo Pasolini, italiar zinema-zuzendaria, olerkaria, idazlea eta intelektuala (j. 1922).
• 1980 – Abel San Martín, Barberito I.a, esku huskako errioxar pilotaria (j. 1927).
• 1982 – Carol Dunlop, estatubatuar idazlea, itzultzailea, ekintzailea eta argazkilaria (j. 1946).
• 1984 – Velma Barfield, estatubatuar serieko hiltzailea, Injekzio hilgarriz exekutatutako lehen emakumea (j. 1932).
• 1992 – Robert Arneson, estatubatuar eskultorea (j. 1930).
• 1994 – Peter Taylor, estatubatuar idazlea (j. 1917).
• 1999 – Demetrio Basilio Lakas, Panamako presidentea (j. 1925).
• 2003 –
  • Xela Arias, galiziar idazle, poeta eta itzultzailea (j. 1962).
  • Fernando Vizcaíno Casas, espainiar idazlea (j. 1926).
• 2004 –
  • Theo van Gogh, herbeheretar zinema zuzendari, telebista ekoizle, aktore eta prentsako idazlea, eraila (j. 1957).
  • Zayed bin Sultan Al Nahyan, Abu Dhabiko emirra eta Arabiar Emirerri Batuetako aita sortzailea eta lehen estatuburua (j. 1918).
• 2007 –
  • Igor Moiseiev, errusiar dantzaria eta koreografoa (j. 1906).
  • The Fabulous Moolah, estatubatuar borrokalari profesionala (j. 1923).
• 2009 – José Luis López Vázquez, espainiar aktorea (j. 1922).
• 2010 – Andy Irons, estatubatuar surflaria (j. 1978).
• 2018 – Álvaro de Luna, espianiar aktorea (j. 1935).
• 2019 – Marie Laforêt, frantziar aktore eta abeslaria (j. 1939).
• 2020 – Ahmed Laraki, Marokoko lehen ministroa (j. 1931).
• 2022 – Patricia Laurent Kullick, mexikar idazlea (j. 1962).
• 2023 – Henri Lopes, Kongoko Errepublikako lehen ministroa (j. 1937).

Jaiak eta urteurrenak

• Hilen Eguna: kristauentzat, gehienbat katolikoentzat, hildako fededun guztien eguna.
• Heriotzaren Eguna: Mexiko eta Ertamerikan.
• Sehaska egutegiko izendegia: Oroitz.

Kanpo estekak

• Datuak: Q2996
• Multimedia: 2 November / Q2996

Azaroaren 1 | Urteko egutegi | Azaroaren 3