Azaroaren 26

Azaroaren 26a gregoriotar egutegiaren urteko hirurehun eta hogeita hamargarren eguna da, 331.a bisurteetan. 35 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Aitzpea Goenaga Jaiotza: Donostia, 1959 Miguel Javier Urmeneta Jaiotza: Iruñea, 1915 Heriotza: Iruñea, 1988ko ekainaren 12a Gaëtan Bernoville Jaiotza: Donibane Lohizune, 1889 eta 1889 Heriotza: Paris, 1960ko urtarrila Maialen Lujanbio Jaiotza: Hernani, 1976 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Tina Turner Jaiotza: Brownsville, 1939 Heriotza: Küsnacht (ZH), 2023ko maiatzaren 24a Eugène Ionesco Jaiotza: Slatina (en) , 1909 Heriotza: Parisko 14. barrutia, 1994ko martxoaren 28a Rita Ora Jaiotza: Pristina, 1990 Ferdinand de Saussure Jaiotza: Geneva, 1857 Heriotza: Vufflens-le-Château, 1913ko otsailaren 22a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Azaroaren 26ko jaiotzak Aurel Stein • Ellen G. White • Natasha Bedingfield • DJ Khaled • Marilynne Robinson • Kara Walker • Danny Welbeck • Peter Facinelli • Gleb Uspensky • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Charles Martial Lavigerie Jaiotza: Baiona, 1825eko urriaren 31 Heriotza: Aljer, 1892 Joan Batista Azkonagerre Jaiotza: Baiona, 1815eko ekainaren 7a Heriotza: Londres, 1899 Mikel Zabaltza Garate Jaiotza: Orbaizeta, 1952ko abuztua Heriotza: Intxaurrondoko kuartela, 1985 Valentín Arin Jaiotza: Ordizia, 1854ko azaroaren 3a Heriotza: Madril, 1912 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Adam Mickiewicz Jaiotza: Zavosse (en) , 1798ko abenduaren 24a Heriotza: Istanbul, 1855 Giovanni Bellini Jaiotza: Venezia, 1430 Heriotza: Venezia, 1516 (egutegi gregorianoa) Sven Hedin Jaiotza: Klara Church Parish (en) , 1865eko otsailaren 19a Heriotza: Kungsholm parish (en) , 1952 Joseph Eichendorff Jaiotza: Castle Lubowitz (en) , 1788ko martxoaren 10a eta 1788 Heriotza: Nysa (en) , 1857 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Azaroaren 26ko heriotzak Mykhailo Hrushevskyi • Siegfried Kracauer • Sergei Gerasimov • Tommy Dorsey • Albert Ketèlbey • Eliška Krásnohorská • Rachel Roberts • Eskuz gaurkotu

Gertaerak Aliceren Abenturak Lurrande Miresgarrian, jatorrizko ilustrazioa 1865 - Aliceren abenturak Lurralde Miresgarrian, Lewis Carrollen liburua argitaratu zen (irudian). 1897 - Kuba eta Puerto Ricok autonomia lortu zuten. 1916 - Greziak Alemaniaren aurkako gerra hasi zuen. 1976 - Willy Brandt Internazional Sozialistako presidente hautatu zuten. + Gertaera gehiago... Egutegia << Azaroa >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 2024 Aurreko eta hurrengo urteetan 2021: Ostirala 2022: Larunbata 2023: Igandea 2025: Asteazkena 2026: Osteguna 2027: Ostirala Izendegia Santutegia: Sirizio Seaska egutegia: Urko, Hurko eta Hitz.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1960 – Trenbide-pasagune batean tren batek bus bat azpian harrapatu eta 5 hildako izan ziren.
• 1973 – José Etxeberria eta Jose Luis Pagazaurtundua ETAko kideak Areetako bonba baten leherketan hil ziren.
• 1977 – ETAk, Joaquin Imaz Martínez militarra erail zuen Iruñean.
• 2016 –
  • Altsasun milaka lagunek herriaz zabaltzen ari zen irudia salatu eta espetxeratuak zeuden zazpi gazteak libre gera zitezela eskatzeko manifestazio isila burutu zuten.
  • Gernikako Batzarretxean Iñigo Urkullu jeltzaleak Eusko Jaurlaritzako Lehendakari kargua zinpetu zuen.

Mundua

• 1998 – Bi trenen arteko talkak 100 hildako eragin zituen Indian.
• 2008 – Hamarnaka hildako izan ziren Mumbain (Indian), hainbat leherketa eta tiroketaren ondorioz.

Arte eta kultura

Euskal Herria

• 2007 – Bruce Springsteenen kontzertua Barakaldon, Bilbao Exhibition Centren.
• 2010 – Jean Baptiste Coyos Etxebarne mauletarra euskaltzain oso izendatu zuten, Jean Haritxelhar, Jean-Louis Davant, Txomin Peillen eta Andres Urrutia euskaltzainek proposatuta.

Mundua

• 1942 – Casablanca filma estreinatu zen, Michael Curtizek zuzendu eta Humphrey Bogart, Ingrid Bergman, Paul Henreid, Claude Rains, Conrad Veidt, Sydney Greenstreet eta Peter Lorre aktoreek antzeztu zutelarik.
• 1986 – The Mosquito Coast ("Mosquito Kostaldea") filma estreinatu zen, Peter Weirek zuzendu eta Harrison Ford, Helen Mirren eta River Phoenix aktoreek antzeztu zutelarik.
• 2008 – Australia filma estreinatu zen, Baz Luhrmannek zuzendu eta Nicole Kidman eta Hugh Jackman aktoreek antzeztu zutelarik.
• 2008 – Milk filma estreinatu zen, Gus Van Santek zuzendu eta Sean Penn, Emile Hirsch, Josh Brolin, Diego Luna eta James Franco aktoreek antzeztu zutelarik.

Zientzia eta teknologia

Mundua

• 2018 – InSight zunda Marteko Elysium Planitian ezarri zen. Planeta horren datu geodesikoak eskuratzea du helburu gisa.

Kirolak

Mundua

• 2006 – Isaac Galvez txirrindulari profesionala hil zen erorketa baten ondorioz lehiatzen ari zenean.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1773 – Jose Manuel Urtasun Lakidain, nafar apaiza eta euskarazko predikuen idazlea (h. 1844).
• 1820 – José María Loma, Oriako I. markesa, arabar militarra (h. 1893).
• 1876 – Javier Ibarra Murillo, nafar historialaria (h. 1955).
• 1889 – Gaëtan Bernoville, euskal herritar frantsesezko idazlea (h. 1960).
• 1896 – Ignacio Izagirre, euskal atleta (h. 1974).
• 1915 – Miguel Javier Urmeneta, nafar militar, politikari eta euskaltzalea eta Iruñeko alkatea (h. 1988).
• 1916 – Jacques Andurain, nazi baten kontrako erresistentziako lehen ekintza armatuaren egiletzat joa, Hastingan (h. 2016).
• 1921 – José Luis Lauzirika, bizkaitar futbolaria (h. 1999).
• 1923 – Laura Irasuegi Otal, Euskal Herriko lehenengo emakume kolegiatua Bide, Ubide eta Portu ingeniarien Elkargoan (h. 2016).
• 1926 – Angélica Orue, arabar albaitari aitzindaria.
• 1930 – Alejandro Tapia Aiestaran, gipuzkoar pintorea (h. 2016).
• 1933 – Luis Pedro Peña Santiago, gipuzkoar etnologo eta mendizalea eta Aranzadi Zientzia Elkarteko kide nabarmena (h. 1994).
• 1935 – Jon Azpillaga, euskal bertsolari eta bertso-eskolako irakaslea (h. 2017).
• 1947 – María Milagros Rivera Garretas, bizkaitar historialari eta saiakeragilea.
• 1950 – Luis Maria Uriarte, arabar arkitektoa.
• 1954 – Agustín Sánchez-Lavega, bizkaitar fisikaria, EHUko katedraduna eta eguzki-sisteman espezializatutako astrofisikari gailena.
• 1958 –
  • Xabier Alegria, ENAMeko buruzagi ohi gipuzkoarra.
  • Martin Zalba, nafar pianista eta musikagilea.
• 1959 – Aizpea Goenaga, gipuzkoar aktore, zinema-zuzendari eta idazlea.
• 1963 – Andoni Tolosa, Morau, gipuzkoar idazlea eta musikaria.
• 1976 – Maialen Lujanbio, gipuzkoar bertsolaria, bi aldiz Bertsolari Txapelketa Nagusiaren irabazle eta txapel hau lortu duen lehen emakumea.
• 1977 – Itziar Atienza, bizkaitar aktore eta telebista aurkezlea.
• 1991 – Julen Iriarte, gipuzkoar futbolaria.
• 1993 – María Cerezuela, arabar aktorea.
• 1996 – Jon Zabala, bizkaitar errugbilaria.
• 2002 – Aitor Etxeguren, bizkaitar saskibaloi jokalaria.

Mundua

• 1731 – William Cowper, ingeles poeta eta erromantizismoaren aitzindaria (h. 1800).
• 1792 – Sarah Moore Grimké, estatubatuar abolizionista, idazle eta sufragista (h. 1873).
• 1817 – Charles Adolphe Wurtz, frantziar kimikaria (h. 1884).
• 1820 – Teodora Lamadrid, espainiar aktore eta kantaria, XIX. mendeko antzerki erromantikoan nabarmendua (h. 1896).
• 1822 – Lilly Martin Spencer, XIX. mendeako erdialdeko Estatu Batuetako margolari ezagunenetakoa (h. 1902).
• 1826 – Juan Pablo Rojas Paúl, Venezuelako presidentea (h. 1905).
• 1828 – René Goblet, Frantziako lehen ministroa (h. 1905).
• 1832 – Mary Edwards Walker, estatubatuar feminista, abolitzailea, ustezko espioia, gerrako gatibua eta zirujaua (h. 1919).
• 1844 – Guiomar Torresão, portugaldar idazlea eta feminista, Portugalgo emakumeen emantzipazio-idealen funtsezko pertsonaia (h. 1898).
• 1845 – Facundo Machaín, Paraguaiko presidentea (h. 1877).
• 1847 – Maria Feodorovna, Errusiako enperatriz ezkontidea (h. 1928).
• 1857 – Ferdinand Saussure, suitzar hizkuntzalaria (h. 1913).
• 1869 – Maud Galeskoa, Norvegiako erregina ezkontidea (h. 1938).
• 1871 –
  • Luigi Sturzo, italiar politikaria, soziologoa eta apaiza (h. 1959).
  • Augusto Weberbauer, alemaniar naturalista, botanikari eta unibertsitateko irakaslea, XX. mendeko botanikari garrantzitsuenetakoa (h. 1948).
• 1876 – Bart van der Leck, herbeheretar margolari, diseinatzaile eta zeramikaria, De Stijl taldeko sortzaileetako bat (h. 1958).
• 1882 – Antoni Rovira i Virgili, kataluniar politikari eta kazetaria (h. 1949).
• 1883 – Mihály Babits, hungariar idazlea (h. 1941).
• 1885 – Heinrich Brüning, Alemaniako kantzilerra (h. 1970).
• 1888 – William Lincoln Bakewell, Endurance itsasontziko estatubatuar bakarra Trans-Antartika Espedizio Inperialean (h. 1969).
• 1894 – Norbert Wiener, estatubatuar matematikaria, zibernetikaren sortzailea (h. 1964).
• 1898 – Karl Ziegler, alemaniar kimikaria, 1963ko Kimikako Nobel Saria (h. 1973).
• 1904 – Armand Frappier, kanadar mikrobiologoa (h. 1991).
• 1909 – Eugène Ionesco, errumaniar jatorriko frantziar idazlea (h. 1994).
• 1910 – Aileen Meagher, kanadar atleta, 4x100 metroko proban aditua (h. 1987).
• 1911 – Sammy Reshevsky, poloniar-estatubatuar xake-jokalaria (h. 1992).
• 1918 – Patricio Aylwin, Txileko presidentea (h. 2016).
• 1919 – Frederik Pohl, estatubatuar zientzia-fikzioko generoko idazle eta argitaratzailea (h. 2013).
• 1920 - Natalia Kovxova, sobietar frankotiratzailea, Sobietar Batasuneko Heroia (h. 1942).
• 1921 – Françoise Gilot, frantziar margolari, arte kritikari eta idazlea (h. 2023).
• 1922 – Charles M. Schulz, estatubatuar marrazkilaria (h. 2000).
• 1924 – George Segal, estatubatuar eskultorea (h. 2000).
• 1925 –
  • Gregorio Conrado Álvarez, El Goyo, Uruguaiko diktadorea (h. 2016).
  • Leonardo Cremonini, italiar margolaria (h. 2010).
• 1930 – Jean-Claude Passeron, frantziar soziologo eta epistemologoa.
• 1931 – Adolfo Pérez Esquivel, argentinar eskultorea, 1980ko Bakearen Nobel Saria.
• 1934 - Bertha Gxowa, apartheidaren aurkako eta emakumearen eskubideen aldeko ekintzailea (h. 2010).
• 1935 – Michel Freitag, suitzar jatorriko quebectar soziologo eta filosofoa (h. 2009).
• 1936 – Margaret Boden, zientzia kognitiboko ikerketa-irakasle ingelesa.
• 1939 – Tina Turner, estatubatuar abeslaria, musikaria, dantzaria eta aktorea (h. 2023).
• 1940 – Enrico Bombieri, italiar matematikaria.
• 1943 – Joël Robert, belgikar motoziklista, sei aldiz moto-kros munduko txapelduna (h. 2021).
• 1944 – Fontanarrosa, El Negro, argentinar komikigilea (h. 2007).
• 1946 – Bert Ruiter, herbehereetar musikaria (h. 2022).
• 1948 –
  • Elizabeth Blackburn, australiar-estatubatuar biokimikaria, 2009ko Medikuntzako Nobel Saria.
  • Vitico, argentinar musikaria.
• 1949 –
  • Mari Alkatiri, Ekialdeko Timorko lehen ministroa.
  • Ivan Patzaichin, errumaniar kanoalaria (h. 2021).
• 1951 – Ilona Staller, Cicciolina, hungarian jaiotako italiar porno aktorea, politikaria eta abeslaria.
• 1953 – Marian Harkin, irlandar politikaria.
• 1956 – Lynne Karen Deutsch, estatubatuar astrofisikaria, izpi infragorrien astronomian espezializatua (h. 2004).
• 1959 – Satoshi Miyauchi, japoniar futbolari ohia.
• 1961 – Tom Carroll, australiar surflari ohia.
• 1963 – Lydia Bosch, kataluniar aktore eta telebista aurkezlea.
• 1964 – Vreni Schneider, suitzar eskiatzaile ohia, historiako hoberenetakoa.
• 1965 – Javier Ripa, bizkaitar marrazkilaria.
• 1969 –
  • Shawn Kemp, NBAko estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
  • Vadim Khamuttskikh, errusiar boleibol jokalaria eta entrenatzailea (h. 2021).
• 1971 – Akira Narahashi, japoniar futbolari ohia.
• 1972 –
  • Sergei Aksionov, Krimeako Errepublikako lehen ministroa.
  • Emilio Buale, ekuatoreginear jatorriko espainiar aktorea.
  • Keiji Kaimoto, japoniar futbolari ohia.
• 1973 – Andrea Camata, italiar saskibaloi jokalari ohia.
• 1974 –
  • Roman Šebrle, txekiar dekatleta ohia, inoizko dekatloi-atletarik onenetakoa.
  • Paula Vázquez, espainiar telebista aurkezle, aktore eta modeloa.
• 1977 – Ivan Basso, italiar txirrindularia.
• 1978 – Andrejs Rubins, letoniar futbolaria (h. 2022).
• 1984 –
  • Ana Maria Brânză, errumaniar eskrimalaria, ezpata modalitatekoa.
  • Antonio Puerta, espainiar futbolaria (h. 2007).
• 1986 – Bauke Mollema, herbeheretar txirrindularia.
• 1988 – Shu Kurata, japoniar futbolaria.
• 1990 – Rita Ora, kosovar jatorriko britainiar abeslari eta aktorea.
• 1992 – Anuel AA, puertorricar abeslaria.
• 1996 –
  • Paula Dapena, galiziar futbolaria.
  • Louane Emera, frantziar aktore eta abeslaria.
• 1998 – Lola Rodríguez, kanariar modeloa, aktorea eta LGBT aktibista.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1866 – Jean Martin Hiribarren, euskal idazlea (j. 1810).
• 1876 – Prudencio San Sebastian, Soinu, 8 hilabetez modu basatian bizi izan zen gipuzkoarra (j. 1876).
• 1892 – Charles Martial Lavigerie, lapurtar kardinala, Aljerren (j. 1825).
• 1899 – Joan Batista Azkonagerre, frantsesezko lapurtar idazlea, Londresen (j. 1815).
• 1912 – Valentín Arin, gipuzkoar organista eta musikagilea, Madrilen (j. 1854).
• 1959 – Juan Maria Roman Dornaku, euskal idazle eta lexikologoa (j. 1878).
• 1961 – Luis Ureña, gipuzkoar kazetari eta antzerkigilea (j. 1899/1900).
• 1965 – Alejandro de la Sota Aburto, bizkaitar kazetaria, Excelsior egunkariaren sortzailea (j. 1891).
• 1996 – Xabier Azurmendi, euskal idazle eta elizgizona (j. 1935).
• 2013 – Jesús María Beti Duñabeitia, bilbotar politikaria, historian Bilboko alkatea eta Athletic Clubeko presidentea izandako bakarra (j. 1929).

Mundua

• 399 – Sirizio, Aita santua (j. 334).
• 1504 – Elisabet I.a Gaztelakoa, Gaztelako erregina (j. 1451).
• 1516 – Giovanni Bellini, italiar margolaria.
• 1661 – Luis Méndez de Haro, Olivaresko II. konde-dukea eta Montoroko I. dukea, espainiar jeneral eta politikaria.
• 1688 – Phillippe Quinault, frantziar idazlea (j. 1635).
• 1807 – Oliver Ellsworth, estatubatuar legegizon, politikari eta diplomatikoa (j. 1745).
• 1811 – Gregorio García de la Cuesta, espainiar jenerala (j. 1741).
• 1836 – John Loudon McAdam, eskoziar ingeniaria, errepideak eraikitzeko Macadam sistemaren garatzailea (j. 1756).
• 1851 – Nicolas Jean de Dieu Soult, Burdinezko eskua, Frantziako Lehen Ministroa (j. 1769).
• 1855 – Adam Mickiewicz, poloniar poeta (j. 1798).
• 1857 – Joseph Eichendorff, alemaniar poeta (j. 1788).
• 1883 – Sojourner Truth, estatubatuar abilizionista (j. 1797?).
• 1926 – John Browning, estatubatuar arma diseinatzailea (j. 1855).
• 1928 – Reinhard Scheer, Alemaniar Inperioko Itsas armadako almirantea (j. 1863).
• 1930 – Otto Sverdrup, norvegiar esploratzaile polarra (j. 1854).
• 1937 – Silvestras Žukauskas, Errusiar Inperioaren armadako jenerala (j. 1861).
• 1941 – Martha P. Falconer, estatubatuar ekintzaile eta gizarte-langilea, gizarte-erreformaren aitzindaria (j. 1862).
• 1943 – Winnaretta Singer, estatubatuar musika-mezenasa eta eta Singer Corporation enpresaren oinordekoa (j. 1865).
• 1952 – Sven Hedin, suediar esploratzaile, geografo, topografo, argazkilari, bidaia-liburuen idazle eta ilustratzailea (j. 1865).
• 1957 – Alexei Remizov, errusiar eleberrigilea (j. 1877).
• 1962 – Albert Sarraut, Frantziako lehen ministroa (j. 1872).
• 1965 – Hilda Phoebe Hudson, ingeles matematikaria (j. 1881).
• 1968 – Arnold Zweig, alemaniar idazlea, antifaxista eta gerraren aurkako mugimenduko aktibista (j. 1887).
• 1969 – La Niña de los Peines, espainiar flamenko-kantari ijitoa (j. 1890).
• 1979 – Marcel L'Herbier, frantziar zinema zuzendaria (j. 1888).
• 1981 – Max Euwe, nederlandar xake jokalaria eta FIDEko presidentea (j. 1901).
• 1984 – Henry Habberley Price, galestar filosofoa (j. 1899).
• 1986 – Mary Welsh Hemingway, estatubatuar kazetaria eta Ernest Hemingwayen laugarren emazte eta alarguna (j. 1908).
• 1987 – Emmanuel Bondeville, frantziar musikagilea (j. 1898).
• 1988 – Michel Cépède, frantziar agronomo eta administratzailea (j. 1908).
• 1989 – Ahmed Abdallah, Komoreetako lehenbiziko presidentea (j. 1919).
• 1990 –
  • Fung Yu-Lan, Txinako XX. mendeko filosofo garrantzitsuena (j. 1895).
  • Ludwig von Moos, Suitzako presidentea (j. 1910).
• 1991 – François Billetdoux, frantziar antzerkigilea (j. 1927).
• 1997 – Marguerite Henry, estatubatuar idazlea (j. 1902).
• 2001 – Nils-Aslak Valkeapää, laponiar idazle eta musikaria, nazioarteko sami artista ospetsuenetarikoa (j. 1943).
• 2004 –
  • Philippe de Broca, frantziar zinemagilea (j. 1933).
  • Lauriston Taylor, estatubatuar ikertzailea (j. 1902).
• 2006 –
  • Mário Cesariny de Vasconcelos, portugaldar idazlea eta margolaria (j. 1923).
  • Isaac Galvez, espainiar txirrindularia (j. 1975).
  • Giorgio Panto, italiar politikaria (j. 1941).
• 2008 – Edwin Ernest Salpeter, austriar fisikaria (j. 1924).
• 2012 – Joseph Murray, estatubatuar sendagilea, 1990eko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1919).
• 2013 – Albert Jovell, kataluniar mediku, idazle eta soziologoa (j. 1963).
• 2016 – Peter Hans Kolvenbach, Herbehereetako apaiza, Jesusen Konpainiaren 29. Nagusia (j. 1928).
• 2017 - Hou Bo, txinatar argazkilaria, Mao Zedongen argazkilari ofiziala (j. 1924).
• 2018 –
  • Bernardo Bertolucci, italiar idazlea eta zinema zuzendaria (j. 1941).
  • Stephen Hillenburg, estatubatuar animatzailea, ekoizlea eta biologoa, Bob Belaki marrazki bizidun telesailaren sortzailea (j. 1961)
  • Tomás Maldonado, argentinar pintore, diseinatzailea eta pentsalaria (j. 1922).
• 2020 – Sadiq al-Mahdi, Sudango lehen ministroa (j. 1935).
• 2021 – Stephen Sondheim, estatubatuar musikagilea, XX. mendeko musikalaren egile garrantzitsuenetako bat (j. 1930).
• 2022 –
  • Rochelle Costi, brasildar artista plastikoa eta argazkilaria (j. 1961).
  • Fernando Gomes, portugaldar futbolaria (j. 1956).
  • María Dolores Juliano, argentinar antropologa soziala (j. 1932).
  • Freddie Roman, estatubatuar umorista (j. 1937).
  • Doddie Weir, eskoziar errugbilaria (j. 1970).
• 2023 –
  • Alberto da Costa e Silva, brasildar diplomazialari, historialari eta olerkaria (j. 1931).
  • Magda Hollander, hungariar jatorriko idazle, hezitzaile eta psikologo frantsesa (j. 1928).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Urko, Hurko eta Hitz.

Kanpo estekak

• Datuak: Q3019
• Multimedia: 26 November / Q3019

Azaroaren 25 | Urteko egutegi | Azaroaren 27