Angela Peralta
Ángela Peralta (Mexiko Hiria, Mexiko, 1845eko uztailaren 6a - Mazatlán, Mexiko, 1883ko abuztuaren 30a), XIX. mendeko soprano eta konpositore mexikarra izan zen, nazioarteko ospea izan zuena, «El ruiseñor mexicano» bezala ezaguna eta Italian «Angelica di voce di nome» deitua. 20 urte bete baino lehen, Europako agertoki nagusiak bereganatu zituen, eta La Scala antzokian aritu zen lehen mexikarra izan zen.
| Angela Peralta | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | María de los Ángeles Manuela Tranquilina Cirila Efrena Peralta Castera |
| Jaiotza | Mexiko Hiria, 1845eko uztailaren 6a |
| Herrialdea |  Mexiko |
| Heriotza | Mazatlán, 1883ko abuztuaren 30a (38 urte) |
| Heriotza modua | berezko heriotza: Sukar horia |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | gaztelania frantsesa ingelesa italiera |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | opera abeslaria eta musikagilea |
| Genero artistikoa | opera |
| Ahots mota | sopranoa |
| Musika instrumentua | pianoa ahotsa |
    | |
Haurtzaroa eta ikasketak
aldatuSolfeo ikasketak 1851n hasi zituen, asko jota 6 urte zituela, Manuel Barraganen tutoretzapean, eta Agustin Balderasen ikaslea izan zen, Ereserki Nazionala musikalizatzeko lehiaketako epaimahaikidea izan zena.[1][2] Zortzi urterekin oso txalotua izan zen Gaetano Donizettiren Belisario-ren kabatina abestu zuenean. Hamabost urte zituela, Eleonora pertsonifikatu zuen Giuseppe Verdiren Il trovatore lanean, desagertutako Antzoki Nazionalean debuta eginez. Arrakastak eta bere aitak animatuta, bira-bidaia bati ekin zion Europan zehar.[3]
Aurkezpenak Europan
aldatu1862ko maiatzaren 13an Milango La Scalan debutatu zuen Gaetano Donizettiren Lucia di Lammermoorrekin arrakasta handiz. Vincenzo Belliniren La sonnambula abestu zuen Viktor Emanuel II.a Italiakoaren eta bere emaztearen aurrean, eta hogeita hamabi aldiz atera zen eszenatokira txalo zaparradak eskertzeko. Erroma, Turin, Florentzia, Bolonia, Lisboa, Alexandria, Genova, Napoli, San Petersburgo, Madril, Bartzelona eta Kairon zehar 1863, 1864 eta 1865eko zati handi batean egindako biretan arrakasta handia izan zuen.[4][5]
Mexikora gonbidapena
aldatu
Maximiliano I.a Mexikoko enperadoreak Mexikora itzultzea eskatu zion Mexikoko Teatro Imperial Mexicanon abesteko eta 1865eko urrian gonbidapena onartu zuen. Azaroaren 20an, Teatro Imperialeko artistek, San Carlos Akademiako ikasleek, intelektualek, musikariek eta, oro har, San Antonio Abad, Portal, Mexicaltzingo eta Iztapalapa auzoetako biztanleek gogor txalotu zuten.[5]
Bere errepertorio gogokoenaren artean La sonnambula, Belliniren I Puritani, Friedrich von Flotowren Martha;Gioachino Rossiniren Il barbiere di Siviglia; Gaetano Donizettiren Lucia di Lammermoor eta La fille du régiment eta L 'elisir d' amore; Giuseppe Verdiren , Il trovatore eta La Traviata abestu zituen. Enriqueta Sulzer, Cesar Limberti eta Mariano Padillarekin kredituak partekatu zituen Carlos Bosoniren gidaritzapean. Denboraldia 1866ko apirilera arte luzatu zen. Otsailean Melesio Morales konpositore mexikarraren Ildegonda opera estreinatu zuen.
1866an, Maximiliano I.a Mexikokoa eta Karlota Belgikakoa (Karlota Mexikokoa) enperadoreentzat abestu zuen, eta «Inperioko ganbera-abeslari» izendatu zuten, Ignacio Manuel Altamirano idazlearen gaitzespena eraginez; izan ere, urtebete geroago, abeslariak Vincenzo Belliniren I Puritani abestu zuen, «inbaditzaileen aurkako gerraren mesedetan», Veracruzeko portuan.
Guanajuaton, Leonen, San Francisco del Rinconen egin zituen aurkezpenak. Guadalajaran Teatro Juan Ruiz de Alarcón (gero Teatro Degollado) inauguratu zuen. Erregimen inperiala berehala eroriko zela eta, Veracruzeko portura joan eta Europarantz itsasoratu zen.[5]
Bigarren bira Europan
aldatu1867an Europara abiatu zen berriro, eta Italian eta Espainian aurkeztu zen. Madrilen, bere lehengusu-neba zuen Eugenio Castera literatoarekin ezkondu zen, eta horrek bere gainbehera ekarri zuen, pieza txikiak konposatzen aritu baitzen.
Lau urte eta erdiren ondoren, Mexiko Hirira itzuli zen 1871ko maiatzaren 6an. Bertan Aniceto Ortega de Villarren Guatemotzin izeneko opera estreinatu zuen 1871ko irailaren 13an. Mexikoko Antzoki Nazionalak bere izena berreskuratu zuen, Enrique Tamberlickekin txandakatuz, baita Gasseier frantziarrarekin, la Visconti, la Tomasir, Verati, Testa eta Mari, Enrique Moderatti eta Melesio Moralesen zuzendaritzapean. Justo Sierrak, bere ahotsak txundituta, poema bat eskaini zion. Garai hartan, prentsak honelaxe idatzi zuen hartaz:
| « | Peralta andreak, ohi bezala, jendea poztu egin zuen, eta Angelak eldarnioaren aria abestu zuenean, poztasun hori gailurrera iritsi zen. Gure Urretxindorra gero eta duinagoa da lortu duen ospeagatik, eta publiko mexikarrak bere artistarik maiteena aurkitzen du bertan (...) Egundoko lore sorta bota zuten eszenara, eta suhar sutsuenak eta txalo bidezkoenak izan ziren artistari egindako omenaldia. | » |
Hirugarren bira Europan
aldatu1872 eta 1874 artean hirugarren bira bat egin zuen Europan zehar. Italian hasi zen berriz ere aurkezpenak egiten, eta hiru urte baino gehiagoz luzatu zuen egonaldia. 1877an itzuli zen Mexikora, eta Verdiren Aída Antzoki Nazionalean abestu zuen, baita Melesio Moralesen Gino Corsini ere. Julian Montiel Duarte bere administratzaileaz maitemindu zen, eta bere opera-konpainia sortu zuen. Publikoak haren maitasunaren berri izan zuenean, ez zuen haren alde egin.[6] Castera gaixorik zegoenez, ezin izan zuen birarik egin 1876an, eta Parisko ospitale batean sartu zuten. Abuztuan hil zen, 1883an. Dolu aldi baten ondoren, Giuseppe Verdiren Requiem eta Melesio Moralesen Gino Corsini operaren estreinaldia antolatu zuen Mexikon. Garai hartan, bere maitaleak, Julian Montiel Duarte idazleak, bere Album Musical de Angela Peralta argitaratu zuen, bere 15 konposiziorekin.
Mexikoko Errepublikako iparraldean ibili zen. Queretaro, Celaya, Aguascalientes, Zacatecas, Guanajuato, San Luis Potosí, Ciudad Juárez eta Morelian aurkeztu zen, Monterreyko Progreso antzokian, Saltillo, Durango eta La Pazen. Mazatlanera iristean Il trovatore eta Aída abestu zituen, baina sukar horiaren epidemia baten biktima izan zen.[5] Julián Montiel Duarterekin ezkondu zen in artículo mortis, eta 1883ko abuztuaren 30ean hil zen, 38 urte zituela. [7] Haren gorpuzkiak Pertsona Ospetsuen Biribilgunera eraman zituzten 1937ko apirilean.[3]
Lanak
aldatuÁngela Peraltak idatzi zituen:
- Mexiko (galopa).
- Un recuerdo de mi patria (dantza).
- Nostalgia (fantasia).
- Adiós a México (balsa).
- Pensando en ti (fantasia).
- Io t'amerò (erromantza).
- Margarita (dantza).
- El deseo (erromantza).
- Sara (doinua).
- Retour (txotisa).
- Ilusión (mazurka).
- Absence (balsa).
- Eugenio (balsa).
- Maria (balsa).
- Né m'oublie pas (balsa).
- Lejos de ti (balsa).
Ángela Peraltak estreinatutako operak
aldatu- 1866: Melesio Moralesen Ildegonda
- 1871: Guatemotzin, Aniceto Ortega de Villar
- 1877: Gino Corsini, Melesio Moralesena
Aintzatespenak
aldatu- Angela Peralta izena duten antzokiak Mazatlanen, San Miguel de Allende eta Mexiko Hirian, Polanco inguruan, daude.
- Bere izeneko kalea du, Arte Ederren Jauregiaren ondoko oinezkoentzako kalea, Juarez eta Hidalgoren artean.
Erreferentziak
aldatu- ↑ Sandoval Escaméz. (01-01-2017). José Antonio título=Ángela Peralta, la soprano mexicana que cantó para Carlota. .
- ↑ Ángela Peralta, una voz inigualable en el bel canto mexicano — Instituto Nacional de Bellas Artes y Literatura, México.. .
- ↑ a b Rotonda de las Personas Ilustres. Ángela Peralta. Segob.
- ↑ Robert M. Stevenson, Music in Mexico: A Historical Survey (New York: Thomas Y. Crowell, 1952), 201–202.
- ↑ a b c d Covarrubias, Ricardo. Ángela Peralta de Castera. "Mujeres de México".
- ↑ Red escolar. Ángela Peralta. ILCE.
- ↑ Monterrosas Figueiras, José Antonio. (13 de agosto de 2008). Recordarán la voz de Ángela Peralta en Mazatlán. Presidencia de la República.
Kanpo estekak
aldatu- El Universal. (30 de agosto de 2008). A 125 años de Ángela Peralta, la voz. El Siglo de Torreón.
Datuak: Q4358583
Multimedia: Ángela Peralta / Q4358583
