Marie Under

Estoniar poeta

Marie Under (Tallinn, Estonia, 1883ko martxoaren 27agreg./martxoaren 15ajul. - Stockholm, Suedia, 1980ko irailaren 25a)[1] estoniar poeta izan zen, herrialde honetako literaturan figura garrantzitsuenetako bat. Zortzi aldiz izendatu zuten Literaturako Nobel sarirako.[2]

Marie Under

Bizitza
JaiotzaTallinn1883ko martxoaren 27a
Herrialdea Errusiar Inperioa
 Estonia
 Suedia
HeriotzaStockholm1980ko irailaren 25a (97 urte)
Hobiratze lekuaSkogskyrkogården
Familia
Ezkontidea(k)Artur Adson (en) Itzuli  (1924 -  1977)
Hezkuntza
HizkuntzakEstoniera
Jarduerak
Jarduerakpoeta, artxibozaina, itzultzailea eta idazlea
Jasotako sariak
KidetzaBavariako Arte Ederren Akademka

Musicbrainz: 55d55082-629b-4f05-baed-663e3a53be27 Discogs: 550431 Edit the value on Wikidata

Biografia aldatu

Marie Under Tallinnen jaio zen eta bertan igaro zuen haurtzaroa.[3] Oso goiz ikasi zuen irakurtzen, eta hamahiru urterekin hasi zen poesia konposatzen. 1891 eta 1900 artean, alemaniar hizkuntzako eskola batean hezi zen, non alemana, frantsesa eta errusiera ikasi zituen. Ordutik aurrera, berak irakurri eta gero, Goethe, Schiller, Pär Lagerkvist eta Boris Pasternaken lanak estonierara itzuli zituen.

1901ean, Eduard Vilde ezagutu ondoren, berarekin lan egin zuen Estoniako Teataja egunkarian, eta horrek idazle, poeta, artista eta intelektual asko ezagutzeko aukera eman zion. Hurrengo urtean, bere poemetako bat lehen aldiz argitaratu zuten. Moskuko egonaldi baten ondoren Tallinera itzultzen denean, bere etxea idazle, artista eta aktoreentzako topaleku bihurtzen da.

1917an, Siuru literatur taldearen sortzaileetako bat izan zen, baita 1922an, Estoniar Idazleen Batasunaren sortzaileetako bat ere. Underren lehen bilduma 1917an argitaratu zen Sonetids (Sonetoak) izenburupean. Harrera eta eragin sakona izan zuen. Laster heldu ziren ondorengoak. 1918an Eelõitseng (Lehen loraldia) poema hauek benetan sonetoen aurretik idatziak izan ziren, baina autorea, hauen arrakastaren ondoren ausartu zen argitaratzera.[4] Bere lanak espresionismo eta existentzialismorantz eboluzionatu zuen, bere herrialdearen patu tragikoagatik deitoratuz.

1944ko Estoniako sobietar inbasioaren ondorioz, bere familiak Suediara ihes egin zuen eta urtebete eman zuen errefuxiatu eremu batean. Azkenean, Stockholmera joan ziren bizitzera, eta han bizi izan ziren hil arte.

Haren gorpuzkiak Estoniara eraman zituzten 2015ean eta bertan eman zieten lurra.

 
Marie Under. Hilobia

Marie Under idazlearen eskultura bat jarri zuten Tallinn bere jaioterriko plazan.

 
Marie Under. Estatua

Lanak aldatu

  • 1917: Sonetid
  • 1918: Eelõitseng
  • 1918: Sinine puri
  • 1920 Verivalla
  • 1927: Hääl varjust
  • 1928: Rõõm Ühest ilusast päevast
  • 1929: Õnnevarjutus
  • 1930: Lageda taeva all
  • 1935: Kivi südamelt
  • 1942: Mureliku suuga
  • 1954: Sädemed tuhas
  • 1963: Ääremail

Erreferentziak aldatu

  1. «Marie Under» geni_family_tree (Noiz kontsultatua: 2020-03-28).
  2. «Marie Under» www.litterature-estonienne.com (Noiz kontsultatua: 2020-03-27).
  3. Under. (Noiz kontsultatua: 2020-03-27).
  4. «Marie Under - Biography | Estonian Literature» estlit.ee (Noiz kontsultatua: 2020-03-28).

Kanpo estekak aldatu

Marie Under. 6 poema