José Saramago (Azinhaga, Santarem, 1922ko azaroaren 16a - Lanzarote, Kanariar uharteak, 2010eko ekainaren 18a) idazle, nobelagile, poeta, antzerkigile eta kazetari portugaldarra. Literatura europarreko egilerik garrantzitsuenetarikoa izan zen. Olerkiak, eleberriak, ipuinak, antzerkia eta saiakera landu zituen. Literaturako Nobel saria jaso zuen 1998an. Politikoki ere oso pertsona aktiboa izan zen. "Ateoa, komunista eta ezkortzat" definitzen zuen bere burua. Bizitzako azken urteetan Lanzaroten (Kanariar uharteak) bizi izan zen. Pilar del Río-rekin ezkonduta egon zen.

José Saramago

Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakJosé de Sousa Saramago
JaiotzaAzinhaga eta Golegã1922ko azaroaren 16a
Herrialdea Portugal
HeriotzaLanzarote eta Tías2010eko ekainaren 18a (87 urte) (87 urte)
Heriotza moduaberezko heriotza: leuzemia
Familia
Ezkontidea(k)Ilda Reis (en) Itzuli  (1944 -  1970)
Isabel da Nóbrega (en) Itzuli  (1970 -  1986)
Pilar del Río  (1988 -  2010eko ekainaren 18a)
Seme-alabak
Hezkuntza
Hizkuntzakportugesa
Jarduerak
Jarduerakkazetaria, antzerkigilea, itzultzailea, eleberrigilea, poeta, kronikagilea, saiakeragilea, eguneroko-idazlea, literatura-kritikaria, idazlea, gidoilaria, dramagilea eta iraultzailea
Lantokia(k)Lisboa
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
Mugimenduamagic realism (en) Itzuli
Genero artistikoamagic realist fiction (en) Itzuli
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioaateismoa

josesaramago.org
IMDB: nm0764832 Allocine: 96434
Musicbrainz: b55bcfa6-3c07-415d-90f9-157bc5121e21 Discogs: 1900819 Find a Grave: 53836358 Edit the value on Wikidata

Biografia

aldatu

1922ko azaroaren 16an jaio zen Azinhaga herrian (Portugal), Santaremgo barrutian. Hamar urterekin Lisboara joan zen bizitzera bere familiarekin. Bigarren mailako ikasketak bertan behera utzi behar izan zituen, gurasoek, José de Sousa eta Maria da Piedadek, eskolak ordaintzeko dirurik ez zutelako. Bere familian bizi izan zuen egoera ekonomiko txiro eta umilak, noski, eragina izan zuen bere pentsatzeko moduan, eta batez ere bere ideia politikoetan.

Lanbide Heziketako eskolan sarrailagile mekanikoaren ofizioa ikasi zuen. 1940an Lisboako erietxe zibiletako lantegietan hasi zen lanean, sarrailagile gisa, eta 1942an erietxe hauetako administrazioko zerbitzuetara deitu zuten. 1943an administrazio-buru gisa hasi zen lanean, zeramikako industriako langileen Familien Laguntza Kutxan lehendabizi, eta industria metalomekanikoarenean gero. Bi enplegu horien artean argitaratu zuen bere lehenengo eleberria, Tierra do pecado (1947). Garai hartan kezka politikoa piztu zitzaion. Halaber, Café del Chiadoko literatur tertulietara joaten hasi zen, eta Isabel de Nobrega poetarekin elkartu zen.

1955. urteaz geroztik Estudios Cor argitaletxearentzat lan egin zuen. 1966an bere bigarren obra argitaratu zuen, Os poemas possiveis poesia-liburua. 1969an Portugaleko Alderdi Komunistako kide egin zen. Urtebete geroago Probablemente alegría argitaratu zuen eta 1971n Desta mundo e do outro, hainbat egunkaritan argitaratutako kroniken bilduma bat. 1974ko Krabelinen Iraultzaren ondoren, Informazio Ministerioan lan egin zuen, eta Lisboako Diaro de Noticias egunkariko zuzendarikide izendatu zuten. Hala ere, handik gutxira egunkaria utzi zuen eta itzulpenak egitetik bizi izan zen garai batean. 1975ean O año de 1993 argitaratu zuen, kritikarientzat Saramago idazlearen hasiera izan zena.

1977an Manual de pintura e caligrafía kaleratu zuen, fikzio hutseko lehen obra. Urtebete geroago Objeto Quase ipuin-bilduma argitaratu zuen, eta 1979an, enkarguz, A noite antzerki-lana. 1980an Levantado do Cho eleberriarekin bere literatur kalitatea balioesten zion lehenengo saria jaso zuen, Lisboako Hiria saria, hain zuzen. 1982an atera zen Portugaletik, Memorial do convento liburuarekin, eta Portugaleko PEN Klubaren Fikzioa-Saria jaso zuen[1].

Izen handiko idazle bihurturik, 1984an O ano da morte de Ricardo Reis eta 1986an A Jangada de pedra argitaratu zituen. 1991n O Evangelho segundo Jesus Cristo eleberria aurkeztu zuen Lisboan. Portugaleko Kultura Ministerioak betoa jarri zion liburuari, Portugaleko erlijioarentzat eta agintaritzarentzat laidogarria zelakoan. 1995ean, Ensayo sobre la ceguera liburua argitaratu eta bost egunetara Camões saria jaso zuen, Portugaleko literatur sari nagusia.

1998an Literaturako Nobel saria jaso zuen.

Hauek dira bere beste lan aipagarri batzuk: Poetica dos cinco sentidos: O ouvido (1979); Que farei com este livro (1980); Viagem a Portugal (1981); A segunda morte de Francisco Assis (1987); In nomine Dei (1993); Todos los nombres (1997); Lisboako setioa (1999, Jon Alonsok euskaratua).

87 urterekin hil zen, 2010eko ekainaren 18an, Tias (Lanzarote, Las Palmas) herriko bere bizilekuan, leuzemia kroniko baten eraginez.[2]

Bibliografia

aldatu

Poemak

aldatu

Ipuinak

aldatu

Antzerkia

aldatu

Kronikak

aldatu

Eleberriak

aldatu
  1. 1947Tierra do pecado
  2. 1977Manual de Pintura e Caligrafia
  3. 1980Levantado do chão
  4. 1982Memorial do Convento
  5. 1984O Ano da Morte de Ricardo Reis Fernando Pessoa-ren omenez.
  6. 1986A Jangada de Pedra
  7. 1989Lisboako Setioaren Historia (História do Cerco de Lisboa)
  8. 1991O Evangelho segundo Jesus Cristo
  9. 1995Ensaio sobre a Cegueira
  10. 1997Todos os Nomes
  11. 2001A Caverna
  12. 2003O Homem Duplicado
  13. 2004Ensaio sobre a Lucidez
  14. 2005As Intermitências da Morte
  15. 2006As pequenas memórias
  16. 2008A Viagem do Elefante

Euskaratuak

aldatu
  • Lisboako setioaren historia (Historia del cerco de Lisboa). Ibaizabal, 1999. Itzulpena, Jon Alonso.

Itzulpenaren argitalpena Jon Alonsok eta Jose Saramagok berak aurkeztu zuten Bilbon, Bidebarrietako udal liburutegian, 1999ko urriaren 7an [3].

Erreferentziak

aldatu

Ikus, gainera

aldatu

Kanpo estekak

aldatu
Wikiesanetan badira aipuak, gai hau dutenak: José Saramago