Eurovision Abesti Lehiaketa
Eurovision Abesti Lehiaketa edo Eurovision (ofizialki ingelesez Eurovision Song Contest eta frantsesez Concours Eurovision de la Chanson) 1956an hasita urtero ospatzen den Europa mailako abesti lehiaketa da. San Remoko Abesti Lehiaketan oinarrituz sortua izan zen. Bertan Europako Irrati-Telebista Batasunaren kide diren herrialde ugarik hartzen dute parte beraien telebista publikoen bitartez. Herrialde partaide bakoitzak abesti bat aurkezten du, saioan zuzenean kantatua izango dena, eta beste herrialdeen ordezkaritzen artean botoak banatzen ditu, lehiaketako abesti gustukoena aukeratua izan dadin.
| Eurovision Abesti Lehiaketa Eurovision Song Contest Concours Eurovision de la Chanson | |
|---|---|
.jpg) | |
| Mota | Abesti lehiaketa |
| Sorrera | 1956ko maiatzaren 24a |
| Sortzailea | Marcel Bezençon |
| Iraupena | Finala: 3 ordu t'erdi - 4 ordu |
| Hizkuntzak | Ingelesa eta frantsesa |
| Ekoizlea | Europako Irrati-Telebista Batasuna |
| Banatzailea | Eurovision |
| Webgunea | Webgunea |
Kirol txapelketez aparte, munduan ikusle gehien lortzen dituen telebista saioetako bat da. Europaz gain munduko beste zenbait lekutan ere telebistaz ematen da, besteak beste Txina eta Estatu Batuetan. Australian bereziki jarraipen nabarmena du, eta honen ondorioz 2015an ezohikoz Australia parte hartzera gonbidatu zuen Europako Irrati-Telebista Batasunak. 2000 urtetik, lehiaketa Internet bidez ere jarraitu daiteke.
Historia
aldatu1950. hamarkadan, Europako Irrati-Telebista Batasunak Europako herrialdeak elkartuko zituen "entretenimendu arin telesaio" bat sortzeko komitea antolatu zuen. 1955an Monakon egindako bilera batean, Marcel Bezençon telebista suitzarreko buruak nazioarteko abesti lehiaketa bat proposatu zuen, Sanremoko kantu jaialdian oinarriturik. 1956ko maiatzak 24an gauzatu zen lehen edizioa, Luganon.
Zentzu hertsian lehiaketa osatzen duten kantetaz gain, Eurovisionen beste askotariko ikuskizun eta jarduerak ematen dira: ospatzen den hirian, jarraitzaileentzako merkataritza-eremuak instalatzen dira, eta baita EuroVillage eremua ere, non lehiaketa pantaila erraldoietan segi daitekeen. Lehiaketaren aurreko igandean, alfonbra gorriarekin irekiera zeremonia ospatu ohi da, eta emanaldietan herrialde ospatzailearen kultura ikusarazten duten saioak, lehiaketaren historiari lotutako emanaldiak eta artista gonbidatuen ikuskizunak ere txertatzen dira. Hauen artean aipatzekoak dira Madonna, Justin Timberlake, Cirque du Soleil, Aqua edo Riverdance irlandar dantza.
Kultura musikalean izandako eragina
aldatuKasu askotan, Eurovisionen parte hartzeak artista ugarirentzat musika-industrian leku bat segurtatzea suposatu du, haien herrialdean, eskualdean zein globalki. Azken hau izan da, adibidez, ABBA, Céline Dion, Julio Iglesias, Olivia Newton-John, Domenico Modugno edo Måneskinen kasua. Azken urteotan, sare sozialen laguntzarekin ere, lehiaketako kanta ugari biralizatu egin dira, hala nola, Getter Jaaniren "Rockefeller Street" (Estoniaren ordezkaria 2011an), Duncan Laurenceren "Arcade"[1] (Herbehereentzat irabazlea 2019an) edo Rosa Linnen "Snap"[2] (Armeniaren ordezkaria 2022an).
Lehiaketatik pasatu diren beste hainbat izen lokalki edo mundialki ezagunak, adibidez, Al Bano, Amaia, Baccara, Franco Battiato, Dima Bilan, Cascada, Sergio Dalma, Dana International, Dschinghis Khan, Eleni Foureira, Polina Gagarina, France Gall, Hadise, Carola Häggkvist, Françoise Hardy, Ofra Haza, Engelbert Humperdinck, Zeljko Joksimovic, Patricia Kaas, Katrina and the Waves, Las Ketchup, Sergey Lazarev, Lena, Svitlana Loboda, Ani Lorak, Loreen, Lordi, Lulu, Mahmood, Manizha, Mia Martini, Mocedades, Nana Mouskouri, Noa, Charlotte Perrelli, Plastic Bertrand, Raphael, Ricchi e Poveri, Cliff Richard, Kate Ryan, Samira Saïd, Marina Satti, Salvador Sobral, Paloma San Basilio, Secret Garden, Tajci, T.A.T.u., Toto Cutugno, Umberto Tozzi, Bonnie Tyler, Anna Vissi edo Conchita Wurst dira.
Kritikak
aldatu.jpg)
Lehiaketak kritika ugari jasotzen ditu, bai musikaren kalitate ikuspuntutik, eta bai herrialdeen arteko lotura politiko, kultural eta demografikoek sailkapenean omen duten eraginagatik 2000 eta 2010ko hamarkadetan bereziki.
Musikari dagokionez, abesti partaide gehienak pop erraz eta itsaskorrenetik ateratzen ez direla leporatzen zaio lehiaketari, izan ere herrialde oso ezberdinetako ikusleen oniritzia lortzea dute helburu. Askotan hala nola deigarritasuna lortzeko musikarekin zerikusirik ez duten antzezpenak edo trikimailu ikusgarriak erabiltzea ere egotzi zaie maiz partaideei.
Festibalean irizpide politiko eztabaidagarri batzuk egon direla ere adierazi izan da.[3] Hauetako asko puntuen distribuzioarekin dute zerikusia, salatu izan baita eskualde berdinetako herrialdeek (Eskandinabia, Balkanak, Ekialdeko Europa) puntu gehienak haien artean banatzen dituztela.
Besteetan, politikak eragin garrantzitsuagoak izan ditu lehiaketan, herrialde ezberdinen partaidetzak zailduz. 70. hamarkadan, Zipreko gatazkaren harira, Turkia eta Greziak ez zuten inoiz urte berean parte hartzen. Era berean, Israelen partaidetzak Mediterraneoko herrialde arabiarren partaidetza blokeatu izan du historikoki. Hau bereziki bizi zen 1980ean, non Israelen faltak Marokoren partaidetza bakarra ahalbidetu zuen, eta 2005ean, non Libanok parte hartzeko intentzioa zeukan, baina azkenean uko egin zioten EBUk Israeldar kanta emititzera derrigortu zielako.
Azken urteotan, bereziki famatuak izan dira Ukraina eta Errusiak protagonizatutako gatazkak, hala nola 2017an, lehiaketa Ukrainan ospatu zenean, eta bertako legediaren eraginez errusiar kantariaren sarrera debekatu zenean. Egoera antzekoa bizi izan zen 2022an, non Errusiak Ukrainian eragindako inbasioarengatik Errusia lehiaketatik kanporatu zen. Beste adibideak honakoak dira:
- Austriak 1969ko edizioari uko egin zion, Madrilen ospatutakoa, ez baitzuten "herrialde diktatorial bati mesede egiten zion emanaldi baten parte izan nahi".
- Georgia 2009ko ediziotik kanporatzea. Aurreko urtean Errusiak herrialdean burututako inbasioari erantzun moduan, Georgiak Stephane & 3G taldea hautatu zuen herrialdea Moskun ordezkatzeko, "We don't wanna put in" kantarekin. Hau Vladimir Putinen kontrako letra bezala antzeman zitekeen, eta EBUren aldatzeko eskaerei kasurik ez egin ondoren, Georgia lehiaketatik kanporatua izan zen.
- Armeniak 2012 zein 2021eko lehiaketak bertan behera utzi behar izan zituen Azerbaijanekin izandako gatazkengatik: lehena segurtasun arazoengatik, edizioa Bakun ospatzen baitzen; eta bigarrena zuzenean Azerbaijanen erasoek eragindako krisi sozioekonomikoarengatik.
- Ukraina 2015ean erretiratu izatea 2014ko Ukraina ekialdeko gatazka armatuarengatik, Krimearen anexio errusiarra eragin zuena.
- 2021ean Bielorrusiaren kanporaketa. Aurreko urtean, herrialdeak krisi politiko sakona pairatu zuen, Aliaksandr Lukaxenka presidenteak bere bosgarren elekzioak irabazi zituen, organismo askok emaitza hauek zalantzan jarriz. Honek Bielorrusian inoiz ikusitako manifestazio handienak eragin zituen, oposizioaren errepresio bortitzarekin. Honen harira, BTRC estatu telebista kanta pisuki politikoa bidaltzen saiatu zen lehiaketara, eta sarea EBUtik kanporatua izan zen gardentasun falta eta tresna politiko bezala erabiltzeagatik.
Azkenik, herrialdeen arteko erlazioak ez ezik, hauen partaidetza berak zalantzan jarri dira, hala nola Azerbaijan, Errusia, Ukraina, Turkia eta bereziki Israelen kasuetan. Herrialde hauek haien urteroko partaidetzetan eta bereziki lehiaketa ospatzen dutenean haien irudia errepresioetaz, genozidioetaz, gerretaz eta beste ekintza politikoetaz garbitzeko erabiltzen dutela salatu da.
Islada kulturala, historikoa, soziala eta geopolitikoa
aldatuLehiaketa, askotan, europar historiaren parte aktiboa izan da; izan ere, urte ezberdinetako kantak eta emanaldiak behatuz, kontinentearen momentuko egoeraren adierazle direla ikus daiteke. Alde batetik, eboluzio artistikoa hautematen da: 50 eta 60. hamarkadetan emanaldi orkestatu eta formala zen, chanson estiloko kanta klasikoagoak erakusten zituena. 60. hamarkadaren bukaeratik aurrera, baina, musika-arlo orokorreagoan estilo musikal ezberdinagoak garatzen ziren bitartean, leihaketan ere agertzen hasi ziren. Hala nola, 1968ko maiatzaren garaitik geroztik, kanta animatuagoak, edota rock, hippy eta disco estetikarekin, agertzen hasi ziren 70-80. hamarkadetan zehar.
Garai hauetan ere, herrialde ezberdinek haien folklorearen elementuak aurkezten hasten ziren, musika estiloetan, dantzetan, edota estetikan ere. Bereziki leialak ziren haien musika-estilo propioei Portugal, Espainia, Grezia, Turkia, Finlandia edo Jugoslavia. 80. hamarkadatik aurrera, pop-a, rock-a eta kanta klasikoak nagusitzen ziren, eta zenbait antzezpenetan Eurovisionekin hainbeste erlazionatzen den estilo exageratua antzematen hasten zen, hurrengo urteetan gorantz joango zena. Une zehatzetan, estilo musikal ezberdinagoak agertzen ziren leihaketan, hala nola grunge-a, punk-a, reggae-a edo hip hopa, gizarte orokorrean izaten ari ziren zabalketarekin batera.
90. hamarkadak herrialde berriak ekarri zituenez, aire freskoagoa antzeman zitzaion leihaketari, azken urteotan populartasun-beherakada bat jasan zuena. Folk eta world music-aren gorakada hauteman zen, hizkuntza berri eta gutxituen presentziarekin. Aipatzekoak dira aro honetako Frantzia, Grezia, Irlanda, Norvegia, Turkia, Zipre eta antzinako Jugoslaviar herrialdeen ekarpenak. Hamarkadaren bukaerarantz, musikan geroz eta elementu elektroniko gehiago ageri ziren, disco, dance eta house estiloen populartasunak ekarrita. Honen harira ere, 1999an orkesta leihaketatik desagertu zen.
2000ko hamarkada imaginario orokorrean kalitate txarreneko garaia bezala oroitzen da. Garai honetan, herrialde ugarik pop kanta lausoak, antzezpen exajeratuak, arropa ikusgarriak eta letra zentzugabeak eta errazak aurkezten zituzten. Hau dela kausa, gizartean Eurovisionek seriotasunik gabeko ikuskizun txarraren irudia hartu zuen, esperientziarik gabeko abeslariak soilik erakartzen zituena. Honek, herrialde berriekin hautematen zen boto geopolitikoekin eta LGBT publikoarekiko zuzenketarekin batera, estigma handia sortu zuen leihaketaren inguruan bai komunitate artistikoan bai gizarte orokorrean.
2010. hamarkadatik aurrera, aldiz, leihaketak gorakada edota "birsortze" bat izan zuen: hasiera batean, musikaren kalitate orokorra hobetu zen, eta kanta batzuek leihaketatik kanpo ere arrakasta lortu zuten. Hamarkadaren bigarren erdialdean, epaileak zein publikoak estilo ezberdinak zeramaten (folk-aren bigarren gorakada, rap-a, elektronika, indie estiloak, heavy metal-a, etab.) eta haien hizkuntza propioetan abesten zituzten herrialdeak saritzen hasi ziren. Hau guztia leihaketaren ikus-entzunezko eta emanaldiaren kalitate-hobekuntza baten eskutik eman zen: nahiz eta Eurovision historian zehar beti aurrerapen teknikoen bultzatzailea izan den, begirada berri batek leihaketa geroz eta interesgarriagoa egin du bai publikoarentzat bai abeslari partaide potentzialentzat.
Kontestu sozial eta geopolitikoak ere biziki baldintzatu du leihaketa. Hau ikus daiteke adibidez 90. hamarkadan, Berlingo harresia eta altzairuzko oihalaren erorketarekin, herrialde ugarik laguntasunari, esperantzari eta etorkizunari buruzko kantak bidali baitzituzten, hala nola Alemania 1988 eta 1990ean, Italia 1990ean, Bosnia-Herzegovina 1993 eta 1995ean edo Kroazia 1993ean. Besteetan, lehiaketaren bidez mezu zuzenak bidali izan zaizkie ikusleei. Adibidez, 1974ean, Portugaldar kantaren hasiera Krabelinen Iraultzarekin ekiteko seinalea izan zen, Salazar diktadorea boteretik ateratzea lortu zuena; edo 1993an, Bosnia-Herzegovinako kantaren zati handi bat ikusleei bizkarra emanda kantatu zen, Europak herrialde horretan zirauen gerraren aurrean egiten ari zena salatzeko.
Era berean, aretoan lehiaketa behatzen ari den publikoaren erreakzioek honen islada dira. Aipatzekoa da 90. hamarkadan, Europa ekialdeko herrialdeak lehen aldiz parte hartzen zutenean, txalo luze eta animo oihuak entzun zitezkeen kantak hasi baino lehen. Hauek herrialde horiek puntuak lortzean errepikatu ohi ziren. Bereziki esanguratsua izan zen 1994an Bosnia-Herzegovinako puntuak ematen ari ziren bitartean aretoak ekindako txaloka zaparrada, Sarajevoko setioa zirauelako momentu horretan. Beste kasu aipagarria 2014 eta 2015ean Errusiaren kantariei egindako txistuak dira, Ukrainako gatazkaren kontestuan.
Aldi bakarrean soilik ez da ospatu, 2020ean, COVID-19 pandemiak eragotzita. Azkenik, mundu osoan musika eta dantzari lotutako emanaldi ugari inspiratu ditu, hala nola Junior Eurovision Abesti Lehiaketa, Eurovision Dantza Lehiaketa eta formatu beraren esportazioari esker, Estatu Batuetan[4], Kanadan, Asian zein Latinoamerikan[5] lehiaketaren bertsioa adaptatzea.
Identitatea eta LGBT kolektiboarengan inpaktua
aldatuEurovisionek bere espazio kultural propioa segurtatu du urteen poderioz. Esate baterako, kitsch identitateraren inguruan erreferentzia ugari aurkitzen dira, eta pop kulturan inpaktu handia du, elementu kulturalak (bereziki musika eta dantza) eta modernotasun internazionala aldi berean erakusteko daukan gaitasuna ugaritan goraipatuz. Gaur egun, lehiaketak jarraitzaile ugari dauzka bereziki sare sozialetan, eta LGBT mugimenduaren barruan bereziki maitatua da. Izan ere, LGBT identitateen adierazpenerako bozgorailu garrantzitsua bihurtu da, bereziki 1998an, lehen irabazle transexuala izan zuenean (Israeleko Dana International) eta 2014ean, lehen drag queen irabazlearekin (Austriako Conchita Wurst). LGBT mugimenduarekiko izan duen jarrerak herrialde askotan polemikak piztu dituzte, hala nola Turkia zein Hungariaren partaidetza eta emititzeak bertan behera uztea[6].
Aurrerapauso teknologikoak
aldatuEgoera historikoa ez ezik, lehiaketak urte guzti hauetan zehar emandako aurrerapen teknologikoak islatzen ditu, bereziki ikus-entzunezko komunikazio, emanaldien produkzio eta telekomunikazioko arloetan. Hauetako garrantzitsuenak koloreetako irudiak (1968), satelite bidezko emanaldia (1985), telefono bidezko bozka publikoa (1998), internet bidezko streaming-a (2000) eta irudi definizio altua (2007) edo sare sozialen bidezko emanaldia (2016) izan dira, adibidez.
Formatua
aldatuPartaideak
aldatu1956an ospaturiko lehen edizioan herrialde bakoitzak bi kanta aurkeztu zitzakeen, baina bigarren ediziotik hasita herrialde partaideen zenbakia hasi zen heinean, herrialde bakoitzak kanta bat bakarrik aurkeztu dezake. 1990. hamarkadatik aurrera, aldaketa politikoen ondorioz, Europa ekialdeko herrialde gehienek parte hartzeko interesa adierazi zuten, gau bakar baterako partaide kopurua handiegia izanik. Hori zela eta, partaide kopurua bakoitzak aurreko urteetan lortutako emaitzen arabera murriztea erabaki zen, emaitza txarrak lortutako herrialdeak kanpoan utziz. Hala ere, 2004 urtean parte hartu nahi zuten herrialde kopurua hain handia zen non txapelketa bi gauetan banandu behar izan zen denei lekua emateko: finalaurrekoa eta finala. Europa mendebaldeko herrialdeak sistemak ekialdeko herrialdeak laguntzen dituela kexu ziren haien kopuru handiagoa zela eta, 2008an sistema berriz aldatzea erabaki zen, bi finalerdirekin. Finalerdi bakoitzetik hamar herrialde pasa daitezke final handira. Horrez gain, herrialde antolatzailea (normalean aurreko urteko irabazlea) eta Big 5 delako herrialdeak (Alemania, Espainia, Erresuma Batua, Frantzia eta Italia) finalerako zuzenki sailkatuak daude, azken bost hauek Europako Irrati-Telebista Batasunari ematen dioten ekarpen handiagoagatik.
2008, 2011 eta 2018 izan dira partaide gehien izan dituzten urteak, 43 partaiderekin. Gutxienez behin 52 herrialdek egin dute agerraldia. Hurrengo taulan lehen partaidetzaren arabera zerrendatzen dira:
| Urtea | Lehen partaidetza |
|---|---|
| 1956 |  Alemania[a 1],  Belgika,  Frantzia,  Herbehereak,  Italia,  Luxenburgo,  Suitza
|
| 1957 |  Austria,  Danimarka,  Erresuma Batua
|
| 1958 |  Suedia
|
| 1959 |  Monako
|
| 1960 |  Norvegia
|
| 1961 |  Espainia,  Finlandia,  Jugoslavia
|
| 1964 |  Portugal
|
| 1965 |  Irlanda
|
| 1971 |  Malta
|
| 1973 |  Israel
|
| 1974 |  Grezia
|
| 1975 |  Turkia
|
| 1980 |  Maroko
|
| 1981 |  Zipre
|
| 1986 |  Islandia
|
| 1993 |  Bosnia-Herzegovina,  Eslovenia,  Kroazia
|
| 1994 |  Errumania,  Errusia,  Eslovakia,  Estonia,  Hungaria,  Lituania,  Polonia
|
| 1998 |  Ipar Mazedonia
|
| 2000 |  Letonia
|
| 2003 |  Ukraina
|
| 2004 |  Albania,  Andorra,  Bielorrusia,  Serbia eta Montenegro
|
| 2005 |  Bulgaria,  Moldavia
|
| 2006 |  Armenia
|
| 2007 |  Georgia,  Montenegro,  Serbia,  Txekia
|
| 2008 |  Azerbaijan,  San Marino
|
| 2015 |  Australia
|
- ↑ 1990 arte batzuetan Mendebaldeko Alemania bezala aurkeztua, beti ere Alemaniako Errepublika Federala ordezkatuz. Alemaniako Errepublika Demokratikoa ez zen inoiz partaide izan.
Ordezkarien hautaketa
aldatuHerrialde bakoitzeko telebista publiko erakundeak bere kabuz erabakitzen du herrialdeko ordezkaria hautatzeko prozesua. Herrialde batzuetan, ez dago prozesu finkorik eta telebista erakundeak aldatu egiten du urte gutxiro: telebista erakundeak artista bat aukeratzeko barne-erabakia har dezake, abesti lehiaketa propio bat antolatu dezake, edota talent show formatuko lehiaketa bat erabili dezake. Herrialde batzuetan abesti lehiaketa nazionalak existitzen dira, batzuk Eurovision bezain errotuak, irabazlearen saria Eurovisionera joatea delarik: Melodifestivalen Suedian, Dansk Melodi Grand Prix Danimarkan, Melodi Grand Prix Norvegian, Uuden Musiikin Kilpailu Finlandian, Festival da Canção Portugalen, Söngvakeppnin Islandian, EMA Eslovenian, Dora Kroazian, Eesti Laul Estonian, A Dal Hungarian, Supernova Letonian, edo Festivali i Këngës Albanian, besteak beste. Italian, Eurovision sortzeko eredu izan zen Sanremoko kantu jaialdia ordezkari italiarra aukeratzeko modu bezala erabili izan ohi da, 2015etik aurrera Sanremoko garaileak Eurovisionera joateko aukera irabazten duelarik.
Irabazlearen hautaketa
aldatuUrteetan zehar sistema ezberdinak erabili dira garailea hautatzeko. 1975. urtetik aurrera irabazlea herrialde guztien artean erabakitzen da: bakoitzak lehiakideen artean 12 puntu ematen dizkio gustukoenari, 10 puntu bigarren gustukoenari, 8 puntu hirugarrenari, 7, 6, eta horrela puntu bat eman arte hamargarren gustukoenari. Herrialdeek ezin dizkiote punturik eman bere buruari.
2016. ediziotik aurrera , herrialde bakoitzak bi aldiz ematen ditu 12, 10, 8-1 puntu. Herrialdez herrialdeko epaimahai bakoitzak, alde batetik, eta ikusleen telebozketak, bestetik, guztiz bereizita, 12, 10, 8-1 puntu ematen ditu. Horrela, herrialde bakoitzak bi aldiz ematen ditu 12, 10, 8-1 puntu.
1997 arte puntu hauek herrialde bakoitzeko epaimahai batek ematen zituen soilik, baina urte hartan zenbait herrialdetan ikusleen bozketak ordezkatu zuen epaimahaia puntuen banaketa, telefono bidezko bozketa erabiliz. 1998tik 2008ra herrialde gehienen puntuak telefono eta sms bidezko boto bidez erabakitzen ziren, eta 2009tik hasita, telefono bidezko botoari musika munduan lanean ari den epaimahai baten botoa gehitu zitzaion. Bi hauek kontuan hartuta, sailkapen bateratu bat sortu eta hori aurkezten zen. Honela egiteko arrazoia aurretik aipatutako teleboto-lagun horren eragina sailkapen "objektiboago" batekin konpentsatzea izan zen.
Hala ere, epaimahaiarekin zein telebotoarekin emaitza ona baino ez nahikoa lortzen zuten kantek puntu asko galtzen zituztela ikusi zen, eta emaitzak kanten popularitatearen adierazle ez osoa zirela erabaki zen. Horregatik, 2016tik hasita, herrialde bakoitzeko ikusleen bozketa eta epaimahairena %50ean jasotzen dituen sailkapen bakar bat kalkulatu beharrean, epaimahai eta ikusle bozketa bakoitzaren puntuak bereizita gehitzen dira.
Azkenik, herrialde ugarik puntu berdinak lortzeko kasuan, hau hausteko arauak badaude. Hauek 1969an ezarri ziren, urte horretako lehiaketan 4 herrialdek (Espainia, Erresuma Batua, Frantzia eta Herbehereak) puntu berdinak lortu baitzituzten. Ordura arte araurik ez zegoenez, laurak irabazle izendatu ziren. Hala ere, orduz geroztik, bi eredu egon dira berdinketak hausteko:
- 1970 eta 2015 artean, 12 puntu gehien lortutako herrialdea gailentzen zen. Hauen kopuru berdina jaso izatekotan, 10 puntuen kopurua begiratzen zen, eta horrela puntuetan behera joanez herrialde bat besteekiko gailendu arte.
- 2016tik, herrialde gehienengandik puntuak jaso dituena kontsideratzen da garaile, haren kanta populazio anitzagoari gustatu zaiolakoan.
Arau hauei esker, beste irabazpen bat erabaki izan da, 1991koa hain zuzen. Lehiaketan, Suediak zein Frantziak 146 puntu lortu zituzten. Hortaz, jasotako 12 puntuak begiratu ziren, baina bakoitzak 4 aldiz jaso zituenez, 10 puntuak izan ziren irabazlea erabaki zutenak: Suediak halako 5 jaso zituen, eta Frantziak, aldiz, 2.
Arau orokorrak
aldatu- Ordezkapen bakoitzeko gehienez 6 pertsona egon daitezke oholtzan.
- Partaide guztiek gutxienez 16 urte beteta izan behar dituzte lehiaketari dagokion urteko abenduak 31an.
- Herrialde bakoitzeko ordezkariek ez daukate zertan lekukoak izan behar, edozein nazionalitate eduki dezaketelarik.
- Abestiek gehienez 3 minutu iraun dezakete.
- Abesti guztiek instrumentu eta letra zatiren bat eduki behar dute; ez dira a cappella abestutako edo guztiz instrumentalak diren piezak onartzen.
- Abestietako ahots nagusiak zuzenean kantatu behar dira.
- Aurkeztutako kantak ezin dira argitaratu lehiaketaz aurreko irailak 1 baino lehen.
- Abestiek ezin dituzte mezu politiko edo iraingarriak jaso olerkietan.
- Herrialde irabazleak hurrengo urteko lehiaketa antolatzeko gonbidapena jasotzen du.
Hizkuntzak
aldatuHasiera batean ez zegoen herrialde bakoitzak zein hizkuntzatan abestu behar zuen esaten zuen araurik, baina Suediak 1965ean ingelesez kantatu ondoren, herrialde bakoitza bere hizkuntza ofizial batean abestera behartu zen. 1973-1976 urte bitartean arau hau ez zen indarrean egon, eta 1999tik aurrera ere ez. Horrela, azken urteotan ordezkapen gehienek ingelesez abesten dute, beste batzuek hizkuntza ezberdinak nahasten dituzten bitartean.
Eurovisionen historia osoan, 63 hizkuntzetan kantatu izan da. Hauen artean, asmatutako hizkuntzak eta keinu-hizkuntzak ere aurki daitezke. Haietako bakoitza hizkuntza bereizi bat bezala ere kontsidera liteke. Hauetaz gain, 13 dialekto ere ageri izan dira leihaketan, hizkuntza nagusitik gehiago zein gutxiago desberdintzen direnak. Leihaketara iritsi ez diren baina hautapen nazionaletan ageri izan diren hizkuntza zein dialekto ugari ere aurki daitezke.
Euskarari dagokionez, guztiz euskarazko kanta bat eramateko saiakera behin eman da, zehazki 1999an Frantziaren eskutik. Kukumiku taldeak "Irradaka" kanta aurkeztu zuen, 12 aukeretatik 10. postuan geratu zena. Honetaz gain, Espainiako Benidorm Fest hautapen-formatuan bitan ageri dira euskarazko hitz batzuk zeuzkaten kantak, hain zehazki Tanxugueirasen "Terra" (3. postua) 2022an eta Twin Melodyren "Sayonara" (finalerdian kanporatua) 2023an.
Egoitzak
aldatuLehiaketaren lehen bi edizioak Suitzak eta Alemaniak antolatu ondoren, handik aurrera urte bakoitzeko herrialde irabazleak hurrengo urteko lehiaketa antolatzeko gonbidapena jasoko zuela erabaki zen. Ordundik, herrialde irabazleak sei alditan egin behar izan dio uko hurrengo urteko edizioaren antolaketari:
- 1960: BBCk antolatu zuen Londresen, Herbehereek gastuagatik uko egin ostean. Erresuma Batua hautatu zen egoitza bezala 1959an bigarren postuan gelditzeagatik.
- 1963: BBCk antolatu zuen Londresen, Frantziak gastuagatik uko egin ostean. Bigarren eta hirugarren postuan geratu ziren Monako eta Luxenburgok ere uko egin zioten antolaketari gastuagatik.
- 1972: BBCk antolatu zuen Edinburghen, Monakok ez baitzuen areto aproposik. Monakoko telebistak BBCri pasa zion gonbidapena, aurretik zeukan esperientziagatik.
- 1974: BBCk antolatu zuen Brightonen, Luxenburgok bigarren urtez jarraian irabazi eta gastuagatik uko egin ostean.
- 1980: NOSek antolatu zuen Hagan, Israelek bigarren urtez jarraian irabazi eta gastuagatik uko egin ostean. Horrez gain, aldez aurrez aukeratutako data (apirilaren 19) Memoria Eguna zen Israelen urte horretan. Herbehereek hartu baino lehen beste hainbat telebista-erakundek egin zioten uko antolaketa lanari.
- 2023: EBUk erabaki zuen Ukrainako UA:PBC telebistak ezingo duela lehiaketa antolatu 2022ko Errusiaren Ukrainako inbasioak sortutako segurtasun kezkak direla eta. Bigarren postuan gelditu zen BBCek hartu zuen antolaketa, eta Liverpool hautatu zuen egoitza bezala.
2015an EBUk Australia parte hartzera gonbidatu zuenean, Australiak irabazten badu, Australiar SBS irrati-telebistak hurrengo urteko edizioa Europako hiri batean ekoitziko zuela iragarri zen, bere aukerako EBUko kide aktibo batekin batera.
Garaileak urtez-urte
aldatu- ↑ 4 herrialdek puntu kopuru berdina lortu zuten, eta garaian berdinketa deuseztatzeko araurik ez zegoenez, laurak garaile izendatu zituzten.
Garaipenak herrialdeka
aldatu| Garaipenak | Herrialdea | Urteak |
|---|---|---|
| 7 | Irlanda
|
1970, 1980, 1987, 1992, 1993, 1994, 1996 |
| Suedia
|
1974, 1984, 1991, 1999, 2012, 2015, 2023 | |
| 5 | Frantzia
|
1958, 1960, 1962, 1969[c 1], 1977 |
| Luxenburgo
|
1961, 1965, 1972, 1973, 1983 | |
| Erresuma Batua
|
1967, 1969[c 2], 1976, 1981, 1997 | |
| Herbehereak
|
1957, 1959, 1969[c 3], 1975, 2019 | |
| 4 | Israel
|
1978, 1979, 1998, 2018 |
| 3 | Norvegia
|
1985, 1995, 2009 |
| Danimarka
|
1963, 2000, 2013 | |
| Italia
|
1964, 1990, 2021 | |
| Ukraina
|
2004, 2016, 2022 | |
| Suitza
|
1956, 1988, 2024 | |
| 2 | Espainia
|
1968, 1969[c 4] |
| Alemania
|
1982[c 5], 2010 | |
| Austria
|
1966, 2014 | |
| 1 | Monako
|
1971 |
| Belgika
|
1986 | |
| Jugoslavia
|
1989 | |
| Estonia
|
2001 | |
| Letonia
|
2002 | |
| Turkia
|
2003 | |
| Grezia
|
2005 | |
| Finlandia
|
2006 | |
| Serbia
|
2007 | |
| Errusia
|
2008 | |
| Azerbaijan
|
2011 | |
| Portugal
|
2017 |
Behin baino gehiagotan irabazi duten artistak eta abestigileak
aldatuHurrengo pertsonek behin baino gehiagotan irabazi dute lehiaketa artista eta/edo abestigile bezala:
| Garaipenak | Pertsona | Garaipenak artista bezala | Garaipenak abestigile bezala |
|---|---|---|---|
| 3 | Johnny Logan | 1980, 1987 | 1987, 1992 |
| 2 | Willy van Hemert | — | 1957, 1959 |
| Yves Dessca | — | 1971, 1972 | |
| Rolf Løvland | 1995 (Secret Garden taldeko kide bezala) | 1985, 1995 | |
| Brendan Graham | — | 1994, 1996 | |
| Loreen | 2012, 2023 | 2023 | |
| Peter Boström | — | 2012, 2023 | |
| Thomas G:son | — |
Erreferentziak
aldatu- ↑ (Ingelesez) Lipshutz, Jason; Lipshutz, Jason. (2021-06-10). «Duncan Laurence Has ‘No Idea’ How His Breakthrough Single ‘Arcade’ Keeps Going Viral» Billboard (Noiz kontsultatua: 2022-09-01).
- ↑ (Ingelesez) «Rosa Linn's Snap: Armenia's viral TikTok Eurovision entry charts» BBC News 2022-07-29 (Noiz kontsultatua: 2022-09-01).
- ↑ «Eurovision, gerra edo bakea nahieran» Argia (Noiz kontsultatua: 2022-05-16).
- ↑ (Ingelesez) American Song Contest. 2022-08-26 (Noiz kontsultatua: 2022-09-01).
- ↑ (Ingelesez) Union (EBU), European Broadcasting. (2022-07-12). «Eurovision Song Contest to launch in Latin America» www.ebu.ch (Noiz kontsultatua: 2022-09-01).
- ↑ (Ingelesez) «Hungary pulls out of Eurovision amid rise in anti-LGBTQ+ rhetoric» the Guardian 2019-11-27 (Noiz kontsultatua: 2022-09-01).
Kanpo estekak
aldatu- (Ingelesez) Webgune ofiziala
- (Ingelesez) Esctoday, albiste eta zaleen webgunea
Datuak: Q276
Multimedia: Eurovision Song Contest / Q276
| Eurovision Abesti Lehiaketaren edizioak |
|
1956 •
1957 •
1958 •
1959 •
1960 •
1961 •
1962 •
1963 •
1964 •
1965 •
1966 •
1967 •
1968 •
1969 •
1970 •
1971 •
1972 •
1973 •
1974 •
1975 •
1976 •
1977 •
1978 •
1979 •
1980 •
1981 •
1982 •
1983 •
1984 •
1985 •
1986 •
1987 •
1988 •
1989 •
1990 •
1991 •
1992 •
1993 •
1994 •
1995 •
1996 •
1997 •
1998 •
1999 •
2000 •
2001 •
2002 •
2003 •
2004 •
2005 •
2006 •
2007 •
2008 •
2009 •
2010 •
2011 •
2012 •
2013 •
2014 •
2015 •
2016 •
2017 •
2018 •
2019 •
|
| Besteak |