Wikipedia

Vladimir Putin

Vladimir Vladimirovitx Putin[1] —alfabeto zirilikoan: Владимир Владимирович Путинahoskeraⓘ— (Leningrado, Sobietar Batasuna —orain, San Petersburgo, Errusia—, 1952ko urriaren 7a) abokatu, politikari eta inteligentzia-zerbitzuko agente ohia da, de facto Errusia Batua alderdi politikoaren buruzagia. Egun, Errusiako Federazioko lehendakaria da 2012az geroztik eta aurrez, 2000tik 2008ra bitartean. Gobernu-presidente ere izan zen 1999tik 2000ra arte eta, berriz ere, 2008tik 2012ra.

Vladimir Putin

(2023)
Ahotsa
17. Chairman of the Council of CIS Heads of State (en) Itzuli

2017ko urtarrilaren 1a - 2017ko abenduaren 31
← Almazbek Atanbaiev - Emomalii Rakhmon →
lehendakari

2012ko uztailaren 16a -

4. Errusiako presidente

2012ko maiatzaren 7a -
← Dmitri Medvedev

Supreme Commander-in-Chief of the Armed Forces of the Russian Federation (en) Itzuli

2012ko maiatzaren 7a -
← Dmitri Medvedev

38. Errusiako lehen ministro

2008ko maiatzaren 8a - 2012ko maiatzaren 7a
← Viktor Zubkov (en) Itzuli - Dmitri Medvedev →
4. Chairman of the Council of CIS Heads of State (en) Itzuli

2004ko irailaren 16a - 2006ko maiatzaren 20a
← Leonid Kutxma - Nursultan Nazarbayev →

2. Errusiako presidente

2000ko maiatzaren 7a - 2008ko maiatzaren 7a
← Boris Jeltsin - Dmitri Medvedev →
2. Chairman of the Council of CIS Heads of State (en) Itzuli

2000ko urtarrilaren 25a - 2003ko urtarrilaren 29a
← Boris Jeltsin - Leonid Kutxma →
Acting President of Russia (en) Itzuli

1999ko abenduaren 31 - 2000ko maiatzaren 7a

Supreme Commander-in-Chief of the Armed Forces of the Russian Federation (en) Itzuli

1999ko abenduaren 31 - 2008ko maiatzaren 7a
← Boris Jeltsin - Dmitri Medvedev →

34. Errusiako lehen ministro

1999ko abuztuaren 16a - 2000ko maiatzaren 7a
← Sergei Stepashin (en) Itzuli - Michail Kasjanov (en) Itzuli →
Deputy Chairman of the Government of the Russian Federation (en) Itzuli

1999ko abuztuaren 9a - 1999ko abuztuaren 16a
Secretary of the Security Council of Russia (en) Itzuli

1999ko martxoaren 29a - 1999ko abuztuaren 9a
← Nikolai Bordyuzha (en) Itzuli - Sergei Ivanov (en) Itzuli →
Segurtasunaren Zerbitzu Federalaren zuzendari

1998ko uztailaren 25a - 1999ko martxoaren 29a
← Nikolai Kovalyov (en) Itzuli - Nikolai Patruxev →
Alderdiko burua

1995 - 1997
Alderdiko burua


lehendakari


Q38715852 Itzuli


Q38715670 Itzuli


recruiter (en) Itzuli

Bizitza
JaiotzaV.F. Snegiryov Maternity Hospital No.6 (en) Itzuli eta San Petersburgo, 1952ko urriaren 7a (72 urte)
Herrialdea Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna  1991)
 Errusia  (1991 -
BizilekuaBaskov Lane 12, Mansion of Louise von Taube (en) Itzuli
Akademika Zelinskogo Street (en) Itzuli
Dresden
San Petersburgo
San Petersburgo
Mosku
Talde etnikoaerrusiarra
Lehen hizkuntzaerrusiera
Familia
AitaVladimir Spiridonovitx Putin
AmaMaria Ivanovna Putina
Ezkontidea(k)Liudmila Putina  (1983ko uztailaren 28a -  2014ko apirilaren 2a)
Bikotekidea(k)
Seme-alabak
Familia
Leinuafamily of Vladimir Putin (en) Itzuli
Hezkuntza
HeziketaFSBaren Akademia
Saint Petersburg Mining University (en) Itzuli 1997ko ekainaren 27a) Candidate of Economic Sciences (en) Itzuli : ekonomia
San Petersburgoko Estatu-Unibertsitatea
St. Petersburg Institute of the FSB of Russia (en) Itzuli
Academy of Foreign Intelligence (en) Itzuli
School 193 (en) Itzuli
(1960 - 1968)
School 281 (en) Itzuli
(1968 - 1970)
Faculty of Law, Saint Petersburg State University (en) Itzuli
(1970 - 1975) Candidate of Economic Sciences (en) Itzuli : nazioarteko zuzenbide
Hezkuntza-mailaCandidate of Economic Sciences (en) Itzuli
Hizkuntzakerrusiera
alemana
ingelesa
Irakaslea(k)Yury Tolstoy (en) Itzuli
Anatoly Rakhlin (en) Itzuli
Jarduerak
Jarduerakpolitikaria, judoka, stunt performer (en) Itzuli, intelligence agent (en) Itzuli eta Errepublikaren presidentea
Lateralitateaeskuina
Pisua77 kilogramo
Altuera170 zentimetro
Lantokia(k)Mosku
San Petersburgo eta Dresden
Enplegatzailea(k)KGB  (1975 -  1990)
First Chief Directorate (en) Itzuli  (1985 -  1990)
Administrative Directorate of the President of the Russian Federation (en) Itzuli  (1996ko abuztua -  1997ko martxoaren 1a)
Presidential Administration of Russia (en) Itzuli  (1997ko martxoaren 25a -  1998ko uztaila)
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
InfluentziakAnatoli Sobtxak, Ivan Ilyin (en) Itzuli, Helmut Kohl, Aleksandr Dugin, Nikolas Makiavelo eta Boris Jeltsin
KidetzaAll-Russia People's Front (en) Itzuli
Ozero (en) Itzuli
Russian Academy of Arts (en) Itzuli
MugimenduaRussian nationalism (en) Itzuli
Russian irredentism (en) Itzuli
Traditional values in Russia (en) Itzuli
Izengoitia(k)Платов, Platov eta ߔߑߟߊߕߐߝ߭
Zerbitzu militarra
Adar militarraKGB
Segurtasunaren Zerbitzu Federala
Graduareservist (en) Itzuli
1st class Active State Councillor of the Russian Federation (en) Itzuli
podpolkovnik (en) Itzuli
Parte hartutako gatazkakBigarren Txetxeniako Gerra
2008ko Hego Osetiako Gerra
Siriako gerra zibileko Errusiaren operazio militarrak
CSTO Operation in Kazakhstan (en) Itzuli
Errusia-Ukraina gerra
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioakristautasun ortodoxoa
Alderdi politikoabaliorik ez
Sobietar Batasuneko Alderdi Komunista
Our Home – Russia (en) Itzuli
baliorik ez
Errusia Batua
putin.kremlin.ru
IMDB: nm1269884 Rottentomatoes: celebrity/vladimir-putin Metacritic: person/vladimir-putin
Facebook: Putin.President VK: moskvaputinu Musicbrainz: 833f5372-a2a5-4932-8a5c-399184f29541 Edit the value on Wikidata

Hamasei urtez aritu zen lanean KGBko (Sobietar Batasuneko inteligentzia-zerbitzua) kanpo-inteligentziako ofizial gisa. Teniente koronelaren mailara igo zen, 1991n uko egin eta San Petersburgon karrera politikoa hasi aurretik. 1996an, Moskura joan zen bizitzera Boris Jeltsin presidentearen administrazioarekin bat egiteko. Segurtasun Zerbitzu Federaleko (SFS) zuzendari eta Segurtasun Kontseiluko idazkari lanetan aritu zen denbora labur batez, 1999ko abuztuan lehen ministro izendatu baino lehen. Jeltsinek uko egin ondoren, bitarteko lehendakari izendatu zuten, eta lau hilabete baino lehenago, lehendakari oso hautatu zuten. 2004an, berriro hautatu zuten. Konstituzioak lehendakaritza bi agintaldi jarraitutara mugatzen zuenez, berriro izan zen lehen ministro, 2008tik 2012ra, Dmitri Medvedev-en lehendakaritzapean, eta, konstituzioaren mugak izan arren, 2012an lehendakaritzara itzuli zen botoen % 63,6 lortuta. Oposizioak hauteskunde iruzurra salatu zuen.[2][3], eta, 2018an, berriro hautatu zuten. 2021eko apirilean, erreferendum baten ondoren, zuzenketa konstituzionalak iragarri zituen, beste bi aldiz aurkezteko aukera emango ziona barne, eta horrek 2036ra arte luzatu lezake lehendakaritza[4][5].

Lehendakari gisa egindako lehen agintaldian, Errusiako ekonomia % 7 hazi zen[6], batez beste, urtean, petrolioaren eta gasaren prezioa bost aldiz garestitzearen ondorioz. Txetxeniako bigarren gerran, Errusia zuzendu zuen, eta Txetxenian kontrol federala berrezarri zuen. Medvedeven lehen ministro gisa, erreforma militarra eta polizia-erreforma gainbegiratu zituen, baita Errusiak Georgiaren aurkako gerran izandako garaipena ere. Hirugarren agintaldian lehendakari gisa, Errusiak Krimea beretu, eta Ukraina ekialdeko gerra bultzatu zuen zenbait eraso militarrez. Horrek zigorrak ekarri zizkion nazioartetik, eta, Errusian, finantza-krisi batean erori zen[7]. Laugarren agintaldian lehendakari gisa, gobernuak COVID-19 pandemiari erantzun, eta kontzentrazio militar bateko buru izan zen Ukrainako mugan; 2022ko otsailean, «Ukrainako operazio militar berezia» izenekoa agindu zuen, eta horrek nazioarteko komunitatearen gaitzespena eta isolamendua ekarri zizkion, baita zigorrak gehitzea ere. Ondorioz, 2022aren amaieran, herrialdearen ekonomia BPGaren % 2,5 eta 3 artean uzkurtu zen, eta inflazioa % 12ra igo zen, herrialde zigortzaileen iragarpenek baino askoz datu makroekonomiko hobeak[8]. 2023ko martxoaren 17an, Nazioarteko Zigor Auzitegiak atxilotze-agindua eman zuen, Ukrainako gatazkan gerra krimenak leporatuta[9].

Hainbat analista eta figura politikok aipatu izan dute Errusiak, bere lidergopean, atzerakada demokratikoa izan duela eta totalitarismorantz jo duela[10][11][12][13]; era berean ziurtatzen dute bere gobernua zikinduta dagoela ustelkeria endemikoz, oposiziogile politikoen espetxeratze eta errepresioz, errusiar hedabide independenteen larderiaz eta errepresioz eta hauteskunde libre eta zuzen ezaz[14][15][16]. Bere administrazioan, herrialdeak puntuazio baxua lortu du Nazioarteko Gardentasunaren Ustelkeriaren Hautemate Indizean, The Economisten Inteligentzia Unitatearen Demokrazia Indizean eta Freedom Houseren Munduko Askatasun Indizean.[erreferentzia behar]

Lehen urteak

aldatu
 
Vladímir Putin, bost urte zituela, María Ivánovna amarekin, 1958ko uztailean.

Putin 1952ko urriaren 7an jaio zen, Leningraden, Errusiako RSFSFSn, Sobietar Batasunean (orain San Petersburgo, Errusia)[17], Vladimir Spiridonovitx Putinen (1911–1999) eta Maria Ivanovna Putinaren (ezkongabea Xelomova, 1911-1998) hiru semeen gazteena. Haren aitona, Spiridon Putin, Vladimir Lenin eta Iosif Stalinen[18][19] sukaldari pertsonala izan zen.​​ Putinen jaiotzaren aurretik, bi anaia hil ziren, Viktor eta Albert, 1930eko hamarkadaren erdialdean jaioak. Albert haurtzaroan hil zen, eta Víktor difteriaz, Alemaniako nazien indarren Leningradeko setioan, Bigarren Mundu Gerran[20].

Putinen ama fabrika bateko langilea zen, eta aita, berriz, errekruta zen Sobietar Itsas Armadan, 1930eko hamarkadaren hasieran itsaspekoen flotan zerbitzatzen. Bigarren Mundu Gerraren hasieran, aitak NKVDren batailoi suntsitzailean jardun zuen[21][22][23]. Ondoren, armadara bidali zuten, eta larri zauritua gertatu zen 1942an[24].​ Putinen amona alemaniar okupatzaileek hil zuten 1941ean, Tver oblastan, eta amaren aldeko osaba-izebak ekialdeko frontean desagertu ziren Bigarren Mundu Gerran[25].

Putin 193 zenbakidun eskolan hasi zen ikasten, 1960ko irailaren 1ean, Baskov kalexkan, bere etxetik gertu. 45 ikasle inguruko gelan, ikasle bakanetakoa zen Aitzindari Gazteak antolakundeko kide ez zena. Hamabi urterekin sambo eta judo egiten hasi zen[26].​ Aisialdian, Karl Marx, Friedrich Engels eta Leninen lanak irakurtzen gozatzen zuen[27].​ Putinek alemana ikasi zuen San Petersburgoko bigarren hezkuntzako 281 zenbakidun eskolan, eta alemanez hitz egiten du bigarren hizkuntza gisa[28].

Putinek, 1970ean, Zuzenbidea ikasi zuen Leningradoko Estatuko Unibertsitatean, Andréi Zhdánov izena zeramana (gaur egun, San Petersburgoko Estatu Unibertsitatea), eta 1975ean graduatu zen[29]. Haren tesia «Nazioarteko zuzenbidean gehien mesedetutako nazioaren merkataritzaren printzipioa»[30] gaiari buruzkoa izan zen. Han zela, Sobietar Batasuneko Alderdi Komunistarekin (PCUS) bat egiteko eskatu zioten, eta kide izan zen, alderdia 1991ko abuztuan legez kanpo utzi zuten arte[31]. Putinek Anatoli Sobtxak ezagutu zuen, zuzenbide komertziala irakasten zuen irakasle laguntzailea eta, geroago, Errusiako Konstituzioaren eta Frantziako ustelkeria-eskemen egilekide izan zen.[erreferentzia behar]. Elkarren eragina izango zuten, Putinek Sobtxaken San Petersburgoko ibilbidean, eta Sobchakek, berriz, Putinen Moskuko ibilbidean[32].

KGBn ibilbidea

aldatu

1975ean, Putin KGBn sartu zen, eta KGBren 401 zenbakidun eskolan prestatu zen, Ojtan (Leningraden)[33]. Prestakuntzaren ondoren, Bigarren Zuzendaritza Nagusian lan egin zuen (kontrainteligentzia), Lehen Zuzendaritza Gorenera bidalia izan baino lehen: hor, Leningradeko atzerritar eta funtzionario kontsularrak gainbegiratu zituen[34][35]. 1984ko irailean, Moskura bidali zuten Yuri Andrópov Bandera Gorria Institutuan ikasten segitzeko[36][37].​​​ 1985etik 1990era, Dresdenen (Ekialdeko Alemania) ibili zen[38], ezkutuko nortasuna erabiliz itzultzaile gisa[39].

 
Putin KGBn, 1980an.
 
Putinen Ausweis (identifikazio txartela) Stasin. 1985ean, KGBko agente izendatu zuten Ekialdeko Alemaniako inteligentzia-agentziarako lotura gisa. Itzultzaile lanetan aritu zen Dresdenen, egiaz KGBko agentea zenean.

«Putin eta bere lankideak, batez ere, prentsako ebakinak biltzera mugatu ziren, KGBk sortutako alferrikako informazio-mendiei laguntzeko» idatzi zuen Masha Gessen errusiar-estatubatuarrak 2012an idatzitako Putinen biografian[39]. Markus Wolfek, Stasiko espioitza-buru ohiak, eta Vladimir Usoltsevek KGBko Putinen lankide ohiak ere Putinen lana gutxietsi zuten. Catherine Belton kazetariak 2020an idatzi zuenez, gutxieste hori estalki bat zen Armada Gorriaren Frakzioko terroristei KGBk emandako koordinazioan eta laguntzan Putinek parte har zezan, taldearen kideak sarritan ezkutatzen baitziren Ekialdeko Alemanian Stasiren laguntzarekin. Dresden aukeratu zen hiri marjinal gisa, mendebaldeko inteligentzia-zerbitzuen presentzia txikia baitzuen[40].

Iturri anonimo baten arabera (RAFeko kide ohia), Dresdeneko bilera horietako batean, militanteek arma-zerrenda bat aurkeztu zioten Putini, gero, RAFi eman zitzaienak Mendebaldeko Alemanian. Klaus Zucholdek esan zuen Putinek errekrutatu zuela, baita neonazi bat ere, Rainer Sonntag, eta pozoiei buruzko azterlan baten egilea ere errekrutatzen saiatu zen[41]. Txostenen arabera, Putin aleman batzuekin ere bildu zen haririk gabeko komunikazio-gaietarako errekrutatzeko, itzultzaile batekin batera. Hari gabeko komunikazio-teknologietan murgilduta egon zen Asiako hego-ekialdean, berak errekrutatutako ingeniari alemaniarren bidaiak zirela eta[42].

Putinen biografia ofizialaren arabera, Berlingo Harresia erortzen hasi zenean, 1989ko azaroaren 9an, Sobietar Kultur Etxeko (Laguntasunaren Etxea) eta KGBren (Dresden) artxiboak gorde zituen manifestariek (KGBren eta Stasiren agenteak barne) artxibo horiek eskuratu eta suntsitu ez zitzaten. Gero, ustez, KGBren artxiboak bakarrik erre zituen ordu gutxi batzuetan, baina Sobietar Kultur Etxeko artxiboak gorde zituen Alemaniako agintarientzat. Ez da ezer esaten hautatze irizpideei buruz erreketa bitartean; adibidez, Stasiren artxiboei buruz edo Alemaniako Errepublika Demokratikoko edo SESBeko beste agentzia batzuetako artxiboei buruz. Alemanian dokumentu asko utzi zirela labeak eztanda egin zuelako, baina KGBren etxeko dokumentu asko Moskura bidali ziren[43].

Ekialdeko Alemaniako gobernu komunistaren kolapsoaren ondoren, Putinek KGBren zerbitzu aktiboari uko egin behar zion, Dresdeneko manifestazioetan eta lehenago haren leialtasunari buruz sortutako susmoak zirela eta, nahiz eta KGBk eta Alemaniako Indar Sobietarren taldeak oraindik ere Alemaniaren ekialdean lan egiten zuten. Urtearen hasieran, Leningradera itzuli zen 1990an «erreserba aktiboetako» kide gisa, eta hiru hilabetez aritu zen lanean Leningradoko Estatuko Unibertsitateko Nazioarteko Aferen atalarekin, Yuri Molchánov errektoreordeari informatuz; bien bitartean, bere doktorego-tesian aritu zen[44]. Han, KGBren errekruta berriak bilatu zituen, ikasleak behatu zituen, eta, lehengo irakaslearekin, Anatoli Sobchakekin, adiskidetasuna berritu zuen, laster Leningradeko alkate izango zena[45].​ Putinek dio teniente koronelaren mailarekin utzi zuela 1991ko abuztuaren 20an[45], 1991ko Sobietar Batasuneko Mikhail Gorbatxov presidentearen aurkako estatu-kolpearen saiakeraren bigarren egunean[46].​ Putinek esan zuen: «Kolpea hasi bezain laster, erabaki nuen zein aldetan nengoen». Hala ere, aukeraketa zaila izan zela ere esan zuen, zeren bere bizitzaren zatirik handiena «organoekin» igaro baitzuen[47] (errusiarrek beren herrialdeko segurtasun-indarrei erreferentzia egiteko erabiltzen zuten hitza.

1999an, Putinek honela deskribatu zuen komunismoa: «Irteerarik gabeko kalexka, zibilizazioaren korronte nagusitik urrun»[48].

Erreferentziak

aldatu
  1. ↑ 156. Alfabeto zirilikoz idatzitako izenak euskarara aldatzeko transkripzio-sistema. Gasteiz: Euskaltzaindia (argitaratze data: 2009-02-27) (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
  2. ↑ «Putin presidente hautatu dute Errusian iruzur salaketa artean», Argia, 2012-03-05.
  3. ↑ (Gaztelaniaz) B, J. M. A. L. / D. A.. (2017-12-07). «La trayectoria de Putin» El País ISSN 1134-6582. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
  4. ↑ (Ingelesez) Odynova, Alexandra. (2021-04-05). «Putin signs law allowing him to serve 2 more terms as Russia's president - CBS News» www.cbsnews.com (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
  5. ↑ (Ingelesez) «Putin — already Russia's longest leader since Stalin — signs law that may let him stay in power until 2036» USA TODAY (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
  6. ↑ (Ingelesez) Kramer, Andrew E.. (2020-02-18). «Pessimistic Outlook in Russia Slows Investment, and the Economy» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
  7. ↑ (Ingelesez) Rapoza, Kenneth. «It's Official: Sanctioned Russia Now Recession Free» Forbes (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
  8. ↑ elEconomista.es. «De la peor crisis del siglo a una tibia recesión: Rusia resiste y destroza todas las previsiones sobre su economía - elEconomista.es». www.eleconomista.es. Consultado el 12 de enero de 2023.
  9. ↑ (Gaztelaniaz) «La Corte Penal Internacional emite una orden de arresto contra Putin» Diario ABC 2023-03-17 (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
  10. ↑ (Ingelesez) Lopez, German. (2022-02-27). «Putin vs. Democracy» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
  11. ↑ (Ingelesez) «Russia’s Road to Autocracy» Journal of Democracy (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
  12. ↑ «Vladimir Putin has shifted from autocracy to dictatorship» The Economist ISSN 0013-0613. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
  13. ↑ (Gaztelaniaz) swissinfo.ch, S. W. I.. (2022-03-02). «Biden, firme ante el "dictador" Putin en su discurso ante el Congreso» SWI swissinfo.ch (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
  14. ↑ Gill, Graeme (2016). Building an Authoritarian Polity: Russia in Post-Soviet Times (hardback edición). Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-13008-1
  15. ↑ Reuter, Ora John. (2017). The Origins of Dominant Parties: Building Authoritarian Institutions in Post-Soviet Russia. Cambridge University Press  doi:10.1017/9781316761649. ISBN 978-1-107-17176-3. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
  16. ↑ (Ingelesez) «Weak Strongman | Princeton University Press» press.princeton.edu Tue, 04/06/2021 - 12:00 (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
  17. ↑ «Prime Minister of the Russian Federation - Prime Minister of the Russian Federation - Biography» web.archive.org 2010-05-14 (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
  18. ↑ «Putin says grandfather cooked for Stalin and Lenin». Reuters. 11 de marzo de 2018. Consultado el 30 de enero de 2021
  19. ↑ Sebestyen, Victor (2018), Lenin the Dictator, London: Weidenfeld & Nicolson, p. 422, ISBN 978-1-4746-0105-4
  20. ↑ (Ingelesez) Barry, Ellen. (2012-01-28). «At Event, a Rare Look at Putin’s Life» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
  21. ↑ Vladimir Putin; Nataliya Gevorkyan; Natalya Timakova; Andrei Kolesnikov (2000). First Person. trans. Catherine A. Fitzpatrick. PublicAffairs. p. 208. ISBN 978-1-58648-018-9
  22. ↑ First Person An Astonishingly Frank Self-Portrait by Russia's President Vladimir Putin The New York Times, 2000
  23. ↑ (Ingelesez) Paddock, Richard C.. (2000-03-19). «Putin's Obscure Path From KGB to Kremlin» Los Angeles Times (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
  24. ↑ Sakwa 2008, 3 orr. .
  25. ↑ Sakwa, Richard. Putin Redux: Power and Contradiction in Contemporary Russia (2014), p. 2
  26. ↑ «Prime Minister» russia.rin.ru (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
  27. ↑ (Ingelesez) Truscott, Peter. (2005). Putin's Progress: A Biography of Russia's Enigmatic President, Vladimir Putin. Pocket Books ISBN 978-0-7434-9607-0. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
  28. ↑ «In Tel Aviv, Putin's German Teacher Recalls 'Disciplined' Student - World - Israel News - Haaretz Israeli News Source» web.archive.org 2015-11-19 (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
  29. ↑ «Putin's Career Rooted in Russia's KGB (washingtonpost.com)» www.washingtonpost.com (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
  30. ↑ (Ingelesez) Lynch, Allen. (2011-09). Vladimir Putin and Russian Statecraft. Potomac Books, Inc. ISBN 978-1-59797-298-7. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
  31. ↑ Владимир Путин. От Первого Лица. Chapter 6 Archivado el 30 de junio de 2009 en Wayback Machine
  32. ↑ Pribylovsky, Vladimir (2010). «Valdimir Putin». (en ruso). Moscow: Panorama. pp. 132-139. ISBN 978-5-94420-038-9
  33. ↑ «Vladimir Putin 1983 -- Rare footage (reptilian KGB time traveller) - YouTube» web.archive.org 2021-03-11 (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
  34. ↑ Sakwa 2008, 8–9 orr. .
  35. ↑ Chris Hutchins (2012). Putin. Troubador Publishing Ltd. p. 40. ISBN 978-1-78088-114-0. Baina eztei-bidaietako egunak ziren, eta jada lehen umea espero zuen Moskura bidali zutenean, 1984ko irailean, Yuri Andropov Bandera Gorria Institutura formakuntza gehiago egitera... Bandera Gorrian, ikasleei gerra-izena ematen zieten beren abizenaren letra berarekin hasita. Hala, Putin burkidea Platov kamarada bihurtu zen».
  36. ↑ Andrew Jack (2005). Inside Putin's Russia: Can There Be Reform without Democracy?. Oxford University Press. p. 66. ISBN 978-0-19-029336-9 «Lau urte eta erdiz Leningradoko Lehen Departamentuan lanera itzuli zen inteligentziarako, eta, ondoren, Andropov Bandera Gorria Institutoaren elitera joan zen inteligentzia prestakuntzarako, 1985ean Alemaniako Errepublika Demokratikora bidali aurretik.
  37. ↑ (Ingelesez) Putin, Vladimir; Gevorkyan, Nataliya; Timakova, Natalya; Kolesnikov, Andrei. (2000-05-05). First Person: An Astonishingly Frank Self-Portrait by Russia's President Vladimir Putin. PublicAffairs ISBN 978-0-7867-2327-0. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
  38. ↑ «Putin set to visit Dresden, scene of his work as KGB spy, to tend relations with Germany - iht,europe,Germany Russia - Europe - International Herald Tribune» web.archive.org 2009-03-26 (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
  39. ↑ a b Gessen, Masha (2012). The Man Without a Face: The Unlikely Rise of Vladimir Putin[Betiko hautsitako esteka] (1st edición). New York: Riverhead. p. 60. ISBN 978-1-59448-842-9. Consultado el 3 de marzo de 2014
  40. ↑ Belton, Catherine (2020). «Did Vladimir Putin Support Anti-Western Terrorists as a Young KGB Officer?». Politico. Consultado el 30 de junio de 2020.
  41. ↑ Belton, Catherine (2020). «Did Vladimir Putin Support Anti-Western Terrorists as a Young KGB Officer?». Politico. Consultado el 30 de junio de 2020.
  42. ↑ Belton, Catherine (2020). «Did Vladimir Putin Support Anti-Western Terrorists as a Young KGB Officer?». Politico. Consultado el 30 de junio de 2020.
  43. ↑ «Person of the Year 2014 Runner-Up: Vladimir Putin» TIME.com 2014-12-10 (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
  44. ↑ Hoffman, David (30 de enero de 2000). «Putin's Career Rooted in Russia's KGB». The Washington Post. Consultado el 23 de mayo de 2021.
  45. ↑ a b (Ingelesez) Sakwa, Richard. (2007-09-07). Putin: Russia's Choice. Taylor & Francis ISBN 978-0-203-93193-6. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).
  46. ↑ Sakwa 2008, 10–11 orr. .
  47. ↑ Sakwa 2008, 11 orr. .
  48. ↑ (Ingelesez) Remnick, David. (2014-08-02). «Watching the Eclipse» The New Yorker ISSN 0028-792X. (Noiz kontsultatua: 2024-05-06).

Iturriak

aldatu

Kanpo estekak

aldatu
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Vladimir_Putin&oldid=10025885"(e)tik eskuratuta