Birmingham

Birmingham; Birmingham
	Metropolia
	Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Erresuma Batua
Herrialdea	Ingalaterra
Ingalaterrako eskualdea	Mendebaldeko Midlands
Metropolitan county	Mendebaldeko Midlands
Metropolitan borough	Birmingham
Alkatea	Yvonne Mosquito (en)
Izen ofiziala	Birmingham
Jatorrizko izena	Birmingham
Posta kodea	B
Geografia
Koordenatuak	52°28′48″N 1°54′09″W / 52.48°N 1.9025°W
Azalera	267.77 km²
Altuera	140 m
Demografia
Biztanleria	1.137.100 (2017); 14.100 (2015)
Dentsitatea	4.246,55 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	VII. mendea
Telefono aurrizkia	121
Ordu eremua	UTC±00:00 eta UTC+01:00
Hiri senidetuak	Frankfurt am Main, Chicago, Leipzig, Johannesburg, Lyon, Milan, Guangzhou, Xi'an, Zaporizhia eta Changchun
Hizkuntza ofiziala	ingeles
	birmingham.gov.uk

Birmingham (ingelesez ˈbɜːmɪŋəm ahoskatua eta tokiko dialektoan Brummagem, ˈbɜːmɪŋɡəm ahoskatua) Ingalaterrako Mendebaldeko Midlands konderriko hiria da. Britania Handi osoko eta Ingalaterrako bigarren hiritzat jotzen da. Industria Iraultzaren eskutik handitu zen hiria. Izan ere, garai batean "munduko tailerra" edo "mila azokaren hiria" zituen goitizena.

Hiriak berak 1.001.200 biztanle ditu, baina metropoli inguruak, tartean Solihull edo Wolverhampton gisako hiriek, 2.284.093 dauzka (2001eko erroldaren arabera).

Badago horko dialekto eta doinu bereizgarria.

Historia aldatu

XVIII. mendean hasi ziren Birmingham inguruko arro aberatsetako ikatzarria erabiltzen. Garai horretan hiriak aurreramendu ekonomiko handia izan zuen. XIX. mendean bertako burdina amaitu egin zen, eta lehengaia Suediatik inportatzen hasi ziren. Hori zela eta, egiten zituzten gaiak garestiagoak ziren eta horren aurka borrokatzeko gai landuak ekoizten hasi ziren. Egungo ekonomia jarduera oso zabala da: metalurgia astuna eta fundizioak, armagintza, elektronika, burdinbide gaiak, automobiletako motorrak (Austin), gai kimikoak, plastikoak, kautxu sintetikoa, pneumatikoak, etab.^[1]

Demografia aldatu

Etnikoki eta kulturalki, Birmingham aniztasun handiko hiria da. 2001eko erroldaren garaian, %70.4 zuriak ziren (%3.2 irlandarrak barne), %19.5 Asiakoak , %6.1 beltzak, %3.5 txinatarrak eta gainerakoak beste etnia batekoak ziren.

Afrokaribearrak eta Indiako azpikonenteko etorkinak batez ere ezarrita daude emigrazio auzoetan, hala nola Small Heath, Handsworth eta Washwood Heath. Txinatarren populazio handi bat dago bereziki Hong Kongetik jende asko etorri zelako hirira; eta zentroko parte batek The Chinese Quarter izena du 1980ko hamarkadatik^[2].

Klima aldatu

Datu klimatikoak (Birmingham Elmdon, 99m, 1971–2000, muturrekoak 1901– (eguzki-orduak 1961–1990))
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	15.0	18.1	23.7	26.0	30.0	31.6	32.9	34.9	29.8	26.8	18.7	15.7	34.9
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	6.7	7.1	9.8	12.7	16.0	19.0	21.3	20.8	17.8	13.6	9.5	6.9	13.4
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	1.4	1.1	2.9	4.2	7.1	10.0	12.1	11.8	9.7	6.8	3.8	1.6	6.0
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	-20.8	−13.7	−11.6	−6.6	-3.8	-0.8	1.2	2.2	-1.8	-6.8	−8.9	−18.5	−20.8
Pilatutako prezipitazioa (mm)	73.2	51.4	55.8	61.9	61.3	65.6	63.8	66.7	68.1	82.7	74.8	79.7	805
Eguzki orduak	49.7	60.0	101.5	129.2	178.0	186.2	181.0	166.8	134.3	97.2	64.2	46.9	1395
Iturria (1): Royal Dutch Meteorological Institute^[3]
Iturria (2): National Oceanic and Atmospheric Administration^[4]

Kultura aldatu

Heavy metal musikaren sehasketako bat da, Judas Priest edota Black Sabbath musika taldeak bertokoak baitira^[5]. Beste onda batzuetan hiritik sortuak dira halaber UB40 reggae talde multirraziala, ELO edo Electric Light Orchestra eta Duran Duran. Indiako Punjabeko musikaren ondorengoa den Bhangra estilo modernoak, zeinak house, hip-hop eta reggae eraginak dituen, Birminghamen du Ingalaterrako bere gune nagusia. Indiako influentziako musika jaialdi handi bat, Sandwell and Birmingham Mela delakoa, hirian egiten da urtero^[2].

Ospea du hiriko balletak, Birmingham Royal Ballet delakoak. William Shakespeare gertuko herri batekoa zen, eta Shakespeare Institutua sortua dago Birminghameko Unibertsitatean hura ikasteko. Hirirarekin lotura izan duten beste idazle batzuk dira JRR Tolkien, Caitlin Moran, Sathnam Sanghera, Kit de Waal, eta Philip Larkin.

Birmingham Pride LGTB harrotasunaren jaialdia, Erresuma Batuko era honetako ospakizun handienetakoa da, bi egun irauten dituen festa izaten da, Gay Village esaten zaion Hurst St. kalean duelarik epizentroa komunitateak^[2].