Tel Aviv, ofizialki Tel Aviv-Yafo,[1] (hebreeraz: תל אביב‎Tel Aviv-Jafo; arabieraz: تل ابيب-يافا‎Tall Abīb Yāfā) Mendebaldeko Asiako hiria da, Ekialde Hurbilean kokatua, Mediterraneo itsasoaren ertzean. Israelgo bigarren hiririk populatuena da Jerusalem ondoren.

Tel Aviv
תֵּל אָבִיב-יָפוֹ
תֵּל־אָבִיב-יָפוֹ
تل أبيب‎
hiri handia
Tel Aviv hiriko hainbat irudi. Goitik behera eta ezkerretik eskubira: Tel Aviv gauez Jaffatik ikusita, Azrieli dorreak, Hayarkon parkea, kostaldea iluntzean, eta azkenik Jaffako erlojuaren dorrea. Irudi gehiago
Administrazioa
Herrialdea Israel
ProbintziaTel Aviv Barrutia
AlkateaRon Huldai (en) Itzuli
Izen ofizialaTel Aviv
אחוזת בית
תל-אביב
Tel Aviv-Yafo
תל אביב-יפו
تل أبيب
Jatorrizko izenaתֵּל אָבִיב-יָפוֹ
Posta kodea61000–61999
Geografia
Koordenatuak32°05′N 34°47′E / 32.08°N 34.78°E / 32.08; 34.78
Map
Azalera51,4 km²
Altuera5 m
MugakideakHerzliya (en) Itzuli, Bat Yam, Holon, Bnei Brak, Givatayim (en) Itzuli, Ramat HaSharon (en) Itzuli eta Ramat Gan
Demografia
Biztanleria467.875 (2021)
7.262 (2019)
Dentsitatea8.998 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera1909ko apirilaren 11
Telefono aurrizkia3
Ordu eremuaUTC+02:00 eta UTC+03:00
Hiri senidetuakTolosa Okzitania, Filadelfia, Frankfurt am Main, Buenos Aires, Chisinau, Varsovia, Milan, New York, Łódź, Panama Hiria, Tesalonika, Bartzelona, Esmirna, São Paulo, Pekin, Cannes, Gaza, Bonn, Budapest, Belgrad, Essen, Sofia, Almaty, Incheon, Mosku, Viena, Kolonia, Oslo, Venezia, Mexiko Hiria, Addis Abeba, Rio de Janeiro eta Helwan
http://www.telaviv.gob.il
      Datu klimatikoak (Tel Aviv (1916–2007))      
 Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa 
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) 26.8 29.6 35.2 40.4 46.5 37.6 37.4 34.4 35.4 38.4 35.3 27.9 46.5
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 17.5 17.7 19.2 22.8 24.9 27.5 29.4 30.2 29.4 27.3 23.4 19.2 24.04
Batez besteko tenperatura (ºC) 13.0 13.8 15.4 18.6 21.1 24.1 26.2 27.0 26.0 23.2 19.0 15.2 20.3
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) 9.6 9.8 11.5 14.4 17.3 20.6 23.0 23.7 22.5 19.1 14.6 11.2 16.44
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) 2.5 −1.9 3.5 7.0 11.2 15 19 20 15.7 11.6 6.0 4.0 −1.9
Euria (mm) 126.9 90.1 60.6 18.0 2.3 0.0 0.0 0.7 1.4 26.3 79.3 126.4 532
Euri egunak (≥ 1 mm) 12.8 10.0 8.5 3.1 0.8 0.0 0.0 0.3 0.3 3.2 7.5 10.9 57.4
Eguzki orduak 192.2 205.9 235.6 270.0 328.6 357.0 368.9 356.5 300.0 279.0 234.0 189.1 3316.8
Hezetasuna (%) 73 71 69 65 68 70 70 70 67 66 66 72 69
Iturria (1): Israel Meteorological Service[2]
Iturria (2): Hong Kong Observatory[3]

Historia

aldatu

Sionistek sortutako hiria da, XX. mendearen hasieran. Izenak berak, hebreeraz, Udaberriko Mendia esan nahi du, eta Theodor Herlzen Altneuland edo Lurralde Zahar Berria eleberritik hartua da.

Yafon kokatutako judu sionistek 1906an hiri berri bat sortzea erabaki zuten, aurreko bizitza kalitate txarrari ihes egiteko. 1909an lurrak erosten hasi ziren, lorategi hiria diseinuko hiri bat eraikitzeko: leku handia, berdegune ugari, azken batean Yafok zuen gehiegizko masifikazioaren aurkako hiri eredua.

Tel Aviv Israelgo modernitatearen ikur bihurtu da urteetan zehar. Israelgo gune komertzial, finantzario, kulturala da.

Gaur egun Yaforekin batuta dago eta 358.000 biztanle ditu, gehienak jatorri judukoak (arabiarrak populazio osoaren %3,9 dira bakarrik).

Demografia

aldatu

Kultura

aldatu

Tel Aviveko unibertsitatea Israelgo garrantzitsuena da, eta nazioartean ere ospe handia du fisika, informatika, kimika eta hizkuntzalaritza gaietan bereziki. Opera entzutegi garrantzitsua dauka, non Placido Domingo tenoreak hiru urte egin zituen (1962-65). Antzerki ikuskizunak egiteko hainbat eszenatoki ere baditu.

Museo eskaintza zabala du, besteak beste arkeologia, arte garaikidea, judaismoaren historia, historia militarra... aztertzen dituztenak.

Kirola

aldatu

Tel Aviv ezaguna da bertako saskibaloi taldeagatik, Maccabi Tel Aviv, besteak beste Europako txapelketan 5 aldiz izan baita garaile. Horrez gain, Maccabi Tel Aviv eta Bnei Yehuda Tel Aviv futbol taldeak ere badaude.

Tel Avivtar ospetsuak

aldatu

Herri eta hiri senidetuak

aldatu
Hiria Azriel Centerretik ikusita

Erreferentziak

aldatu

Kanpo estekak

aldatu