Milunka Savić
Milunka Savić, serbieraz Милунка Савић (1892ko ekainaren 28a - 1973ko urriaren 5a) Balkanetako Gerretan eta Lehen Mundu Gerran borrokatu zuen serbiar heroia izan zen.[1] Gerra guztien historian kondekorazio gehien jaso dituen emakumea da.[2]
| Milunka Savić | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Koprivnica, Novi Pazar (en)  , 1890eko ekainaren 24a |
| Herrialdea |  Serbia |
| Heriotza | Belgrad, 1973ko urriaren 5a (83 urte) |
| Hobiratze lekua | Novo groblje (Belgrad) |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | frantsesa serbiera |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | militarra |
| Jasotako sariak | |
| Zerbitzu militarra | |
| Adar militarra | Infanteria |
| Gradua | sarjentu |
| Parte hartutako gatazkak | Balkanetako Bigarren Gerra Lehen Mundu Gerra Shkodërreko setioa (1912-13) Kolubarako gudua Battle of Kajmakchalan (en) |
  | |
Karrera militarra aldatu
1889an jaio zen, Koprivnica herrian, Novi Pazarretik gertu, Serbian.[3] 1912an bere anaiak, tuberkulosiak jota, Balkanetako Lehen Gerrarako deia jaso zuen. Haren ordez joatea erabaki zuen: ilea moztu, gizonen arropak jantzi eta Serbiako armadan sartu zen.[4] Berehala frontean borrokatu eta bere lehen domina jaso zuen, eta kabo izendatu zuten Bregalnicako guduaren ostean. Borrokan ari zela, zauriak jaso eta orduantxe bakarrik agertu zen, ospitalean zituen zaurietatik sendatzean, bere benetako generoa, sendagileen harridurarako.
Mental Floss aldizkariak hurrengoa dio aurkikuntzaren ondorioei buruz:
"Savić bere buruzagiaren aurrera deitu zuten. Ez zuten zigortu nahi, soldadu baliotsu eta trebea zela frogatu zuelako. Haren sexua agerian utzi zuen hedapen militarra hamargarrena izan zen. Baina emakume gazte batentzat ere ez zen egokia borrokan aritzea. Erizain bihurtzea proposatu zuten. Savićek bere herriaren alde borrokatzea besterik ez zuen nahi, borrokalari gisa. Ofizialak pentsatuko zuela, eta hurrengo egunean erantzuna emango ziola esan zuen. 'Itxarongo dut.' Savićek esan omen zuen, zutik mantentzeko intentzioarekin. Ordubete baino ez zen pasa bere nahiak onartu zirenera arte."
Hala eta guztiz ere, aldizkariak erabilitako iturriak aipatzen ez dituenez, kontu handiz hartu behar da pasarte hau.[5]
1914an, Lehen Mundu Gerraren hasieran, Kolubarako guduaren ondoren Karadorde Izarra, ezpatekin, jaso zuen lehen aldiz. 1916an Crnako Bihurgunearen guduaren ondoren Izarra jaso zuen bigarren aldiz, 23 soldadu bulgariar harrapatu zituenean.[6]
Serbiar armadaren atzerakadan, 1915 eta 1916 artean, Savićek Albaniarantz zihoan bitartean hurrengoa esan zuen haren inguruan gertatzen ari zen heriotzari buruz: [7]
| « | Izpirituak min ematen zidan, eta min horrek ez zuen etenik. Ehunka pertsona hil ziren. Isilik, hitzik gabe, otoitzik gabe, kandelarik gabe, aberriaz azken gogoeta eginez. Ama, arreba, haurrak... alferrik itxaroten egongo ziren. | » |
| Milunka Savić | ||
Ohore militarrak aldatu
Frantziako Légion d'Honneur (Ohorezko Legioa) domina bitan jaso zuen. Errusiako Jurgi Santuaren Gurutzea, Britaniako Done Mikelen Ordena Ospetsuenaren domina eta Miloško Obilić domina jaso zituen.[4]
Geroko bizitza aldatu
1919an desmobilizatu zuten, eta Frantziara joateko eskaintzari uko egin zion, non Frantziako armadak emandako pentsio erosoa jasotzeko eskubidea baitzuen. Horren ordez, Belgraden bizitzea erabaki zuen eta posta-langile gisa lan egin zuen. 1923an, Mostarren ezagutu zuen Veljko Gligorijeviusekin ezkondu zen, eta Milena izeneko alaba jaio eta berehala dibortziatu zen. Beste hiru alaba ere adoptatu zituen. 1927ra arte hainbat lan txiki egin zituen eta, ondoren, garbitzaile gisa lan egin zuen hamarkada batez.[8]
1945ean, sozialistak boterera iritsi zenean, estatu-pentsioa eman zioten, eta Belgradeko Voždovac auzoko bere etxean bizitzen jarraitu zuen.1950eko hamarkadaren amaieran bere alaba ospitaleratu egin zuten, eta Voždovaceko etxe batean bizi zen. Lehen Mundu Gerraren 50. urteurrenean Stalac hiriko beste ofizial militar batzuekin hitz egin zuenean haren egoeraren berriak zabaldu ziren, eta azkenean errekonozimendua lortu zuen. 1972an, presio publikoa eta egunkarietako artikuluengatik, bere etxebizitza eta finantza egoera zaila azpimarratuz, Belgradeko Udal Batzarrak apartamentu txiki bat eman zion.
Belgraden hil zen 1973ko urriaren 5ean, 81 urte zituela, eta Belgradeko hilerri berrian ehortzi zuten.[9]
Legatua aldatu
2020an Jošanička Banja hirian Milunka Savićen omenean erakusketa iraunkorra antolatu zuten hiriko konplexu batean.
2022an, Sabaton power metal talde suediarrak "Lady of the Dark" abestia idatzi zuen, Savićen istorioa kontatzeko.[10]
Erreferentziak aldatu
- ↑ «Биографија Милунке Савић» web.archive.org 2016-05-02 (Noiz kontsultatua: 2024-04-02).
- ↑ (Serbieraz) Krivokapić, Branislav. (2015-11-29). «Pred Milunkom su i generali salutirali» Blic.rs (Noiz kontsultatua: 2024-04-02).
- ↑ Txantiloi:Sr-RS «ПОЧЕТНА» Gradska opština Voždovac 2024-03-27 (Noiz kontsultatua: 2024-04-02).
- ↑ a b «Srpsko Nasledje» web.archive.org 2021-01-27 (Noiz kontsultatua: 2024-04-02).
- ↑ (Ingelesez) «5 of the Fiercest One-Liners in History» Mental Floss 2013-09-06 (Noiz kontsultatua: 2024-04-02).
- ↑ (Serbieraz) «ZABORAVLJENI SRPSKI HEROJI - MILUNKA SAVIĆ» web.archive.org 2021-01-20 (Noiz kontsultatua: 2024-04-02).
- ↑ «Contributors» Staging the Past (Purdue University Press): 329–330. 2001-04-20 (Noiz kontsultatua: 2024-04-02).
- ↑ «Wayback Machine» web.archive.org 2008-06-05 (Noiz kontsultatua: 2024-04-02).
- ↑ «Loading...» beogradskaka5anija.cyberfreeforum.com (Noiz kontsultatua: 2024-04-02).
- ↑ (Ingelesez) «Lady Of The Dark» Sabaton Official Website (Noiz kontsultatua: 2024-04-02).
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q6861607
Multimedia: Milunka Savić / Q6861607
