Kairo

Kairo; القاهرة
	Egipto
Administrazioa
Herrialdea	Egipto
Zatiketa; Gobernaria	14 barruti; Abdel Azim Mussa Wazir
Alkatea	Abd El Azim Wazir
Jatorrizko izena	القاهرة‎ ( al-Qāhirah )
Geografia
Koordenatuak	30° 03′ 22″ N, 31° 14′ 22″ E / 30.056111111111°N,31.239444444444°EKoordenatuak: 30° 03′ 22″ N, 31° 14′ 22″ E / 30.056111111111°N,31.239444444444°E
	Kairo Kairo (Egipto)
Azalera	453 km²
Altuera	68
Demografia
Biztanleria	9.293.612 bizt. (2018ko uztailaren 1a)
Metropolia	19.439.541
Dentsitatea	17.601,54 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	969. urtea
Telefono aurrizkia	02
Ordu eremua	UTC+02:00
Hiri senidetuak	Frankfurt am Main, Amman, Beirut, Istanbul, New York, Houston, Ottawa, Pekin, Xi'an, Tokio, Seul, Stuttgart, Bartzelona, Minsk, Mosku, Sarajevo, Isfahan, Grenoble, Jidda, Buenos Aires, Mexiko Hiria, Khartum, Aljer, Damasko, Casablanca, Lagos, Paris, Tbilisi eta Bagdad
Hizkuntza ofiziala	arabiera
	http://www.cairo.org/ www.cairo.org

Kairo^[1]^[2] (arabieraz, القاهرة, al-Qāhirah) Egiptoko hiriburua da. Erdialdeko Egiptoko iparraldean dago, Niloren eskuinaldeko ibarrean, Mukatam mendiaren mendebaldean. Egiptoko eta arabiar munduko hiri handiena da, Afrikako hiririk handienetan bigarrena (Lagosen ondoren), eta Afrikako metropoli-gunerik handiena (15.546.100).

Kairo hiriaren ikuspegia

Gobernuaren egoitza eta unibertsitategunea da: Al Azhar arabiar unibertsitatea, Amerikar Unibertsitatea, Gizako Unibertsitatea eta Ain al Shams Unibertsitatea.

KlimaAldatu

Datu klimatikoak (Kairo)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	18.9	20.4	23.5	28.3	32.0	33.9	34.7	34.2	32.6	29.2	24.8	20.3	27.8
Batez besteko tenperatura (ºC)	14.0	15.0	17.6	21.5	24.9	27.0	28.4	28.2	26.6	23.3	19.5	15.4	21.8
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	9.0	9.7	11.6	14.6	17.7	20.1	22.0	22.1	20.5	17.4	14.1	10.4	15.8
Pilatutako prezipitazioa (mm)	5.0	3.8	3.8	1.1	0.5	0.1	0.0	0.0	0.0	0.7	3.8	5.9	24.7
Prezipitazio egunak (≥ 0.01 mm)	3.5	2.7	1.9	0.9	0.5	0.1	0.0	0.0	0.0	0.5	1.3	2.8	14.2
Eguzki orduak	217	232	279	300	310	360	372	341	300	279	240	186	3416
Iturria: World Meteorological Organization (NBE)^[3], BBC Weather^[4] eguzki-orduak

HistoriaAldatu

Faraoien garaian ezaguna zen lekua: Horusen eta Sethen arteko borroka han izan zela esan ohi zen. Erromatarrek gotorleku bat eraiki zuten bertan, Babilonia izenekoa.

Hiria bera fatimitarrek sortu zuten 969an, abbastarren hiriburu zen Bagdadi lehia egiteko. Garai oparoena mamelukoena izan zen, izurri gogorrak zabaldu baziren ere (1295, 1347 eta 1492an). Otomanoen aginpideak ez zion aldaketa nabarmenik eragin hiriari. Bigarren Mundu Gerraren ondoren oso bizkor hasi zen handitzen: hala, 1945ean 1.300.000 biztanle zituen, eta gaur egun 19.439.541 ditu, ingurunea ere kontuan hartuta.

Ondasun nabarmenakAldatu

Kairoren bilakaera historikoaren arkeologia aztarna eta monumentu artistiko ugari gorde dira hirian: Auzune Koptoa (San Sergio eliza, V. mendean eraikia eta XI. mendean berriz moldatua); hiri hesitua, Aladinok XII. mendean eraikia; Hasan sultanaren madrasa, XIV. mendekoa, eta garai askotako ia 500 meskita.

Kairon daude bestalde Egiptoar Museoa, Museo Koptoa eta Arte Islamiarraren Museoa, arte mota horietako munduko bilduma nagusiak dituztenak. Kairoko Egiptoar Museoan dago erakusgai Tutankamonen altxorra.

AuzoakAldatu

Midan Tahrir: hiri modernoa
Merkatal-gunea
Lorategi-hiria
Midan Ramses
Midan Ataba, erdigunea
Islamiar Kairo, hirigune historikoa. UNESCOk gizateriaren ondare izendatu zuen.
Kairo Zaharra, auzo koptoa duena
Mohandesin
Gezira
Zamalek
Guiza
Heliopolis
Nasr

Kairotar ospetsuakAldatu

Boutros Boutros-Ghali, NBEko idazkari nagusia
Nagib Mahfuz (1911-2006), idazlea.
Mohamed ElBaradei, politikaria
Dalida, italiar abeslaria
Yasser Arafat (1929–2004), palestinar politikaria
Dorothy Hodgkin, kimikaria
Naguib Sawiris, enpresaburua
Constantin Xenakis (1931), greziar artista
Mido, futbolaria
Umar al-Tilmisani, Anai Musulmanen buruzagia
Alaa Abdelnaby, saskibaloi jokalaria
Maryem Tollar, abeslaria

Herri eta hiri senidetuakAldatu

ErreferentziakAldatu

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Kairo

[Euskaltzaindia-1] Euskaltzaindia 38. araua: Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak.

[2] Euskaltzaindia Ekialde Hurbileko eta Ipar Afrikako toponimia.

[3] Weather Information for Alexandria.

[4] "BBC - Weather Centre - World Weather - Average Conditions - Cairo" - BBC Weather

[1]

[2]

[3]

[4]