Abuztuaren 10

Abuztuaren 10a gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta hogeita bigarren eguna da, 223.a bisurteetan. 143 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Mikel Labaka Jaiotza: Azpeitia, 1980 Adolfo Guiard Larrauri Jaiotza: Bilbo, 1860 Heriotza: Bilbo, 1916ko martxoaren 8a Julia Álvarez Resano Jaiotza: Alesbes, 1903 Heriotza: Mexiko Hiria eta Mexiko, 1948ko maiatzaren 19a Unai Rementeria Castro Jaiotza: Bilbo, 1999 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Herbert Clark Hoover Jaiotza: West Branch, 1874 Heriotza: New York, 1964ko urriaren 20a Antonio Banderas Jaiotza: Málaga, 1960 Camillo Benso Jaiotza: Turin, 1810 eta 1810 Heriotza: Turin, 1861eko ekainaren 6a Jorge Amado Jaiotza: Itabuna, 1912 Heriotza: Salvador da Bahia, 2001eko abuztuaren 6a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Abuztuaren 10ko jaiotzak Giya Kancheli • Thomas Bewick • Rudolf Hilferding • Justin Theroux • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Ignazio Loiolakoa Jaiotza: Loiolatarren Oinetxea, 1491, 1491ko urriaren 23a, 1491ko azaroaren 1a eta 1491ko irailaren 24a Heriotza: Camere di San Ignazio (en) , 1556 Léon Pressouyre Jaiotza: Baiona, 1935eko urtarrilaren 27a Heriotza: Atenas, 2009 Eustaquio Ilundain Jaiotza: Iruñea, 1862ko irailaren 20a Heriotza: Sevilla, 1937 Manuel Santa Kruz Jaiotza: Elduain, 1842ko maiatzaren 23a Heriotza: Buesaco (en) , 1926 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Karl Schmidt-Rottluff Jaiotza: Rottluff, 1884ko abenduaren 1a Heriotza: Mendebaldeko Berlin, 1976 William Penn Jaiotza: Londres, 1644ko urriaren 14a (juliotar egutegia) eta 1644ko urriaren 14a Heriotza: Ruscombe, 1718 (juliotar egutegia) Joaquín Sorolla Jaiotza: Valentzia, 1863ko otsailaren 27a Heriotza: Madril, 1923 Lorenzo Valla Jaiotza: Erroma, 1407 eta 1405 Heriotza: Erroma, 1457 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Abuztuaren 10ko heriotzak Walter Gerlach • Oswald Veblen • Nahum Tate • Franz Aepinus • Carlo Giuseppe Guglielmo Botta • Bernd Alois Zimmermann • Jakob Friedrich Fries • Johannes Linnankoski • John Wilson Croker • Eskuz gaurkotu

Gertaerak Magallaesek eta Elkanok egindako munduko bira 1519 - Fernando Magallaesek gidatutako bost itsasontzi Sevillatik irten ziren munduari bira emateko (irudian bidaiaren ibilbidea). 1809 - Egun Ekuadorreko hiriburua den Quitok Espainiatik independentzia aldarrikatu zuen. 1941 - Bilboko Nazioarteko Erakustazoka inauguratu zen. + Gertaera gehiago... Egutegia Aurreko eta hurrengo urteetan 2022: Asteazkena 2023: Osteguna 2024: Larunbata 2026: Astelehena 2027: Asteartea 2028: Osteguna Izendegia Santutegia: Laurendi Erromakoa, Erik IV.a Danimarkakoa, Ireneo eta Aurelio Seaska egutegia: Laurendi/Laurentzi/Lorentxo/Lontxo/Laurentz eta Urizar.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1941 – Bilboko Nazioarteko Erakustazoka inauguratu zen.
• 2006 – Behin Baionako jaiak amaituta Emakumeen Elkarteek bost emakume bortxatu zituztela argitara eman zuen, aurreko urtean baino gehiago.

Mundua

• 1944 – Daniel Argote erresistentziako kide baionarra atxilotu eta exekutatu zuten naziek Orthezen. Faxismoaren aurkako Isilpeko Armadaren buruzagia zen.
• 1950 – Ekintzaile talde batek, Harry Hay buru, homosexualen eskubideen aldeko Mattachine Society erakundea eratu zuen AEBetan. Erakundearen helburu nagusia homosexualitatearen onarpen publikoa lortzea zen.
• 2006 – Londresko poliziak atentatuak egiteko zorian zeuden 21 pertsona atxilotu zituen. Ustez Ingalaterra eta AEBen artean hegaldia egitera zihoazen hamar hegazkin leherarazi nahi izan zuten.
• 2009 – Morakot tifoiak 100 hildako baino gehiago utzi zituen Asia hego-ekialdean.
• 2010 – Txinako Gansu probintzian euriteek eragindako lubizietan 1.000 pertsona baino gehiago hil ziren. Euskal Herriko hainbat mendizale bertan harrapatu zituen.
• 2011 – Londres hiriburuko Tottenham auzoko kale istiluak Erresuma Batuko beste hiri batzuetara hedatu ziren.
• 2014 – Sepahan Airlinesen 5915 hegaldiak istripua izan zuen Teheran inguruan, 40 hildako eta 8 zauritu gertatu zirelarik.

Arte eta kultura

Mundua

• 1984 – Red Dawn ("Egunsenti Gorria") filma estreinatu zen, John Miliusek zuzendu eta Patrick Swayze, Charlie Sheen, C. Thomas Howell, Lea Thompson, Darren Dalton, Jennifer Grey eta Harry Dean Stanton aktoreek antzeztu zutelarik.
• 1990 – Air America filma estreinatu zen, Roger Spottiswoodek zuzendu eta Mel Gibson, Robert Downey Jr., Nancy Travis, David Marshall Grant, Michael Dudikoff eta Lane Smith aktoreek antzeztu zuten.
• 1994 – The Adventures of Priscilla, Queen of the Desert ("Priscillaren Abenturak, Basamortuko Erregina") filma estreinatu zen, Stephan Elliottek zuzendu eta Terence Stamp, Hugo Weaving, Guy Pearce eta Bill Hunter aktoreek antzeztu zutelarik.
• 2012 – The Bourne Legacy ("Bourneren Ondorengotza") filma estreinatu zen, Tony Gilroyk zuzendu eta Jeremy Renner, Rachel Weisz, Edward Norton, Albert Finney, Joan Allen, Stacy Keach, Oscar Isaac eta Scott Glenn aktoreek antzeztu zutelarik.

Zientzia eta teknologia

Kirolak

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1795 – Pierre de Laussat, euskal politikaria (h. 1884).
• 1860 – Adolfo Guiard, euskal herritar margolari inpresionista (h. 1916).
• 1866 – Lorenzo Fernandez de Viana, arabar eskultorea (h. 1929).
• 1897 – Dominique Soubelet, lapurtar apaiza eta euskal idazlea (h. 1970).
• 1903 – Julia Álvarez Resano, euskal irakasle, kazetari eta politikaria (h. 1948).
• 1932 – Carlos Itoiz, nafar gitarra-jotzailea, flamenko musikan nabarmena (h. 2020).
• 1939 – Natalia Figueroa, espainiar kazetaria, Donostian.
• 1945 – Carlos Caballero, arabar politikari eta ingeniaria.
• 1948 – José Llanos, gipuzkoar artista plastikoa (h. 2020).
• 1961 – Juan Carlos Herrero, bizkaitar futbolari ohia.
• 1962 – Iñigo Royo, gipuzkoar artista.
• 1973 – Unai Rementeria, Bizkaiko Foru Aldundiko ahaldun nagusia.
• 1980 – Mikel Labaka, gipuzkoar futbolari ohia.
• 1981 - Anuska Emaldi, bizkaitar ingeniari, irakasle eta politikaria.
• 1983 – Bruno Hiriart, lapurtar errugbilaria.
• 1988 – Gotzon Mantuliz, bizkaitar modelo eta abenturazalea.
• 1995 Eider Perez, gipuzkoar aktorea, idazlea, bertsozalea eta aurkezlea.
• 1996 – Itsaso Conde, arabar saskibaloi jokalaria.
• 1999 – Unai Rementeria Castro, bizkaitar futbolaria.
• 2001 – Markel Sainz, gipuzkoar aktorea.

Mundua

• 1296 – Joanes Bohemiakoa, Bohemiako erregea (h. 1346).
• 1397 – Alberto II.a Alemaniakoa, Austriako Dukea, Bohemia eta Hungariako erregea eta Alemaniako enperadorea (h. 1439).
• 1602 – Gilles Personne de Roberval, frantziar matematikari eta fisikaria (h. 1675).
• 1709 – Johann Georg Gmelin, alemaniar naturalista, botanikari, esploratzaile eta geografoa (h. 1755).
• 1797 – Lorenzo Arrazola, gaztelar legelari eta politikaria (h. 1873).
• 1810 – Camillo Benso (Cavourreko kondea), italiar batasuna gauzatu zuen politikaria (h. 1861).
• 1845 – Abai Kunanbaev, kazakherazko errusiar olerkaria, Kazakhstango literatura nazionalaren sortzailea (h. 1904).
• 1846 – Narcís Oller, katalan idazlea (h. 1930).
• 1848 – William Harnett, irlandar jatorriko estatubatuar margolaria (h. 1892).
• 1856 – William Willett, udako ordutegiaren ingeles asmatzailea (h. 1915).
• 1865 – Aleksandr Glazunov, errusiar musikagilea (h. 1936).
• 1874 –
  • Herbert Clark Hoover, Ameriketako Estatu Batuetako 31. Presidentea (h. 1964).
  • Antanas Smetona, Lituaniako lehenbiziko presidentea (h. 1944).
• 1878 – Alfred Döblin, alemaniar eleberrigilea (h. 1957).
• 1884 – Panait Istrati, errumaniar idazlea (h. 1935).
• 1886 – Harry Lowe, ingeles futbolari eta entrenatzailea (h. 1967).
• 1889 – María de la Purificación de la Aldea y Ruiz de Castañeda, PCEko militantea, Madrilgo lehen emagin eta erizain kolegiatuetakoa (h. 1976).
• 1894 –
  • Manuel Fal Conde, espainiar abokatu, politikari karlista eta idazlea (h. 1975).
  • V. V. Giri, Indiako 4. presidentea (h. 1980).
• 1896 – Milena Jesenská, txekiar idazle, kazetari eta itzultzailea (h. 1944).
• 1902 –
  • Norma Shearer, quebectar aktorea (h. 1983).
  • Arne Tiselius, suediar biokimikaria, 1948ko Kimikako Nobel Saria (h. 1971).
• 1904 – Dorothy B. Hughes, estatubatuar poeta eta eleberrigilea (h. 1993).
• 1909 –
  • Leo Fender, estatubatuar gitarra ekoizlea (h. 1991).
  • Mohammed V.a Marokokoa, Marokoko erregea (h. 1961).
• 1912 –
  • Jorge Amado, brasildar idazlea (h. 2001).
  • Romain Maes, belgikar txirrindularia (h. 1983).
• 1913 –
  • Charlotte Delbo, frantziar idazlea, Frantziako Erresistentziako kidea eta nazien kontzentrazio-esparruetatik bizirik ateratako lekukoa (h. 1985).
  • Wolfgang Paul, alemaniar fisikaria, 1989ko Fisikako Nobel Saria (h. 1993).
• 1915 – Carlos Alberto Menditéguy, diziplina anitzeko argentinar kirolaria, automobilismo eta poloan nabarmendua (h. 1973).
• 1916 – Hubert Maga, Dahomeyko lehen presidentea (h. 2000).
• 1923 –
  • Rhonda Fleming, estatubatuar aktorea (h. 2020).
  • Jean Graton, frantziar komikigilea (h. 2021).
• 1924 – Jean François Lyotard, frantziar filosofoa (h. 1998).
• 1926 –
  • Marie-Claire Alain, frantziar organista (h. 2013).
  • Blanca Varela, perutar poeta (h. 2009).
• 1927 – Vittorio Gregotti, italiar arkitektoa (h. 2020).
• 1932 –
  • Alexander Goehr, britainiar musikagilea eta akademikoa (h. 2024).
  • Georgina Regàs, bartzelonar sukaldari eta idazlea, Kataluniako sukaldaritza tradizionalaren berreskuratzaile eta dibulgatzailea (h. 2022).
• 1933 – Bill Nieder, estatubatuar pisu jaurtitzailea (h. 2022).
• 1942 – Giovanni Lodetti, italiar futbolaria (h. 2023).
• 1943 –
  • Louis E. Brus, estatubatuar kimikaria, 2023ko Kimikako Nobel Saria.
  • Frances Northcutt, estatubatuar matematikari, NASAko ingeniari eta emakumeen eskubideen aldeko abokatua.
  • Ronnie Spector, estatubatuar abeslaria, The Ronettes taldeko ahots nagusia (h. 2022).
• 1946 – Renaud Camus, frantziar eleberrigilea, "Ordezkapen handia" konspirazio teoriagatik ezaguna.
• 1947 –
  • Ian Anderson, eskoziar abeslari, kantautore eta musikaria, Jethro Tull taldeko burua eta txirulajolea.
  • Anwar Ibrahim, Malaysiako lehen ministroa.
• 1949 – John Haglelgam, Mikronesiako Estatu Federatuetako presidentea (h. 2024).
• 1950 – Esther Koplowitz, espainiar aristokrata, enpresaria eta filantropoa.
• 1951 –
  • Dolors Comas, kataluniar politikaria eta antropologoa.
  • Juan Manuel Santos, Kolonbiako presidente ohia.
• 1953 – Jacques Valat, frantziar argazkilaria.
• 1955 - Patricia Severín, argentinar idazle eta editorea.
• 1957 – Zuhal Olcay, turkiar abeslaria eta aktorea.
• 1959 – Rosanna Arquette, estatubatuar aktore, zinema zuzendari eta ekoizlea.
• 1960 – Antonio Banderas, espainiar aktore eta zinema zuzendaria.
• 1962 – Suzanne Collins, estatubatuar idazlea.
• 1965 –
  • Toumani Diabaté, maliar musikaria, kora jotzeagatik nazioartean ospetsua (h. 2024).
  • Felix Sabroso, espainiar zinema- eta antzerki-zuzendari eta gidoilaria.
• 1966 – André Sogliuzzo, estatubatuar aktore, bikoitaile eta umorista.
• 1969 – Brian Drummond, kanadar bikoiztailea.
• 1971 –
  • Luca Guadagnino, italiar zinema zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea.
  • Roy Keane, irlandar futbolari ohi eta entrenatzailea.
• 1972 – Angie Harmon, estatubatuar aktore eta modeloa.
• 1973 –
  • Daijiro Takakuwa, japoniar futbolari ohia.
  • Javier Zanetti, argentinar futbolari ohia.
• 1974 – Ada Liberio, espainiar gimnasta erritmiko ohia.
• 1975 – İlhan Mansız, turkiar futbolari ohi eta patinatzailea.
• 1977 – Luciana Aymar, argentinar belar-hockey jokalari ohia, historiako hoberenetakoa.
• 1978 – Bart Wellens, ziklo-kroseko belgikar txirrindularia.
• 1981 – Fumino Sugiyama, japoniar trans aktibista eta eskrimalari ohia.
• 1982 – Devon Aoki, estatubatuar aktore eta supermodeloa.
• 1986 – Kazuma Watanabe, japoniar futbolaria.
• 1988 – Kateryna Pavlenko, ukrainar abeslari, konpositore eta folklorista.
• 1989 – Marshanda, indonesiar aktore, egile abeslari eta aktibista.
• 1990 – Shunsuke Ando, japoniar futbolaria.
• 1997 – Kylie Jenner, estatubatuar enpresaburua, diseinatzailea eta modeloa.
• 1999 – Ja Morant, estatubatuar saskibaloi jokalaria.
• 2002 – Iker Benito, espainiar futbolaria.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1490 – Petri Foixkoa, Nafarroako infante eta kardinala (j. 1449).
• 1633 – Jacinto Eskibel, arabar misiolaria (j. 1595).
• 1890 – Gabriel Ybarra Gutiérrez de Cabiedes, bizkaitar finantza gizona, Banco de Bilbaoren sortzaileetako bat (j. 1814).
• 1901 – Charles Bernadou, euskal idazle eta politikaria (j. 1841).
• 1916 – Balbino Garitaonaindia, bizkaitar idazlea (j. 1857).
• 1926 –
  • Manuel Santa Kruz, Santa Kruz apaiza, gipuzkoar apaiz eta gerrillaria, Kolonbian (j. 1842).
  • Santiago Alda, bilbotar politikari abertzalea eta jeltzalea (j. 1863).
• 1934 – Juan Bautista Urkia, Gaztelu, gipuzkoar bertsolaria (j. 1880).
• 1936 –
  • Javier Gorosterratzu, nafar elizgizon eta historialaria, Cuencan fusilatua (j. 1877).
  • Maria Camino Oskoz, nafar maistra, Alderdi komunistako Idazkaria eta Nazioarteko Laguntza Gorriko kidea, eraila (j. 1910).
• 1937 – Eustaquio Ilundain, Nafarroako elizgizona, Eusko Ikaskuntza Elkarteko sortzaileetako bat, Sevillan (j. 1862).
• 1944 – Daniel Argote, lapurtar irakaslea (j. 1910).
• 1952 – Tomás Domínguez Arévalo, nafar politikari eta idazlea (j. 1882).
• 1960 –
  • Louis Intxauspe, euskal herritar politikaria, Pirinio Atlantikoetako Kontseilu Orokorreko Presidentea.
  • Ignazio Larramendi del Puerto, Bera'tar bat, nafar bertsolari eta euskaltzain urgazlea (j. 1874).
• 1961 – Jean Etxepare Landerretxe, euskal idazlea (j. 1937).
• 1962 –
  • Heraclio Alfaro, arabar ingeniari eta hegazkinlaria (j. 1893).
  • Jacinto Mikelarena, bizkaitar idazle eta kazetaria, Parisen (j. 1891).
• 1977 – Guy de Montlaur, lapurtar margolaria, Garchesen (j. 1918).
• 1981 – Carlos Iturraspe, gipuzkoar futbolaria, Valentzian (j. 1910).
• 1990 – Manuel Ibarra, bizkaitar futbolaria (j. 1905).
• 1999 –
  • Bernardo Estornes, nafar kulturagilea eta euskal idazlea (j. 1907).
  • Luzia Sagastasoloa, bizkaitar maistra eta kimikaria (j. 1912)
• 2009 –
  • Jose Maria Agirre Eskisabel, Txato Agirre, euskal herritar ekonomialaria, Panticosan (j. 1943).
  • Léon Pressouyre, lapurtar historialaria, Erdi Aroko artean aditua, Atenasen (j. 1935).
• 2016 – Juan Zelaia, gipuzkoar enpresaburua eta euskaltzalea (j. 1920).
• 2024 – Paquita Bretos Andueza, gipuzkoar mendigoizalea, ateoa eta komunista, kontrabandista eta mugalaria (j. 1927).

Mundua

• 353 – Magnentzio, Erromatar Inperioko usurpatzailea (j. c. 303).
• 1250 – Erik IV.a Danimarkakoa, Danimarkako erregea (j. c. 1216)
• 1653 – Maarten Tromp, Herbehereetako almirantea (j. 1598).
• 1723 – Guillaume Dubois, frantziar kardinala eta politikaria (j. 1656).
• 1759 – Fernando VI.a Espainiakoa, Espainiako erregea (j. 1713).
• 1784 – Allan Ramsay, eskoziar margolaria (j. 1713).
• 1806 – Michael Haydn, austriar musikagilea (j. 1737).
• 1889 – Alfred-François Fleury-Hottot, frantziar apaiz katolikoa, Baionako apezpikua izandakoa (j. 1831).
• 1896 – Otto Lilienthal, alemaniar ingeniaria (j. 1848).
• 1904 – Pierre Waldeck-Rousseau, frantziar politikaria (j. 1846).
• 1907 – Marko Vovtxok, ukrainar idazle eta itzultzailea (j. 1833).
• 1915 – Henry Moseley, ingeles kimikaria (j. 1887).
• 1923 – Joaquín Sorolla, espainiar margolaria (j. 1863).
• 1929 – Aletta Jacobs, herbeeretako mediku, bakezale, sufragista, emakumeen eskubideen aldeko aktibista eta asmatzailea (j. 1854).
• 1945 – Robert Goddard, estatubatuar ingeniaria, kohetegintzako aintzindarietako bat (j. 1882).
• 1948 – Emmy Hennings, alemaniar artista eta poeta, Cabaret Voltaire sortzaileetako bat (j. 1885).
• 1960 – Frank Lloyd, eskoziar zinema zuzendaria (j. 1886).
• 1961 – Julia Peterkin, estatubatuar idazlea (j. 1880).
• 1964 – Affonso Eduardo Reidy, brasildar arkitektoa (j. 1909).
• 1976 – Karl Schmidt-Rottluff, alemaniar margolari espresionista eta marrazkilaria, Die Brücke artista taldearen lau sortzaileetako bat (j. 1884).
• 1980 –
  • Filomena Baldezate, Bilbon aritutako erizaina eta emagina (j. 1895).
  • Yahya Khan, Pakistango 3. presidentea (j. 1917).
• 1983 – José Pinheiro de Azevedo, Portugalgo lehen ministroa (j. 1917).
• 1987 – Georgios Athanasiadis-Novas, Greziako lehen ministroa (j. 1893).
• 1989 – Alberto Sols, espainiar biokimikaria (j. 1917).
• 1997 – Malú Gatica, txiletar aktorea, Txileko aktore ezagunenetako bat hainbat hamarkadatan (j. 1922).
• 2008 – Isaac Hayes, estatubatuar musikagile eta kantaria (j. 1942).
• 2014 – Kathleen Ollerenshaw, britainiar matematikari, politikari eta hezitzailea (j. 1912).
• 2017 – Felisa Núñez Cubero, valladolidtar fisikaria eta kimikaria (j.1924)
• 2019 –
  • Jeffrey Epstein, estatubatuar finantzari aberatsa, sexu-delituetan inplikatua egoteagatik ezaguna (j. 1953).
  • Aissata Kane, emakumeen eskubideen aldeko militante politiko mauritaniarra (j. 1938).
• 2021 – Maki Kaji, japoniar enpresaburua, sudokuaren aita pontekotzat hartua (j. 1951).
• 2022 – Fernando Chalana, portugaldar futbolaria (j. 1959).
• 2023 –
  • Michela Murgia, italierazko idazle sardiniarra, Sardiniaren aldeko independentista eta abertzalea, eta ekintzaile feminista (j. 1972).
  • Aleksandr Viktorenko, errusiar kosmonauta (j. 1943).
• 2024 –
  • Peggy Moffitt, estatubatuar modelo eta aktorea (j. 1940).
  • Galina Zibina, sobietar eta errusiar atleta, piso jaurtiketan aditua (j. 1931).

Jaiak eta urteurrenak

• San Lorentzo eguna. Jaiak Berastegin eta Ikaztegietan, besteak beste.
• Sehaska egutegiko izendegia: Laurendi/Laurentzi/Lorentxo/Lontxo/Laurentz eta Urizar.

Kanpo estekak

• Datuak: Q2779
• Multimedia: 10 August / Q2779

Abuztuaren 9 | Urteko egutegi | Abuztuaren 11