Ethel Bellamy
Ethel Frances Butwell Bellamy (Oxford, Erresuma Batua, 1881eko azaroaren 17a – Weymouth, 1960ko abenduaren 7a) astronomia-informatikaria eta sismologo britainiarra izan zen, milioi bat izar baino gehiagoren kokapena katalogatzen lagundu zuena.[1]
| Ethel Bellamy | |
|---|---|
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Ethel Frances Butwell Bellamy |
| Jaiotza | Oxford, 1881eko azaroaren 17a |
| Herrialdea |  Erresuma Batua |
| Heriotza | Weymouth (Dorset), 1960ko abenduaren 7a (79 urte) |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | human computer (en)  , astronomoa eta sismologoa |
Biografia aldatu
Mary Bellamy (Castell, ezkondu aurretik) eta Montague Edward James Butwell Bellamyren (1850-1908) alaba. Bere osaba Frank Arthur Bellamy Oxfordeko Unibertsitateko Radcliffe Behatokiko bi partehartzaileetatik zaharrena zen. 1899an, 17 urte zituela, Ethel berarentzat hasi zen lanean, etxetik lanaldi partzialean, laguntzaile gisa. Oxfordek Carte du Ciel eta Katalogo Astrografikoaren proiektuei egindako ekarpenen kalkuluak egiten zituen, Herbert Hall Turner astronomiako irakasle Saviliarraren zuzendaritzapean.[2] 1912an, Turnerrek behatokiko bigarren laguntzaile izendatu zuen, lanaldi osoko lanpostu iraunkor bat, urtean 50 libera esterlinaren truke.[3] Bere osabetako batek, Frederick Bellamyk, bera jaio baino lehen hil zenak hartu zuen postua okupatu zuen.[4]
Oxforden papera bete ondoren Katalogo Astrografikoan, Turnerrek Vatikanoko Behatokiari laguntzea erabaki zuen, zailtasunak baitzituen bere kalkuluekin. 1911tik 1928ra, Bellamyk neurketak murriztu zituen eta emaitzak argitaratzeko prestatu zituen; Vatikanoko eremuaren azterketa "bere eskuetan" zegoen erabat. Bere lana eskertzeko, Vatikanoak zilarrezko domina eman zion 1928an; hala ere, bere lana ez zen ordaindua izan. 1928rako, berak eta osabak milioi bat izar baino gehiagoren kokapena katalogatu zuten.
1918an Bellamy behatokiko sismologia-laguntzaile bihurtu zen. Sismografoak erabiltzen zituen, seiehun sismografo-estaziorekin korrespondentzia erabiltzen zuen eta datuak biltzen zituen aztertzeko. Turner edo 1923tik Joseph Hughes izeneko laguntzaile berri batek lurrikaren epizentroak kalkulatu ondoren, emaitzak International Seismological Summary-n (ISS) argitaratzeko prestatu zituen.[3] Gainera, berak kalkulatu zituen sei zenbakirako epizentroak Bigarren Mundu Gerran, Hughes indar armatuetan zerbitzatzen ari zen bitartean.[5]
Postu horretan, berogailurik gabeko etxola batean lan egin zuen 1927ra arte, eta horrek ondoeza eragin zion, osasun txarra izateaz gain. 1930ean, Turner hil zen urtean, ISSren editore bihurtu zen; haren oroimenez, berak sortu zuen, borondatez, epizentroen aurkibide bat 1925etik 1935era, eta haren kokapenak erakusten dituen munduaren mapa bat. 1913 eta 1939 artean bederatzi artikulu argitaratu zituen, horietako bi osabarekin. Osaba 1936an hil zitzaion, eta, elkarte luzea izan arren, osabak bilduma baliotsu bat utzi zion Cambridgeko Unibertsitateari, eta, harrigarria bada ere, ez zuen dirurik utzi. Bellamyren finantzak hobetu egin ziren Cambridgeko Unibertsitateak osabaren ondareari uko egin zionean saldu ahal izateko.
1939an, Bellamyk artikulu bat argitaratu zuen Nature aldizkari zientifikoan, Britainiar Elkarteko Sismologia Batzordeak 1913tik 1932ra erregistratutako lurrikaren epizentroen banaketa geografikoa ardatz hartuta.[6]
Bere osaba Frank Bellamyrekin bizi izan zen Oxforden 1949. urtera arte. 1947ko uztailean erretiroa hartu eta Upweyra joan zen bizitzera, Dorsetera. Weymouthen hil zen 1960ko abenduaren 7an.[5]
Aintzatespenak aldatu
- Bere osaba Frank Bellamyrekin bizi izan zen etxeak, Winchester Road-eko 2. zenbakian, Oxforden, 1930 eta 1949 artean, plaka urdin bat du bere oroimenean.[7]
- Bellamy British Astronomical Association-eko kidea zen eta 1926an Real Sociedad Astronomica-ko kide izendatu zuten. Gainera, Oxfordek Ohorezko Arte Maisutza titulua eman zion.[8]
Erreferentziak aldatu
- ↑ (Ingelesez) «Bellamy, Ethel Frances Butwell (1881–1960), astronomical computer and seismologist» Oxford Dictionary of National Biography doi:. (Noiz kontsultatua: 2022-09-29).
- ↑ Brück, M. T.. Women in early British and Irish astronomy : stars and satellites. Springer. ISBN 978-90-481-2473-2...
- ↑ a b Hutchins, Roger. (2008). British university observatories, 1772-1939. Ashgate Pub. Co. ISBN 978-0-7546-3250-4..
- ↑ «Montague Bellamy senior: St Sepulchre’s Cemetery, Oxford» www.stsepulchres.org.uk (Noiz kontsultatua: 2022-09-29).
- ↑ a b (Gaztelaniaz) Harry Hemley Plaskett. 2020-06-05 (Noiz kontsultatua: 2022-09-29).
- ↑ BELLAMY, ETHEL F.. (1939-03). «Epicentres of Earthquakes, 1913–1932*» Nature 143 (3621): 504–506. doi:. ISSN 0028-0836. (Noiz kontsultatua: 2022-09-29).
- ↑ «Frank & Ethel BELLAMY» www.oxonblueplaques.org.uk (Noiz kontsultatua: 2022-09-29).
- ↑ Royal Astronomical Society. (0000 uu). «List of the fellows of the Royal Astronomical Society.» Issues for have cover title:List of fellows, junior members, and associates: v.. (Noiz kontsultatua: 2022-09-29).
Datuak: Q19325617
