Ekainaren 4

Ekainaren 4a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta berrogeita hamabosgarren eguna da, 156garrena bisurteetan. 210 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian José María Iñigo Jaiotza: Bilbo, 1942 Heriotza: Madril, 2018ko maiatzaren 5a Jon García Herrero Jaiotza: Bilbo, 1991 Roberto López Eskiroz Jaiotza: Aiegi, 1987 Estitxu Jaiotza: Beskoitze, 1944 Heriotza: Bilbo, 1993ko otsailaren 24a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Angelina Jolie Jaiotza: Los Angeles, 1975 Bing Crosby Jaiotza: Tacoma, 1903, 1903 eta 1898 Heriotza: Alcobendas, 1977ko urriaren 14a Aleksei Navalni Jaiotza: Butyn (en) , 1976 Heriotza: FKU IK-3, Kharp (en) , 2024ko otsailaren 16a Jurgi III.a Erresuma Batukoa Jaiotza: Norfolk House (en) , 1738 (juliotar egutegia) eta 1738 Heriotza: Windsorreko gaztelua, 1820ko urtarrilaren 29a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Ekainaren 4ko jaiotzak Gaspard Dughet • Russell Brand • Jean-Antoine Chaptal • Keith David • John Bauer • Apollon Maykov • Karl Valentin • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Henrike II.a Nafarroakoa Jaiotza: Zangoza, 1503ko apirilaren 18a (egutegi gregorianoa) Heriotza: Hagetmau, 1555 Carmen Baroja Jaiotza: Iruñea, 1883ko abenduaren 10a Heriotza: Madril, 1950 Bixente Serrano Izko Jaiotza: Saratsa (Itza), 1948ko urtarrilaren 22a Heriotza: Iruñea, 2020 Aurora Purificación Mañanós Jauffret Jaiotza: Bilbo, 1891 Heriotza: Madril, 1950 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Gilen II.a Alemaniakoa Jaiotza: Kronprinzenpalais (en) , 1859ko urtarrilaren 27a Heriotza: Huis Doorn (en) , 1941 Giacomo Casanova Jaiotza: Venezia, 1725eko apirilaren 2a eta 1725 Heriotza: Duchcov, 1798 György Lukács Jaiotza: Budapest, 1885eko apirilaren 13a eta 1885 Heriotza: Budapest, 1971 Reinhard Heydrich Jaiotza: Halle, 1904ko martxoaren 7a Heriotza: Praga, 1942 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Ekainaren 4ko heriotzak Eduard Mörike • Friederike Mayröcker • Samuil Marshak • François Lemoyne • Hermann Diels • Maurice René Fréchet • Eskuz gaurkotu

Gertaerak Erasotutako Haur Errugabeen Nazioarteko Eguna Montgolfier baloia 1783 - Montgolfier anaiak beraiek asmatutako baloian (irudian) aireratu ziren. 1942 - Midwayko gudua hasi zen Bigarren Mundu Gerran. 1989 - Txinako armadak Tiananmen plazako protestak zapaldu zituen Pekingo Tiananmen plazan. + Gertaera gehiago... Egutegia << Ekaina >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 2025 Aurreko eta hurrengo urteetan 2022: Larunbata 2023: Igandea 2024: Asteartea 2026: Osteguna 2027: Ostirala 2028: Igandea Izendegia Santutegia: Rut, Noemi, Buriana, Frantzisko Caracciolo, Kirino Sisciakoa Seaska egutegia: Andeka/Ande, Ekain eta Orhi.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1076 – Nafarroako errege Antso IV.a Gartzeitz hil zuen bere anaiak. Peñalen herrian, ehizan ari zirela amildegi batetik bera bultza zuen Raimundok. Botere hutsunea eragin zuen hilketak.
• 1646 – Emakumeen aurkako epaiketa Zaldibian (1646). Juan Martinez Nazabal Zaldibiako alkate eta epaile arruntak informazioa biltzea eta ikerketa zabaltzea agindu zuen eskandaluzko egoeran bizitzeagatik errudun emakumeei behar bezalako zigorra ezartzeko xedez. Ekainaren 11n edo 12an, emakume guztiak aske utzi zituzten.
• 1994 – Gipuzkoako intsumisoek Donostiako Santa Klara uhartea "hartu” eta eremu desmilitarizatua zela aldarrikatu zuten.

Mundua

• 1411 – Karlos VI.a Frantziakoak Roquefort-sur-Soulzongo herritarrei Roquefort gazta ontzeko monopolioa eman zien.
• 1961 – Vienako goi-bileran, John F. Kennedyrekin biltzean, Nikita Khrustxovev Ekialdeko Alemaniarekin bake itun bereizi bat sinatzeko ultimatuma eman eta Berlingo krisialdia hasi zen.
• 2006 – Alan Garciak Peruko hauteskundeen bigarren itzulia irabazi zuen.
• 2010 – 100 pertsona baino gehiago hil ziren Dhaka (Bangladesh) hiriaren erdigunean hainbat eraikinek su hartzean.

Arte eta kultura

Euskal Herria

• 2011 – Gipuzkoako Azpeitia udalerrian Soreasu Antzokiaren auditorioa inauguratu zen.

Mundua

• 1982 – Poltergeist filma estreinatu zen, Tobe Hooperek zuzendu, Steven Spielbergek ekoiztu eta idatzi, eta Craig T. Nelson, JoBeth Williams eta Heather O'Rourke aktoreek antzeztu zuten.
• 1982 – Star Trek II: The Wrath of Khan (Star Trek II: Khanen Haserrea) filma estreinatu zen, Nicholas Meyerek zuzendu eta William Shatner, Leonard Nimoy, DeForest Kelley, James Doohan, George Takei, Walter Koenig, Nichelle Nichols, Ricardo Montalbán eta Kirstie Alley aktoreek antzeztu zuten.

Zientzia eta teknologia

Kirolak

Euskal Herria

• 2011 – Philippe Montanier frantziarra Errealeko entrenatzaile berria bilakatu zen.
• 2013ko Durango-Durango Emakumeen Saria: Marianne Vos irabazle.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1726 – Dominique Beltzuntze, baxenafar aitonen semea (h. 1804).
• 1841 – Eugenio Arruti y Pola, asturiar-gipuzkoar irakasle eta margolaria, Luancon (h. 1889).
• 1896 – Francisca Alonso Prado, nafar etxekoandrea, Gerra Zibilean fusilatua (h. 1936).
• 1912 – Jean-Baptiste Aguer, euskal herritar pilotaria.
• 1934 – Maixux Rekalde, gipuzkoar bakezalea eta euskaltzailea (h. 2022).
• 1942 – José María Iñigo, bizkaitar kazetari, aktore eta telebista aurkezlea (h. 2018).
• 1944 – Estibalitz Robles Arangiz, Estitxu, euskal abeslaria (h. 1993).
• 1947 – André Darrieussecq, lapurtar errugbilaria (h. 2020).
• 1949 – Maribel Forcadas, espainiar medikua eta EHUko irakaslea, Uncastillon (h. 2012).
• 1957 – Koldo Zubeldia, gipuzkoar idazlea (h. 2022).
• 1963 – Jon Arretxe, euskal idazlea.
• 1964 – Izaskun Etxeberria, euskal idazlea eta irakaslea.
• 1968 – Ion Gabella, euskal antzezlea (h. 2002).
• 1981 – Xabier Urberuaga, bizkaitar pilotari ohia.
• 1985 – Leire Urbeltz, euskal ilustratzailea.
• 1987 – Roberto López Eskiroz, Ruper, nafar futbolaria.
• 1989 –
  • Mikel Beroitz, nafar esku huskako pilotaria.
  • Iraia Muñoa, gipuzkoar bioteknologoa eta epigenetika ikertzailea.
• 1990 – Javier Ollo, nafar abokatu eta politikaria, Altsasuko alkatea.
• 1991 –
  • Jon García Herrero, bizkaitar futbolaria.
  • Maialen Múgica, gipuzkoar eskubaloi jokalaria.
• 1998 – Gonzi, nafar futbolaria.
• 2003 –
  • Mireia Arriazu, nafar txirrindularia.
  • Julene Bouzo, bizkaitar atleta, gorako jauzian aditua.

Mundua

• K.a. 470 – Sokrates Grezia Klasikoaren filosofoa (h. K.a. 399).
• 1578 – Pedro de Espinosa, espainiar poeta (h. 1650).
• 1738 – Jurgi III.a Erresuma Batukoa, Erresuma Batua eta Britainiar Jabegoen erregea (h. 1820).
• 1742 – Ignacio Jordán de Asso, Melchor de Azagra, espainiar naturalista, legelari eta historialaria (h. 1814).
• 1745 – Xosefa Xovellanos, asturierazko poeta (h. 1807).
• 1774 – François Quesnay, frantziar ekonomialaria (h. 1774).
• 1789 – Friedrich Boie, alemaniar zoologoa (h. 1870).
• 1816 – Dorotea de Chopitea, Txile eta Bartzelonako filantropo eta mezenasa (h. 1891).
• 1832 – Hedda Anderson, suediar idazle eta irakaslea (h. 1912).
• 1855 – Inukai Tsuyoshi, Japoniako lehen ministroa (h. 1932).
• 1862 –
  • Teresa Claramunt i Creus, kataluniar buruzagi anarkosindikalista (h. 1931).
  • Camille Decoppet, Suitzako Konfederazioko presidentea (h. 1925).
• 1866 – Miina Sillanpää, finlandiar politikaria (h. 1952).
• 1867 – Carl Gustaf Emil Mannerheim, Finlandiako presidentea (h. 1951).
• 1877 – Heinrich Otto Wieland, alemaniar kimikaria, 1927ko Kimikako Nobel Saria (h. 1957).
• 1881 – Natalia Sergeievna Gontxarova, errusiar margolaria (h. 1962).
• 1895 – Dino Grandi, italiar politikari faxista eta diplomazialaria (h. 1988).
• 1903 – Evgeni Mravinski, errusiar orkestra-zuzendaria (h. 1988).
• 1904 –
  • Alvah Bessie, estatubatuar eleberrigilea, kazetaria eta gidoilaria (h. 1985).
  • Georges Canguilhem, frantziar filosofoa, epistemologiaren sortzaileetako bat (h. 1995).
• 1905 – Emilio García Gómez, espainiar idazle, filologo, historialari eta arabista (h. 1995).
• 1907 –
  • Jacques Roumain, haitiar saiakeragilea, poeta eta kontakizun-idazlea (h. 1944).
  • Rosalind Russell, estatubatuar aktorea (h. 1976).
• 1910 – Carmen de Gurtubay, euskal jatorriko espainiar noblea (h. 1959).
• 1911 – Milovan Djilas, jugoslaviar politikaria (h. 1995).
• 1912 –
  • Robert Jacobsen, danimarkar eskultore eta margolaria (h. 1993).
  • Pilar López Júlvez, espainiar flamenko dantzari eta koreografoa (h. 2008).
• 1915 – Modibo Keïta, Maliko lehen presidentea (h. 1977).
• 1916 – Robert F. Furchgott, estatubatuar biokimikaria, 1998ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 2009).
• 1920 - Fedora Barbieri, italiar mezzosopranoa eta aktorea (h. 2003).
• 1922 – Salomón Hakim, kolonbiar mediku eta zientzialaria (h. 2011).
• 1924 –
  • Tofilau Eti Alesana, Samoako lehen ministroa (h. 1999).
  • Dennis Weaver, estatubatuar aktorea (h. 2006).
• 1926 –
  • Miguel Arteche, txiletar idazlea (h. 2012).
  • Judith Malina, estatubatuar aktore, ekoizle eta zuzendaria (h. 2015).
• 1927 – Geoffrey Palmer, ingeles aktorea (h. 2020).
• 1928 – Ruth Westheimer, alemaniar-estatubatuar sexu-terapeuta, irrati-esatari eta idazlea (h. 2024).
• 1929 – Karolos Papoulias, Greziako presidentea (h. 2021).
• 1931 – D. M. Jayaratne, Sri Lankako lehen ministroa (h. 2019).
• 1932 – Diana Balmori, Asturiasen jaiotako argentinar hiri diseinatzailea (h. 2016).
• 1936 – Bruce Dern, estatubatuar aktorea.
• 1943 - Mireille Best, frantziar ipuingile eta eleberrigilea (h. 2005).
• 1944 –
  • Serge Daney, frantziar kazetari eta zinema-kritikaria (h. 1992).
  • Michelle Phillips, estatubatuar musikari, abeslari eta aktorea, The Mamas & the Papas taldeko kidea.
• 1947 –
  • Viktor Klima, Austriako kantzilerra.
  • Mireia Sentís, kataluniar idazlea, argazkilaria, editorea eta feminista.
• 1952 – Bronisław Komorowski, Poloniako presidente ohia.
• 1953 – Mitsuo Watanabe, japoniar futbolari ohia.
• 1955 –
  • Dominique Bulamatari, kongoar apezpiku katolikoa (h. 2024).
  • Paulina Chiziane, mozambiketar idazlea.
• 1961 – Ferenc Gyurcsány, Hungariako lehen ministro ohia.
• 1965 –
  • Michael Doohan, australiar motoziklismo pilotu ohia.
  • Huzama Habayeb, palestinar idazle eleberrigile, zutabegile, itzultzaile eta poeta.
• 1966 – Cecilia Bartoli, italiar mezzosopranoa.
• 1970 –
  • David Barrufet, kataluniar eskubaloi jokalaria.
  • Toru Kawashima, japoniar futbolaria (h. 2024).
  • Izabella Scorupco, poloniar-suediar aktorea, abeslaria eta modeloa.
• 1971 – Joseph Kabila, Kongoko Errepublika Demokratikoko presidente ohia.
• 1975 –
  • Angelina Jolie, estatubatuar aktorea.
  • Vanessa Montfort, kataluniar nobelagilea, dramagilea eta zuzendaria.
• 1976 – Aleksei Navalni, errusiar politikaria eta ustelkeriaren aurkako ekintzailea (h. 2024).
• 1978 – Vanesa Romero, espainiar modeloa, telebista aurkezlea eta aktorea.
• 1979 –
  • Naohiro Takahara, japoniar futbolaria.
  • Daniel Vickerman, Hegoafrikan jaiotako australiar errugbilaria (h. 2017).
• 1980 –
  • Nikka Bukaee, israeldar abeslari transexuala.
  • Pablo Fusto, argentinar palaria.
• 1983 – Olha Saladukha, ukrainar atleta, jauzi hirukoitzean aditua.
• 1985 –
  • Lukas Podolski, alemaniar futbolaria.
  • Bar Refaeli, israeldar modelo, aktore eta enpresaburua.
• 1986 –
  • Oona Chaplin, espainiar zinema, antzerki eta telebista aktorea.
  • Fahriye Evcen, turko-alemaniar aktorea.
• 1987 – Pau Torres, kataluniar futbolaria.
• 1988 – Ryota Nagaki, japoniar futbolaria.
• 1990 – Jetsun Pema, Bhutango erregina ezkontidea.
• 1992 – Lux Pascal, estatubatuar-txiletar emakume aktorea.
• 1995 –
  • Shiori Tamai, japoniar idola, Momoiro Clover Z taldeko kidea.
  • Duhan van der Merwe, Hegoafrikako errugbi jokalaria Eskozia ordezkatzen duena.
• 1996 – Maria Bakalova, bulgariar aktorea.
• 2001 – Takefusa Kubo, japoniar futbolaria.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1076 – Antso IV.a Gartzeitz Peñalengoa, Iruñeko erregea.
• 1336 – Guillaume de Pierre Godin, Lapurdiko elizgizona.
• 1821 – Salvat Monho, euskal idazlea (j. 1749).
• 1950 – Carmen Baroja, euskal idazle eta etnologoa, Madrilen (j. 1883).
• 1981 – Augustin Anabitarte, gipuzkoar idazlea eta euskaltzain urgazlea (j. 1891).
• 1993 – Manuel Elexpuru, bizkaitar kazetaria, sukaldaritzan aditua (j. 1930).
• 1999 – Montxo Goikoetxea, nafar kazetari eta idazlea (j. 1936).
• 2000 –
  • Laurent Bidart, lapurtar errugbilaria (j. 1930).
  • Jesús María Pedrosa, bizkaitar politikaria, ETAk eraila (j. 1942).
• 2011 - Josefina Guerendiain Caro, nafar ekintzailea (j. 1918).
• 2014 – Sebastián Mendívil, bizkaitar anarkista, Euzko Gudarostearen eta CNTren Bakunin batailoiko tenientea (j. 1915).
• 2020 – Bixente Serrano, euskal idazle eta historialaria (j. 1948).

Mundua

• 1039 – Konrado II.a, Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadorea.
• 1463 – Flavio Biondo, italiar Puzkundeko humanista, arkeologo eta historialaria (j. 1392).
• 1472 – Nezahualcóyotl, Texcocoko erregea (j. 1402).
• 1530 – Massimiliano Sforza, italiar aristokrata (j. 1493).
• 1674 – Jan Lievens, barrokoko herbeherear margolaria (j. 1607).
• 1680 – Tokugawa Ietsuna, Tokugawa shogunerriko laugarren shoguna (j. 1641).
• 1798 – Giacomo Casanova, italiar abenturazalea (j. 1725).
• 1809 – Nicolai Abildgaard, daniar margolari, eskultore, arkitekto eta irakaslea (j. 1743).
• 1830 – Antonio José de Sucre, Boliviako presidentea eta Peruko gobernadorea (j. 1795).
• 1838 – Anselme Gaëtan Desmarest, frantziar zoologo eta idazlea (j. 1784).
• 1852 – James Pradier, frantziar eskultorea (j. 1790).
• 1872 –
  • Stanisław Moniuszko, poloniar musikagile, orkestra-zuzendari eta musika irakaslea (j. 1819).
  • Johan Rudolph Thorbecke, Herbehereetako lehen ministroa (j. 1798).
• 1876 – Abdulaziz I.a, Otomandar Inperioko sultana (j. 1830).
• 1887 – William A. Wheeler, Ameriketako Estatu Batuetako 19. presidenteordea (j. 1819).
• 1911 – William Russel Dudley, estatubatuar botanikoa (j. 1849).
• 1918 – Charles W. Fairbanks, Ameriketako Estatu Batuetako presidenteordea (j. 1852).
• 1922 – W. H. R. Rivers, ingeles psikofisiologo eta antropologoa (j. 1864).
• 1925 – Pierre Louÿs, frantziar olerkari eta idazlea (j. 1870).
• 1928 – Zhang Zuolin, txinatar mariskala (j. 1875).
• 1931 – Hussein bin Ali, Mekako xerifea eta Emirra (j. 1853/54).
• 1941 – Gilen II.a Alemaniakoa, Alemaniako azken enperadorea (Kaiser) eta Prusiako azken erregea (j. 1859).
• 1942 –
  • Eusebio Ayala, Paraguaiko presidentea (j. 1875).
  • Reinhard Heydrich, Alemania Naziko militarra, Holokaustoaren arkitekto nagusietako bat (j. 1904).
• 1945 –
  • Georg Kaiser, alemaniar antzerkigilea (j. 1878).
  • Virginia Ragsdale, estatubatuar irakasle eta matematikaria, kurba aljebraikoetan aditua (j. 1870).
• 1946 – Ernst Leonard Lindelöf, finlandiar matematikaria (j. 1870).
• 1949 – Maurice Blondel, frantziar kristau filosofoa (j. 1861).
• 1950 – Aurora Purificación Mañanós Jauffret, La Goya, bilbon jaiotako kupletista ospetsua (j. 1891).
• 1951 – Serge Koussevitzky, errusiar-estatubatuar musika-zuzendaria (j. 1874).
• 1959 – Charles Vidor, hungariar-estatubatuar zinemagilea (j. 1900).
• 1966 – Chang Myon, Hego Koreako lehen ministroa eta lehendakariordea (j. 1899).
• 1968 –
  • Alexandre Kojève, errusiar jatorriko frantziar filosofoa (j. 1902).
  • Walter Nash, Zeelanda Berriko lehen ministroa (j. 1882).
• 1970 – Josep Carner, poeta katalanen printzea, kataluniar poeta, kazetari, antzerkigile eta itzultzailea (j. 1884).
• 1971 – György Lukács, hungariar filosofo eta literatura-kritikari marxista (j. 1885).
• 1974 – Mamerto Urriolagoitia, Boliviako 43. presidentea (j. 1895).
• 1977 – Marcel Bataillon, frantziar historialaria (j. 1895).
• 1978 – Jorge de Sena, portugaldar poeta, kritikari, saiakeragile, nobelagile, antzerkigile, itzultzaile eta unibertsitateko irakaslea (j. 1919).
• 1989 – Richard Rive, hegoafrikar idazlea, Hego Afrikako kontakizun labur idazle hoberentzat hartua (j. 1931).
• 1991 – José María Acuña López, galiziar eskultorea (j. 1903).
• 1994 – Massimo Troisi, italiar aktore, gidoigile eta zinema zuzendaria (j. 1953).
• 1997 – Ronnie Lane, ingeles musikaria (j. 1946).
• 2000 – Takashi Kano, japoniar futbolaria (j. 1920).
• 2001 – Dipendra Nepalgoa, Nepalgo erregea (j. 1971).
• 2002 – Fernando Belaúnde Terry, Peruko presidentea (j. 1912).
• 2004 – Nino Manfredi, italiar aktorea (j. 1921).
• 2005 – Jean O'Leary, lesbiana eta gayen eskubideen aldeko estatubatuar aktibista (j. 1948).
• 2014 – Alicia Izaguirre, errioxar politikaria, Arabako lehen gobernadore zibila (j. 1932).
• 2015 – Hermann Zapf, alemaniar diseinatzailea (j. 1918).
• 2016 –
  • Carmen Pereira, Ginea Bissauko presidentea (j. 1936).
  • Claudia Ruggerini, italiar partisanoa, neuropsikiatrian aitzindaria (j. 1922).
• 2017 – Juan Goytisolo, kataluniar idazlea (j. 1931).
• 2019 – Lennart Johansson, suediar kirol zuzendaria (j. 1929).
• 2021 – Richard R. Ernst, suitzar kimikaria, 1991ko Kimikako Nobel Saria (j. 1933).
• 2024 – Karin Gundersen, norvegiar itzultzaile eta irakaslea (j. 1944).
• 2025 –
  • Eduardo Gageiro, portugaldar aingeniarilaria (j. 1935).
  • Marc Garneau, kanadar astronauta, ingeniaria eta politikaria (j. 1949).
  • Niède Guidon, brasildar arkeologoa (j. 1933).
  • Philippe Labro, frantziar kazetari eta zinema zuzendaria (j. 1936).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Andeka/Ande, Ekain eta Orhi.
• Erasotutako Haur Errugabeen Nazioarteko Eguna

Jaieguna ospatzen da ondoko herrian:

• Araban: Arratzu (Luku)

Kanpo estekak

• Datuak: Q2627
• Multimedia: 4 June / Q2627

Ekainaren 3 | Urteko egutegi | Ekainaren 5