Urriko Iraultza

Urriko Iraultza edo Iraultza Boltxebikea (batzuetan ere Azaroko Iraultza, Mendebaldeko egutegiaren arabera azaroan gertatu baitzen) 1917ko Errusiako Iraultzaren bigarren urratsa izan zen, lehenengoa Otsaileko Iraultza zen eta.

1920an Boris Kustodievek margotutako Iraultza Boltxebikearen irudia.

Vladimir Leninen agindupean, boltxebikeak, Ezkerreko Sozialista-Iraultzaileak eta anarkistak batu ziren historiako lehen iraultza komunista burutzeko. Petrograd hiriko ekimen iraultzaile garrantzitsuak Leon Trotski buru zuen Petrogradeko Sobiet eta Adolph Joffe buru zuen Komite Militar Iraultzailearen menpe zeuden.

Errusiako behin-behineko gobernuari boterea odolik isuri gabe kendu zioten, herrialdeko populazio gehienarengan Lehen Mundu Gerrak eragiten zuen egoera latza zela medio. Agintea bereganatuta, Alemaniarekin Brest-Litovsk ituna sinatu zen 1918ko martxoaren 3an. Honela, Errusiako parte-hartzea Lehen Mundu Gerran amaitu zen. Bide batez Finlandia, Estonia, Letonia, Lituania eta Poloniaren independentzia ekarri zuen, nahita ez izan arren.

Tsarren menpeko lurralde guztietan onarturik izateko arazoak izan zituen gobernu berriak. Gainera, Lehen Mundu Gerra bukatutakoan, Mendebaldeko herrialdeek iraultzaileen kontrako nazioarteko armada (Armada Zuria) bidali zuten Errusiara, Errusiako Gerra Zibila eraginez (1918-1920). Hala ere, Trotskik prestatutako Armada Gorriak garaitu zuen, independentzia lortu zuten hainbat herrialde (hala nola Ukraina) berriro Moskuren mende jarriz.

Aurrekariak

Sakontzeko, irakurri: «Errusiako Iraultza»

Nikolas II.a 1916an, ziurrenik Zhitomirren. Bere gain hartu zuen Lehen Mundu Gerran frontean egotearen ardura, herritarren morala igotzeko asmoz.

Errusiako Iraultza Lehen Mundu Gerra bete-betean zela gertatu zen, baina haren aurrekariak aurkitzeko hainbat hamarkada egin behar dugu atzera. Errusiar Inperioa gainbeheran zetorren garai hartan. XIX. mendean eta XX.aren hasieran ez zuen lortu bere egitura politiko, ekonomiko eta sozial zaharkitua modernizatzea, bere hartan eusten zion monarkia autokratikoari, tsarraren figura ardatz zuela. Errusian ordurako gertatua zen lehen Industria Iraultza, nahiz eta haraino berandu iritsi. Baina egoera ekonomikoaren inguruko ezinegona handia zen. Nikolas II.aren aitona Alexandro II.ak hainbat erreforma liberal abiarazi zituen herrialdean, egoerari buelta emateko, baina mugimendu sozialista eta anarkista gorantz zihoazen, eta 1881eko martxoan erail zuten. Haren seme Alexandro III.ak atzera egin zuen aitaren erreforma guztietan; berriro ere autokrazia indartu zuen.

Alexandro III.aren heriotzarekin (nefritisak eragina), Nikolas II.ak hartu zuen bere gain Inperioa. Haren seme Alexei Nikolaevitxek hemofilia zuen; eta, gaixotasun hori sendatu edo kontrolatzeko, Grigori Rasputin mistikoaren laguntza eskatu zuen. Alexandraren eta Rasputinen arteko harremana handia izan zen. Mistizismoan eta erlijiozaletasunean erorita, bere gain hartzen zituen kudeaketa lan guztiak, baita Lehen Mundu Gerrako frontean egotearena ere. 1914ko uztailaren 31n Errusia gerran sartu zen, eta hurrengo egunean Alemaniak gerra deklaratu zion Errusiari. Egin diren zenbatespenek diotenez, 3,3 milioi errusiar hil ziren Lehen Mundu Gerran. Armada Inperialak zailtasunak zituen bere galerei aurre egiteko, eta gainera Agintaritza Nagusia ezgai zelako mezua hedatzen hasi zen. Horretaz gain, janaria eta erregaia falta ziren Errusian.

Hala ere, 1914ko abuztuan klase guztiek eta ia alderdi guztiek bozkatu zuten gerraren alde. Alderdi Boltxebikea eta, bereziki, Vladimir Lenin, agertu ziren gerraren aurka. Aurkariek "porrotistak" deitzen zituzten. Gerra deklarazioak errusiar nazionalismoaren gorakada ekarri zuen gizarte osoan, barne arazoak alde batera utzita denbora batez. Armadak lehen garaipen batzuk lortu zituen Galitzian 1915ean eta Brusilov Ofentsibarekin 1916an, baina porrot garrantzitsuak ere izan zituen, adibidez Tannenbergeko gudua 1914an, Masuriako Lakuetako bigarren gudua 1915eko otsailean, eta Errusiar Poloniaren galera 1915eko maiatzetik abuztura.

Nire herriarekiko betebeharra ezarri dit Jainkoak, eta betebehar horrek behartzen nau gaur-gaurkoz, etsaiak Inperioaren barrualdean sartzea lortu duenean, indar aktiboen aginte gorena hartzera eta Armadarekin gerraren nekea partekatzera, eta Errusiako lurrak etsaiaren saiakeren aurrean babestera.

— Nikolas II.aren gutuna, Nikolai Duke Handiari

Morala igotzeko eta bere lidergoa indartzeko helburuarekin, 1915eko udazkenean Nikolasek iragarri zuen Armadaren gaineko kontrola bere gain hartuko zuela, gomendio orokor guztien aurka. Emaitza oso txarra izan zen hiru eremutan. Lehenik eta behin, monarkia eta geroz eta gutxiago atsegin zuen jendeak, gerrari loturik zegoelako; bigarrenik, Nikolas estratega militar ona ez zenez, eta lider eskasa zenez, bere komandanteak ere sutu zituen; hirugarrenik, frontean zegoenez, ezin zuen gobernua gidatu. Frontean zegoenean, alemaniar jatorriko Alexandra tsarinak hartzen zuen agintea. Herrian hedaturik zegoen zurrumurruak zioenez, Alexandrak espioitzan ziharduen, eta Grigori Rasputinen agindupean ari zen. Tsarina ez zen agintari eraginkorra, behin eta berriro aldatzen zituen lehen ministroak, eta Duma haserrarazi zuen.

Lehen aipatutako 3,3 milioi hilei zaurituak eta desagertuak gehituz gero, 1917ko urtarrilerako sei milioi gizabanako galduak zituen Errusiako Inperioak. Mutinak ohikoak ziren, morala baxu zegoen, eta aukera gutxi ziren desertatutako soldaduak ordezteko. Hilero 34.000 soldaduk desertatzen zuten. Tsarra frontean zegoelarik, Duma eta Stavka haren kontroletik at lan egiten hasi ziren.

Baina ez ziren horiek izan aurrekari bakarrak. Herritar soilek geroz eta okerrago bizi zuten aristokraziaren eta euren arteko harremana. Nekazariek arazoak zituzten lur-jabeekin, eta geroz eta gehiago joaten ziren hirietara, industria hasi berrietan lan egitera. Hirietan Mendebaldetik etorritako ideia politikoak langileen artean hedatzen ari ziren. Proletarioen ezinegona gero eta handiagoa zen, bai porrot militarrengatik, bai janari ezagatik. 1905ean Errusia-Japonia Gerraren porrota jazo zen, eta urte berean 1905eko Errusiako Iraultza eta 1905eko Igande Odoltsua. Egun hartan, tsarraren tropek armarik gabeko manifestazio baketsua tirokatu zuten, eta 1.000 inguru pertsona erail. Urte hartan bertan, Potemkin korazatuaren mutina gertatu zen. 1905eko Iraultzaren ostean egoera ez zen hobetu, eta matxinada orokorreko egoeran sartu zen Errusia. 1917an berriro agertu zen bere gordinean iraultza, eta tsarra erortzea ekarri zuen.

1916an Rasputin, Alexandra tsarina eta tsarra eraisteko kolpe saiakera politiko eta militarrak ugaritu ziren. Garrantzitsuena 1916ko udazkenean izan zen, Alderdi Oktubristak, Errusiako Alderdi Aurrerakoiak eta kadeteek prestatua. Parte-hartzaileek estatu kolpea bultzatu nahi zuten herri-iraultza ekiditeko asmoz, baina asmoa ez zen aurrera eraman hainbat atzerapen izan zituztelako; azkenean, burgesiak nahi ez zuen iraultza gertatu zen. Leninek dioenez, eskuinaren helburua "monarka baten ordez beste monarka bat jartzea" zen, "ahal izanez gero, Romanov bat". 1916ko otsailean estatu kolpe politiko bat gertatzea posible zela ikusten zuten tsarraren gertuko hainbatek. Azaroaren 18an [azaroaren 5a], Nikolas Nikolaevitxek esan zion liberalizazio politikoa bultzatzen ez bazuen laster galduko zuela tronua. Abenduaren 17an, Feliks Jusupov printzeak eta beste politikari eskuindar batzuek Grigori Rasputin hil zuten.

Otsaileko Iraultza

Sakontzeko, irakurri: «Otsaileko Iraultza»

Protesta iraultzaileak 1917ko otsailean

Otsailaren hasieran, Petrogradoko langileek hainbat greba eta manifestazio hasi zituzten. Martxoaren 7an [otsailaren 22an] Petrogradoko industria lantegi handieneko Putilov fabrikako langileek greba iragarri zuten.

Hurrengo egunean, Emakumearen Langilearen Nazioarteko Egunarekin batera hainbat manifestazio eta mitin egin zituzten, eta pixkanaka manifestazioen aldarriak ekonomiko eta politiko bihurtu ziren. Manifestazioak antolatu ziren ogia exijitzeko, eta hauek lan industrialaren indarrak babestu zituen, grebekin jarraitzeko arrazoitzat hartu zituenak. Langileak inguruko lantegietara joan ziren, eta 50.000 langile baino gehiago atera zituzten greban. Martxoaren 10erako [otsailaren 25erako] Petrogradoko ia industria enpresa guztiak itxita zeuden, merkataritza eta zerbitzu enpresa askorekin batera. Ikasleak, bulegoetako langileak eta irakasleak kaleetan eta bilera publikoetan elkartu ziren.

Istiluak itzaltzeko, tsarrak armadara jo zuen. Gutxienez 180.000 soldadu zeuden prest hiriburuan, baina gehienak ez zeuden entrenatuta edo zaurituta zeuden. Ian Beckett historialariak 12.000 inguru fidagarritzat jo zitezkeela iradokitzen du, baina hauek ere jendetzaren artean aritzeko arazoak zituela zioten, batez ere hainbate emakume zeudela ikusita. Arrazoi honegatik, martxoaren 11n [otsailak 26], tsarrak armadari istiluak indarrez amaitzeko agindu zionean, tropak matxinatzen hasi ziren. Inork ez zuen istiluekin aktiboki bat egin, baina ofizial asko fusilatu edo ezkutatu egin ziren; goarnizioak protestak geldiarazteko zuen gaitasuna ia baliogabetua geratu zen, tsarraren erregimenaren ikurrak hiri osoan azkar eraitsi ziren, eta hiriburuko gobernu agintaritza erori egin zen, Nikolasek goiz hartan Duma luzatu izanak ez zuen lagundu ere, jarduteko legezko aginpiderik gabe utziz. Dumaren erantzuna, bloke liberalak eskatzen zuena, aldi baterako batzorde bat ezartzea izan zen, legea eta ordena berrezartzeko; bien bitartean, alderdi sozialistek Petrogradeko Sobieta ezarri zuten, langileen eta soldaduen ordezkari izateko. Gainerako unitate leialek hurrengo egunean aldatu zuten leialtasuna.

Tsarrak Petrogradora itzultzeko errege trena zuzendu zuen, martxoaren 14an [martxoaren 1a], baina iraultzaile talde batek atxilotu zuena Malaia Vixeran. Tsarra, azkenean, Pskovera iritsi zenean, Nikolai Ruzski armadako buruak eta Alexander Gutxkov eta Vasili Xulgin Dumako diputatuek, batera, tronutik abdikatzeko iradoki zuten. Martxoaren 15ean [martxoan 2] egin zuen, bere izenean eta, ondoren, bere semearen izenean ere hala egiteko aholkua jaso ondoren. Nikolasek bere anaia Errusiako Mikel Romanov Duke Handia izendatu zuen bere oinordeko izateko. Baina duke handia konturatu zen gobernari bezala babes gutxi izango zuela eta, beraz, koroa baztertu zuen martxoaren 16an [martxoak 3], soilik ekintza demokratikoaren adostasuna baldin bazen hartuko zuela adieraziz. Sei egun geroago, Nikolas, jada tsarra ez zena eta zaindariek mespretxuz "Nikolas Romanov" deitzen zutena, Alexandroren Jauregian bildu zen, Tsarskoye Selon. Behin-behineko Gobernuak etxean atxilotu zuen bere familiarekin.

Otsaileko Iraultzaren berehalako eragina euforia eta gogo giro orokortua izan zen Petrogradon. Martxoaren 16an [martxoak 3], behin-behineko gobernu bat iragarri zen. Zentro-ezkerra ondo ordezkatuta zegoen, eta gobernua, hasiera batean, aristokrata liberal batek zuzendu zuen, Georgi Lvov printzeak, Alderdi Demokratiko Konstituzionaleko (KD) kideak. Sozialistek lau egun lehenago eratu zuten euren erakunde arerioa, Petrogradoko Sobieta (edo langileen kontseilua). Petrogradoko Sobieta eta Behin-behineko Gobernua Errusiaren gaineko boterearen lehian zeuden.

Aurreko egunak

Urriaren 25ean, Petrograd hartzeko plana hasi zen, Leninen ustez “24an goizegi zatekeen, oraindik ordezkari asko Biltzarrera heldu gabe egon daitezkeelako, eta 26 ordea, beranduegi, Biltzarra bezalako batzar batek erabakiak geldotasunez hartzen dituelako”. Hiria hartzeko planen egilea, John Reeden arabera, Vladimir Antonov-Ovseienko zen “matematikari eta xakelaria”. Richard Pipesen arabera, Mikola Podvoiskik izan zuen garrantzia handiagoa, Antonov-Ovseienkorena txikia ez bazen ere. Trotskiren arabera, Jakov Sverdlov izan zen “Smolniko kuartel nagusiaren eta alderdiaren aparailuaren artean kontaktua mantendu zuena (…) bera zen Alderdiko koadro denak ezagutzen zituena”. Gobernua azken momentuan saiatu zen matxinada geratzen, baina alferrik. Petrograden, Kronstadten eta Finlandian guda-egoera aldarrikatu zuen, hura inposatzeko modurik ez bazuen ere. Junkerrak (ofizial gazteak) Neguko Jauregian ezarri ziren.

Urriaren 23a

Urriaren 23rako, jada Komite Militar Iraultzaileak erregimentu ezberdinetarako eta hiriaren puntu garrantzitsu ezberdinetarako komisarioak izendatu zituen. Komisario horiek, bai boltxebikeak zein ezkerreko eseristak izan zitezkeen. Guztira 50 bat ziren, garrantzitsuenak hauek izan zirelarik: Izmailovski erregimentuan Katz; Semionovski erregimentuan Juri Kotsiubinski; munizioen gordetegietan Vasilievski; 180 erreserba erregimentuan, Batailoi Suzko-Kimikoan eta Granada-jaurtitzaileen Gorputzean Aleksandr Ilin-Zhenevski; Mosku Goardia erregimentuan Vixnevetski; Preobrazhenski erregimentuan Grigori Txudnovski; Petrogradeko 3 erregimentuan eta Pavlovski erregimentuan Dzenis; automobilen dibisioan Jelin; Oinezkoen 176 erregimentuan Levenson; Kexholm Goardia erregimentuan Liubovitx; Oinezkoen 180 erregimentuan Maniulov, Finlandiako Goardia erregimentuan Rudnik; Kronverski armategian Ter-Arutiuniants; Kronstadteko Goardia erregimentuan Flerovski; Oinezkoen 88 eta 90 Vologda erregimentuetan Txekhovski; Artillerian Vlas Txubar; Tsarskoie Selon Georgenberger; eta Oranienbaumen Breslav.

Urriaren 24a

Urriaren 24ko arratsaldea zen Lenin Smolnira joan zenean, beste zuzendari boltxebikeekin batzera. Lenin Margarita Fofanovaren etxetik heldu zen Smolnira, eta bidean poliziak atxilotu egin zuen, baina joaten utzi zion, mozkor arrunt bat zela uste baitzuen. Han hartu ziren falta ziren tokiak hartzeko azken erabakiak, Orlando Figesen arabera, “korrika deitu zuten Komite Zentralaren bilera batean”. Urriaren 24an hasi ziren tropa boltxebikeak edo Milrevkomen aldekoak Smolni inguruetan kontzentratzen, bai Xliapnikov boltxebikeak zein Sukhanov mentxebikeak gogoratzen duten moduan. Trotski berak gogoratzen duenez, “Matxinada giroa” 24ko arratsaldean hasi zen berotzen. Urriaren 24ko arratsalde-gauean, Gobernuaren erabakiaren kontra, Milrevkomen tropek berriz zubiak bere tokian jarri zituzten (Troitski zubia lehenbizi, eta gero besteak. Rabinowitchen arabera, Troitski zubia altxatzeko agindua Milrevkomek eman zuen, baina beste denen kasuan, tropek euren kabuz hartu zuten erabakia), Petrogradeko auzo ezberdinak komunikatuz. Kaiurov boltxebikearen arabera, Viborgeko langileak izan ziren zubien komunikazioa bermatu zutenak: “gu izan ginen lehenak”. Rex Waderen arabera, bezperan, urriaren 24an “boltxebikeek ia hiri osoaren kontrola zuten, baina oraindik euren neurriak “defentsiboak” ziren”.

Iraultza

Urriaren 25eko goiz-arratsaldea: Petrograd boltxebikeen kontrolpean

Urriaren 25ean, boltxebikeak erasora pasa ziren. John Reeden arabera, goizaldeko hiruretan hasi ziren tropa gorrien lehen mugimenduak. Orlando Figesen arabera, ordea, gauerdian hasi ziren mugimendu horiek. Pipesek “24tik 25era doan gaua” aipatzen du besterik gabe. Alexander Rabinowithek ordu bata eta erdiak jartzen du ordu zehatz moduan. Figesen arabera, langile eta soldadu boltxebike asko atera ziren kalera zubiak eta gurutzebideak hartzera; egunsentirako, junkerrak zeuden tokian Milrevkomen tropak edota goardia gorriak zeuden. Trotskik “goizeko zazpiretan” helburuak hartzen hasi zirela dio, baina iturri gehienek lehenago jartzen dute lehen eraikinak hartzearen ordua (Rabinowitchen eta Waderen arabera, telegrafoen zentrala ordu bietan hartu zuten). Goiz horretan boltxebikeen aldeko indarren Telegrafoen Zentrala, Telefonoen Zentrala (Dzerzhinskiren ardurapean), Gudaren ministerioa, Baltikorako Tren-geltokia, Vartsoviako tren-geltokia (Bubnoven ardurapean), Elektrika Zentrala, Banketxe Zentrala, zubiak, eta azkenik, poliziaren komisaldegiak hartu zituzten. Zubien artean, Nikolaevski zubia aipatu behar dugu, Avrora ontzia bertan ezarri baitzen. Peio eta Pauloren Gotorlekua hartzeko ahaleginik ez zuten egin behar, bezperako egunetan bertako garnizioa politikoki boltxebikeen aldera pasa baitzen (eta boltxebike bat, Blagonravov, zen gotorlekuaren zuzendaria). Troitski zubian Manikovski jenerala ere atxilotua izan zen, baina aske utzi zuten. Goizean zehar hiri osoa hartua zuten, Isaak Deuna enparantza eta Neguko Jauregia izan ezik; goizeko hartze horiek baketsuak eta biktimarik gabekoak zian ziren, izan ere, Gobernuaren alde tropek ez baitzuten eskurik hartu (ezta ere kosakoek, Gobernuak goizaldean eurekin kontaktatu bazuen ere). Bere aldeko troparik gabe, goizean Kerenskik Neguko Jauregitik ihes egin zuen, frontean tropak biltzen saiatzera.

Milrevkomek Neguko Jauregia hartu aurretik, bere adierazpen historikoa zabaldu zuen (Trotskiren arabera “goizeko hamarretan” izan zen, baina inolaz ere, testigantza guztiek goizez izan zela diote; John Reedek izan ezik): “Errusiako herritarrei! Behin-behineko Gobernua uzkailia izan da. Estatuaren boterea Petrogradeko Langile eta Soldaduen Sobietaren erakunde den eta Petrogradeko garnizioaren arduradun den Komite Militar Iraultzailearen eskuetara pasa da. Herriak borrokatu dituen helburuak; bake demokratiko baten aldeko proposamena, lurjabeen jabetza pribatuaren ezabapena, industrian langile kontrola eta Sobietar Gobernu baten eratzea bermatuta daude. Gora langileen, baserritarren eta soldaduen iraultza! Petrogradeko Langileen eta Soldaduen Ordezkarien Sobietaren Komite Militar Iraultzailea”.

Eguerdian, Isaak Deunaren Enparantzan tiroketa batzuk izan ziren, John Reedek kontatzen duenaren arabera. Eguerdi aldera azken helburuak hartu zituzten gorriek: Almirantegoaren egoitza eta Kresti kartzela. Pixka bat beranduago, Marinski Jauregian, Aurre-parlamentua hartu zuten, eta bertako kideei organo horren abolizioa komunikatu zieten Milrevkomen aldeko tropek, baina ez zuten atxiloketarik egin. Langileek akademia militarrak eta hango kideak desarmatzea eskatu zuten, baina boltxebikeek ez zuten halakorik egin, ez orduan, ezta ere Neguko Jauregia hartu ondoren. Trotskik esaten duenaren arabera “egin izan bagenu, ez genukeen 29an junkerren matxinada kontrairaultzailea izango”.

Reedek kontatzen duenez “antzezlekuak ez ziren itxi, guk Marinski antzezlekurako sarrera batzuk genituen, joan ez ginen arren”. Orlando Figesek antzeko bertsio bat ematen du: “ez jatetxeak ez antzezlekuak ez tranbiak ez ziren itxi”. Richard Pipesen arabera “Malapartek deskribatutako “Iraultza modernoetako” bat izan zen (…) talde txikietan, odolik gabe eta eraginkortasun handiz puntu gakoak hartzea (…) kafetegiek, zinemek eta antzezlekuek zabalik arraitzen zuten”. Pipesen arabera “Leninek ez zuen manifestazio handirik nahi (…) apirileko eta uztaileko gertaerek argi utzi zioten jendetza kontrolaezina izan zitekeela”. Iluntzean, tiroketa batzuk izan ziren, baina oraindik jende asko zegoen kaleetan bilduta.

Petrogradeko Sobietak ordu bi eta erdietan, gauez hasi behar zen Errusia Osoko Sobieten II Biltzar Nagusiaren aurretik ohizkanpoko saio bat egin zuen. Iraultza proletarioaren aldeko ebazpen bat hartu zuen urriaren 25eko arratsaldean: “Petrogradeko Langile eta Soldaduen Sobietak proletalgoaren eta Petrogradeko garnizioaren iraultza agurtzen du (…) Petrogradeko Sobieta ziur dago Gobernu berria Sobietar Gobernu gisa eratuko dela, eta nekazari pobreen laguntza sozialismorantz egingo duela (...) Langileen eta Baserritarren Gobernuak herri gudukatzaile guztiei bake demokratiko bat proposatuko die (...) lur-jabeen lurra baserritarren artean banatuko du (...)”. Reeden arabera, ebazpen hau, oraindik Neguko Jauregia hartu gabe zegoela hartu zuen Sobietak. Ebazpen honen ostean , Trotskik Behin-behineko Gobernua jada ez zegoela esan zuen. Gobernuaren aldeko ordezkari batek boltxebikeei “Biltzar Nagusiaren borondatea baldintzatzea” leporatu zien. Trotskik erantzun zuen arabera “ez guk, baizik eta langileen matxinadak determinatzen du Sobieten II Biltzar Nagusi honen borondatea”. Fiodor Dan mentxebikeak orduan “gure kideak Neguko Jauregian daude inguraturik, bonbaketa jasaten (…) halako baldintzetan VTsIKek ezin duela politikarik egin adierazten du” esan zuen. Biera horretara Lenin agertu zen, txalo-zaparrada batekin hartu zutelarik.

Arratsaldeko zazpiak hamar gutxitan (Orlando Figesen arabera) boltxebikeek Neguko Jauregian zegoen Behin-behineko Gobernuari ultimatuma bidali zieten, eta gaueko hamarrak aldean Jauregiaren kontrako asaltoa hasi zuten. Neguko Jauregiaren kontrako setioak irauten zuen bitartean (ordua ezin dugu zehaztu, baina arratsaldea zela ematen du), Gobernuaren aldeko tropa batzuek, Stankievitx komisarioa buru, Telefonoen Zentrala hartzen saiatu ziren, kale egin zutelarik.

Urraren 25eko iluntzea: Neguko Jauregiaren kontrako asaltoaren hasiera

Avrora ontzia, gaur egun.

Neva ibaian zegoen Avrora (Egunsentia, edo mendebaldean “Aurora” izenez ezagutua) ontziak hasi zuen Neguko Jauregia hartzeko keinua, urriaren 25eko gauean. Ontzi honen kanoikadak Iraultzaren ikurretako bat izan ziren. Urriaren 24an sartu zen Avrora (beste hainbat ontzirekin batera, guztira hamaika ziren) Nevan atrakatuta zegoen. Iraultzaren bezperatan, Gobernuak itsasora zedin agindu zuen (hala Petrogradeko gertakizun iraultzaileetan parte har ez zezan), baina Milrevkomek bertan zegoen tokian geratzea agindu zuen. Urriaren 24an, Baltikoko Itsas-Armadako Sobietak (Tsentrobalt) Avrorari itsasora ez ateratzeko eta Nikolaievski zubian geratzeko agindu zion.

Avrora, Nikolaievski zubian zegoen atrakatuta hain zuzen, aurreko egunean zubi horren komunikazioa berrezartzeko (Gobernuak zubia altxatzea agindu baitzuen) agindua eman baitzion Komite Militar Iraultzaileak. Avrorarekin batera, Peio eta Pauloren Gotorlekutik kanoikada batzuk bota behar zituzten, baina Figesen arabera “kanoi hauek museoko piezak ziren, eta hauekin ezin ziren tirorik egin (…) beste kanoi batzuk ekarri behar izan zituzten, plana atzeratzen joan zelarik”. Azkenean, hamarrak hogei gutxiagotan bota zuen lehenengo kanoikada, Neguko Jauregiaren aurkako asaltorako keinua ematen zuena.

Orlando Figesen arabera, Neguko Jauregian bilduta zegoen Gobernuari, ultimatuma zazpiak hamar gutxitan bidali zitzaion, baina hauek ez zuten erantzun. Hala ere, Avrorak seinalea ez zuen berehalakoan bidali, gaueko hamarrak hogei gutxiagotan baino, “Peio eta Paulo Gotorlekuan zeuden indarrekin koordinazio falta zegoelako” (Richard Pipesen arabera, bederatzietan bota zuen kanoikada). Inolaz ere, oraindik Sobieten II Biltzar Nagusia hasi gabe zegoen, eta hau burutzen hasi zelarik kanoikadak entzuten ziren.

Lehengo kanoikadak bota ostean, bai Avrorak, bai Peio eta Pauloren Gotorlekuko kanoiek eta bai kalean zeuden boltxebikeek benetako sua egin zuten Jauregiaren kontra. Hala ere, Pipesen arabera, Avroratik ez zen su handirik egin “borrokarako munizio eskasa zuelako”.

Urriaren 25eko gaua: Sobieten II. Biltzarraren hasiera

Sobieten II. Biltzarraren irudia

Errusia Osoko Langileen eta Soldaduen Sobieten II Biltzar Nagusia Petrograden hasi zen urriaren 25ean. Biltzar honetan soilik soldaduen eta langileen Sobietak egon ziren, izan ere, Errusia Osoko Baserritarren Sobieten Komite Exekutiboak, eskuineko eseristek zuzendutakoak, ez zuen biltzar nagusi hau aintzatetsi eta ordezkariak bidaltzeari uko egin zion; jakinik, langile Sobiet gehienak boltxebikeak izanik, ziurrenik Biltzar Nagusi honen ere gehiengo boltxebike bat emanen zuela (Baserritarren Sobietek azaroaren 30erako deitu zuten euren biltzar nagusia). Indarrean zegoen Langile eta Soldaduen Sobieten Komite Exekutiboak ere ez zuen Biltzar hau ditu nahi, eta hainbat aldiz atzeratu ondoren, honen menpeko Akten Komisioa, aukeratutako hainbat ordezkariren kredentzialak ukatzen saiatu zen, John Reed kazetariak dioen moduan. Urriaren 19an, VTsIKen (orduan mentxebikeen hegemonia) menpe zegoen Sobieten Izvestia egunkariak esan zuenez, “soilik Errusia Osoko Sobieten Komite Exekutiboak du Sobieten Biltzar Nagusi bat deitzeko autoritatea (…) Biltzar Nagusi hau Iparraldeko Sobieten Biltzar Nagusiak deitu du, arauak hautsiz”. Reeden arabera, mentxebikeek eta VTsIK are Sobeitak “Gobernu-erakundeetan disolbatzea” ere iradoki zuten oraingoan. Hala ere, azkenean, VTsIKk men egin zion Sobieten Biltzar Nagusia deitzeko asmoari. Reeden arabera, urriaren 20rako “Petrograden ez zen quoruma bildu (…) baina Biltzar Nagusia egingo zenaz zalantzarik ez zegoenez gero, taktikaz aldatu zuten: telegrama uholde bat bidali zieten probintzietako erakundeei, ahalik eta ordezkari sozialista moderatu gehien bidal zezaten”. Oskar Anweilerren arabera, “Biltzar Nagusi hau ez zen ekaineko I Biltzar Nagusia bezain ordezkatzailea, Sobiet multzo bat Biltzarraren kontra egon zenez ordezkaririk bidali ez zuelako”. Biltzar hau Gobernuaren eta honen aldeko erakundeen oniritzirik gabe bildu zenez gero, balizko arriskuaren kontra babesteko Kronstadteko marinelak ekarri zituzten Biltzarra babestera.

Urriaren 25ean hasi zen biltzarra, hamaikak hogei gutxiagotan, Orlando Figesen zein Trotskiren arabera (momentu horretan Neguko Jauregia oraindik ez zegoen hartuta). Guztira 402 Sobiet bildu ziren: Langile eta Soldaduen 195, Langile Soldadu eta Baserritarren  119, Langileen 46, Soldadu eta Marinelen 22, Baserritarren 19 eta Kosakoen 1 (ikusten den moduan, Baserritarren Sobieten Komite Exekutiboak Biltzar hau boikotatu zuen arren, Baserritarren Sobiet batzuek ordezkariak bidali zituzten). Ordezkariek euren filiazioari buruz erantzun zuten galdeketa baten arabera, 648 ordezkaritatik 338 boltxebike, 186 eserista (horietatik 93 ezkerrekoak) 71 mentxebike (horietatik 36 “ofizialistak” eta 35 internazionalistak), Novaia Zhizn taldearen aldeko 16, 4 ukrainar eserista eta bestelako 35 ordezkari zeuden. Alderdiek emandako datuen arabera, 390 boltxebike, 160 eserista (fakzioen artean bereizi gabe), 72 mentxebike, Novaia Zhiznen aldeko 14, 7 ukrainar eserista eta 6 mentxebike internazionalista izan ziren. Viktor Serge kazetari eta historiagile boltxebikeak ematen dituen datuen arabera: 382 boltxebike, 31 “boltxebikeen aldeko independente”, 70 ezkerreko eserista, 52 eserista, 21 mentxebike, 15 mentxebike internazionalista, 3 ukrainar eserista, beste gutxiengo nazionaletako 7 sozialista eta bost anarkista zeuden. Datu zehatzak aldatzen badira, boltxebikeen edo asko jota, boltxebikeen eta ezkerreko eseristen arteko gehiengoa zalantzarik gabekoa da.

Indarrean zegoen VTsIKen aldetik ez zeuden ez Txkheidze lehendakaria ez Tsereteli mentxebikeen burua, biak Georgian zeuden gaixo. Aleksandr Kerenski lehen ministroa ere ez zegoen, ihes eginda baitzegoen. Fiodor Dan izan zen, gutxi-gora-behera lehengo gehiengoaren “ordezkari” papera hartu zuena. Biltzar Nagusi hau hasi zenerako, boltxebikeek militarki Petrograd kontrolatzen zuten. Anweilerren arabera, ordezkatuta zeuden 366 Sobietetatik “255 (%69,6) “Botere osoa Sobietentzat!” leloaren alde atera ziren, 81 (%22,1) “botere osoa demokraziarentzat” edo “kadeterik gabeko koalizio baten alde” leloen alde, eta 30 (%8,3) zalantzarekin”. Kotelnikovek ordezkarien araberako zifrak ematen ditu: 505 ordezkari (%75) “Botere osoa Sobietentzat!” leloaren alde, 86 ordezkari (%13) “botere osoa demokraziarentzat” leloaren alde, 58 ordezkari (%8,6) “koalizio-Gobernu baten alde”, 21 ordezkari (%3) “demokrazia osoaren ale, kadeterik gabe”, eta 3k (%0,4k) ez zuen erantzun (Trotskik antzeko datuak ematen ditu). Esan beharra dago, eskuineko eseristek eta mentxebikeek alde egin ostean, ordezkari berriez ordeztu zituztela; hurrengo egunetako osaketa 390 boltxebike, 178 ezkerreko eserista, 35 Novaia Zhiznen aldeko, eta 21 ukrainar eserista izan zela.

Lehenik, Biltzarraren zuzendaritza-mahaia aukeratu zuten, Reeden arabera “14 boltxebikeek, 7 ezkerreko eseristek, 3 mentxebikek eta Gorkiren Novaia Zhizneko kide batek osatuta (…) geroago Ukrainako eseristen ordezkariek posturen bat eskatu zuten eta eman egin zitzaien”. Eskuineko eseristek, Hendelmannen ahotik, eta mentxebikeek, Khintxuken ahotik Biltzarraren mahaian berrian sartzeari uko egin zioten, eta mentxebike internazionalistek ere “zalantzak” agerrarazi zituzten. Biltzarraren mahaiko lehendakari berri moduan Lev Kamenev boltxebikea aukeratu zuten. Une honetatik aurrera, sozialista moderatuen aldetik protestak eta Biltzar Nagusi hau ilegal moduan hartzeko saiakerak etengabekoak izna ziren: VTsIK zaharrak Biltzar Nagusia legala ez zela esan zuen eta bertan hartzen ziren erabakiak “aukerazkoak” zirela ere esan zuen.

Martovek orduan “hastear zegoen guda zibila” deitoratu zuen, eta “alderdi iraultzaile baten konplot militarra” gaitzetsi zuen, eta “botere demokratiko batua” (hau da, alderdi sozialista ezberdinen koaliziozko Gobernua) proposatu zuen, ezkerreko eseristen zein Novaia Zhiznen babesarekin. Martoven alde, Mstislavski ezkerreko eserista agertu zen. Boltxebikeak hasiera batean proposamen hori onartzekotan egon ziren, Lunatxarski izan boltxebikeen izenean “guk proposamen horren aurka ez dugu arazorik” esan zuena. John Reeden arabera, hamar eta erdiak inguru izan ziren eztabaida hau hasi zenean, eta orduan hasi ziren Neguko Jauregiaren kontrako kanoikadak, eta kanoikada horiek hasterakoan, Behin-behineko Gobernuaren aldeko alderdiak –eseristak, mentxebikeak eta Bund- atera egin ziren (atera baino lehenago, mentxebikeek Sobietek eta Behin-behineko Gobernuaren arteko “Negoziazioak” planteatu zituzten, proposamen hau ukatua izan zen). Burgesiarekin koalizioa egitearen aldekoek “abentura honen parte ez dugu izan nahi” edo “armadaren kontrako traizioa” errepikatzen zuten. Figesek, nahiz eta Reedek ematen duen orduekin ados ez egon (Figesen arabera, hamaikak hogei gutxitan hasi zen Biltzarra, beraz, eztabaida hau eman zenerako hamaikak pasatxo izan behar ziren), oro har, bere kontakizunarekin bat egiten du: Martoven proposamena onartzear zegoen, eseristek eta mentxebikeek (edo hauek sektore ofizialistek) boltxebikeen “abentura kriminala” deitoratu eta Biltzarra utzi zutenean. Erakunde hauek, erretiratzerakoan, Baserritarren Sobieten Komite Exekutiboarekin batera, boltxebikeen kontrako lehen oposizioko taldea sortu zuten: “Aberria eta Iraultza Salbatzeko Komitea”. Figesen arabera, mugimendu hau eserista eta mentxebikeentzat, eurentzat, kaltegarria izan zen “Biltzarra eta honek ematen duen zilegitasuna boltxebikeen esku utzi zutelako”, eta berak aipatzen zuenez, Nikolai Sukhanov mentxebikeak ere iritzi hori plazaratu zuen 1921ean. Artean Neguko Jauregiaren, Errusiako Behin-behineko Gobernuaren egoitzaren kontrako erasoa abiatu zuten boltxebikeek. Jauregiaren kontrako erasoa eta eztabaidak momentu berean gertatzen ari ziren; ez dago argi Jauregiaren hartzea gertatzerakoan eztabaidak zein puntutan zeuden zehaztea.

Mentxebike internazionalistak geroago (John Reeden arabera, Neguko Jauregia hartu ostean), atera ziren Biltzarretik, euren ordezkari Kapelinski eta Martovek koalizio-Gobernu bat proposatu eta proposamen hori ukatua izan zelarik (boltxebikeen arabera, hauen irteera “aldez aurretik prestatua zegoen” eta dena eseristen eta mentxebikeen jarrera zuritzeko mugimendu bat izan zen). Jada, alderdi hauek Biltzarra utzi ondoren, ez zegoen koaliziorako girorik, boltxebikeen arabera eurek aurrez Martoven proposamena onartu zuten eta beraz kontziliatzaileak (eskuineko eseristak eta eskuineko mentxebikeak) ziren akordioa oztopatu eta Sobietekin apurtu zutenak. Orduan bota zien Trotskik ezaguna egingo zen esaldia: “Zoazte historiaren zakarrontzira!”.

Istilu horrez ostean, Baserritarren Sobieten Komite Exekutiboaren ordezkari batek (beraz eskuineko eserista), Biltzar Nagusian zeuden baserritarren ordezkariei “Biltzar ilegala uzteko” eskatu zien, efektu handirik gabe. Ezkerreko eserista Boris Kamkovek bere alderdiak “biltzarra utziko ez zuela” esan zuen, hala ere “alderdi sozialisten aldeko koalizioaren aldekoa zela eta (…) boltxebikeen doinu bortitza apaltzeko” eskatu zuen. Honek joera bat markatuko du, hurrengo egunetan, ezkerreko eseristena, boltxebikeei gertukoen zaien alderdia, eta are gertuko zaien alderdi bakarra, izango baita. Honen ostean, goizeko ordu biak zirelarik, saioa atsedenaldirako eten egin zen.

Artean, Biltzarraren hasieran (oraindik urriaren 25eko gauerdia baino lehenago) Biltzarretik atera ziren eseristek eta mentxebikeek (eta baita VTsIK zaharrak) Petrogradeko Udaletxean bildurik Biltzar Nagusi hau legez kanpokoa zela esan zuten, eta Udalak antolatutako Segurtasun Publikorako Komitearen menpe jarri ziren. Horietako batzuek, Aberria eta Iraultza Salbatzeko Komitea sortu zuten, erakunde antiboltxebike batu gisa: hurrengo egunetan erakunde hau boltxebikeen kontrako talde guztien oposizio-zentru bihurtu zen.

Urriko 26ko goizaldea: Neguko Jauregia hartzea

Neguko Jauregia hartzea, dudarik gabe Urriko Iraultzarekin gehien identifikatzen den gertakaria da, Iraultza identifikatzeko ikur bisual edo are esaldi kolokial bihurtzeraino. Hala ere, ikusi dugun moduan, ez zen Iraultzari hasiera eman zion gertakaria (hiri oso hartuta baitzegoen), Petrogradeko azken eraikinaren hartzea baino -sinbolismo handikoa bazen ere, Behin-behineko Gobernuaren egoitza zen eta-; eta ezta ere politikoki erabakigarria -Sobietenen II Biltzarraren eztabaidak hasiak baitzeuden eta boltxebikeen gehiengoa eratua zegoen, boltxebikeen aldeko lehen ebazpenak jada erabaki zirelarik-.

Iturri gehienen arabera, Antonov-Ovseienko izan zen asaltoan parte hartu zuten tropa boltxebikeen buru, baina Trotskik esan zuen moduan, Antonov-Ovseienkok (bera izan zen Behin-behineko Gobernuko ministroei atxiloketa hori komunikatu ziena), Podvoiskik eta Txudnovskik osatutako hirukote bat zen buru (Viktor Sergeren arabera, hirukote hori Podvoiski, Antonov-Ovseienko eta Laxevitx ziren). Alexander Rabinowitchen arabera, setioa ixten, Jauregiaren iparraldera Pavlovski erregimentua eta hegoaldera Kexholm erregimendua ezarri ziren. Eguerdian, Kronstadteko marinelak etorri ziren hainbat ontzitan (tartean, Avrora ontzian, zeinak Nikolaievski zubian atrakatu zuen).

Neguko Jauregia hartzeko plana, Orlando Figesen arabera, asko atzeratu egin zen. Figesek dioenez, lehenbizi arratsaldeko hiruetan egin beharra zegoen, gero seietara atzeratu zen, eta azkenean ultimatuma zazpietan bota zuten. Figesen arabera, planteamendua Neguko Jauregia Sobieten II Biltzarra hasi aurretik hartzea zen, baina akatsen batzuen erruz atzeratu zen, eta honek Leninen biziki haserrarazi zuen. Trotskik ere atzerapen horiek aipatzen ditu, bere ustez “asaltoaren gaineko tropen hierarkia oso konplexua” zelako.  Viktor Sergek beste bertsio bat ematen du, bere ustez “ultimatumerako ordua gaueko bederatziak ziren, baina Leninek ordu hori aurreratu nahi zuen”. Sergek zioenez, Leninek Podvoiski jotzen zuen erasoaren atzerapenen errudun.

Barruan, Behin-behineko Gobernua zegoen, Aleksandr Kerenski lehen ministro ohia izan ezik, honek AEBtako enbaxadaren kotxe batean ihes egin baitzuen. Richard Pipesen arabera, goizeko bederatziak ziren ihes egin zuenean. Kerenski fronteko tropekin kontaktatzea joan zen, baina bere integritate fisikoarekin zerikusia duten arrazoiak ere ezin dira alde batera utzi (Trotskiren arabera, Kerenskiren egoera hiriburuan oso desesperatua zen, eta tropak eskatzen zituen bakoitzean ez zitzaizkion iristen, eta horregatik bera joan zen tropak bilatzera). John Reed kazetariaren arabera, “Neguko Jauregia inguratua bazegoen ere, ministroek frontearekin komunikazioa zuten, eta tropak Petrogradera dei zitzaketen”. Gobernuaren aldetik, Neguko Jauregia defendatzeko oso tropa gutxi izan ziren, junkerren (ofizial gazteen) hiru konpainia eta Petrogradeko Emakumeen Lehen Batailoia; Figesen arabera “hiru mila bat soldadu”, Piotr Paltxinski ingeniari eta ministroaren ordenen pean (Trotskiren arabera, Vladimir Kixkin lehen ministro-ordea izan zen). John Reedek, asalto hau barrutik bizi izan zuenak, kontatzen duenaren arabera, “jauregi osoa kuartel bat zen”. Figesek dioenez, defentsa desastre bat izan zen, “ez zuten ezta plano bat ere aurkitu (…) Behin-behineko Gobernuak ez zuen Jauregia zehatz ezagutzen, eta alboko ate bat aske utzi zuten (…) handik espioi boltxebikeak sartu eta irten ibili ziren arratsalde osoan”. Soldaduen morala nahiko baxua omen zen: Reeden arabera, soldadu asko ez ziren jauregia defendatzen benetan saiatu, “asko etzanda zeudela” deskribatzen du, eta Figesek “ez zutela ezta denei afaltzen emateko moduko janaririk (…) iluntzerako soldadu gehienek Jauregia utzi egin zuten”. Pipesen arabera “babesa agindu zitzaien eta ez zieten eman. Hori dela eta, defendatzaile askok Jauregia utzi egin zuten”. Trotskiren arabera, hainbestek ez zuten utzi: “hasierako 1.500 edo 2.000 soldadutatik 1.000 geratu ziren”. Defentsa tropen buru Stankievitx komisarioa zegoela ere badio Reedek. Orlando Figesen arabera “Neguko Jauregia edozein momentutan har zezaketen boltxebikeek, ia defentsarik ez baitzuen”. Gauerdi aldera, Reedek politikari mentxebike eta eserista batzuk ikusi zituen Neguko Jauregian sartzen saiatzen zirelarik, hura “defendatzeko” asmoz.

Reeden arabera, gauez izan zen Neguko Jauregiaren kontrako asaltoa; “Oinezkorik ez zegoenean eta tranbiek ere zirkulatzen ez zutenean”. Jada ordurako kalea boltxebikez harturik zegoen (“Nevski etorbidea jendez beterik zegoen”), eta hiri osoa boltxebikeen kontrolpean zegoen (“gaueko egunkariek preso boltxebike askapena eta iraultza proletarioaren garaipena zekarten”). Are, Sobieten II Biltzar Nagusiak biltzarraren mahai berria (boltxebikeen gehiengoarekin) aukeratu zuen asaltoa hasi aurretik. Hamarretan hasi ziren erasoak Avrora ontzitik eta Peio eta Pauloren Gotorlekutik (hemendikako erasoa Blagonravovek gidatuta) hasi zuten erasoa. Ultimatuma Antonov-Ovseienkok sinatu zuen, baina setiatutakoek ez zuten erantzun.

David Riazanov boltxebikeak Sobieten II Biltzar Nagusian esan zuenez, “ordezkaritza bat bili genuen Neguko Jauregira hau modu baketsuan entregatzeko (...) beraz, guk, boltxebikeok, odola isuri ez dadin ahalegin guztiak egin ditugu”. Hala ere, kontuan izan behar da adierazpen horiek beste alderdiek Sobieta uzten ari zirelarik egin zituela, eta Riazanov boltxebikeen eskuineko ildokoa izanik (beraz beste alderdiekin koalizioa osatzearen aldeko ildokoa), pentsatzekoa da adierazpen horiek alderdi horiekiko zubi bat egiteko saiakera bezala ulertzea.

Gauerdia pasata, Reeden arabera, Neguko Jauregia Milrevkomen tropen esku zegoen, zuzenago esanda, Goardia Gorrien esku. Gerora goardia gorri batek esan zionez “gaueko hamaikak aldera jauregian ez zen junkerrik geratzen” (Reedek ez zuen asaltoa zuzenean ikusi, une batez Sobieten II Biltzar Nagusia jarraitzera joan baitzen). Goardia gorri honen arabera, erasoa egin zuten boltxebikeak ez zeuden armatuta “oso fusil gutxi genituen”. Reedek zioenez, borroka armatua oso txikia izan behar zuen, Gobernuaren aldeko tropek postuak utzi baitzituzten: “ehundaka fusil, junkerrek lagatakoa, ikusi genituen”. Pipesen arabera, borrokarik ez zen batere egon, boltxebikeak Hermitage museoaren aldetik sartu ziren jauregian (Trotskiren arabera, barruan zeuden kosako batzuek zabaldu zieten bidea iraultzaileei). Hala ere, atxilotutako junker gehienak aske utzi zituzten (urriaren 27 eta 28 artean), hauek armak herriaren kontra berriz erabiliko ez zituztenaren hitza eman ondoren (hala ere, hurrengo egunetan junkerrak boltxebikeen kontra matxinatu ziren). Emakume soldaduak, atxilotu ondoren askatu egin zituzten eta Finlandiako tren-geltokira bidali zituzten, handik Levaxovo herrira, kanpalekua zuten tokira bidaliz. Orlando Figesen arabera, Jauregiaren hartzea beranduago izan zen, goizaldeko ordu biak aldera, orduan komunikatu zien tropa gorrien buru Antonov-Ovseienkok Behin-behineko Gobernuko ministroei euren atxiloketa.

Ministro gehienak izan ziren atxilotuak: Terestxenko Kanpo Arazoetarako ministroa, Konovalov, Kixkin, Rutenberg, Nikitin, Maslov, Salazkin, Maliantovitx… Prokopovitx ministroa ez zen jauregian atxilotua izan, kalean baizik (eta egun berean aske utzi zuten). Preso hauek Peio eta Pauloren Gotorlekura eskoltatuak izan behar ziren, masa boltxebikeek jipoitu ez zitzaten. Atxilotuen artean ez zegoen Kerenski lehen ministroa, esan dugunez, ihes egin baitzuen. Ministro sozialistak urriaren 27an aske uzten hasi ziren, besteak, egun batzuk geroago.

Iturri antibioltxebikeen arabera, behin Jauregia hartuta, goardia gorriek Gobernuaren aldeko emakume soldaduak erail edota bortxatu eta jauregia arpilatu egin omen zuten. Lehenaren inguruan, Ariadna Tyrkova feminista liberalak zuzendutako komisio baten ikerketa baten arabera, ez zen emakumeen kontrako hilketarik izan, eta sexu-krimenak, larriak hauek, oso gutxi izan ziren. Tyrkovaren arabera, emakume gehienak hasieran Pavlovskeko kanpalekura bidali zituzten, eta hor batzuek tratu txarrak jaso zituzten, baina gerora etxebizitza pribatuetara edo Levaxovora bidali zituzten, azken kanpaleku horretan tratu txarrik jaso ez zutelarik. Emakume bakarrak egin zuen bere buruaz beste. Arpilatzearen inguruan, kasu batzuk eman ziren, baina Reed kazetariak ikusi zuenagatik, komisarioak arpilatzea gelditzen saiatu ziren “Hau herriaren jabetzakoa da!” oihukatuz eta sarreran jarritako goardiek ateratzen ziren goardia gorri oro erregistratuz. Jauregia defendatzen zuten junkerrek ere lapurreta kasuak egin zituzten. John Reedek esaten duenaren arabera “ez dut esango Neguko Jauregian lapurretarik egon ez zenik, baina han gauza asko lapurtu ziren hurrengo egunetan eta baita ere aurreko egunetan (…) Beratan zeuden artelanik onenak Moskura eraman zituzten irailean. Boltxebikeek jauregia hartu eta hamar egun beranduago itzuli nintzen eta dena oso ondo zaindua zegoen (…) Hala ere, egia da zenbait herritarrek, bertara sartzea libre zutelarik, guztira 50.000 errublo balio zituzten gauzak lapurtu zituztela”. Hurrengo egunetan Sobietar Gobernuak lapurtutako objektuak lokalizatzezko eta itzultzeko deiak egin zizkion herriari, eta lapurtutako objektuen erdia itzultzea lortu zuen. Azaroaren 3an, Neguko Jauregia museo bilakatu zuten.

Urriaren 26ko egunsentia: sobietek euren boterea aldarrikatzen dute

Sobieten II Biltzar Nagusiak, Urriaren 25 eta 26 arteko goizaldeko hirurak aldera etenaldi bat egin zuen. Etenaldiaren bueltan, berriz saioak berrabiarazterakoan, jada Neguko Jauregia hartuta zegoen. Urriaren 25 eta 26 arteko goizeko bostak eta laurden aldera, jada Petrograd osoa iraultzaileen eskuetan zegoelarik; Sobieten Biltzar Nagusiak egun hartako azken adierazpena egin zuen. Anatoli Lunatxarskik idatzi zuen manifestua, baina Leninek eta ziurrenik Bontx-Bruievitxek irakurri zuten:

«	Langileei soldaduei eta baserritarrei! Errusia Osoko Langileen eta Soldaduen Sobieten II Biltzar Nagusiak bere lanak hasi ditu. Bertan Sobieten gehiengo handi-handi bat ordezkatua dago. Langile, soldadu eta baserritarren gehiengoaren borondatean eta langileen eta Petrogradeko goarnizioaren matxinadan oinarriturik, Biltzar Nagusi honek botere bere eskuetan hartzen du, eta hala adierazten du. Behin-behineko Gobernua uzkailia izan da eta bere kide ia gehienak atxilotuak izan dira. Sobieten botereak berehalako bake demokratiko bat proposatuko die herri guztiei eta berehala fronte guztietan suetena proposatzen du. Lurjabeen, Koroaren eta komentuen lurrak baserritarren komiteei konpentsaziorik gabe pasatzea proposatzen du; soldaduen eskubideak defendatuko ditu Armadaren erabateko demokratizazioa gauzatuz; ekoizpenaren gaineko langile kontrola ezarriko du, Asanblada Konstituziogilea dagokion datan deituko du, hiriak ogiz eta nekazalgunea beharrezko dituzten produktuz hornituko ditu eta Errusiako herri ezberdinei autodeterminazio-eskubidea bermatuko die. Biltzarrak zera adostu du: Herri eta hiri guztietan boterea Langile, Soldadu eta Baserritarren Sobieten eskuetara pasatzea, benetako ordena iraultzailea bermatuz. Biltzarrak lubakietan dauden soldaduei diziplina eta tinkotasuna galdatzen die. Sobieten Biltzarra ziur da Gobernu berriak herri guztiei proposatuko dien benetako bake demokratiko bat lortzen ez duen artean, Armada iraultzaileak Iraultza inperialismoaren erasoen aurrean defendatzen jakingo duela. Gobernu berriak neurri guztiak hartuko ditu klase edukitzaileen gaineko errekisa eta inposizioa kanpaina baten bidez Armada iraultzailea hornitua izan dadin, eta soldaduen senitartekoen egoera ere hobetuko du. Kornilovistak –Kerenski, Kaledin eta beste- Petrogradera tropak bidaltzen saiatzen ari dira. Kerenskik tronpatuta bidali dituen destakamendu batzuk matxinatutako herriaren aldera pasa dira. Soldaduok! Jar iezaiozue erresistentzia aktiboa Kerenski kornilovistari! Argi ibili! Trenbideetako langileok! Gelditu itzazue Kerenskik Petrograderen kontra bidalitako tren guztiak! Soldaduek, langileok, beharginok, Iraultzaren eta bake demokratikoaren patua zuon eskuetan dago! Gora Iraultza! Errusia Osoko Langileen eta Soldaduen Ordezkarien Sobieten II Biltzar Nagusia	»
—

Honela aldarrikatu zen Estatu Sobietarra Errusian. Baserritarren Sobieten Komite Exekutiboak (eskuineko eseristak nagusi zirelarik) ez zuen Biltzar Nagusi honetan parterik hartu, beraz, sinaduran ez dira agertzen “Baserritarren Ordezkarien Sobietak”. Alta, geroago baserritarren ordezkari batzuk bildu ziren, eta sinadurari esaldi hauxe batu zitzaion: “Baserritarren Sobieten ordezkariak”. Ebazpen horretan, nahiz eta Estatu berri bat fundatu, paradoxikoki Estatu berriaren izena ez zen finkatu: “Errusiako Errepublika Sobietarra” ofizialki 1918ko urtarrilean, Sobieten III Biltzar Nagusian deitu zitzaion (eta ekainean “Errusiako Sobietar Errepublika Sozialista Federatiboa” izenagatik aldatu). Sobieten III Biltzar Nagusiak erabaki hori hartu arte, informalki “Errusia Sobietarra”, “Sobieten Errusia”, “Langile eta Baserritarren Errusia” edo “Errusia Gorria” bezalako adierazpideak erabiltzen ziren.

Estatu berriaren eraikuntza-hastapenak

Lehenengo dekretu sobietarrak

Lehen egunetan, Sobietar Gobernu berriak zenbait dekretu atera zituen, lehena Bakearen gainekoa eta bigarrena Lurraren gainekoa zirelarik. Urriaren 26an, goizez, Leninek, Sobieten ordezkarien aurrean lehen aldiz agertu agertu eta txalo zaparrada batean hartu zutelarik, “Eraiki dezagun oraindik aurrera ordena sozialista!” esan zuen. Ordutik, lege berriak ateratzen hasi ziren. Dekretu hauek, Sobieten II Biltzar Nagusiak atera zituen, artean Sobietar Gobernua oraindik ez baitzen sortu. Momentu horietan "administrazio-exekutibo" lanak egiten zituena, Komite Militar Iraultzailea edo Milrevkom zen. Urriaren 26an bertan, Milrevkomek, behin-behineko direktorio antzeko bat osatu zuen, ardura ezberdinak banatuz. John Reeden arabera, hauek izan ziren “Gobernu enbrioi” honen kideak: Kanpo Arazoetan, Uritski; Barne Arazoetan eta justizian, Rikov; Finantzetan, Menzhinski; Laguntza Sozialean, Kollontai; Merkataritzan, Riazanov; Itsas-armadan, komite berezi bat; Telegrafoetan, Spiro; Antzeztokietan, Muraviov; Herri-inprimategietan, Derbixev; Petrogradetako komisario gisa Nesterov, eta Iparraldeko Fronterako komisario gisa, Pozern. Hau Sobietar Gobernuaren enbrioia izan zen.

Leninek azaldu zuen lehen dekretua Bakearen gaineko Dekretua izan zen. Bakearen Dekretu hori, urriaren 26an, gaueko hamar eta erdietan onartu zuten. Dekretu honen arabera, boltxebikeek bake demokratikoa, “anexiorik eta konpentsaziorik gabe” eta autodeterminazio eskubidearen oinarrian sinatzea eskatzen zuten.

«	Urriaren 24-25eko Iraultzak sortutako Gobernu langile eta baserritarrak, Langileen, Soldaduen eta Baserritarren Sobietetan oinarritutakoak, herri gudukatzaile denei eta beren gobernuei bake justu eta demokratiko bat sinatzea proposatzen die (…) Gobernu honek, anexiorik eta konpentsaziorik gabeko bake demokratiko bat herri gudukatzaile guztietako langile klaseen interesekoa dela uste du (…) Gobernu honek, orokorrean demokraziaren, eta batez ere langile klaseen kontzientzia juridikoa kontuan hartuz, anexioa (…) Estatu handi edo boteretsu batek nazionalitate txiki edo ahul bat azken honen baimen edo baiezkorik gabe inkorporatzea dela dio (…) nazio hori Europan edo itsasoaz haratago dagoen kontuan hartu gabe. (…) Nazio bat beste baten mugen barruan indarren baldin  badago, eta bere nahien kontrata bozka-eskubiderik onartzen ez bazaio (…) hori anexioa edo indarrezko konkista da. (…) Gobernuak guda hau gizateriaren kontrako krimenik handiena dela dio, eta aipatutako baldintzetan berehalako bakea sinatzera deitzen du. (…) Gobernu honek aipatutako baldintzak ez ditu ultimatum bezala hartzen, beste baldintza batzuk proposatuz gero, hauek aztertzeko konpromezua hartzen du, baldintza hauek publikoki, inolako sekreturik gabe, argiki, inolako aldebiko esanahirik gabe, eta arintasunez bidaltzen baldin badira. (…) Gobernu honek diplomazia sekretua amaitutzat jotzen du (…) eta aurreko Gobernuek egindako itun sekretu guztiak argitaratzeko konpromezua hartzen du. (…) Gobernu honek herri eta gobernu gudukatzaile denak berehalako sueten bat sinatzera gonbidatzen ditu. (…) Biltzarrari deialdi hau onartzera eta berrestera proposatzen diogu. (…) Suetena hiru hilabetetakoa izango dela diogu, herriei gudaz atsedena hartzeko aukera emateko (…) Gobernu inperialista batzuek ezetz esango diote gure bake proposamenari, ilusiorik ez dugu egiten. Baina laster herri gudukatzaile guztietan Iraultza piztuko denaren uste osoa dugu	»
—

Azken esaldiak erakusten duen bezala, Leninek eta Sobietar Gobernuak erabateko konfidantza zuten Errusiar Iraultzaren nazioartekotzearengan. Momentu horretan Iraultza proletarioa herrialde ezberdinetan hedatuko zela uste nahiko konpartitua zen errusiar iraultzaileen artean. Dekretu hau bai ezkerreko eseristek (nahiz eta Vladimir Karelin euren ordezkaria “emendakinik aurkezteko aukerarik ez izanaz” kexatu, eta “hizkuntza moderatua” arbuiatu) zein Errusiako herri txikietako alderdi sozialisten ordezkariek bozkatu zuten, hau da bertan zeuden alderdi guztiek (Reeden arabera, “ordezkari baten kontra bozkatzeko keinua egin zuen, baina hainbesterakoa izan zen bere kontrako haserrea ezen besoa jaitsi egin zuen”). Leninek esan zuen “guk bake justu bat nahi dugu, baina guda iraultzailerako prest gaude, beste Estatuek aurkezten duten baldintzak bidegabeak direla baderitzogu”. Dekretu honen onarpena ereserki iraultzaileak, Internazionala eta Iraultzaren Hileta-Martxa, abestuz ospatu zuten ordezkariek.

Onartu behar izan zen hurrengo dekretua Lurraren gaineko Dekretua izan zen. Luraren gaineko Dekretua, Bakearen gaineko Dekretuaren ostean onartu zuten, lan-saio berdinean, jada urriaren 27ko goizaldeko ordu biak zirenean. Honela zioen testuak:

«	1. Lurjabeen jabetza konpentsaziorik gabe abolitzen dugu. 2. Lurjabeen etxarteak, Koroaren lurrak zein elizarenak eta monastegienak, beren abere eta lantresnekin batera, Asanblada Konstituziogilea bildu artean Baserritarren Sobieten eta nekazal komiteen eskuetara pasatzen dira. 3. Hemendik aurrera herriaren jabetzako diren ondasun hauen kontrako edozein kaltetze delitu larritzat joko da eta epaitegi iraultzaileek epaituko dute. Baserritarren Sobietek beharrezko neurriak hartuko dituzte etxalde hauen konfiskatzeak modurik zehatzenean erregistratzeko (…) 4. Asanblada Konstituziogilea bildu atean, nekazaritzako eraldaketa handiak burutzeko, hurrengo nekazal agindua indarrean egongo da: Baserritarren Sobietek 242 tokiko aginduren oinarrian 1917ko abuztuaren 19an atera zutena. 5. Kosako xumeen eta baserritar xumeen lurrak ez dira nazionalizatuko.	»
—

Leninek berak onartu zuen testu hau ez zela Alderdi Boltxebikearen proiektua, Alderdi Eseristarena baino (lurraren birbanatzea eskatzen baitzuen, ez nazionaltzea). Dekretu honek ez zuen lurraren gaineko jabetza pribatua, kontzeptu oso gisa, erasotzen. Ezberdintasuna boltxebikeak hau betetzeko erakutsi zuten borondatean zetzan, hura bermatu zezakeen Gobernu bat ezarri baitzuten, eta eseristek ordea ez. Dekretu hau urriaren 26tik 27ra doan goizaldeko ordu bietan bozkatu zen, eta Reeden arabera “ordezkari denek, batek ezik, alde bozkatu zuten”. Hurrengo egunetan, eseristek boltxebikeei “gure programa lapurtzea” leporatu zieten.

Urriaren 27an Leninek Asanblada Konstituziogilerako hauteskundeak azaroaren 12an egingo zirela berresten zuen beste dekretu bat atera zuen, baina kasu honetan, hauteskundeak garbi antola zitezen ardura Sobietengan ezarri zuen. Urriaren 28an, Sovnarkomek Prentsaren Araudia (matxino antiboltxebikeen alde agertzen zen prentsa debekatzen zuena), Alokairuen Ordainketa-epea Luzatzeko Dekretua eta Langile Milizia eratzeko Dekretua aurrera atera ziren. Hurrengo egunetan, Etxebizitzen gaineko Kontrolaren Dekretua, Segurtasun Sozialaren gaineko Dekretua, Langile Kontrolaren gaineko Dekretua, Hezkuntzaren gaineko Dekretua eta Herrien Eskubideen eta Autodeterminazioaren gaineko Dekretua.

Sobietar Gobernuaren eraketa

Sobietar Gobernuaren eraketa
Lehendakaria	Vladimir Lenin
Ekonomia eta Finantzak	Ivan Skvortsov-Stepanov
Armada eta Itsas-Armada	Vladimir Antonov-Ovseienkok, Pavel Dibenkok eta Nikolai Krilenkok osatutako hirukotea.
Barne Arazoak	Aleksei Rikov
Kanpo Arazoak	Lev Trotski
Nazionalitateak	Josif Stalin
Herri Hezkuntza	Anatoli Lunatxarski
Arazo Sozialak	Aleksandra Kollontai
Lana	Aleksandr Xliapnikov
Justizia	Georgi Oppokov
Nekazaritza	Vladimir Miliutin
Horniketa	Ivan Teodorovitx
Merkataritza eta Industria	Viktor Nogin
Posta eta Telegrafoak	Nikolai Glebov
Trenbideak	Momentuz hutsik.

Urriaren 26tik 27ra doan goizaldeko ordu bi eta erdietan, Sobietar Gobernu berria sortu zen, Herri Komisarioen Batzordea, Sovnarkom (Soviet Narodnikh Kommisarov) laburduraz ezagutua. Sovnarkom hau VTsIKen, Sobieten ordezkarien, menpe zegoen Gobernua zen. Hala gauzatzen zen Estatu proletarioa, Goberna langileen erakundeen pe ezarriz.

Honen bidez, VTsIKek eta Sovnarkomek, botere berriaren administrazioan Milrevkom ordeztu zuten, botere sobietarra formalizatuz; izan ere Milrevkom izan zen boterea hartzeko erakundea eta botere berria osatu arte hiriaren administrazioaren arduradun izan zena.

Kamenevek, VTsIKen lehendakari berri gisa (beraz, Estatuburu sobietar berri gisa) irakurri zuen Sovnarkomen osaketa dekretua: “Asanblada Konstituziogilea osatu artean, Langileen eta Baserritarren Behin-behineko Gobernua, Herri-Komisarioen Biltzarra deitutakoa, eratzen dugu. Estatuaren alor ezberdinetako iharduerak komisioen eskuetan geratuko dira, hauek langileen, marinelen, soldaduen, baserritarren eta enplegatuen erakunde zabalekin aliantzan Biltzarraren programa bete behar dutelarik. Gobernu-boterea komisio hauen lehendakarien bazkunean, hau da, Herri-Komisarioen Biltzarrean datza. Herri-Komisarioen Biltzarraren gaineko kontrola Langileen, Baserritarren eta Soldaduen Ordezkarien Sobieten Biltzar Nagusiari eta honen Komite Exekutibo Zentralari dagokio”. Beraz, ikusten dugun bezala, Gobernuaren gainetik Sobietak eta honen Komite Exekutibo Zentrala jartzen dira; baina oraindik ate bat zabalik uzten zioten Asanblada Konstituziogilearen deialdiari. Segituan lehen Sovnarkomen kideen izenak eman ziren.

Laguntza Sozialeko Herri-Komisario postua, bi egun beranduago, urriaren 29an sortu zen eta egun horretan hartu zuen postua Kollontaik. Anatoli Lunatxarskik kontatzen duenaren arabera, hasieran Leninek uko egin zion Sovnarkomen parte hartzeari, “Komite Zentralean lan egingo dut” esan zuelarik, “baina besteok ez genion hori onartu. Erantzukizun nagusiak berak hartu behar zituen”. Hasierako Sovnarkom horretan soilik boltxebikeak zeuden, beste alderdi batzuk (baita ere boltxebikeen aliatu ziren ezkerreko eseristek) bat egiteari uko egin ziotelako.

Hala ere, ezkerreko eseristak pixka bat beranduago, azaro eta abendu artean, sartu ziren Sovnarkomen, nolabaiteko negoziazio batzuk eman ostean. Ezkerreko eseristak Gobernuan sartzeko hainbat eskaera egin zituzte; hala ere, ematen du Baserritarren Sobieten II Biltzar Nagusia (azaroaren 12 eta 19 artean egindakoa) ezkerreko eseristek irabazi izanak (eskuineko eseristei hegemonia kenduz), hauek Gobernuan sartzea saihestezin egin zuen; bai orain Baserritar Sobietak orain Urriko Iraultzarekin bat zetoztelako (Urriko Iraultzan zehar ez zeuden), baita ere ezkerreko eseristak Baserritarren Sobieten izenean aritzeak koalizio horri zilegitasun handiagoa eman ahal ziolako (ezkerreko eseristek Urrian ezetz esan zioten Gobernuan sartzeari, Gobernu "alderdikoi" baten parte izan nahi ez zutelako, baina orain Langile eta Soldaduen Sobieten eta Baserritarren Sobieten arteko koalizio bezala aurkez zitekeen Gobernua) eta baita ere Baserritarren Sobietetan nagusi izate horrek ezkerreko eseristen eskaerei indar handiagoa eman ahal zielako: praktikan bi beharrizanen (boltxebikeek baserritarren babesaren beharrak, eta baserritarrek iraultzarekin bat egin nahiak) batuketak ekarri zuen koalizio-Gobernua. Eskaeren artean, Prentsa Arautzeko Dekretua ezabatzea, Sovnarkomek VTsIKen baimenik gabeko "larrialdi-dekretuak" egiteko ahalmena (azaroaren 4an onartutakoa) bertan behera geratzea eta beste alderdiei Gobernua zabaltzea izan zen. Txekaren inguruan eskatu zutenaren inguruan historiagileak ez datoz bat, Pipesen arabera ezkerreko eseristek Txeka desegiteko eskatu zuten, Rabinowitchen arabera Txekaren barruan ezkerreko eseristen ordezkariak sartzea. Boltxebikeen erantzuna debekatutako egunkari guztiak baimentzea (Prentsaren gaineko dekretua ezabatu gabe), Gobernuaren ateak irakitzea eta Txekan ezkerreko eseristak sartzea izan zen.

Historiagile batzuen arabera (Leonard Schapiro, adibidez) koalizioa boltxebikeek bilatu zuten, "langile eta baserritarren diktaduraren" baserritar aldea ez galtzeko. Orlando Figesen arabera, koalizioa ezkerreko eseristek bilatu zuten, Gobernuan sartuz boltxebikeen neurri batzuk leuntzea edo moderatzea uste zutelako. Figesen arabera, boltxebikeek akordio hori behar zuten Asanblada Konstituziogilearen kontrako erasoa ziurrago burutzeko. Alenxander Rabinowitchen arabera, koalizioa egitea Petrogradeko proletalgoaren iritzi publikoak eskatu zuen, bi alderdien programarekin bat baitzetozten.

Iraultzaren kontrako saiakerak

Urriaren 26an Sobietek euren botere osoa eta Estatu sobietarra aldarrikatu bazuten ere, talde batzuek ez zuten Sobieten II BIltzar Nagusia ez eta bere erabakiak onartu (kadeteek, mentxebikeek, eseristek, enesistek, Petrogradeko Udalak, VTsIK zaharrak, fronte batzuek, sindikatu batzuek, unitate militar batzuek…); egun horietan oposizio talde batzuk sortu ziren boltxebikeen kontra. Horietako batzuek aurreko Behin-behineko Gobernuaren egoerara itzuli nahi zuten eta Sobieten botere mota oro arbuiatzen zuten, beste batzuek Sobietek botere osoa beren eskuetan hartzea ukatzen zuten, eta beste batzuek "alderdi sozialista guztien koalizioa" defendatzen zuten. Lehen egun horietan, Petrograden bertan, behintzat hiru oposizio-nukleo sortu ziren:

1) Kerenski eta bere tropak: Ihes egitea lortu zuen lehen ministroa frontera iritsi zen, eta bertako tropa batzuekin batera Petrograd berriz hartzen saiatu zen.

2) Petrogradeko Udala eta honek bultzatutako komite ezberdinak: Segurtasun Publikorako Komitea eta Aberria eta Iraultza Salbatzeko Komitea. Talde hauetan boltxebikeen kontrako talde eta instituzio “demokrata” guztiak zeuden, kadeteetatik hasi eta mentxebikeetan bukatuta. Hauen helburua, Sobieten II Biltzarraren aurreko legalitatea berrezartzea izan zen, hau da, liberalen eta sozialisten arteko Behin-behineko Gobernua eta Aurre-parlamentua berriz ezartzea (hasiera batean, Kerenskiren izena proposatzen ez bazuten ere). Talde hau biltzen zuena, Sobieten II Bitzarraren zilegitasuna ukatzea zen. Giro honetatik atera ziren bai urriaren 26an hasi zen enplegatu publikoen greba (kasu honetan agindu garbirik edo koordinazio garbirik egon ez bazen ere) eta bai urriaren 29ko junkerren matxinada.

3) Vikzhel edo trenbideen sindikatua: Trenbidearen sindikatuak borrokan ari ziren alde ezberdinen arteko negoziaketak bultzatu nahi zituen, eta helburu horretarako trenbideak geldiarazi nahi zituen. Vikzhelen helburua, negoziazioen ostean, alderdi sozialista ezberdinen arteko koalizio Gobernu bat osatzea zen, sobietar Gobernu bat, baina ez Estatu sobietar bat.

Hiru organoen artean nolabaiteko lotura izan zen; egun horietan gertakariak hain azkar bata bestearen atzean etortzerakoan, askotan asmoak batera etorri ziren, beraz, hiru nukleoen artean muga argiak jartzea ez da hain erraza (adibidez 29an Petrograd barruan Salbaziorako Komiteak bultzatu zuen junkerren matxinadak Kerenskiren matxinadaren komunikatzen zuen, Vikzhelek Salbazio Komitearen bilera batzuetan parte hartu zuen eta abar). Lehen egun horietan Petrograd isolatzea lortu zuten, eta borroka latzak izan ziren.

Urriaren 26a (frontean): Kerenski-Krasnov matxinadaren hasiera

Urriaren 25ean Kerenskik, uzkailia izatear zegoela Petrogradetik alde egin ostean, hiriaren kanpoan bera berriz boterean jartzeko helburuarekin Petrograd berriki gorriaren aurka tropak biltzeko eta bidaltzeko saiakera egin zuen. Kerenskiren asmo hauen alde jarri zen jeneral bakarra Piotr Krasnov kosakoa izan zen, horregatik saiakera hau “Kerenski-Krasnov matxinada” moduan ezaguna izan zen. Kerenski-Krasnov matxinada, kontrairaultzak Botere Sobietarraren burututako lehen matxinada armatua dugu. Urriaren 26ko goizean (5etan gutxi gora behera) Sobietaren Biltzar Nagusiak boterea hartzen duela esateko egin zuen adierazpenean jada esan badio “Kornilovistek; Kerenskik, Kaledinek eta besteek, hiriburuaren kontra tropak bidali nahi dituztela”.

Kerenskik urriaren 25ean bertan (hainbat iturriren arabera, gaueko 9etan), Pskov hirira heldu ostean bildu zuen Krasnoven laguntza (Orlando Figesen arabera “hamazortzi konpainia kosako”), baina ez Iparraldeko Fronteko komandante zen Txeremisov jeneralarena. Joffe historiagilearen arabera, Iparraldeko Fronteko komisario Voitinski (boltxebike ohia bera) izan zen Krasnoven eta Kerenskiren arteko negoziazioak bultzatu zituena. Gainera, Gatxinatik pasa zenean, hango tropek ia-ia atxilotu egin zuten, Robert Daniel eta William Chamberlinen arabera. Kontuan izan behar dugu hiri hauek Petrogradetik gertu zeudelarik, han gertatutakoaren berri izan zutela, eta beraz, bertako Sobietek ere boltxebikeak aintzatetsi zituztela.

Urriaren 26an bertan, Volia naroda (“Herriaren borondatea”) egunkari eseristak Kerenskiren adierazpen bat zekarren, oraindik bere burua “Gobernuburu” bezala aldarrikatzen zuena eta “Armadaren borrokarako gaitasunari eustea (…) eta soldadu bakoitzak bere postuan, Aberriaren defentsan jarrai dezala” agintzen zuela zekarrena.

Aurrean, Milrevkomen indarrak zeuden. Urriaren 25ean, Tsarskoie Selon zegoen goarnizioak Botere Sobietarra eta Komite Militar Iraultzailearen boterea aintzatetsi zuen (hala ere Kerenski hiri horretan sartzerakoan ez zion erresistentzia handirik jarri). Urriaren 25etik 26ra zihoan goizaldean (John Reeden arabera goizaldeko 5:17etan), Nikolai Krilenko boltxebikeak Iparraldeko Fronteak Komite Militar Iraultzailearen boterea onartzen zuela esan zuen, telegrama bidez. Bestalde, urriaren 26an, ezkerreko eseristek (oraindik Sobietar Gobernuan sartzeari uko egin ziotenek), Milrevkomen sartzea erabaki zutela esan zuten.

Urriaren 26a (Petrograden): funtzionario antiboltxebikeen grebaren hasiera

Hiriburu barruan Aberria eta Iraultza Salbatzeko Komitea sortu zen urriaren 26an bertan; VTsIK zaharraren ordezkariek (VTsIK zaharrak ez zuen II Biltzar Nagusiaren legitimitatea onartzen), Baserritarren Sobieten Komite Exekutiboaren ordezkariek, Aurre-parlamentuko kideek, eta kadeteek, enesistek, eseristek eta mentxebikeek osatutakoa. Komite honek hurrengo egunetan funtzionarioen greba bat eta urriaren 29ko junkerren matxinada prestatu zituen. Buligin sobietar historiagilearen ustez, Kerenskiren artean eta Aberria eta Iraultza Salbatzeko Komitearen artean kontaktu estua zegoen. Greba honen aldekoak, formalki ez ziren Kerenskiren saiakeraren alde jarri (“kontrairaultza” gaitzesten zuten hitzez), baina hark bezalaxe Botere Sobietarra legez kanpoko moduan jotzen zuten. Hots, formalki harekin loturarik izan gabe, Kerenskiren aldeko jarrera zuten, hobe Kerenskik irabaztea boltxebikeek baino. John Reedek esaten duen moduan, greba honetan batez ere intelektualitateak parte hartu zuen, komunisten alde ez zegoenak (eta Pipesek babestu egiten du); izan ere ministerio askotan (Lanarenean eta Horniketarenean batez ere), soilik langilerik prekarioenak, atezainak adibidez, joan ziren lanera.

Honi gehitu behar zaio, uztailaren 26an, trenbideen sindikatuak (Vikzhel), trenbideetako greba deitu zuela, borroka militarrean zeuden "Bi aldeak" (Petrograden zegoen Sobietar Boterea eta aldirietan zeuden Kerenskiren tropak) hornitzeari uko eginez. Vikzhelen greba funtzionarioen grebarekin bat egina zegoen ala ez, ez dago oso argi, baina egia da bi grebek antzeko helburuak zituztela (biek Sobieten II Biltzar Nagusiari zilegitasuna ukatzen zioten, biak zeuden Sobietengan oinarritzen zen Gobernu boltxebikearen aurka, biek nahi zituzten eseristak eta mentxebikeak Gobernuan sartzea). Gainera, John Reedek kontatzen duenaren arabera, Vikzhel "Aberria eta Iraultza Salbatzeko Komitearen" parte zen, formalki behintzat. Hala ere, ezberdintasun bat zegoen: greba honek Botere Sobietarraren legez-kanpokotasuna salatzen zuen (beraz aurreko legalitatea aintzatesten zuen), Vikzhelen grebak “koaliziozko Gobernu sozialista bat” eratu nahi zuen “botere sobietarra aintzatetsi” zezakeena. Honek frikzio batzuk piztu zituen Vikzhelen eta greba honen bultzatzaileen artean urriaren 27an bertan: alderdi sozialista guztien arteko koalizioaren aldekoen artean (boltxebikeak barne) eta aurreko koalizioaren aldekoen artean (boltxebikeak kanpoan utziz).

Urriaren 26an hasi eta hurrengo egunetan, Aberriaren eta Iraultzaren Defentsarako Komiteak deituta edo honen babesarekin, Petrogradeko sektore publikoko enplegatuak, grebara joan ziren. Greba hau, batez ere sindikatu mentxebike eta eseristen babesarekin sortu zen, eta boltxebikeak isolatu eta hauen Gobernu lana oztopatu nahi zuen. Instituzio askotako langileak joan ziren grebara, bai Herri-Komisariotzetakoak (ministerioak) zein banketxeetakoak, zein komunikazioaren sektoretakoak. Richard Pipesek, “boltxebikeak vs demokrazia” narratibaren jarraitzaileak, greba hau “izugarrizko mugimendu espontaneo” bezala deskribatzen du, eta “alderdi sozialistak grebara batu zirela”; baina datuak eskuan, irakurketa honek ez dirudi zuzena denik. Hala ere, greba hau ez zen batere espontaneoa izan: Aberriaren eta Iraultzaren Salbaziorako Komiteak babestu zuen, urriaren 26an jada prentsa mentxebikeak greba “masa-mugimendu” moduan deskribatu zuen greba hau. Alde batetik langile kualifikatuen, demokrazia liberalaren aldeko jarrera politikoa zutenen, eta bestetik, langile industrialen, Botere Sobietarraren aldekoen arteko klase-guda bat izan zen; lehenek bigarrenen boterea onartzen ez zutelarik. Praktikoki, greba honek, lehen asteetan Gobernu boltxebikeak ez dirurik, ez komunikaziorik ez izatea ekarri zuen.

Greba, batez ere Aberriaren eta Iraultzaren Salbaziorako Komiteak bultzatu zuen, Sobietar Entziklopediaren arabera, urriaren 26an bertan sortu zen Aberria eta Iraultza Salbatzeko Komiteak, Petrogradeko Udaletxean egindako bilera batean, Nikolai Avksentiev eta Abraham Gots bileraren buru zirelarik (Viktor Sergek ere bat egiten du bertsio honekin), eta erakunde honek egin zuen greba-deialdi hori. Komite antiboltxebike hau VTsIK zaharraren ordezkariek, Baserritarren Sobieten Komite Exekutiboaren ordezkariek, Aurre-parlamentuko kideek, eta kadeteek, enesistek, eseristek eta mentxebikeek osatzen zuten. Adierazpen honetan, boltxebikeak guda zibilaren hastaile bezala hartzen zituzten “Errusiako herri iraultzailearen borondatearen aurkako erasotzaile” bezala deskribatzen zituzten, eta Asanblada Konstituziogilerako deialdia galarazteko asmoak leporatzen zizkieten. Finean, Komite horren helburua, Behin-behineko Gobernua eta Aurre-parlamentua berrezartzea, eta Sobietetan VTsIK zaharra, I Biltzar Nagusian aukeratutako berrezartzea (beraz, Sobieten II Biltzar Nagusia ukatzea) ziren. Komite honek bere buruari “Behin-behineko Gobernu berri bat eratzeko” ardura ematen zion. Adierazpen honetan, boltxebikeen ordenak ez betetzera deitzen zuten herria. Kontuan izan behar da VTsIK zaharrak ez zuela II Biltzar Nagusia aintzatesten, eta egun horretan, Izvestia egunkariak (oraindik VTsIK zaharraren kontrolpean) ere antezko adierazpen bat egin zuela. Petrogradeko Udalak ere Aberriaren eta Iraultzaren Defentsarako Komitea aintzatetsi zuen, zinegotzi boltxebikeak erretiratu egin zirelarik. Bestalde Baserritarren Sobieten Komite Exekutiboak berdin egin zuen, esanez boltxebikeek “ez zutela Baserritarren Sobieten partez hitz egiteko eskubiderik”.

Urriaren 27a: Vikzhel, ezkerreko eseristak eta mentxebikeak, "sozialista denen arteko koalizioaren" alde agertzen dira

Petrograden boltxebikeek boterea lortu eta egun gutxitara, inguruan matxinada kontrairaultzaileak zirelarik, eta Moskun ere borrokak ematen zirelarik; Trenbideen Sindikatuaren (Vikzhel) bultzadaz alderdi sozialista ezberdinen arteko negoziazioak hasi ziren. Negoziazio hauen helburua, borrokak geldiaraztea eta alderdi sozialista anitzez osatutako Gobernu bat eratzea zen; hau da, edo boltxebikeek eserista eta mentxebikeei Sovnarkomen sartzeko atea irekitzea, edo bestelako Gobernu sozialista “plural” bat sortzea. Aldi berean, kontuan izan behar dugu elkarrizketa honetan parte hartzen zituzten alderdiek ez zituztela ikuspegi homogeneorik erakutsi, eta baita ere, “aldibereko gertaeren” (Kerenski-Krasnov matxinadaren) arabera mugitzen zirela elkarrizketak eta bertan aurkeztutako proposamenak eta kontraproposamenak (Vikzhelen helburuetako bat borrokak gelditzea zen, baina ez zuen lortu).

Kontuan izan behar dugu, nahiz eta Vikzhel neutral agertu, momentu berean Administrazio berria arriskuan jartzen zuen enplegatu publikoen greba batekin zetorrela bere deialdia. Hala ere, urriaren 26an Vikzhelek “Aberria eta Iraultza Salbatzeko Komitearekin” bat egin zuela kontatzen du Reedek. Gainera, Vikzhelen leloa “koaliziozko Gobernu sozialista bat”; Petrogradeko goarnizioan boltxebikeen aurkakoek erabili zuten, goarnizioak boltxebikeak kontrairaultzaren kontra babes ez zitzan saiatuz. Egun hauetako ezaugarri tipikoa zen hauxe, gertaerak bata bestearen atzetik gertatzen ziren, eta antzeko helburuak zituztenen artean lotura organikoa, koordinazioa eta elkarri laguntzearen arteko muga non zegoen ez zegoen garbi.

Vikzhelek, urriaren 26an, trenbideetako blokeo orokor bat deitu zuen, borrokan ari ziren bi aldeak hornitzeari uko eginez. Hau izan zen Vikzhelek egindako apelazioa, telegrama bidez: “Trenbideetako Sindikatuen Konferentziak, elkar-ulertze bat nahi duten borrokan ari diren aldetako eta erakundeetako kide ezberdinekin batera, guda zibilean, batez ere demokrazia iraultzailearen barruan, izu politikoaren tresna erabiltzea erabat ukatuz, momentu honetan bietako alde batek bestearen kontra izua erabiltzeak negoziazioen izaera eta helburua kaltetzen dituela adierazten du (…)”.

Ez zen negoziazioa edota koalizioa bilatzen zuen erakunde bakarra, hasieratik irtenbide honen aldeko proposamenak entzun ziren. Urriaren 25ean zenbait ahots entzun ziren halako negoziazio baten alde. John Reeden arabera, Kapelinski mentxebike internazionalistak, Sobieten II Biltzarrean bertan, “alde ezberdinen arteko eztabaida baketsua” proposatu zuen, momentu horretan boltxebikeek ukatu egin zutelarik. Urriaren 26an Novaia Zhizn egunkariak boltxebikeen matxinada txalotu gabe, eseristen eta mentxebikeen jarrera gaitzetsi zuen eta “burgesiarekin koaliziorako itxaropen guztiak alferrik dira” esaten zuen (beraz, nolabait, alderdi sozialista guztien arteko koalizio-Gobernua eskatzen zuen). Urriaren 27ko goizean, II Biltzar Nagusia itxi aurretik, Avilov ezkerreko mentxebikeak berriz koalizio-Gobernua eskatu zuen: “Aurreko Gobernua ez da zuen indarragatik erori, baizik eta herriari honek eskatutakoa ematean huts egin zuelako (…) Zuek ahal izango duzue herriak eskatutakoa ase? Lortzen ez baduzue zuek ere eroriko zarete (…) Baina inork ez du zuen bake-proposamena aintzatetsiko eta Mendebaldean iraultza urrun dago (…) soilik Sobieten Biltzarrean oinarritutako koalizio sozialista baten oinarrian eratutako Gobernu batek eman diezaioke herriari honek nahi duena”. Karelin ezkerreko eseristak ere antzeko alokuzioa egin zuen: “Gu ez gara Gobernuan sartuko, sartzeari uko egin dioten iraultzaileen aldearekin zubiak hautsi nahi ez ditugulako. Hausten badugu ezin izango dugu boltxebikeen eta beste talde demokratikoen artean bitartekaritza lanik egin. Ezin dugu koalizio sozialistarena ez den beste Gobernurik babestu (…) zuek isolatuak zaudete”. Trotskiren erantzuna izan zen “Koalizio bakarra langileen eta baserritarren artekoa da (…) guk ez dugu gure aurka oldartu zirenekin, proletalgoarengandik lekutu direnekin, koaliziorik eratuko”. Bakea ezin sinatzearen inguruan Trotskik “Errusia iraultzailea hil egingo da Europan burgesia inperialistak agintzen jarraitzen badu. Edo Europan mugimendu proletario iraultzaile bat eratzen da edo europar potentziek Errusiar Iraultza itoko dute” esan zuen. Hemen Trotskiren oinarrizko kontzepzio bat ere ikusten dugu, 20. hamarkadako eztabaidetan defendatuko zuena: Errusiar Iraultzak bakarrik iraun ezin zezakeenaren ustea. Ezkerreko eseristak izan ziren oposizioko alderdietan Sobieten II Biltzarra onartzearen eta boltxebikeekin elkarlana egitearen aldekoenak, baina beste alderdirik gabe ez zuten Gobernu “alderdikoi” batean sartu nahi. Bestalde eskuineko eseristak eta mentxebike batzuk “Aberriaren eta Iraultzaren Salbazio Komitean” zeuden, eta ez zuten boltxebikeekin inolako adostasunik nahi. Negoziazio hauen aldekoenak ezkerreko eseristak, mentxebike internazionalistak eta eskuineko boltxebikeak (Kamenevek zuzendutako ildoa) izan ziren. Beste arazo bat, akordioaren markoa izan zen: Urriko Iraultza Sozialistaren ondorengoa, beraz honen ondotik osatutako instituzioak (Sovnarkom, VTsIK berria) eta Estatu sobietarra onartuz, edo Iraultzaren aurretikoa, Urriko Iraultzak sortutako instituzioak ukatuz.

Urriaren 27an bertan, Vikzhelen ordezkariak II Biltzar Nagusi horren aurrean hitz egin zuen: “Errusiako erakunderik indartsuenaren izenean hitz egiten dut (…) Gure Komite Zentralak ez dio babesik emango Gobernu honi boltxebikeek jarrera honekin jarraitzen badute (…) Guk ez dugu Biltzar Nagusi honen legaltasuna aintzatesten, eta mentxebikeek eta eseristek alde egin ostean ez dago quorumik. Guk VTsIK zaharra onartzen dugu, ez berria (…) Vikzhelek aldi berean tropa kontrairaultzaileak Petrogradera bidatzea oztopatuko du eta Errusiako trenbide-sare osoaren ardura hartzen du”. Bertan zegoen John Reeden arabera, “oso kolpe gogorra” izan zen hau, eta Kamenevek “Biltzarraren legezkotasuna ezin daiteke zalantzan jarri” erantzun zuen. Vikzhelen erabaki honek, 26an deitutako grebarekin batera, Petrograd gainontzeko hirietatik isolatu egin zuen. Izan ere, Vikzhelen greba ezin dugu Petrograden mentxebikeen eta eseristen enplegatuen artean deitu zuten grebarengandik bereizi; Vikzhelen ordezkariak urriaren 27an enplegatuen greba aurrera eramaten zutenekin bildu baitziren Petrogradeko Udalean. Hala ere, Vikzhelek “alderdi sozialista denen arteko Gobernu bat” eratu nahi zuelarik, enplegatuen grebaren bultzatzaileengandik lekutu zen, hauek boltxebikeak kanpoan utzi nahi baitzuten. Vikzhelek nolabaiteko babesa izan zuen, batez ere Petrogradeko Obukhovski lantegiko langileen artean, eta soldaduen artean, zeintzuek, Figesen arabera, ez zuten alderdi-borrokengatik fisikoki borrokatu nahi.

Urriaren 27a: Kerenskiren tropek Petrograd gorria inguratzen dute

Kerenski-Krasnov matxinadak urriaren 27an forma hartu zuen. Egun horretan, Kerenskik Piotr Krasnov ezarri zuen Petrogradeko tropen buru gisa. Krasnovek kosako guztiak Petrogradera deitu zituen “Behin-Behineko Gobernua defendatzera”. Egun hartan baita, Reeden arabera, “Petrograden hegoalderako hiri txikietako goarnizio guztiak zatitu egin ziren: ofizialak Kerenskirekin, tropa Sobietekin”. Gainera, kontuan izan behar da bai Vikzhelen grebak zein hiriburuko enplegatuen grebak (teorian Kerenskiren indarrekin bat egiten ez bazuten ere), hiriburu boltxebikea gainontzeko errusiar lurrengandik isolatu zutela. Kerenskiren tropak, urriaren 27an “Hego-ekialdetik” Petrogradera hurbiltzen ari zirela dio John Reedek: Gatxina hartu zuten, hiri hori, “Petrograden hego-mendebaldean dago, 30 bat kilometrotara”.

Gainera, Dongo kasakoen buru Aleksei Kaledinek Behin-behineko Gobernuari laguntza ematen ziola eta “saiakera boltxebike kriminala” gaitzesten zuela adierazi zuen, Don eskualdean boterea “Gobernu Kosako” baten eskuetan uzten zuelarik.

Beste alde batetik, gorriek erantzuna prestatu zuten. Urriaren 27ko arratsaldean, ibilgailu blindatuen unitateek (broneviki), bilkura batetan botere boltxebikea aintzatestea eta honen alde borrokatzea erabaki zuten. Unitate hauek, Reeden arabera “Petrograd kontrolatzeko giltzarria” ziren. Reedek esan zuenaren arabera “bazirudien Errusiaren, munduaren eta sozialismoaren patua auto blindatu haien eskuetan zegoela”. Boltxebikeen kontrakoek, unitateak parte hartzearen aurka eta “neutraltasunaren alde” hitz egin zuten, Khamzanov izeneko bat eledun zutelarik. Boltxebikeen postura Nikolai Krilenkok defendatu zuen. Krilenkoren argudioa izan zen “nik soldadu bezala, badakit soldaduek bakea nahi duzuela (…) baina bakea proposatu duen Gobernu bakarra Gobernu boltxebikea izan da (…) neutraltasunera deitzen zaituztete, baina gure aurka bidali dituzten tropak ez dira neutralak (…) Guda Zibila ekiditera deitzen zaituztete, baina eurak dira uztailetik hona guda zibilaren bidez boterean mantendu direnak”. John Reeden arabera, “Krilenkok akituta zirudien”. Azkenean bronevikiek boltxebikeen alde bozkatu zuten. Reedek kontatzen duenez “imajinatzekoa da Krilenko guzti horiek kuartelez kuartel unitateak lerratu zitezen saiatzen; eta kuartelez gain, sindikatuetan, Sobietetan (…) Horrela egin zen Errusiar Iraultza!”. Egun honetan, gorriek Krasnoie Seloren gaineko kontrola ziurtatzea lortu zuten Levensonen agindupean. Urriaren 27an bertan, boltxebikeek matxinadaren aldeko egunkariak debekatu zituzten.

Urriaren 27a: funtzionarioen grebak aurrera jarraitzen du

Urriaren 27an funtzionarioen grebak babes handiagoa lortu zuen. Petrogradeko Udala grebaren zentru neuralgikoa bihurtu zen: Reeden arabera, urriaren 27an oposizio sozialista antiboltxebikearen bilera bat egin zen, Botere Sobietarraren fronte bateratu bat eratzeko. Urriaren 28an Alderdi Eseristak Aberria eta Iraultza Salbatzeko Komitea publikoki aintzatesteko deialdi bat egin zuen, beraz erabat grebaren alde agertu zen. Urriaren 29an, Udal Langileen Sindikatua batu zen greba honetara.

Greba honek, lehen egunetan, sektore publikoaren funtzionamendua kaltetu zuen, eta momentu kritiko batean Petrograd iraultzailea Errusiatik isolatu zuen (urriaren 27an eta hurrengo egunetan batez ere). Urriaren 27an John Reeden datuen arabera, 16 ministeriotako langileak zeuden greban. Bestetik Estatuaren Banketxeak Sovnarkomi dirurik ez mailegatzea ez erraztea erabaki zuen (urriaren 26 eta 27 artean banketxe pribatuak ere greban jarri ziren). Komunikazioetako (posta eta telegrafoak) sektoreko langile askok ere greba egin zuten, Boki deitutako boltxebike batek, Trotskik aipatuta, bazioen “iraultzaren aurrean sektore hauetan ez genuen aldeko egoerarik, sektore hauetako langile ia denak kadeteak ziren”. Greba hau, burgesiako kide batzuek emandako diru-kopuruz mantendu zen; adibidez, Riabuxinski familiak 5 milioi errublo eman zituen; eta Viktor Sergeren arabera, zenbait banketxek greban zeuden euren enplegatuei ere soldata ordaintzen zieten. VTsIK zaharrak ere, kontrolatzen zuen aurrekontutik grebalariei ordaintzen zien. John Reeden arabera, urriaren 28an, Kanpo Arazoetarako Ministerioko seiehun langilek dimisioa eman zuten.

Gainera, aurreko Gobernuaren elementu batzuek sabotaia saiakera batzuekin batera etorri zen: Afera Sozialetarako Ministerioan, adibidez, Sofia Panina ministro-orde ohiak ministerioaren dirua eraman zuen, Afera Sozialetarako Herri Komisario berriak, Aleksandra Kollontaik, bere lana bete ez zezan. Kanpo Arazoetarako Herri Komisariotzatik Neratov izeneko funtzionario batek itun sekretuen dokumentuak eraman zituen, boltxebikeek hauek argitaratzeko, salatzeko eta baliogabetzeko aukerarik izan ez zezaten. Neratovek egun batzuk beranduago entregatu zizkion itunak Trotskiri, John Reeden arabera, “herriaren haserreaz jakitun baitzen”.

Bai Giza Laguntzarako Herri Komisariotzan Aleksandr Kollontaik, zein Lanerako Herri Komisiariotzan Aleksandr Xliapnikovek, zein Kanpo Arazoetarako Herri Komisariotzan Lev Trotskik arazoak izan zituzten: ez zieten giltzak edo ministerioen finantzak eman nahi, edota dokumentaziorik erraztu nahi (Kollontaik greban zeuden enplegatuak atxilotu behar izan zituen; eta Lanarenean Xliapnikovek lana eta jubilazio eskubideak kentzeaz mehatxatu zituen). Kollontaik soldaduen laguntza behar izan zuen eraikina zabaltzeko, eta lortu zuenean, lan guztiak utzita topatu zituen, hori dela eta, Smolni Institutuak jarri behar izan zuen bere bulegoa. Arazo txikiagoak gertatu ziren Nekazaritzaren, Horniketaren eta finantzen Herri Komisariotzetan. Armadaren eta Itsas-Armadaren komisariotzetan ez zen grebarik izan, baina sabotaia batzuk izan ziren.

Guztira 40.000 bat langile batu ziren (banketxeetako 10.000 bat, posta-zerbitzuko 6.000 bat, telegrafoen zerbitzuko 4.700 bat, 3.000 bat dendari eta abar. Viktor Sergek Petrogradeko udaleko 16.000 bat langile gehitzen ditu).

Urriaren 28a: Kerenskiren tropak Tsarskoie Selora heltzen dira

Urriaren 28an, Kerenskiren indarrak Tsarskoie Selora, Petrogradetik zortzi bat kilometrora zegoen herrira, heldu ziren. Honek zurrumurru handiak piztu zituen, agian boltxebikeen artean zalantza izpiak pizteko itxaropenarekin: zurrumurruen arabera, boltxebikeen aldeko tropa asko eta asko Behin-behineko Gobernuaren aldera pasatu ziren. Egun horretan, zuriek Moskun Kremlinaren kontrola bereganatu zuten eta Kaledinen kosako zuriek aurrera egin zuten Donbass arroan, beraz Petrograd isolatuta zegoela ematen zuen. Petrogradeko Udaletxean hurrengo egunean Kerenski tren-geltokian hartzeko komisio bat ere eratu omen zen.

Urriaren 28an bertan, Milrevkomek Podvoiskik eta Trotskik sinatutako agindu bat banatu zuen, herritarrei lubakiak eta barrikadak egiteko aginduz. Petrograden eta inguruetan (Baltikoan) Sobiet gehienek, berriak iritsi orduko, botere sobietar iraultzailearen aldeko joera hartu zuten: Leninek agindu zuenez, Iparraldeko, Baltikoko eta Finlandiako tropa guztiek bat egin behar zuten matxinada zapaltzeko. Urriaren 28an Sindikatuen Komite Zentrala ere boltxebikeen alde jarri zen. Bestalde, Milrevkomen telegrama oso ondo hartua omen zen, herritarrak Petrograd defendatzeko altxatu baitziren, John Reeden arabera “Hiriak sekula ez zuen halako giza olderik ikusi”.

John Reeden arabera, “Guda Zibila” aipatzen bazen ere, ezin zen esan egun horietako giroa Guda Zibileko giroa zenik. Reeden arabera, “frontera zihoazen trenetan baserritarrak zeuden, elkarrekin hitz egiten, eta hiriaren eta baserrigunearen arteko fluxua ez zen geratu”. Frantziar ofizial baten lekukotza ere jaso zuen Reedek “Errusiarrek zein guda zibil arraroak egiten dituzten! Borrokatu ezik edozer gauza!”. Izan ere, tropa askok ez zuten borrokatu nahi, “demokrazia iraultzailea” nahi zuten, edozein aldaeratan.

Urriaren 29a: junkerren matxinada kontrairaultzailea Petrograden

Petrograd kanpoaldean, frontetik ekarritako indar batzuekin Petrograd erasotzeaz gain, eta bestetik bai funtzionarioek zein Vikzhelek greba bana deitzeaz gain, Urriaren 29an hiri barruan kontrairaultza piztu zen. Matxinada hau junkerrek (ofizialen eskola elitista batetako ikasleek, ofizial gazteek) egin zuten, eta Oliver Radkey historiagilearen arabera, Aberria eta Iraultza Salbatzeko Komiteak, batez ere Alderdi Eseristak, prestatu zuen (badirudi Abraham Gots eta Vladimir Zenzinov izan zirela matxinadaren prestatzaileak).

Radkeyren arabera, iraultzaren biharamunean, urriaren 26an (Aberria eta Iraultza Salbatzeko Komitea fundatu zen egunean) onartu zuten eskuineko eseristek matxinada antiboltxebike bat egiteko plana. Matxinadaren prestatzaileek eskuin muturreko Vladimir Purixkevitx monarkikoarekin kontaktatu zuten, junker asko honen jarraitzaileak baitziren (Robert Danielsen arabera, eseristek militar arruntak junker atzerakoiak baino nahiago zituzten, baina militar arruntak boltxebikeen alde jarri zirenez, junkerrei laguntza eskatu beste erremediorik ez zuten. Oliver Radkeyren arabera, eskuineko eseristak kosakoen laguntza lortzen saiatu ziren, baina hauek ez omen zuten gehiago borrokatu nahi, eta etxera itzultzeko gogoa adierazi zuten). Matxinada hau, Petrogradeko aldirietako Kerenski-Krasnov matxinadarekin elkar zitekeen (Reed kazetariaren arabera, matxinada honek eta Kerenskik Tsarskoie Selon zuen koartelak elkarrekin komunikatzen zuten, eta Orlando Figesen arabera, junkerrak Kerenskiren tropak “iristearekin batera” matxinatu behar ziren. Viktor Sergek ere interpretazio horrekin bat egiten du). Matxinada hau egin zenean, urriaren 29an, Moskun oraindik “zuriak” ziren nagusi, beraz, matxinada honek oso zaila egin zuen langile botereak irautea. John Reeden arabera ofizial frantziarrak eta ingelesak matxinadaren buruan zeuden (tiroketa batzuetan halako ofizialak hiltzen edo atxilotzen ikusi zituela dio Reedek). Matxinadaren zentro neuralgikoa Nikolaievski Ingeniaritza Eskola izan zen.

Junkerrak lehen momentutik egon ziren Urriko Iraultzaren aurka, urriaren 25ean Neguko Jauregian Behin-behineko Gobernua defendatu zuten. Atxilotutako junker gehienak boltxebikeek urriaren 27 eta 28 artean aske utzi zituzten, hori akats handia izan zelarik. Urriaren 28 eta 29 arteko goizaldean matxinatu ziren junkerrak, Aberria eta Iraultzaren Salbazio Komitearen izenean, hala ere, historiagile batzuen arabera, behar baino lehenago matxinatu ziren, goardia gorriek matxinadaren buru bat atxilotu zutenean. Junkerren adierazpena Abraham Gots eseristak eta Polkovnikov koronelak idatzi zuten eta “Petrograd iraultzaileko langile,soldadu eta hiritarrei” zuzenduta “Boltxebikeek frontean bakea zabaltzen dutelarik, atzegoardian ahaideen arteko guda zabaltzen dute. Ez egin jaramon euren probokazioei! Jaitsi armak! Soldaduok, itzuli zaitezte zuen kuarteletara! Batu zaitezte Aberria eta Iraultza Salbatzeko Komiteari!” zioen. Matxinada honek Kerenski-Krasnov matxinadarekin kontaktu militarra bazuen ere, matxinada honetan zehar Aberriaren eta Iraultzaren Salbaziorako Komiteak sekula ez zuen Behin-behineko Gobernuaren berrezarkuntzaren izenean hitz egin, Kerenskirekiko erretxazoa zela eta. Hala ere, marinel boltxebikeek Abraham Gots eta Vladimir Zenzinov eseristak atzeman eta jipoitu zituztenean, komunikazio hau eten egin zen. Georgi Polkovnikov koronelak “salbazio tropa” matxinoen buru ezarri zuen bere burua. Horri erantzunez Komite Militar Iraultzaileko Mikola Podvoiski zuzendariak Petrograd setio-egoeran ezarri zuen eta mitinak debekatuta geratu ziren. Boltxebikeak laguntzen marinelak etorri ziren, batez ere Kronstadtekoak. Matxinada hau oso gaizki hartua izan zen boltxebikeen artean, hiru arrazoirengatik: a) bitartean Kerenskiren tropen kontra borrokatzen ari zirelako (John Reed kazetariaren arabera, Kerenskik aginduak ematen zien hiri barruan zeuden matxinoei, beraz, koordinazio militarra eman zen); b) junker asko hasieran erakinetan eta abar kokatu zirelako, abantaila posizioetan, hala goardia gorri asko hiltzeko aukera izan zutelarik; eta d) junker askok aurreko bi egunetan aske geratu zirelarik “herriaren kontra altxatuko ez zirenaren hitza eman zutelako”.

Matxinoek, matxinadaren hasierako une batean Vladimir Antonov-Ovseienko zuzendari boltxebikea, urriaren 25ean paper han garrantzitsua izan zuena bahitzea lortu zuten; John Reeden arabera, Telefonoen Zentroan izan zen, infiltrazioaren bidez. Segituen, beste junkerren eskolak hartu zituzten matxinoek, Vladimir Eskola, adibidez. Junkerrek goardia aldaketan infiltratzea lortu zuten “Boltxebikeen klabe aldaketa bazekitelako”, eta horik gutxira kasualitatez Antonov-Ovseienko agertu zen “ikuskaritza egiten”. Orduan izan zen atxilotua eta bera askatzera joan ziren tropa boltxebikeak tiroz erretxazatuak izan ziren.

Hurrengo orduetan, junkerrek Telegrafoen Zentroa eta Hotel Militarra hartu zituzten, handik borroka gogor baten ondoren kanporatuak izan zirelarik. Hala ere euren planak askoz eta handinahiagoak ziren: Peio eta Pauloren Gotorlekua eta Smolni Institutua hartu eta sobietar zuzendaritza atxilotu ere nahi zuten. Momentu horietan matxinoek hiri ia osoa hartua zutela esan zuten, hala ere ez zen egia (eta Petrogradeko langileak ere ez zitzaien batu). Isaak Deunaren Plazan marinel boltxebikeak bilduz joan ziren, Telefonoen Zentroan zeuden junkerrak erasotzeko asmoz. Hiri osoan zabaldu ziren eraikin ezberdinen inguruan junker matxinoen eta goardia gorrien arteko borrokak; adibidez marinelak Pavlovsk Ofizialen Eskola eta Vladimir Ofizialen Eskola asaltatzen saiatu zirenean. Vladimir Eskolan 200 bat pertsona hil ziren borroketan.

Urriaren 29ko eguerdiko ordu bi eta erdiak aldera, junkerrek hartutako eraikin ia denetan zeuden tropek amore eman zuten, boltxebikeek bonbaketa gogor bat egin ondoren. Gainera ordurako argi geratu zen Kerenskiren tropak ez zirela Petrogradera iritsiko. Gehien iraun zuen eraikina Telefonoen Zentrala izan zen, zeina “iluntze arte” iraun zuen, Reedek kontatzen duenaren arabera. Junkerrek Albert Rhys Williams estatubatuar kazetariari beren bizitzen aldeko bitartekaritza egin zezan eskatu zioten, bitartekaritzaren ondoren Antonov-Ovseienko aske geratu zen. Urriaren 29an bertan, Aberriaren eta Iraultzaren Salbaziorako Komitea legez kanpo utzi zuen Sobietar Gobernuak.

Esan dugun moduan, matxinada hau Petrograd kanpoko Kerenskiren tropekin kontaktuan zegoen, baina Urriaren 29an, tropa horiek ez zuten lortu aurrera egiterik. Reeden arabera Kerenskik akats bat egin zuen; Tsarskoie Seloko soldaduek borrokatu nahi ez izanagatik herriaren ateak zabaldu bazizkioten, bere alde borrokatzera behartu nahi zituen (Chamberlinen arabera, irakurketa bestelakoa zen: “Krasnoven tropek egun horretan ez zuten Petrograd eraso eta ez zioten matxinatuei lagundu”).

Matxinada honen porrotak funtzionarioen greba antiboltxebikeari kalte handia egin zion. Izan ere, junkerrak greban zeuden eraikin batzuetan gorde ziren (telefonoen zentroan eta telegrafoen zentroan adibidez), eta berez boltxebikeek eraikin horiek indarrez hartu behar izan zituzten. Hala ere, beste eraikin batzuetan, junkerren matxinadan protagonismorik izan ez zutenetan (Herri Komisariotza askoren eraikinetan, adibidez), grebak jarraitu egin zuen.

John Reeden arabera, hurrengo egunetan, beste alderdi batzuek konspirazio saiakera batzuk egin zituzten; adibidez kadeteek edo monarkikoek. Halako konspirazioek ez zuten arrakastarik izan eta matxinada fasera pasatzerik ere ez zuten izan. Horietako konspirazio bat, frontea zegoen tokian, Mogilev edo Mahialau (Bielorrusia) hirian, armadaren inguruan fronte antiboltxebike berri bat zabaltzea izan zen (Mogilevko Sobieta hasieran ez zen boltxebikeen alde jarri), Dukhonin jeneralak bere burua “nazioartearen aurrean Errusiaren ordezkari” bezala jokatzen zuelarik; baina horrek ere porrot egin zuen, tropek, formalki Estatu Nagusiaren buru zen Dukhonin jenerala azaroaren 19an atxilotu zutelako.

Urriaren 29a: Vikzhelen negoziaketa-mahaia eratzen da

Urriaren 28an Vikzhelek trenbideetako greba osoarekin (hirietarako horniketa barne) mehatxatu zuen negoziaketak hasten ez baziren, baina egun horretan “antza zenez” boltxebikeak negoziatzera hurbildu ziren (izan ere, Petrograd ogirik gabe gera zitekeen Vikzhelek ogia garraiotzea ere debekatzen bazuen). 29an, Vikzhelek Kerenskiren tropei mehatxu berdina luzatu zien: negoziatzera esertzen ez baziren, ez zituzten euren tropak garraiatuko. Momentu honetan, Michael Melancon historiagilearen arabera, boltxebike batzuek, eskuin ildokoak nagusiki, Riazanoven ahotik, negoziazioak zabaltzearen alde agertu ziren. Egun hartan Novaia Zhizn egunkari filomentxebikeak koalizio sozialistako Gobernuaren aldeko editoriala atera zuen, eta eseristak (Dielo Naroda egunkaria) ere alde agertu ziren “ez boltxebikerik, ez kadeterik ez bazegoen”. Aberriaren eta Iraultzaren Salbazio Komiteak ere eseristen antzeko postura izan zuen: gobernu sozialista bai, boltxebikerik gabe. Alexander Rabinowitch historiagilearen arabera, mentxebikeen posizioa berdina izan zen. Kontuan izan behar da egun horretan, negoziazio mahaia sortu zen aldi berean, Petrograden kontrairaultzaileen matxinada armatu bat eman zela, junkerren aldetik.

Urriaren 29an alderdien arteko elkarrizketak hasi ziren, alderdi sozialista ezberdinetako 26 ordezkarirekin, boltxebikeen ordezkari Kamenev eta Sokolnikov zirelarik. Hala ere, Vikzhelek ez zuen lortu suetenik aldarrikatzerik: Juri Felxtinski eta Alexander Rabinowitchen arabera, eseristek oraindik boltxebikeak Gobernutik at uztea defendatzen zutelako. Boltxebikeen Komite Zentralak negoziazioak hastea onartu zuen: beste alderdiak Gobernuan sartzearen alde agertu ziren, Sobieten II Biltzar Nagusian lortu zuten proportzioaren arabera (hala ere, Rabinowitchen arabera, Komite Zentralak baimen hori eman zuen bileran ez Lenin, ez Trotski, ez Zinoviev ez zeuden; Robert Danielsen arabera, bilera militar batean zeuden). Orlando Figesek beste modu batean interpretatzen ditu boltxebikeen asmoak, bere ustez egun horretan Kerenski Gatxinaraino hurbildu izana, eta Moskun oraindik boltxebikeek kontrola lortu ez izana izan ziren boltxebikeak elkarrizketen mahaira ekartzeko gakoa. Robert Danielsen arabera, Kamenev prest egon zen Lenin eta Trotski gabeko koalizio-Gobernu bat osatzeko, eta VTsIKen mentxebikeak eta eseristak sartzeko. Egun horretan posturak hurbildu egin ziren: mentxebikeek adibidez, “irabazlerik eta galtzailerik gabeko akordio bat” proposatu zuten “Iraultza berbideratzeko”; neurri errepresiboak gelditzea, eta Sovnarkomen alderdi sozialista denak sartzea eskatu zuten Felxtinski eta Vladimir Brovkinen arabera. Eseristak zatituta agertu ziren: Hendelmann ados zegoen “Gobernu berri bat” eratzearekin, baina boltxebikerik gabe eta hauen porrota baldintza bezala jarriz; beraz, VTsIK berria eta Sovnarkom onartu gabe. Egun honetan argi geratu ziren negoziazioaren gaineko posturak eta arazoak: alderdien barne-zatiketa eta Urriko Iraultzaren ondoren sortutako instituzioek jokatu beharreko papera. Hala ere, negoziazio hauek nolabaiteko arrakasta izan zuten Moskun, non urriaren 30ean suetena aldarrikatu zen, baina ez zuen askorik iraun.

Urriaren 30a: Kerenskiren tropak Pulkovon garaituak

Urriaren 30ean Tsarskoie Selotik Pulkovora egin zuten aurrera Kerenskiren tropek, baina bertan garaituak izan ziren, Valden koronelak eta Khaustov eta Sakharov boltxebikeek gidatutako tropa gorriek, zein Dibenkok gidatutako marinel gorriek garaitu zituzten. Orlando Figesen arabera “Baltikoko marinelek Kerenskiren tropak erraz garaitu zituzten Pulkovoko gailurretan”. Mikhail Muraviovek esan zuen moduan, urriaren 30ean Tsarskoie Selo eta Pavlovsk hartu zituzten boltxebikeek. Arratsalde horretan Kerenskik suetena agindu zuen, “negoziazioak jarraitzeko”. Kerenski eta Krasnoven tropek atzera egin behar izan zuten eta Tsarskoie Selo ere utzi behar zuten, han inguratuak izateko arriskua ere bazuten, Gatxinara heldu zirelarik, eta beren tropak dispertsatzen hasi ziren. Urriaren 31n egoera okerragoa izan zen Kerenskirentzat, izan ere, eserista batzuek bere erasoarekiko desadostasunak erakutsi zioten, Txernovek adibidez (Txernoven ustez, boltxebikeak uzkailtzeko modurik onena Asanblada Konstituziogilerako hauteskundeak irabaztea zen). Boltxebikeek suetena itundu zuten kosakoekin, baina ez Kerenskirekin, hau atxilotzeko agindua eman zutelarik.

Porrot honek, Vikzhelek eratu zuen mahaian ere Urriaren 30ean, negoziazioak, Juri Felxtinskiren arabera, laburrak izan ziren: eseristak jada boltxebikeak koalizio Gobernu batean onartzearen alde agertu ziren, Rakitnikov eseristak zioenez, “Boltxebike batzuk Gobernuan sar zitezkeen” (Lenin eta Trotski gabe, Kamenevek John Reedi esan zion moduan eta Isaac Deutscherrek dioen moduan), betiere akordioa Urriko Iraultzak sortutako instituzioen oinarrian ez bazen. Rakitnikovek, Oliver Radkeyren arabera, Gobernu berriaren oinarrian Aurre-parlamentuaren berrezarkuntza behar zen. Kameneven ustez “garaipena lortu dugulako” izan zen posizio aldaketa hori (kontuan izan behar da egun honetarako arlo militarrean egoera boltxebikeentzat hobea zela). Antza denez, Gobernu sozialista bat osatzeko akordio bat Kerenskiren saiakeraren aurka posizionatzeko baldintzarekin lortu omen zen. Egun berean Kerenskik suetena dekretatu zuen.

Urriaren 31a-azaroaren 1a: Vikzhelen mahaiko akordioaren porrota

Urriaren 31ean akordioa gertu zegoen, bai mahaian zeuden boltxebikeek (Kamenevek zuzenduta, eskuin ildoko boltxebikeak zirenak), zein beste alderdiek, arlo juridikoan adostasuna lortzeko urratsak eman zituzten: VTsIK zaharraren zein berriaren kide kopuru berdinez (gehi Baserritarren Sobieten kide batzuez, gehi alderdi sozialista ezberdinek izendatutako kide batzuez) osatu behar zuten “Kontseilu Herrikoi” bat eratzea adostu zuten, honek Gobernu berria aukeratu behar zuelarik; hala ere (Vladimir Brovkinen arabera), Gobernu akordioa eginda zegoen, Txernov izango zen Gobernuburua, eta ez Lenin ez Trotski ez ziren Gobernu berrian egongo. Kamenevek, ministroen gehiengoa boltxebikea izateko baldintza erretiratu zuen (Rabinowitchen arabera). Akordio honen alde, bai mahaian zeuden boltxebikeak, zein eseristak (eskuinekoak zein ezkerrekoak) zein mentxebike internazionalistak (Martoven ildokoak) agertu ziren, baina Vladimir Brovkinen arabera, mentxebikeen zuzendaritzak zalantzak agertu zituen.

Hala ere, akordio hori ez zen gauzatu; bai sinatzaileek (eskuineko boltxebikeek eta ezkerreko eseristek batez ere) euren alderdietan gehiengoa ez zutelako eta bai Kerenskiren saiakerak porrot egin zuelako, beraz boltxebikeek ez zuten ikusten mahaian esertzeko arrazoirik ikusten (beste alderdiek ere uste zuten botere boltxebikea segituan erori behar zela). Urriaren 31n bertan, VTsIKk koalizio-Gobernu baten gaineko akordio batetarako bere baldintzak atera zituen:

• a) Sobietar Gobernuaren programa (Bakearen Lurraren eta Langile Kontrolaren gaineko Dekretuak barne) onartzea;
• b) Kontrairaultzaren kontrako borrokaren beharra onartzea;
• d) Errusia Osoko Sobieten II Biltzar Nagusia botere-iturri bakar gisa onartzea;
• e) Gobernu berria VTsIKren menpe egotea; eta f) Gobernuan Sobieten araberako ordezkaritza proportzionala izatea.

Azaroaren 1ean bertan, gauez, Alderdi Boltxebikearen Komite Zentralean egindako bilera batean, gehiengoaren postura akordio hori ez aintzatestea izan zen, Langile eta Soldaduen II Sobieten Biltzarrak Gobernu boltxebike bat onartu zuenaren, eta beraz beste alderdiekin akordio bat Biltzar Nagusi honetatik eratorritako organoetatik kanpo erabakitzea traizioa zatekeenaren argudioarekin. Zuzendaritza boltxebikearen arabera, “Kontseilu Herrikoiak” Sobietek aukeratutako VTsIKi eta uzkailitako aurreko VTsiKi ordezkari kopuru bera ematea, II Biltzarraren erabakiak eta Sobieten subirautasuna urratzea zatekeen. Boltxebikeek ziotenez, posible zen alderdi berriak Gobernuan sartzea alderdi horiek Sobieten II Biltzar Nagusia eta bertako akordioak zein konposaketa onartzen bazuten, eta beste alderdiek Botere Sobietarra, VTsIK berria eta Sovnarkom onartzen bazuten. Orlando Figesen arabera, Trotskik, Gobernu berrian, koaliziozkoa balitz, ministroen %75ak boltxebikeak izan behar zuten. Kontuan izan behar da beste alde batetik, azaroaren 1ean, guda frontean boltxebikeentzat gauzek hobera egin zutela; bai Moskun eta bai Petrogradeko aldirietan Kerenskiren kontra. Bestetik, boltxebikeek ezin zuten Lenin eta Trotskiren kontrako betorik onartu. Alexander Rabinowitchen arabera, Kameneven alde Lunatxarski, Riazanov eta Viktor Nogin jarri ziren: Lunatxarskiren arabera, Udaletako Dumak sufragio unibertsalez aukeratuak zirenez, Estatuaren egunerokotasuna bermatzeko egokiak ziren eta haiekin akordio bat lortu behar zen, Noginen arabera, akordioak hausteak, hurbileko alderdiak ere (ezkerreko eseristak, kasu) lekutzea esan nahiko zukeen.

Historiagile batzuek (Orlando Figesek, adibidez), negoziazioen apurketaren ardura boltxebikeengan ezarri badute ere, beste alderdiak ez ziren ere oso akordiozaleak (gogora dezagun hasieran boltxebikeak Gobernuan ez sartzearen aldekoak zirela, eta urriaren 29an junkerren matxinada ere prestatu zutela). Oliver Radkeyren arabera, eskuineko eseristak ere ez ziren izan akordioen zale, baizik eta Vikzhelen presioak eserarazi zituzten mahaian. Radkeyren arabera, euren intrantsigentziazko jarrera aldatu egin zuten behin frontean galtzen zihoazela ikusita. Vladimir Brovkinen arabera, mentxebikeen artean ere zatiketa ia erabatekoa zen negoziazioekin jarraitu ala ez erabakitzeko orduan, eta praktikan mahaian eseri ziren mentxebikeek ez zuten indarrik alderdiaren izenean akordio oso bat sinatzeko. Mentxebikeek, azaroaren 1ean ere baldintza berriak aurkeztu zituzten, akordioak Udal-Dumak sartzearen alde eta Kerenskirekin suetena sinatzearen alde (hots, mahaian aurkeztutakoa baino posizio antiboltxebikeago bat ekarri zuten, ziurrenik mentxebike defentsisten presioz).

Negoziazio hauen porrotean, alderdi ezberdinen arteko desadostasuna, barne desadostasunak, negoziazioak bestelako gertaeren (gertaera militarren) menpe egon izana, eta hori zela eta posizioak aldatzen joan izana, alderdiak gertaera militar hauei garrantzia handiagoa eman izana eta baita ere Vikzhelek trenbideetako langileen artean zioen indarra ez izatea zetzaten (Trotskik esan zuen jada trenbideetako langile asko irailetik ez zeudela Vikzhelen zuzendaritzarekin oso ados “sindikatu honen balantzak zirela eta”). Izan ere, trenbideetako langile guztiek ez zuten onartzen Gobernu boltxebike berria kontrairaultzaren pare jartzerik, eta ezta ere “parekatze” honetan oinarritutako konponbide edo negoziaziorik.

Saiakera antiboltxebikeen itzaltzea

Azaroaren 1ean, Sobieten II Biltzar Nagusiak ekarri zuen zilegitasun berria, honen erabakiak eta honen bidez sortutako erakundeak (VTsIK berria edo Herri-Komisarioen Biltzarra edo Sovnarkom -Gobernu boltxebikea-) indarrez edo presioz botatzeko saiakerak indarra galdu zutela argi zegoen. Saiakera hauek militarki garaituak izam ondoren (junkerren matxinada eta Kerenski-Krasnov matxinada), hauen "adierazle" zibilek (funtzionarioen grebak eta Vikzhelen mahaiak) ere indarra edo presio egiteko ahalmena ere galdu zuten.

Kerenski-Krasnov matxinadaren inguruan, azaroaren 1ean bukatu zen matxinada. Egun horretan, Kerenskik alde egin zuen Gatxinatik, antza denez, Piotr Krasnovi, Petrogradera errendizioa onartzera joango zela hitz eman ondoren. Kerenskik babes osoa galdu zuen bai Alderdi Eseristaren aldetik (1918ko urtarrilean klandestinitatean Petrogradera Asanblada Konstituziogilearen aurrean hitz egitera joan bazen ere, eseristek debekatu egin zioten), zein beste mugimendu kontrairaultzaileen aldetik (Dongo kosakoen aldetik, adibidez), eta azkenean, 1918ko ekainean Errusia utzi zuen, erbestera joz. Krasnov atxilotu egin zuten, baina askatu egin zuten, honek berriz matxinatuko ez zenaren hitza eman zuelarik. Hala ere, hitza jan egin zuen eta Dongo kosakoen mugimendu kontrairaultzailearen buru ezarri zuen bere burua.

Honela bukatu zen Kerenski-Krasnov matxinada, eta Petrograden gorrien boterea finkatua geratu zen. Matxinada honen porroterako kausen artean, herriaren eta tropen babes falta (egia esan, matxinadaren aldetik, arrisku handiagoa zuten boltxebikeek tropa matxinoez egindako handiesteak tropa matxinoen benetako indarrak baino) eta matxinadaren komandanteen arteko elkarrekiko konfidantza falta izan ziren (urriaren 29an Kerenskiren eta Krasnoven tropek eta hiri barruko junkerren arteko harremana elkarrrekko komunikaziora mugatu ziren), boltxebikeen antolaketa eta mobilizazio azkarraz gain.

Boltxebikeentzat aurkako saiakerarik arriskutsuena, eta aldi berean gehien iraun zuena, funtzionarioen greba izan zen. Egia da egun hauetatik aurrera jada ez zutela Estatu sobietarra uzkailtzeko itxaropenik, baina honen funtzionamendua aste edo hilabete batzuez oztopatzeko eta Estatu sobietarraren iraupena bera kolokan jartzeko gai izan zen. Estatuko Banketxeak 31n greban jarraitzen zuen, eta dirua soilik organo kontrairaultzaileetako ordezkariei ematen zien (Azaroaren 4an hori aitortu zuen), boltxebikeei ukatu egiten zielarik. Milrevkomek egindako adierazpen batean, azaroaren 2tik aurrera banketxeak zabaltzea agintzen zuen, eta ordainketak egiten hastea agintzen zion; araudi zorrotz bati jarraituz (banketxeko langileek dirua banketxetik ateratzerik izan ez zezaten). Hau arazo larria izan zen boltxebikeentzat, soldatak ordaintzeko dirurik ez bazuten, funtzionario askok Sovnarkomen ordenak betetzeari uko egin ahal ziotelako, eta beraz Gobernu efektibo bat ezartzea ezinezkoa egin ahal zutelako. Azaroaren 7an Viatxeslav Menzhinski Finantzetako Herri Komisarioari berriz ukatu zioten banketxearen kontrola, baina ez zioten eman, eta gainera Banketxeko langileek 14an berriz greba jarraitzearen alde bozkatu zuten. Boltxebikeek azaroaren 17an soilik lortu zuten banketxea kontrolatzea; hala ere, banketxe pribatuek greban jarraitzen zuten (Richard Pipesen arabera, Txekaren sorrerak banketxeen grebarekin zuen zerikusia). Hurrengo egunetan beste hainbat eraikin jarri ziren greban, adibidez azaroan 8an inprimategietako langileak Prentsa Dekretuaren kontra, eta azaroaren 18an Moskun bildutako Elikaduraren Biltzar Nagusi batek Petrogradera jakirik ez bidaltzea erabaki zuen.

Azaroaren 7an Leninek egindako proklama baten arabera, greba hau “herriaren gosearekin jolasean dabil” eta “goi-klaseek bultzatutako greba bat da”. Leninen proklama honen arabera “euren jarreran amore ematen ez badute, euren probokatutako egoeraren lehen kaltetuak eurak izango dira: goi-mailako klaseei janaria jasotzeko eskubidea kenduko diegu”. Azaroaren 9an Iparraldeko Fronteko armadak, grebaren ondorioz janaririk ez zuela esan zuen.

Orlando Figesen arabera, greba honen kausaz, azaro erdialdea arte, “benetako Gobernua Milrevkom izan zen”. Historiagile honen arabera, “boltxebikeek aste batzuk behar izan zituzten greba guztiz zanpatzeko”; Figesen arabera, funtzionario batzuk botaz, eta greba uzten zituztenak postuz igoz lortu zuten (Kanpo Arazoetako Ministerioa bezalako salbuespenekin).

Vikzhelen mahaiaren desegitea

Vikzhelen alderdi sozialista guztien arteko negoziaketa-mahaiari dagokionez, hurrengo egunetan, elkarrizketek jarraitu egin zuten, baina behin presio "gogorrak" porrota jasanda, ia akordioa lortzeko itxaropenik gabe. Eskuineko eseristak erretiratu egin ziren. Juri Felxtinskiren arabera, ezkerreko eseristek bat egin zuten hein handi batean boltxebikeekin, euren postura beste alderdiekiko “adiskidantzazkoagoa” bazen ere. Kamenevek azaroaren 3an saiakera bat egin zuen mentxebikeekin berriz akordio bat lortzeko. Proposamen berri horren arabera, ganbara legegile berrian ordezkarien erdia boltxebikea izango zen, baina Udal-dumei eta Baserritarren Sobieten Komite Exekutiboari ere tokia egin behar zitzaion. Gobernua koalizioazkoa izango zen, baina Leninen eta Trotskiren kontrako betorik gabe, eta Lanaren, Barne Arazoen eta Kanpo Arazoen ministerioak boltxebikeen eskuetan egongo ziren. Baina proposamen horrek ez zuen Alderdiaren ez honen Komite Zentralaren babesik izan, eta Alderdia zatiketara eraman zezakeen: Leninek, Alderdiaren eskuineko ildokoek, atzera egin zezaten edo bestela Alderdiaren barruan boterea har zezaten eskatu zuen, bere eta Kameneven posizioak bateraezinak zirelakoan. Komite Zentralak ohizkanpoko biltzar nagusi bat deitzearen keinua ere egin zuen. Mentxebikeen artean ere ez zegoen Kameneven proposamenaren inguruko adostasunik.

Azaroaren 4an, negoziazioak hautsi ostean, boltxebike batzuek dimisioa eman zuten, adibidez hiru Herri-Komisariok (Noginek, Rikovek eta Miliutinek), Komite Zentraleko bost kidek (Kamenevek, Rikovek, Miliutinek, Zinovievek eta Noginek) eta baita ere Kamenev Estatuburuak (VTsIKeko lehendakariak). Beste ondorioetako bat, ezkerreko eseristek ere Milrevkom uztea izan zen, nahiz eta azaroaren 11n, mitin handi batean, boltxebikeak ezkerreko eseristak Gobernuan sartzearen alde agertu. Azaroaren 5eko negoziaziora, soilik mentxebikeak eta eseristak agertu ziren, Alexander Rabinowitchen arabera “itunik lortzeko asmorik gabe”: historiagile honen arabera, boltxebikeen arteko dimisioek Alderdi Boltxebikearen desegiketaren itxaropena eman zien. Azaroaren 6an, Vikzhelek bultzatutako negoziazio mahaia disolbatu egin zen.

VTsIK berriak azaroaren 2an, abenduaren 1erako Errusia Osoko Trenbide-Langileen Biltzar Nagusia deitu zuen, Vikzhelek bi aste beranduagorako deitu zuelarik. Azaroaren 3an Vikzhelek jada VTsIKen bere postuak onartu behar izan zuten. Abenduaren 1ean, Errusia Osoko Trenbide-Langileen Biltzar Nagusia burutzen ari zelarik, Vikzhelek Sovnarkomen Trenbideetarako Herri-komisariotza hartu zuen.

Koalizio ezak boltxebikeengan izandako eragina

Goian esan bezala, Vikzhelen mahaiaren porrotak eta koalizio-hausteak, Alderdi Boltxebikearen barruan, batez ere ildo moderatuan (Vikzhelekin gehien konprometitu zirenak), dimisioak ekarri zituen. Hala ere, kontuan izan behar da Alderdi honen barruan Urriko Iraultzaren aurretik bazegoen alderdi sozialista ezberdinen arteko koalizioaren eta aldebakarrez boterea hartzearen kontrako joera bat.

Dimisioa ean zutenen artean Lev Kamenev VTsIKeko lehendakaria (Sobietar Estatuburua), Alderdi Boltxebikeko Komite Zentraleko bost kide (Kamenev bera, Zinoviev -Petrogradeko Sobietaren burua zena-, Miliutin, Nogin eta Rikov), eta bost herri-komisario (aipatutako Nogin -Merkataritza-, Rikov -Barne Aferak- eta Miliutin -Nekazaritza-, eta horiez gain Ivan Teodorovitx -Horniketa- eta Aleksandr Xliapnikov -Lana-) zeuden. Baita ere Guardia Gorriaren buru Konstantin Jurenev eta David Riazanov filosofo famatua.

Hala mintzatu ziren Komite Zentraleko dimititutako kideak: “Gure ustez Sobieten aldeko alderdi guztiek osatutako Gobernu bat beharrezkoa da odol gehiago isuri ez dadin, goseak jende gehiago hil ez zezan, kaledinistek Iraultza garaitu ez dezaten eta Asanblada Konstituziogilerako hauteskundeak ezarritako datan burutu daitezen. Ezin gara Komite Zentralaren hondamendizko politika honen gaizkide izan, odol-isurketa geratu nahi duten eta demokrazia nahi duten proletalgoaren gehiengoaren eta soldadu gehienen nahiaren kontrakoa baita. Beraz, langile eta soldaduen masei garbi hitz egiteko Komite Zentraleko kidetza-tituluari uko egiten diogu (…) Ezin dugu lasaitasunez ikusi nola Komite Zentralaren zuzendaritza-taldea proletalgoak lortutako garaipena nola alferrik galtzen ari den”.

Eta beste hau esan zuten dimititutako herri-komisarioek: “guk uste dugu Sobietetan ordezkatuak dauden alderdi guztien arteko koalizio-Gobernu bat osatu behar dela (…) Sovnarkomek beste bide bat aukeratu du: Gobernu osoki boltxebikea izu politikoaren bidez sostengatzea (…) Ez da hori gure bidea, ezin dugu politika horren erantzukizunik hartu eta berez, dimisioa aurkezten dugu”.

Saiakera honek ez zuen lortu Alderdia desestabilizatzea. Honela erantzun zuen Alderdiak: “Sobieten II Biltzar Nagusiak Alderdi Boltxebikeari eman dio gehiengoa. Beraz, soilik Alderdi honek osatutako Gobernu bat da Sobietar Gobernu bat. Gobernu berria osatu aurretik ezkerreko eseristak Gobernuaren parte izatera gonbidatu genituen (…) eta ezetz esan zuten. Langileen aldeko bezala, euren ezetza onartezina zaigu. Gu ezkerreko eseristak Gobernuan sartzeko prest gaude, baina Sobietetan gehiengo garen alderdi gisa, Gobernua osatzeko eskubidea eta betebeharra dugu. Orian gure Alderdiaren Komite Zentraleko kide batzuek eta Herri-Komisarioen Biltzarreko kide batzuek dimisioa eman dute. Joan diren burkideak desertore moduan portatu dira ez baitute soilik euren konfidantzan lagatako postuak utzi, baizik eta Komite Zentralaren akordioak saboteatu dituzte (…) Guk desertzio hau gaitzesten dugu (…) eta desertoreetako bi, Kamenev eta Zinoviev, Petrogradeko matxinadaren aurretik jada desertore eta eskirol moduan portatu zirela gogorarazten dugu (…)”. Gerora beste adeirazpen bat egin zuen Alderdiak: “Zatiketa bat hondamendia da, baina beti da hobe aurrez-aurre aurkeztutako zatiketa bat, azpilanaren ondorio den zatiketa baino, gure erabakiak ez aplikatzea baino (…) Minutu batez ere ez dugu izan gure ezberdintasunak langile eta baserritar iraultzaileen aurrean aurkeztuko bagenitu hauen babesa jasoko genukeenaren inguruko zalantzarik”. Gutxira batzuek dimisioetan atzera egin zuten, adibidez Teodorovitx eta Xliapnikov herri-komisarioek eta Zinovievek. Dimititutakoen postuak beste boltxebike batzuk bete zituzten: Estatuaren burutzan Jakov Sverdlovek Kamenev ordeztu zuen, Hrihori Petrovskik Rikov Barne Arazoetarako Herri Komisariotzan eta Aleksandr Xliapnikov berak Nogin Merkataritzarako Herri Komisariotzan. Nekazaritzarako Herri Komisariotza hutsik geratu zen ezkerreko eseristak Gobernuan sartu ziren arte.

Iraultzaren hedapena Errusian barrena

Hurrengo asteetan, botere sobietarra Petrogradetik Errusian barrena hedatu zen. Usteen kontrara, hau ez zen e¡berehalako prozesua izan, Petrograden aldarrikatu eta Errusia osoan onartu; baizik eta nahiko prozesu luzea eta irregularra izan zen.

Iraultzaren hedapena, kasu honetan ere bai, nahiko baketsua izan zen Errusia “nuklearrean”; baina otsaileko iraultzarekin izan zuen ezberdintasuna, Estatuaren lurralde guztietara ez hedatzea izan zen. Kasu honetan, hedapena oro har baketsua izan bazen ere (Mosku bezalako gune batzuetan izan ezik), otsaileko iraultzarena baino geldoagoa izan zen, izan ere, urrian, bai komunikazioko sektoreko enplegatuek eta bai trenbideetako langileek (sindikatu eseristak eta mentxebikeak nagusi ziren sektore horietan) botere boltxebikearen kontra deitu zuten greba baten ondorioz Petrograd nukleo iraultzailea isolatuta geratu zelako (batez ere urriaren 27tik aurrera. Oskar Anweilerren arabera, Petrograden gertatutakoaren berri-emailerik onenak Biltzarreko ordezkariak euren kabuz izan ziren. Anweilerrek gainera, Petrogradeko Komite Militar Iraultzaileak beste hirietara “1.000 agitatzaile baino gehiago” bidali zituela aipatzen du). Richard Pipesen arabera, lehen asteetan Sovnarkomek, greba horren ondorioz “ez zuen ez pertsonalik ez dirurik”; beraz, zaila da halako hedapen bat zuzendu ahal izatea. Beraz, hedapen hau, tokiko ekimenen fruitua izan zen. Gainera, kontuan izan behar da otsaileko iraultzaren ondoren sortutako tokiko botereen aniztasunak; Estatua bera ahuldu egin bazuen ere, Estatu berri baten sorkuntza (botere berriaren hedapena) oztopatu egiten zuela. Azken faktore bat badugu 1917ko otsaileko iraultzak kontsentsu ia osoa zuela errusiar herrian (jada inork ez zuen tsarra onartzen, ezta eskuinean ere), eta 1917ko Urriko Iraultzak ez zuela hainbesterainokoa. Petrograden bildutako Errusia Osoko Sobieten II Biltzarrak, tokiko Sobietei boterea hartzera eta Petrogradeko eredua jarraitzera deitzen zien; baina “eredua jarraitze” (edo saiatze) hori, lehen asteetan ez zen modu homogeneoan gertatu. Hori dela eta, zenbait tokitan boterea hartzeko formula ezberdinak erabaki zituzten tokian tokiko Sobiet ezberdinek: batzuetan Sobietek aurretik gehiengo boltxebikea zuten eta beraz Botere Sobietarra onartzea azkar gertatu zen, beste batzuetan II Bitzarra onartu zuen Sobietak baina “alderdi sozialista guztien tokiko koalizioa” eratuz, beste toki batzuetan onarpen baldintzatuak izan ziren, beste batzuetan Sobietak lehen unean Botere Sobietarra onartu ez zuelarik hauteskunde berriak egin ziren, eta beste toki batzuetan, nahiz eta Sobietak Petrograden jazotakoa onetsi, ez zuen bere hirian boterea lortzerik izan (eta honek azaltzen du Guda Zibilaren hasiera).

Lehen egunetan, Sobiet batzuk, modu baketsuan batu ziren Urriko Iraultzaren programara. Batez, ere, Oskar Anweilerren arabera, Petrograd inguruko zonaldea (marinelak eta ontzioletako langileak zeuden tokia, sektore hauek oso erradikalak baitziren), eta Errusiako erdialdeko industri-zonaldea izan ziren, azkar eta nahiko baketsu sobietartu ziren zonaldeak. Petrograd ingurukoen artean, artean, Kronstadt izan zen ezagunena, eta bestela Finlandiako (Helsingfors eta Viborg) eta Estoniako Sobietak zein Letoniako Sobietak, Reval eta Riga batez ere (nahiz eta herri hauetan, azkenean, Sobietek boterea lortzerik ez izan). Pskoven ere Urriko Iraultzaren alde jarri ziren, baina tokiko formula baten azpian, alderdi sozialista guztiek osatutako “Ipar-mendebaldeko Fronteko Komite Iraultzailea” sortu zuten. Hauekin batera, Baltikoko Itsas-Armadako Sobiet (Tsentrobalt) indartsua ere, boltxebikeen nagusigopean zegoenez, Urriko Iraultzaren alde paratu zen. Petrograd inguruan, Luga izan zen boltxebikeen kontra ezarri zen hiri bakarra. Errusia erdialdeko zenbait hiritan, batez ere Sobiet boltxebikeak zituzten hirietan, sobietartzea berehalakoa izan zen; adibidez, Kazanen, Samaran, Tsaritsinen eta Saratoven. Uraletako zonalde industrialean ere sobietartzea baketsua eta azkarra ian zen, Jekaterinburgen, Permen, Nizhni Tagilsk eta Votkinsk hirietan botere sobietarra onartu zen; kasu gehienetan, eskualde honetan boltxebikeen kontrola hain handia zen ezen hasieran mentxebikeek eta eseristek ere boltxebikeen programa onartu zuten. Tula eta Nizhni Novgorod ere segituan sobietartu ziren, Jaroslavl bezala, nahiz eta hiru hauek urriaren 25ean gehiengo boltxebikedun Sobietak ez izan. Bielorrusian, Minskeko Sobietean boltxebikeek gehiengoa zuten. Siberian, boltxebikeen alde jarritako hiririk garrantzitsuena Irkutsk izan zen, non Siberia Osoko Biltzar Nagusi Sobietarra eratu zen, Krasnoiarsk ere Siberia gorriaren gune bilakatu zen. Vladivostoken ere Urriko Iraultza onartu zuten, baina une batez, hiri horretan alderdi sozialista guztien koalizio bat eratu zen. .

Izan ziren II Biltzarraren alde egon ez ziren Sobietak, eta berez, beranduago “boltxebizatu” edo botere sobietarraren alde paratu zirenak. Adibidez, Vologdakoa eta Viatkakoa kontrakoak izan ziren, edota Iparraldean Arkhangelskekoa (mentxebikeek kontrolatuta) neutral mantendu zen hasieran. Lugako eta Mogilev/Mahialau hiriko Sobietak hasiera batean boltxebikeen kontra agertu ziren. Iparraldean, Murmanskeko Sobieta ere ez zen oso boltxebikezalea izan: nahiz eta hasiera batean Petrogradeko erabakiak onetsi, 1918ko ekainean zurien aldera pasatu zen. Uraletako aldean, Penza eta Simbirsk mentxebikeen pe geratu ziren abendua arte. Siberian, eseristen gune nagusia Tomsk izan zen, eta Ekialde Urrunean Khabarovsk. Hala ere, halako hiri gehienak, beranduago edo pixkanaka sobietartu ziren, kasu batzuetan Sobietetarako hauteskunde berriak izan zirelarik, eta beste batzuetan, boltxebikeak ez ziren hiri gehienek “ezarritako boterea” onartu zuten.

Baserriguneen “sobietartzea” (Botere Sobietarraren onarpena), 1917ko azaroaren 26an hasi zen Errusia Osoko Baserritarren Sobietan II Biltzar Nagusiak azkartu zuen, Biltzar Nagusi horretan ezkerreko eseristek gehiengoa irabazi zuten, Marija Spiridonova Komite Exekutiboko lehendakari gisa jarriz. Ordura arte, Baserritarren Sobietak oso antiboltxebikeak ziren, “botere osoa Asanblada Konstituziogilearentzat” leloa aintzineratu zuten, eta Petrograden “Aberria eta Iraultza Salbatzeko Komitea” deitutako erakunde klandestino antiboltxebikearekin bat egin zuten. Baserritarren Sobietak, hasera batean “Boltxebikerik gabeko Gobernu sozialista bat” eskatzen zuen.

Armadako fronteen boltxebizazoa bestelakoa izan zen. Izan ere, abuztu-irailean emandako Sobieten boltxebizazio prozesuan, Armada langileak baino atzerago joan zen, oraindik eseristak baitziren nagusi armadako komite askotan. Oskar Anweilerren arabera, berez, armadak neutral mantendu nahi zuen, bertako komite gehienak ez baitziren boltxebikeak, baina Kerenskiren alde ere ez zuten jarri nahi, hau oso inpopularra baitzen. Oro har, Petrogradetik gertu zeuden fronteak boltxebizatu egin ziren, ez hainbeste urruti zeudenak. Iparraldeko frontean eta Ekialdeko frontean azaro-abenduan boltxebikeen aldeko erresoluzioak atera zituzten (azken hau gainera garrantzitsua izan zen Mogilev hiriko Sobieta boltxebizatzeko eta hiri horretatik zuzentzen zituzten zenbait konspirazio agerian uzteko). Hegoaldeko frontean eta Errumaniako frontean ordea, Radak planteatutako lehia oso gogorra izan zen, Radaren programa “Armadaren ukrainartzea” izan zen, eta Radaren Idazkari Militar Simon Petliuraren programa, ukrainar unitate eta soldaduen kontzentratu eta bere kontrolpean ezartzea izan zen. Honek, fronteen boltxebizazioa zaildu egin zuen. Hala ere, Hegoaldeko fronteak Odessa hiria boltxebizatzen lagundu zuen.

1917ko abendurako, “Errusia zentral” osoa sobietartua zegoen. 1918ko urtarrilaren 5ean, Sovnarkomek Errusia osoan Sobietei “Botere hartzeko deia” egin zien, eta Sobietak elkarlotzeko araudi bat atera zen; honek Estatu sobietarraren eraikuntza erraztu zuelarik. Data horretatik aurrera, pixkanaka, aurreko erregimenetik zetozen instituzioak, hiretako Dumak edo Zemstvoak, desagertuz joan ziren. Honez gain, 1917ko azaroaren 14ko dekretu batek, lantegiak langileen esku uzten zituela iragarri zuen, 1917ko abenduaren 8ko beste batek Armadako fronteen boterea Armadako komiteen esku uzten zuela, eta 1918ko urtarrilaren 10eko beste batek trenbideen kontrola trenbideetako langileen esku utzi zuen. Hala ere, Oskar Anweilerren arabera, lehen fase honetan, guda hasi baino lehenagoko fasean, botere sobietarraren onarpenak gehiago izan zuen tokiko botere sobietar baten eraikuntza Estatu sobietar indartsu bat sortzea baino, batez ere ezkerreko eseristak, tokiko autonomiaren aldeko sutsuak zirenak, indartsu ziren tokietan. Kasu batzuetan Petrogradeko Gobernua gehiago zen “zilegiztatzaile” bat, “agintari” bat baino. Guda Zibilak, azken joera hori, Estatu sobietarraren eraikuntzarena, indartuko zuen (eta boltxebikeen eta ezkerreko eseristen arteko frikzioa eragin zuen). 1917ko bukaerako eta 1918ko hasierako boterearen deszentralizazio hori, Urriko Iraultzak azkartu bazuen ere, parte batean Otsaileko Iraultzaren ondorioz gertatu zen tokiko botere aniztasunaren ondorio ere izan zen.

Iraultzaren hedapen oro har baketsuan bi salbuespen gertatu ziren: Moskukoa eta Tashkentekoa. Hiri garrantzitsu hauetan ere borrokak ziren gorrien eta Behin-behineko Gobernuaren aldeko tropen artean.

Mosku

Moskun borroka gogorrak izan ziren Moskuko Milrevkom (Sobieta boltxebikeen hegemoniapean zegoen) eta Gobernuaren tropen artean. Oskar Anweilerren arabera, Moskun urriaren 25ean, Viktor Noginen lehendakaritzapean (beste iturri batzuen arabera, Usievitx boltxebikea izan zen buru), Milrevkom bat osatu zuten, baina mentxebikeak ere barne ziren (Sobieten 340 bat ordezkarik Milrevkom osatzearen alde bozkatu zuten, eta 120 batek aurka); eseristek “Segurtasun Publikorako Komitea” osatu zutelarik (Viktor Sergeren arabera, Moskun ere mentxebikeak matxinadaren kontra zeuden, baina “matxinada bideratzeko” Milrevkomarekin bat egin zuten). Boltxebikeek eta aliatuek, soldaduen Sobietetako hauteskunde berriak antolatu nahi zituzten, soldaduen Sobietetan baitzuten eseristek gehiengoa (zeintzuek, jakina, ez zituzten hauteskunde berri hauek onartu). Urriaren 26an Moskuko Milrevkomeko tropek Kremlina eta bertako Armategia kontrolatzen zuten, kontrako indarrak Aleksandrov Ofizialen Eskolan bildu zirelarik. Esan beharra dago, Moskuko Behin-behineko Gobernuaren aldekoek lehen aldiz “goardia zuria” terminoa erabili zutela. Urriaren 26an, Moskuko Kremlinaren Mendebaldea (Moskuko Unibertsitatea eta Trubetskoi Bulebarra) kontrolatzen zuten antiboltxebikeek, urriaren 27an ia hiria erdialde osoa kontrolatzen zuten, eta urriaren 28ko goizaldean berriz egin ziren Kremlinen jabe (Kremlinen zeuden tropa gorrien buru Berzinek Moskuko Milrevkomekin kontakturik gabe, hiria uztea erabaki zuen). Anweilerren arabera, “bi aldeek, hasiera batean ez zuten borrokarik egin nahi, eta Moskuko goarnizioak jarrera pasiboa izan zuen”. Orlando Figesen arabera “Moskuko boltxebikeak ez ziren oso borrokalari onak, urriaren 27an Kremlinetik kanporatuak izan ziren, eta 29an soilik Moskuko zonalde industrialak kontrolatzen zituzten”. Richard Pipesen arabera “Behin-behineko Gobernuaren aldeko tropek determinazio handiagoa erakutsi balute, Mosku kontrolatuko zuten (…) urriaren 28an hiriaren erdialdea kontrolatzen zuten eta orduan Milrevkomeko kideak atxilotzeko agindua eman zezaketen”. Pipesek dioenez “Moskun, boltxebike gehienak Kamenev eta Zinovieven aldekoak ziren eta ez zuten matxinatu nahi”. Kremlinen sartzerakoan, zenbait gorri desarmatu eta hil egin zituzten, Viktor Sergeren arabera, “Izu Zuriaren lehen ekintza izan zen hori”. Urriaren 28an, hiriaren erdialdea “zurien” menpe zegoen, eta gorriek soilik aldirietako auzo batzuk kontrolatzen zituzten.

Hala ere gauzak azkar aldatu ziren: urriaren 28an bertan gorriek Moskun greba deitu zuten, urriaren 29an, borrokak berrik hasi ziren eta gorriak Tverskaia kaleraino iritsi ziren (hiri erdian); arratsaldean Taganskaia enparantza, Alekseiev Eskola Militarra eta Metropol Hotela hartu zuten, Kremlin berriz inguratuz. Gauean, Petrograden eman ziren Vikzhel negoziazioen ondoren Moskun bi alden suetena deklaratu zuten, baina baldintzak azkenean ez ziren bete, eta urriaren 30ean berriz borrokatzen hasi ziren. Urriaren 30ean tropa boltxebikeek Gobernuaren tropak gordetzen ziren Kremlin inguratuta zuten, eta Lefortovo auzoa. Bestalde, behin iraultzak Petrograden kontrola bermatuta, Moskura tropak bidali zitzazkeen. Urriaren 30 eta 31 artean, Moskun kalez-kaleko borroka handiak eman ziren. Azaroaren 2an (Anweilerren arabera, 1ean), Gobernuaren aldeko tropek Kremlin utzi egin zuten, preso kontrairaultzaileak aske uzten zituen itun baten ostean (itun horrek asko haserrarazi zituen Goardia Gorriko kideak, junker kontrairaultzaileak aske uztearen kontra baitzeuden). Azken borrokak azaroaren 3an izan ziren, Moskuko aldirietan, eta egun horretan Milrevkomek Moskuko kontrola ziurtatu zuen. Azaroaren 4an, langile Sobietak (boltxebikeen aldekoak) eta soldaduen komiteak (gehienbat eseristen aldekoak) batu egin ziren; boltxebikeen gehiengoak Sobieteko lehendakari berri gisa Mikhail Pokrovski historiagile boltxebikea aukeratu zuen. Eraikin batzuk izan ziren kaltetuak: Nikolas jauregia batez ere (John Reeden arabera, eraikin hau ez zen baliorik handiena zuena). Behetik, Berri Onaren Basilikako fresko batzuk, Asuntzioaren Basilikaren kupula bat eta Salbatzailearen dorrearen erlojua izan ziren kaltetuak. Trinitatearen atea puskatu egin zen, baina konpontzeko moduan egon zen. Hala ere, Orlando Figesen arabera, “suntsiketak handiak eta kalkulaezinak izan ziren”. Ziur aski suntsiketa batzuk izan ziren (Moskuko gotzainak esan zuen moduan), baina egia da prentsa antiboltxebikeak handizkatu egin zituela. Guztira mila bat borrokalari gorri hil ziren Moskun, eta zuriak ere ehundaka izan zirela kalkulatzen da. Vikor Sergeren arabera, “Moskuko mugimendua ez zen izan Petrogradekoaren eredu berdinekoa (…) Petrograden ondo planifikatutako mugimendu bat izan genuen, Moskun ordean, mugimendu espontaneo bat (…) Moskukoa matxinada proletarioen eredu zaharren antzeko matxinada bat izna zen, eta han ekonomi-faktoreek pisu handi bat zuten (…) Petrogradeko eredu berriko matxinada bat izan zen, masak eta Alderdia plangintza zehatz baten ostena elkarlanean kalera atera zirelarik”.

Taxkent

Turkestan “errusiarrean” Taxkent izan zen gorrien gune nagusia, han ere matxinada gorria izan baitzen, Petrogradeko eta Moskuko eredua jarraituz. Han boltxebikeak eta ezkerreko eseristak urriaren 28an matxinatu ziren. Taxkenteko Sobietak ezker iraultzailearen aldeko fama zuen, eta irailaren 12an, Korniloven kolpearen porrotaren ondoren, botere osoa Sobietei pasatzearen aldeko adierazpen bat egin zuen, hala Behin-behineko Gobernuaren kontra ezarriz eta Taxkenten botere bikoitzaren egoera bat ezarriz. Taxkenteko Komite Militar Iraultzailea urriaren 25ean bildu zen, boltxebikeek eta ezkerreko eseristek osatuta. Urriaren 27-28 arteko gauean, Gobernuaren aldeko tropek Taxkenteko Milrevkomeko kideak atxilotu zituzten, langileen matxinada probokatuz. Urriaren 28an bi aldeen arteko borroka armatuak izan ziren. Hasieran Gobernuaren tropek nagusitasun militarra zuten, baina urriaren 29an egoera aldatu zen, batez ere iraultzaileek beste hiri batzuetatik laguntza izan zutelako. Urriaren 31 eta azaroaren 1aren artean, Taxkent osoa iraultzaileen alde zegoen, Gobernuaren aldeko komandantea atxilotua izan zelarik. Hala ere, nahiz eta hirian botere sobietarra aldarrikatu, Taxkent eta Turkestan geografikoki Errusiarengandik isolatuak zeuden Orenburgen Aleksandr Dutoven menpean zuriak nagusitu zirelako.

Iraultzaren eraginetik kanpo geratu ziren zonaldeak

Sobieten boteretik at geratzen ziren guneak Don eskualdea, Kuban eskualdea, Ukraina, Krimea, Moldavia, Transkaukasia, Finlandia (zeina guda zibil propio batean murgildu zen) eta alemaniarrek okupatutako lurrak izan ziren. Lur horiek Botere Sobietar berritik at geratu ziren, eta parte batean honek azaltzen du Guda Zibilaren hasiera. Egia baita Guda Zibila ezin zitekeela luzatu atzerriko potentzia inperialisten laguntzarik gabe, baina litekeena ere bada interbentzio hau ez zela emango edo asko murriztuko zela hasieran botere sobietarrik gabeko zonalde fisikoak, edo botere alternatibo bezala ikusarazteko gai ziren “Gobernu” fisikoak egon izan ez balira.

Errusia Hegoaldea: Armada Zuriaren lehen nukleoa

Don eta Kuban eskualde kosakoetan, eta Orenburg hirian, militar kontrairaultzaileek euren boterea aldarrikatu zuten, eta “Bolondresen Armada” (Armada Zuriaren nukleoa) antolatzen hasi ziren (hala ere, hemen apurketa bat baino jarraipena izan zen, udatik aurrera han gotortutako militar atzerakoiek, Aleksei Kaledinek adibidez, lur horietan euren agintea Behin-behineko Gobernuaren gainetik zegoela aldarrikatu baitzuten. Beraz Urriaren aurretikako egoerarekin nolabaiteko jarraipen bat egon zen Don Eskualdean; hala ere, Urriaren ostean, Petrogradeko politikari eta militar asko, kosakoak ez zirenak, Donera joan ziren han “Errusiako Gobernu” bat osatzeko).

1917ko abuztuan Aleksei Kaledinek, Dongo kosakoen buruzagiak (atamanak), Behin-behineko Gobernua onartzen ez zuela esan zuen Zortzigarren Armadaren buruzagitza kendu ziotenean. Irailean Behin-behineko Gobernuak Kaledin atxilotzeko agindua eman zuen, baina Donen zeuden tropek agindu hori betetzeari uko egin zioten. Gainera beste arrazoi bat zuen Kaledinek, Behin-behineko Gobernuak iragartzen zuen (eta sekula martxan jarri ez zuen, baina boltxebikeek bai martxan jarri zezaketen) nekazal erreformarekiko aurkakotasuna: Kaledinek kosakoen lurrak birbanatzearen eta are baserritar errusiar ez-kosakoen esku uztearen arriskua politikoki erabili zuen. Beraz, Donen Errusiako eskuineko sektorea indartsu agertu zen, eta argi zegoen Urriko Iraultzaren ostean boltxebikeen kontrako gunerik indartsuena hori izango zela (urriaren 26an bertan Kaledinek ordura arte kontra zegoen Behin-behineko Gobernuaren aldeko adierazpena egin zuen). Kontuan izan behar dago langileen Sobieten artean, Donen ere boltxebikeek eta aliatuek ez zutela gehiengoa: Don Eskualdean Taganrog hirikoa zen boltxebikeen alde egin zuen hiri handiko Sobiet bakarra (gehienak mentxebikeen eskuetan zeuden), eta hiri txikietan, Kamenskaia hirikoa. Bestalde, Asanblada Konstituziogilean, Don Eskualdeak eskuineko hautagaien alde bozkatu zuen, boltxebikeak hirugarren indarra zirelarik.

Urriaren 27an, Aleksei Kaledinek hartu zuen Gobernu antiboltxebike bat eratzeko ekimena, boltxebikeen kontrako politikari eta ofizial denak Don Eskualdera gonbidatuz. Hasiera batean, oso gutxik egin zioten jaramon, hasieran kontrairaultzaile gehienek boltxebikeek oso gutxi iraungo zutela eta Petrograden edo Moskun egindako ekintza erabakigarri baten bidez eroriko zirela uste baitzuen, baina pixkanaka gehiago joaten hasi ziren (eskuineko monarkikoetan hasi, eta eseristengan bukatuta). Azaroaren 2an, Kaledinen aginduz, Sobieten II Biltzar Nagusian parte hartu zuten ordezkari kosakoak atxilotu zituzten, eta baita ere Doneko Sobietak itxi. Azaroan eta abenduan, Errusiatik ofizial kontrairaultzaile geroz eta gehiago iritsi ziren Don Eskualdera, armada oso bat eratzeko gai izan ziren arte; adibidez, azaroaren 2an Mikhail Alekseiev armadaburua izan zena iritsi zen, “Alekseiev Antolakundea” osatua zuelarik, bere aldera boluntarioak deituz (Alekseiev, egia esan bere menpeko boluntarioak Urriko Iraultza baino lehen biltzen hasi zen, baina dei horiek Urriko Iraultzaren ostean izan zuten benetako arrakasta). Karpenko historiagilearen arabera, Alekseieven ideia zahar bat zen Gobernu iraultzaile baten aurka Errusiako zonalderen bat lurralde-oinarritzat hartuz “Estatu antiiraultzaile” bat eraikitzeko eta eusteko adinako armada eraikitzea; eta Donen topatu zuen horretarako babesa (hala ere, hasieran Kaledin ez zegoen oso pozik Alekseievek hartutako protagonismoarekin, ez baitzuen ondo ikusten Dongoak ez zirenak Don Eskualdean agintzerik, eta azaroan, Rostoveko borroka hasi aurretik, Alekseiev joan zedin ere eskatzera iritsi zen). Azaroaren 7an Kaledinek “Errusian Gobernu zilegizko bat izan arte Donen independentzia” aldarrikatu zuen. Abenduaren 6an Lavr Kornilov jeneral eskuindar karismatikoa iritsi zen Don Eskualdera.

Armada berria, abenduaren 20an sortua, ofizialki “Armada Boluntarioa” (Dobrovoltxeskaia Armija) deitzen zen (Karpenko historiagilearen arabera, izen hori Kornilovek aukeratu zuen, “Alekseiev Antolakundea” ez baitzitzaion gustatzen). Bertako buruak, abenduaren 18ko adostasun baten ostean, hiru ziren: Mikhail Alekseiev, Lavr Kornilov eta Aleksei Kaledin; lehen biak Errusiako armadaburu izandakoak, eta azkena Dongo Atamana. Baina benetako buruzagiak bi lehenak ziren eta euren arteko harremanak oso txarrak izan ziren, bai taktika militarraren inguruan zein politika-ikuspegien inguruan. Azkenean Kornilovek soldaduen gaineko agintea izango zuela, eta Alekseievek diruaren eta politikaren gainekoa, adostu zuten. Bestalde, Kaledinen alde zeuden bertako kosakoak ez ziren Donen mugetatik haratago borrokatzearen oso aldekoak, agian boltxebismoaren programaren aurkakoak ziren, baina ez euren eskualdea Errusia osoko guda batean inplikatzearen aldekoak. Gainera beste arazo bat zegoen, Armada honek zuen ofizial kopuru handia eta soldadu kopuru txikia. Armada honek finantza handia zuen, bai errusiar burgesiarengandik zein atzerriko potentzien aldetik, baina errekrutaziorako arazo kronikoak ere izan zituen. 1918ko udazkenerako, hiru liderrak hilak zeuden eta fronte honetako Armada Zuriaren zuzendaritza Anton Denikin jeneralak hartu zuen.

Armada Boluntarioa izena izan zuenak, laster “zuri” ezizena hartu zuen. Izen hori, Urriko Iraultzaren egunetan Moskuko antiboltxebikeek jada erabili zuten. Armada Boluntarioa, hasieran Mugimendu Zuriaren armada izan zen; 1918ko udaberritik aurrera Mugimendu Zuriaren barruan beste fronte eta armada gehiago sortu ziren arte. Mugimendu Zuriaren helburua, mitoak dionaren kontra, ez zen Romanov dinastiaren berrezarkuntza izan, baizik eta Asanblada Konstituziogilea deitzea (horregatik batu zitzaizkion hainbeste politikari kadete eta eserista Armada Boluntarioari), egia bazen ere militar zuri asko monarkikoak zirela.

Errusiako Hegoalde kosako horretan, 1917ko bukaeran eta 1918ko hasieran, Orlando Figesek “trenbideetako guda” deitzen ziona eman zen; hau da, guda fronte egonkorren bidez egin baino, tropa txikiak trenbideen bidez mugitu eta hiri batetako geltoki batetara iristerakoan bere boterea bertan aldarrikatuz. Tropa “mugikor” horiek hiria uzten zutenean, agian tropa etsaiak etortzen ziren , aurreko boterea “uzkailitzat” jotzen zuten, eta beste botere politiko bat aldarrikatzen zuten. Ez Armada Gorria ez Armada Zuria ez zeuden guztiz egituratuta, eta garai horietan bolondresen formazioak ziren batez ere, horrek gudaren fase hau oso nahasgarri eta aldakor egiten zuelarik. Zuriak hasieran Don Eskualdetik Donbassera hedatzen saiatu ziren, baina huts egin zuen hedapen horrek. Hala ere, aste batzuen Donbass kontrolatzea lortu zuten, Petrograd erregairik gabe utziz. Fase honetan, gorrien eta zurien arteko guda Errusia hegoaldean fokalizaturik zegoen. Zurien hedapena, hala ere, 1918ko maiatzean hasi zen, txekoslovakiarren eta britainiarren interbentzioarekin, Uraletan, Siberia hurbilean eta Iparraldean hiri batzuk hartu zituztenean (lehen neurri moduan, Gobernu “zuri demokratikoak” ezarri zituzten, ez monarkikoak edo diktadurazkoak. Azken mota horretakoak, Koltxak almirantearen pe, 1918ko bukaeran ezarri ziren). 1918ko udan, beraz, Errusiako Guda Zibila beste fase batean sartu zen, bi armada handi eta frontea egonkorrak aurrez-aurre egongo zirelarik. Zuriek bi frontea osatu zituzten honela (Errusiako Hegoaldean bat eta Siberian beste bat; 1919an hirugarren bat osatu zuten Baltikoan), guda Errusia osora zabalduz.

Ukraina

Ukrainako hirietako Sobiet gehienek boltxebikeen gehiagoa izan zuten (Kiev, Kharkov, Juzovka (Donetsk), Kherson, Jekaterinoslav (Dnipropetrovsk), Odessa), hala ere, Ukrainako egoera berezia izan zen, han Sobietek Rada nazionalistarekin lehiatu behar izan baitzuten, eta honek Ukrainako baserritarren artean, baserritarrak Ukrainako populazioaren gehiengoa izanik, babes handia zuen (gainera, Behin-behineko errusiar gobernuak boterea Radaren eskuetan utzi zuen). Ukrainan, Guda Zibilaren hasiera prozesua Errusiarekiko ezberdina izan zen.

Ukrainan, Kieven, matxinada bat izan zen Behin-behineko boterearen aurka, baina kasu horretan Sobietarekin batera Rada asanblada nazionalista ere matxinatu zen. Tropa errusiarrek, ezin eutsirik, boterea Radaren esku utzi zuten, ez Sobietaren esku. Radak, ez zuen botere sobietarra aintzatetsi, Ukraina federal gisa aldarrikatzerakoan “Errusiako anabasa egoera (…) eta Gobernu zilegi bat eratzea (zegoen Gobernua zilegi ez balitz bezala)” aipatzen baitzuen. Ukrainan Radak ez zuen boterea ukrainar Sobieten esku utzi, eta botere Sobietarraren hedapena Kharkov hiritik hasi zen, han abenduaren erdialdean Ukraina Osoko Sobieten I Biltzar Nagusia egin zenean. 1918ko urtarrilean, Kieven matxinada boltxebike bat gertatu zen (Arsenal matxinada) eta Goardia Gorriaren laguntzaz, botere sobietarra Ukraina erdialderantz, hedatu zen; baina laster, Brest-Litovskeko ituna zela eta, alemaniar tropak sartu ziren, botere sobietarra abolituz. Honek, fakzio ezberdinen arteko guda zibil konplexu bati hasiera eman zion Ukrainan, botere anitzen borroka-zelai bihurtu zelarik eta botere sobietarraren zein botere antisobietar ezberdinen denbora-tarteak bata bestearen atean etorri zirelarik, 1921an botere sobietarra erabat finkatu zen arte. Ukrainaren hegoaldean, Odessan ordea, botere sobietarra aldarrikatu zen, baina hemen prozesua Ukrainakoaz ezberdina izan zen. Odessa Hegoaldeko frontetik gertuko hiria izanik, bertako soldaduek (Errumaniako frontean eta Itsaso Beltzeko itsas-armadan borrokatzen zutenek) eragina izan zuten prozesu honetan. Hiriak, 1917ko abenduan “hiri aske” gisa aldarrikatu zuen bere burua, soldaduen kontseilu bat Gobernu bezala ezarri zuelarik. 1918ko urtarrilean (oraindik gorriek Kiev askatu gabe), Ukrainako Radak hiria Ukrainako Errepublika Nazionalaren barne aldarrikatu zuenean (Laugarren Unibertsala), bertako Gobernua Radaren aurka matxinatu zen, Odessako Errepublika Sobietarra aldarrikatu zuten, errepublika sobietar honen eta Ukrainako Errepublika Nazionalaren egun batzuetako guda izan zelarik. Odessako Errepublika Sobietarra ere, Brest-Litovsk Itunaren ostea, 1918ko martxoan, alemaniarrek desegin zuten, hiria Ukrainako Errepublika Nazionalaren pe jarriz.

Finlandia

Finlandiako Sobietak ere, iraultzarekin bat egin zuten lehenen artean zeuden, baina ez zuten Finlandia autonomoko Gobernua botatzerik izan, besteak beste, Finlandiako Alderdi Sozialdemokratak estrategia hori jarraitu ez zuelako. Finlandia, Errusiako Inperioaren garaietan oso autonomia zabala zuen herrialde bat izaki, 1917an zehar Finlandiako Alderdi Sozialdemokratak gobernatua zen, baina alderdi honek, bere kide proboltxebikeen nahien kontra (berez errusiar alderdiekiko ezberdina zen, nahiz eta kide batzuek errusiar alderdiekin lotura izan) ez zuen sobietar boterea aldarrikatu; eta jada urrirako Gobernua kontserbadoreen esku (Per Ewind Svinhufvud lehen ministro) eskuetara pasa zen. Azaroaren 14an finlandiar sozialistek “greba orokorra” deitu zuten, baina ez botere hartzea, eta are azaroaren 16an Helsingforseko Sobietak boterea hartzeko deia egin zuenean, Alderdi Sozialdemokrata kontra agertu zen, Sobietari atzera eginaraziz. Finlandiak 1917ko abenduan bere independentzia aldarrikatu zuen, eta Errusiako Errepublika Sobietarrak onartu egin zuen. 1918ko urtarrilean saiatu ziren berriz sozialista “boltxebizatuak” boterea lortzen, Finlandiako Hegoaldeko hainbat hiritan (Helsinforsen, Viborgen eta Tamperen barne) botere sobietarra aldarrikatuz eta Finlandiako Langileen Errepublika Sozialista eratuz. 1918ko otsailetik aurrera, herrialdea guda zibil odoltsu batean murgildu zen, Gobernu “zuriaren” (Alemaniaren laguntza izan zuten) eta Sobietek kontrolatutako Finlandiako Langileen Errepublika Sozialista “gorriaren” artean.

Bestelako lurraldeak

Transkaukasian (egungo Armenia, Georgia eta Azerbaijan) ere botere sobietarra ez zen hedatu. 1918ko apirilean Transkaukasiako Errepublika Federal Demokratikoa sortu zen. Transkaukasian botere sobietarraren gune bakarra Baku hiria zen, bana han botere sobietarra koalizio alderdianitz baten bidez osatu zen (Bakuko Komuna). Bakuko Komunak 1918ko uztaila arte iraun zuen, orduan britainiar inperialistek eta koalizio antiboltxebike batek abolitu zuen arte. Transkaukasian botere sobietarra 1920 eta 1922 artean hedatu zen.

Errumaniar Fronteko soldaduek, une batez Moldaviako hiri batzuk hartzen saiatu baziren arren, ez zuten lortu han nagusitzerik, eta “Moldaviako Errepublika Demokratikoa”, 1918an Errumaniari anexionatu zitzaion.

Polonia eta Baltikoa 1917an alemaniarrek okupatutako lurraldea zen. Botere Sobietarra ez zen hara ziklo honetan hedatu.

Irakurketak

Zenbait historialarik hau “boltxebikeen kolpea” izan zela diote. Hau Orlando Figes edo Richard Pipes bezalako historiagile antikomunistek esaten dute, batez ere. Euren argudioa “aldez aurretik prestatutako” eta “herriaren parte-hartze handirik gabeko” prozesua izanik, iraultza bat baino Estatu-kolpe bat izan zela ondorioztatzea da. Figesek dioenez “Petrograden oso jende gutxi jabetu zen gertatzen ari zenaz” eta “Urriko Iraultzaz talka handietako herri-iraultza handi moduan dugun irudiak gehiago zor dio Sergei Eisensteinen filmei errealitateari baino”. Hala ere ezin daiteke esan hori guztiz egia denik. Figesek berak esaten du Petrogradeko zubiak eta kontrolguneak hartzen “Milaka boltxebikek hartu zutela parte”. Urriaren 25ean bertan, bai Sobieten II Biltzar Nagusiaren aurrean, zein Neguko Jauregiaren aurrean, manifestazio boltxebike handiak deitu izan ziren (Figesek berak onartzen du jendetza boltxebikea Neguko Jauregian atxilotutako Behin-behineko Gobernuaren ministroak jipoitzear egon zela). Bestetik, nahiz eta arratsaldean hiriaren erdigunean ia mugimendurik ez egon eta boltxebikeak tokiko puntu garrantzitsuak hartzen kontzentratu, langile auzoetan mugimendua handia izan zen, jende askok parte hartu zuenaren seinale. Bestetik, kontuan izan behar dugu urriaren 25ean plangintzazko ekintzak izan baziren ere, egun hori ez zela nolanahi sortu, izan ere, prozesu intsurrekzional baten erdian gertatu zen (bai langile grebak, zein desertzioak, zein nekazalguneetako istiluak goruntz joan ziren 1917ko abuztu, irail eta urrian). Prozesu intsurrekzional horren ondorioz, boltxebikeak eta oro har Behin-behineko Gobernuaren kontra zeuden alderdiak (ezkerreko eseristak baita) indartuta atera ziren, Sobieten II Biltzar Nagusiak erakusten zuen bezala. Errusiar gehienek Behin-behieneko Gobernuaren jarraitzea eta ez uzkailtzea nahi zutela ondorioztatzea oso baieztapen ausarta da.

Ikus, gainera

• Otsaileko Iraultza
• 1917-1923ko iraultzak
• Errusiako Gerra Zibila
• Antikomunismo

Kanpo estekak

• Datuak: Q42976
• Multimedia: October Revolution / Q42976