Musika klasiko

Antzinako laukotea (1516).

Musika klasikoa kontzeptu zabala da eta zehazteko zaila, XV. mendetik gaur egun arte Europan eta askotan Elizarekin lotutako musikari dagokiona. Gainera, musika mota hau beti egon da lotuta kultura maila handiko pertsonekin.

Aroei dagokienez, Erdi Aroa (500–1400), Pizkundea (1400–1600), Barrokoa (1600–1760), Klasikoa (1730–1820), Erromantizismoa (1815–1910), XX. mendea eta Garaikidea (1975–gaur egun) tarteak ditugu.

Estiloen artean, Opera, orkestrarako musika, ganbera-musika eta musika sakroa hartzen ditu barne.

Musikagileak

Mozarten familia 1780 inguruko margoan.

XVII. mendea

• Claudio Monteverdi (1567-1643).
• Johann Pachelbel (1653-1706).
• Henry Purcell (1659-195).
• Tomaso Albinoni (1671-1751).
• Antonio Vivaldi (1678-1741): Lau urtaroak.
• Johann Sebastian Bach (1685-1750): Matthäuspassion.
• George Frideric Handel (1685-1759): Messiah.

XVIII. mendea

Beethoven.

• Joseph Haydn (1732–1809).
• Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791).
• Ludwig van Beethoven (1770-1827): Bederatzigarren Sinfonia.

XIX. mendea

• Gioacchino Rossini (1792-1868): Il barbiere di Siviglia eta Guillaume Tell.
• Franz Schubert (1797-1828).
• Gaetano Donizetti (1797-1848): "L'elisir d'amore" eta "Don Pasquale".
• Vincenzo Bellini (1801-1835).
• Hector Berlioz (1803-1869).
• Juan Crisostomo Arriaga (1806-1826).
• Felix Mendelssohn (1809-1847).
• Frederic Chopin (1810–1849).
• Robert Schumann (1810–1856).
• Franz Liszt (1811–1886).
• Richard Wagner (1813-1883).
• Giuseppe Verdi (1813-1901).
• Charles Gounod (1818-1883): Roméo et Juliette eta Faust.
• Johann Strauss (1825-1899): Danubio Urdina.
• Johannes Brahms (1833-1897).
• Modest Petrovitx Musorgski (1839-1881).
• Pyotr Ilyich Tchaikovsky (1840-1893): Kraskagailua eta Zisneen Lakua.
• Antonin Dvorak (1841-1904).
• Edvard Grieg (1843-1907).
• Nikolai Rimski-Korsakov (1844-1908).
• Pablo Sarasate (1844-1908).
• Giacomo Puccini (1858–1924).
• Isaac Albeniz (1860-1909): Suite española para piano eta Iberia.
• Gustav Mahler (1860-1911).
• Enrique Granados (1867–1916): Goyescas eta 12 Danzas españolas.
• Manuel de Falla (1876-1946): El amor brujo eta El sombrero de tres picos.

XX. mendea

• Bela Bartok (1881-1945).
• Igor Stravinski (1882-1971): Petrushka eta Le sacre du printemps
• Jesus Guridi (1886-1969): El caserío eta Amaya .
• Sergei Prokofiev (1891-1953).
• Carl Orff (1895-1982): Carmina Burana.
• Samuel Barber (1910-1981).
• Philip Glass (1937-).
• Michael Nyman (1944-).

Opera kantariak

Pavarotti San Petersburgon.

• Julian Gayarre (1844-1890).
• Enrico Caruso (1873-1921).
• Maria Callas (1923-1977).
• Montserrat Caballe (1933-).
• Luciano Pavarotti (1935-).
• Placido Domingo (1941-).
• Josep Carreras (1946-).
• Andrea Bocelli (1958-).
• Maria Bayo (1961-).
• Ainhoa Arteta (1964-).

Orkestrak

Europakoak

• Bayerischer Rundfunk eta Munchner Philharmoniker (Munich).
• Bergen filharmoniske orkester.
• Berliner Philharmoniker.
• Ceska filharmonie (Praga).
• Espainiako Orkestra Sinfonikoa.
• Frantziako Orkestra Nazionala.
• Gewandhausorchester Leipzig
• Kremerata Baltica.
• London Symphony Orchestra eta Royal Philarmonic Orchestra (London).
• San Petersburgoko Orkestra Filarmonikoa.
• Varsoviako Orkestra Filarmonikoa.
• Wiener Philharmoniker eta Wiener Symphoniker (Viena).

Amerikakoak

Ameriketako Estatu Batuetako bost orkestra nagusiak edo Big Five hauxek dira, parentesi artean sortze urtea agertzen delarik: New York Philharmonic (1842), Boston Symphony Orchestra (1881), Chicago Symphony Orchestra (1891), Philadelphia Orchestra (1900) eta Cleveland Orchestra (1918).

Munduko areto ezagunak

Royal Albert Hallen 1903ko postala.

Sydney Opera House gauaz.

• Amerikan:
  • Teatro Colón (Buenos Aires).
  • Metropolitan Opera House (New York).

• Europan:
  • El Liceu (Bartzelona).
  • Staatsoper Unter den Linden (Berlin).
  • Magyar Allami Operahaz (Budapest).
  • Teatro dell'Opera di Roma (Erroma).
  • Teatro Comunale (Firenze).
  • Oper Frankfurt (Frankfurt).
  • Royal Albert Hall (London).
  • Royal Opera House (London).
  • Teatro Real (Madril).
  • La Scala (Milan).
  • Bolshoi Antzokia (Mosku).
  • Staatstheater am Gärtnerplatz (Munich).
  • Palais Garnier edo Parisko Opera (Paris).
  • Narodni Divadlo edo Antzoki Nazionala (Praga).
  • Teatro Regio di Torino (Torino).
  • La Fenice (Venezia).

• Ozeanian:
  • Sydney Opera House (Sydney).

Ikus, gainera

• Euskal Herriko musika klasikoa

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Musika klasiko

• (Ingelesez) Classical Net