Henry Purcell
Henry Purcell —ahoskera: /ˈpɜ:səl/— (Westminster, Londres, 1659ko irailaren 10a – 1695eko azaroaren 21a) Britainia Handiko musikagile edo konpositore barroko bat izan zen. Opera landu zuen batik bat. Hainbaten ustez, Ingalaterrako musikagile onena da.[1] Frantziako eta Italiako elementu estilistikoak hartuta, Ingalaterrako musika barrokoa sortu zuen.
| Henry Purcell | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Westminster, 1659ko irailaren 10a |
| Herrialdea |  Ingalaterrako Erresuma |
| Heriotza | Westminster, 1695eko azaroaren 21a (36 urte) |
| Hobiratze lekua | Westminster abadia |
| Familia | |
| Ezkontidea(k) | Frances Purcell (en)  |
| Seme-alabak | ikusi
|
| Anai-arrebak | ikusi
|
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Westminster School (en) |
| Hizkuntzak | ingelesa |
| Irakaslea(k) | Pelham Humfrey (en) John Blow (en) Henry Cooke (en) Matthew Locke |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | musikagilea, organista, musikologoa, musikaren teorikoa eta autorea |
| Lan nabarmenak | ikusi
|
| Mugimendua | musika barrokoa |
| Genero artistikoa | opera himnoa Oda |
| Musika instrumentua | organoa Klabizenbaloa |
| henrypurcell.org.uk | |
           | |
Bizitza aldatu
Purcell Westminsterko (Londres, Ingalaterra) Old Pye Streeteko St Ann’s Lanen jaio zen. Aita, Henry Purcell izenekoa hura ere, Chapel Royaleko jaun eta abeslari izan zen, eta Karlos II.a Ingalaterrakoaren koroatzean abestu zuen. Hiru anaietan nagusia izan zen, eta anaia txikiena ere, Daniel Purcell (1717an hila), konpositore emankorra izan zen. 1664an aita hil ondoren, bere osaba Thomas Purcellen zaintzapean geratu zen. Thomas ere Chapel Royaleko kide zen, eta Henry kide gisa bertan sar zedin lan egin zuen. Henryk lehenik Henry Cookerekin ikasi zuen, eta ondoren, Cooken ordezko izan zen Pelham Humfreyrekin. Humfrey hil ondoren, John Bolwrekin jarraitu zituen ikasketak, Westminstergo eskolara joaten zen bitartean. 1676an, Westminster abadiako organista-laguntzaile izendatu zuten. 1680ean, Blowk, 1669tik Westminster abadiako organista zena, bere karguari uko egin zion, eta Purcellen alde egin zuen leku hori har zezan. 1682an, Edward Lowe hil, eta Chapel Royaleko organista egin zuten. Hurrengo urteetan, musika sakroa besterik ez zuen egin ia, eta antzerkiaren zituen loturak moztu egin zituen. Hala ere, bere kargu berria hartu aurretik, antzerkirako bi lan garrantzitsu konposatuak zituen: Nathaniel Leeren Theodosuis lanerako eta Thomas D’Urfeyren Virtuous Wife lanerako. 1689an, Purcellek Dido eta Eneas opera konposatu zuen, Ingalaterrako musika dramatikoaren historian mugarri garrantzitsua izan zena. Purcell 1695eko azaroaren 21ean hil zen, eta Westminster Abadian lurperatu zuten.
Lanak aldatu
Henry Purcellek 860 lan baino gehiago konposatu zituen. Bere obrak hiru estiloren eragina izan zuen:
- Ingalaterrako musika: Purcellen aita eta osaba musikari ingelesak ziren. Ez zuten beste edozein estilorekin harremanik izan.
- Frantziako musika: Purcellen irakasleek Frantzian ikasi zuten, eta estilo horren eragin handia izan zuten.
- Italiako musika: 1680tik aurrera italiar musikaren gorakada handia izan zen Ingalaterran, eta Purcellengan horren eragina nabari da.
Musika instrumentala aldatu
Musika horrek bi estilo argi ditu Purcellengan: tradizionala eta italiarra (azken hori oso nabaria haren sonatetan). Aipatzekoak dira Purcellen zortzi suiteak, hogeita bost martxa eta klabezinerako pieza inguru eta sonatak biolinerako.
Musika sakroa aldatu
Purcellen musika sakroak eragin italiar nabaria du, eta hiru generotan zatitu daiteke:
- Full Anthem. 1683an konposatuak, motete tradizional, konplexuak dira.
- Verse Anthem. Haren azken urteetan, estilo frantsesaren eraginpean idatziak.
- Koruko musika. Izaera goratukoa.
Musika profanoa aldatu
Purcellek zenbait oda arranditsu idatzi zuen, nobleziaren edo erregearen gertakari garrantzitsuren bat zela bide. Genero horretan zuen trebezia izugarri handitu zen 1680tik aurrera. Aipatzekoak dira Maria erreginaren urtebetetzerako konposatutako oda eta Ode for St Cecilia's Day.
Musika eszenikoa aldatu
Antzerkirako musika erakargarria idatzi zuen Purcellek: Distressed Innocence, Abdelazer, The Married Beau. Opera bakarra idatzi zuen, zentzu hertsian esanda: Dido eta Eneas (1689). Haren beste lanak “erdioperak” dira: Dioclesian (1690), Kind Arthur (1691), The Fairy Queen (1692), The Indian Queen (1695ean hasia).
Ikus, gainera aldatu
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Henry Purcell  |
Erreferentziak aldatu
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q9695
Multimedia: Henry Purcell / Q9695
