Urzainki

Urzainki
	Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Nafarroako Foru Erkidegoa
Merindadea	Zangozako merindadea
Eskualdea	Erronkariko ibarra
Izen ofiziala	Urzainqui <> Urzainki
Alkatea	José María Baines Conget; (GIU)
Posta kodea	31416
INE kodea	31245
Herritarra	urzainkiar
Kokapena
Koordenatuak	42° 49′ 58″ N, 0° 56′ 40″ W / 42.832777777778°N,0.94444444444444°WKoordenatuak: 42° 49′ 58″ N, 0° 56′ 40″ W / 42.832777777778°N,0.94444444444444°W
Azalera	20,7 km2
Garaiera	728 metro
Distantzia	93 km Iruñera
Demografia
Biztanleria	100 biztanle
Dentsitatea	4,83 biztanle/km²
Hazkundea; (2003-2013)	-% 5,61
Zahartze tasa	% 22,09
Ugalkortasun tasa	‰ 214,29
Ekonomia
Jarduera tasa	% 0 (2011)
Genero desoreka	% 0 (2011)
Langabezia erregistratua	% 2,16 (2013)
Kultura
Euskaldunak	% 7,55 (2010)
Euskararen erabilera	% 0,3 (2011)
Datu gehigarriak
Webgunea	http://www.urzainqui.es/

Artikulu hau Erronkariko herriari buruzkoa da; historialaria gaitzat duena beste hau da: «Tomás Urzainki»

Urzainki^[2] Nafarroako ipar-ekialdean dagoen udalerria da, Erronkariko ibar osoan biztanle gutxien dituena gaur egun.

Izan ere, Zangozako merindadeko herri honek 100 biztanle zituen 2014. urteko erroldaren arabera. Nafarroako hiriburutik 93 kilometrora dago.

Ezka-Zaraitzu Hondakin Solidoen Mankomunitatea zaborra biltzeaz arduratzen da Urzainkin eta eskualdeko beste hainbat herritan.

GeografiaAldatu

Inguru naturala eta kokapenaAldatu

Ezka ibaia herritik igarotzean.

Herria Nafarroa ekialdean kokatzen da, NA-137 errepidea Burgi-Izaba norabidean jarraituta. Herria batez beste, 728 metroko altueran dago. Urzainkiko auzoak honako hauek dira besteak beste: Urrutea, Iragoisne, Iruartea, Iribarrena eta Ingruñea.

Urzainkik Izabarekin egiten du muga iparraldean, Garderekin ekialdean, Bidankozerekin mendebaldean eta Erronkarirekin hegoaldean.

Klima eta naturaAldatu

Urzainki udalerriaren gehiena mediterraneo mendialdeko klimaren menpe dago. Gunerik altuenetan eta ipar eta ipar-mendebaldera begirako guneetan, berriz, klima atlantikoa nagusitzen da. Itsasoaren mailatik dagoen altueraren arabera, urteko batez besteko prezipitazioa 1.000 eta 1.400mm bitartekoa da, eta tenperatura 10º eta 6 °C bitartekoa. Urteroko egun euritsuak 100-140 inguru izaten dira.

Landarediari dagokionez, udalerriaren ipar-mendebaldean haritzak eta pagoak ageri dira (Arrigorrietako mendilerroa), eta basa pinuak Koroako mendilerroan. Jatorrizko landaredia eta basoak nahikoa urritu dira, gizakiak eginiko zuhaitz mozketen ondorioz.

Estazio meteorologikoaAldatu

Urzainkin, itsasoaren mailatik 722 metrora, Nafarroako gobernuak 1982an jarritako estazio meteorologikoa dago.^[3]

HistoriaAldatu

Erronkariko gainontzeko hiribilduek bezala, Urzainkik ere urteroko petxa edo zerga ordaintzen zion Nafarroako erregeari. 1412an herritarrek kaparetasun unibertsala lortu eta ordainketa horien derrigortasunetik askatzea eskuratu zuten. XIV. mendetik aurrera, biztanleria asko hazi zen, abeltzaintzaren garapena zela eta. 1802an Ezka ibaiaren gainean, zubi bat zegoen udalerriko bi auzoak elkartzen zituena, eta horrez gain, Urzainkik irina ekoizteko errota zeukan.

Erregeordeak izendaturiko alkateak eta herritarrek aukeraturiko erregidoreek zuzentzen zuten udala. XIX. mendearen erdialdean, herriak bi mila errealdun eskola zeukan. 1846an Erronkari ibarra antolakuntza administratibo moduan desegin zenean, Urzainki udalerri independente bihurtu zen.

Urzainkiar ospetsuakAldatu

Gregorio Krutxaga Urzainki

Ondasun nabarmenakAldatu

San Martin Tourskoaren eliza: XII. mendean eraikia, gaur egungo eliza da.
Andre Maria San Salbatorekoaren baseliza: XII. mendean eraikia, antzinako eliza zen.
Melikotx etxea
Krutxaga etxea
Urzainki dorrea: Erdi Aroko dorretxe baten hondakinak dira.
Urzainkiko gurutzea: 1597an egina.
Urzainkiko pilotalekua: Estalirik gabeko pilotalekua.
Urzainkiko udaletxea: Udalaren egoitza da.
Urzainkiko zubia: Ezka ibaia zeharkatzen du eta herriguneko sarbidea da.

DemografiaAldatu

Urzainkiko biztanleria

Datu-iturria: www.ine.es

2008ko erroldaren arabera, ez da etorkinik bizi Urzainkin.

PolitikaAldatu

Udal hauteskundeakAldatu

2007an ez zen udal hauteskunderik izan Urzainkin, ez zelako inongo talderik aurkeztu^[4]. Ondorioz 2008ko maiatzaren 16an José María Baines Conget alkate izendatu zuten, kudeaketa batzordearen izenean.

2011ko udal hauteskundeetan zerrenda bakarra aurkeztu zen, Grupo Independiente de Urzainqui (GIU); José María Bainesek alkate segitu zuen eta beste bi zerrendakide zinegotzi bihurtu ziren^[5].

UdaletxeaAldatu

Urzainkiko udaletxea, HELBIDEA: Iriartea Kalea, 2

AlkateakAldatu

2008-2011	José María Baines Conget	Kudeaketa batzordea
2011-2015	José María Baines Conget	GIU

Azpiegitura eta garraioakAldatu

La Tafallesa izeneko autobus konpainiak Uztarroze eta Iruñea batzen dituen linea ustiatzen du. Lineak bi zerbitzu dauzka norabide bakoitzean, eta honako ibilbidea: