Arratia

Arratia Bizkaiko hegoaldean dagoen eskualde naturala da.

Arratia
Euskal Herria
Zeanuriko ikuspegia.
Administrazioa
Herrialdea	Bizkaia
Udalerriak	Arantzazu, Areatza, Arteaga, Bedia, Dima, Igorre, Lemoa, Ubide eta Zeanuri
Herri handiena	Igorre
Geografia
Koordenatuak
Azalera	km²
Demografia
Biztanleria	data22 =
Dentsitatea	ERROREA: ezin izan da automatikoki kalkulatu, arazoa konpontzeko egin klik hemen biztanle/km²

Eskualdean 13.800 biztanle bizi dira. Igorre da udalerririk populatuena (4.185 herritar 2013an) eta Ubide biztanle gutxien daukana (187).

Mugakideak

Mugakide ditu Zuia-Gorbeialdea Arabako eskualdea hegoaldean, Nerbioi ibarra mendebaldean eta Durangaldea (Bizkaia) ipar eta ekialdean.

Udalerriak

Alberto Arrueren Arratiarrak margolana

Eva arratiarra, 1913, Aurelio Arteta.

Bederatzi udalerriz osatuta dago ibarra, biztanleen kopuruaren arabera ordenatuta hauek dira (2013):

	Herria	Biztanleria (2016)	Lurraldea (km²)
	Arantzazu	378	3,80
	Areatza	1.194	9,1
	Arteaga	736	12,4
	Bedia	1.026	16,5
	Dima	1.459	61
	Igorre	4.108	17,3
	Lemoa	3.559	15,97
	Ubide	180	2,9
	Zeanuri	1.243	67

Inguru naturala

Ibaiak

Arratia eta Indusi ibaiek zeharkatzen dute.

Mendiak

Gorbeiako mendilerroak hegoaldean eta Aramotzekoak ipar-ekialdean banatzen dute eskualdea, Zuia-Gorbeialdeatik eta Durangaldetik, hurrenez hurren.

Hauek dira tontorrik garaienak:

1. Gorbeia (1.481 m).
2. Lekanda (1.302 m).
3. Arrietabaso (1018 m.).
4. Kanpantorreta (1002 m.)
5. Leungane (1.009 m).

Kultura

Euskara

Arratia eskualde guztiz euskalduna da, biztanleria osoaren %75ek baino gehiagok euskara erabiltzen baitu egunerokoan. Hala ere, alde handiak daude herri batzuen eta besteen artean. Gauzak horrela, esan ohi da Zeanuri dela udalerririk euskaldunena, eta Areatza erdaldunena. Euskal hiztunen portzentajeagatik, UEMAko kideak dira, Arratian, lau udalerri: Arteaga, Dima, Zeanuri eta Areatza. Oro har, Mendebaleko euskararen aldaera bat dute jatorrizko euskalkia eskualdean.

Arratia eskualdeko euskara gorde eta berreskuratzeko helburuarekin sortu zen duela urte batzuk Geure Berbategie programa. Programa horrek bertoko euskararen irautea bideratu nahi du, eta horretarako kanta herrikoiak, esaerak, aditzak, lexikologia, toponimia etab. aztertu eta ikasi dira, betiko gordetzeko asmotan. Etengabeko lana da, egunero-egunero berriztu beharrekoa. Aipatutako kantak ezagutarazteko asmotan, AK-37 taldea sortu da, Igorreko Institutuko ikasleek osatuta. Talde horrek gerra zibilaren garaiko kantak moldatu eta musikaz nahastu ostean, disko bat argitaratu dute, bai eta Bizkaia osotik kontzertuak eskaini ere.

Musika

Ibarrak albokari handiak eman ditu, azpimarratzekoak dira Anbrosio Gorostiaga, "Anbros" (Igorre, 1867-1926), Silbestre Elezkano, "Txilibrin" (Igorre, 1912-2003) eta Leon Bilbao (Artea, 1916-1990).

Panderojotzaile famatua Maurizia Aldeiturriaga izan zen, (Zeberio, 1904-1988), Benantzio Bernaola, "Karakol" (Artea, 1903-1978) trikitilari famatuaren emaztea izan zena.

Literatura

Nabarmentzekoak ditugu Juan Mari Atutxa (Dima, 1959) idazlea eta Igor Estankona (Arteaga, 1977) poeta.

Garraiobideak

Arratiako tranbiak eskualdea XX. mendeko lehenengo erdialdean lotu zuen Bilborekin alde batetik, eta bestetik, Durangorekin, eta garrantzi handikoa izan zen sasoi hartan.

Gaur egun Bizkaibusen bidez Arratiatik Bilbo eta Durangorako loturak errepidez egin daitezke, bai eta eskualdeko herri guztien artean ere. Beste alde batetik, EuskoTrenek ere ematen du lotura hori egiteko aukera,Lemoa eta aipatutako bi udalerrien artean, Gipuzkoara ere trenbidez zabalik dagoela. Hala ere, Gasteizerako lotura ez dago eginda garraiobide publikoekin, geografikoki hurbil egon arren.

Hedabideak

• "Begitu" aldizkaria.
• "Gorbeialde Irratia".

Arratiar ezagunak

• Anbrosio Gorostiaga (Igorre, 1867-1926), albokaria.
• Jon Kurutz Ibargutxi (Ubide, 1883-1969), idazlea.
• Silbestre Elezkano "Txilibrin" (Igorre, 1912- Bilbo, 2003), albokaria.
• Leon Bilbao (Arteaga, 1916-1990), albokaria.
• Juan Mari Atutxa (Areatza, 1941-), EAJko politikaria.
• Juan Mari Atutxa Egiraun (Dima, 1959-), idazlea.
• Koldo Etxebarria (Lemoa, 1960-), margolaria.
• Iban Mayo (Igorre, 1977-), txirrindularia.
• Igor Estankona (Arteaga, 1977-), poeta.

Ikus, gainera

• Arratia-Nerbioi

Kanpo estekak

• Arratiko Udalen Mankomunitatearen webgunea
• "Geure Berbategie" Arratiako euskeraren hiztegia

• Datuak: Q12254095