Zeanuri
Zeanuri (bertakoen hizkeran Zeani) Bizkaiko hego-ekialdean dagoen udalerria da, Arratia eskualdekoa, Arabako mugan dagoena. Gorbeialdean kokatuta dago, natura inguruneari dagokionez.
| Zeanuri | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bizkaia, Euskal Herria | |||||||||||
 Zeanuriko erdigunea. | |||||||||||
| |||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatua | Espainia | ||||||||||
| Erkidegoa | Euskal Autonomia Erkidegoa | ||||||||||
| Lurraldea | Bizkaia | ||||||||||
| Eskualdea | Arratia | ||||||||||
| Izen ofiziala |  Zeanuri | ||||||||||
| Alkatea | Izaskun Sagarna (EAJ/PNV) | ||||||||||
| Posta kodea | 48144 | ||||||||||
| INE kodea | 48024 | ||||||||||
| Herritarra | zeanuritar, zeaniztar, zeanuriztar[1] | ||||||||||
| Kokapena | |||||||||||
| Koordenatuak | 43°05′56″N 2°44′58″W / 43.0989°N 2.7494°W | ||||||||||
 | |||||||||||
| Azalera | 67,0 km² | ||||||||||
| Garaiera | 230 metro | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 1.271 (2022) 23 (2021) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 18,97 bizt/km² | ||||||||||
| Hazkundea (2003-2013)[2] | % 12,76 | ||||||||||
| Zahartze tasa[2] | % 20,78 | ||||||||||
| Ugalkortasun tasa[2] | ‰ 37,31 | ||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||
| Jarduera tasa[2] | % 85,54 (2011) | ||||||||||
| Genero desoreka[2] | % -1,62 (2011) | ||||||||||
| Langabezia erregistratua[2] | % 6,05 (2013) | ||||||||||
| Euskara | |||||||||||
| Euskaldunak[2] | % 82,79 (2010) | ||||||||||
| Kaleko erabilera [3] | % (2016) | ||||||||||
| Etxeko erabilera [4] | % 68.39 (2016) | ||||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||||
2016. urtean 1.243 biztanle zituen, eta eskualdeko laugarren herririk populatuena da. Azalerari dagokionez, herrialdeko hirugarren udalerririk zabalena da, Karrantza eta Orozko ostean.
Geografia aldatu
Inguru naturala aldatu
Udalerri honetan dago Gorbeia mendia (1.481m) eta haren izeneko parke naturalaren zati handi bat hartzen du. Bizkaiko tontor nagusira igotzeko abiapuntuak hauek ditugu:
- Saldropo (mendia) (625 m): 850 metroko desnibela, 11.8 kilometroko ibilbidea eta 4 ordu eta 10 minutuko iraupena batez beste. Barazareko mendatetik abiatuta, badago hezegune honetara iristen den pista bat ibilgailuetarako. Hortik gora Atxuriko atakara heltzen da, igarobide ikusgarritik. Aldamiñostetik igotzen da azkenik Atxuri bidezidor hau.
- Lanpreabe auzoa (323 m): 1.150 metroko desnibela, 24.4 km eta 3 ordu eta 15 minutu. Iondiagortako urtegia, Arimegortako zelaiak eta eta Aldamiñapeko saroia zeharkatu ostean, igoera Aldamiñosteko mendilepotik egiten da.
- San Justo baseliza (375 m): 1.110 metroko desnibela, 21.4 km eta 5 ordu eta 30 minutu. Atxebagiko pasabidea, Arrabakoate, Arrabako landak eta Egiriñaoko aterpetxea zeharkatzen ditu San Justo ibilbide honek.
Mugakideak aldatu
Iparraldean eta ekialdean Dimarekin du muga; ipar-mendebaldean Areatzarekin; mendebaldean Orozkorekin; eta hegoaldean Ubide eta Zigoitiarekin (Araba). Barazar mendateak lotzen du Arabarekin.
Auzoak aldatu
Demografia aldatu
| Zeanuriko biztanleria |
|---|
 |
Politika aldatu
2011ko udal hauteskundeak aldatu
2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz Zeanuriko alkatea Euzko Alderdi Jeltzaleko Izaskun Sagarna izan zen. Nabarmentzekoa da Euzko Alderdi Jeltzaleak boto batengatik irabazi zituela hauteskundeak.
Zeanuriko udalbatza | |||||
Alderdia |
2011ko maiatzaren 22 | ||||
| Zinegotziak | Boto kopurua | ||||
| Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ) | 5 / 9 |
||||
| Bildu | 4 / 9 |
||||
| Alderdi Popularra (PP) | 0 / 9 |
||||
| Euskadiko Alderdi Sozialista (PSE-EE(PSOE)) | 0 / 9 |
||||
| Datuen iturria: Hauteskundeen emaitzak euskadi.net webgunean | |||||
2015eko udal hauteskundeak aldatu
2015eko maiatzaren 24ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz Zeanuriko alkatea Euzko Alderdi Jeltzaleko Eugenio Larrazabal da.
Zeanuriko udalbatza | |||||
Alderdia |
2015eko maiatzaren 24 | ||||
| Zinegotziak | Boto kopurua | ||||
| Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ) | 5 / 9 |
||||
| Bildu | 4 / 9 |
||||
| Alderdi Popularra (PP) | 0 / 9 |
||||
| Euskadiko Alderdi Sozialista (PSE-EE(PSOE)) | 0 / 9 |
||||
| Datuen iturria: Hauteskundeen emaitzak eustat.eus webgunean | |||||
Euskara aldatu
UEMAko kidea da herria, euskal hiztunen ehuneko handia duela eta: herriko euskaldunak %82.79, euskararen erabilera %61.4.
Mendebaleko euskararen edo bizkaieraren aldaera bat dute jatorrizko euskalkitzat, sartaldeko azpieuskalkian[7] kokatzen den Arratiako euskara[6][8] hain zuzen.
Jaiak aldatu
- Maiatzaren 15ean Isidro Deunaren jaia.
- Abuztuaren 15ean, Andre Mariaren Zeruratzea, Zeanuriko jai nagusia.
Zerbitzuak aldatu
Zeanuriztar ospetsuak aldatu
- Leonardo Zuloaga Olivares (1806-1865), Mexikora emigratu eta han lurjabe eta enpresari bilakatu zena. Mexikoko Torreón hiriaren fundatzailea.
- Santos López de Letona (1842-1925), enpresaria, negozio-gizona eta hainbat obra publikoren bultzatzailea, tartean Bizkaia Zubia.
- Martin Uriarte (1879-1960), idazlea.
- Bedita Larrakoetxea (1894-1990), euskal idazlea eta itzultzailea.
- Basilio Pujana (1913-2005), bertsolaria eta euskal idazlea.
- Ander Manterola Aldekoa (1934-), etnografoa, antropologoa, ikertzailea eta ohorezko euskaltzaina.
- Jazinto Sagarna, Gorbeiako artzaina (1935-2018), artzaina eta eguraldi iragarlea.
- Sabin Intxaurraga (1949-2010), Eusko Jaurlaritzako sailburu ohia.
- Gontzal Mendibil (1956), kantautorea.
Erreferentziak aldatu
- ↑ Euskaltzaindiaren onomastika datutegia
- ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ «Ikasle euskaldun hutsak, irakasle erdaldun hutsak - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-12-05).
- ↑ a b c «Zeanuri - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-07-17).
- ↑ «Sartaldekoa (M) - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-07-17).
- ↑ «Arratiakoa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-07-17).
Ikus, gainera aldatu
Kanpo estekak aldatu
| Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa |
Datuak: Q169332
Multimedia: Zeanuri
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Zeanuri
