Zare

Zare
	Nafarroa Garaia, Euskal Herria
; Bandera	; Armarria
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Lurraldea	Nafarroa Garaia
Merindadea	Zangozako merindadea
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Nafarroa
Izen ofiziala	Sada
Alkatea	Luis Ángel Mateo Azkarate; (SIA, indep.)
Posta kodea	31491
INE kodea	31212
Herritarra	zaretar, zareko
Geografia
Azalera	12,667 km²
Garaiera	512 metro
Distantzia	49,2 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria	135 (2020: 2)
Dentsitatea	13,58 biztanle/km²
Zahartzea	% 22,95
Ugalkortasuna	‰ 0
Ekonomia
Jarduera	% 78,95 (2011)
Desberdintasuna	% 0 (2011)
Langabezia	% 3,89 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 1,4 (2010)

Zare^[2] ([s̻aɾe]) Nafarroako udalerria da. Zangozako merindadeko herri honek 172 biztanle zituen 2014. urteko erroldaren arabera. Nafarroako hiriburutik 49,2 kilometrora dago.

Artikulu hau udalerriari buruzkoa da; ontzia gaitzat duena beste hau da: «Otarre»

GeografiaAldatu

Inguru naturala eta kokapenaAldatu

Herria, Nafarroa ekialdean kokatzen da, Zangozako merindadearen hegoaldean. Lizarra eta Zangotza elkartzen dituen C-132 errepideko 65. kilometroan dagoen gurutzetik kilometro batera dago.

Zarek Leatxerekin egiten du muga iparraldean, Oibarrekin ekialdean, Ezporogirekin mendebaldean, eta Galipentzu eta Kasedarekin hegoaldean.

KlimaAldatu

Zareko klima, mediterraneo kontinentala da, uda bero eta negu hotzekin. Prezipitazioak 500-600mm ingurukoak izaten dira urtean zehar.

HistoriaAldatu

Erromatarren garaian Ledea eta Eslaba arteko harbidea igarotzen zen Zaretik. Garai hartan, Zangozako bidearen ondoan, herrixka bat izan zen. Bertako biztanleak mahasti eta olibadiak lantzen zituzten. Erdi Aroan Zare, inguruko herriekin batera, mairuen inbasioez babesteko gotorleku sare baten partaide izan zen.

1076. urtean Leireko Raimundo abadeak, Fontanellako jauregiaren dohaintza jaso zuen. 1084tik aurrera, aldi labur batez, Zare Aragoiko erresumaren zati izan zen. Zareko familiarik antzinakoena Aznarez familia da. Familia honek 1236an Xabierko gaztelua jaso zuen Tibalt I.a erregearen eskutik. Juana Aznarez de Sada, Maria Azpilikuetaren ama eta Frantzisko Xabierkoaren amona, leinu honetakoa zen.

1425etik aurrera Zare Leringo konderriko zati izatera pasatu zen. Erromatarren garaian bezalaxe, orduan ere mahats eta gariaren laborantza zen diru sarrera nagusia. 1846. urtean udalerria Oibarretik bereizi eta udalerri independiente bihurtu zen.

EkonomiaAldatu

Herritarren %65a nekazaritza edo honekin harremana duten ihardueratan aritzen da. Ardogintza eta labore-ekoizpena bereziki garrantzitsuak dira. Lursail handiak eta ortu txikiak badaude ere, orokorrean lurraren jabetza nahiko banaturik dago.

1939an sortutako Zareko upategiak (Bodega San Francisco Javier SC) Palacio de Sada izeneko ardoak ekoizten ditu^[3].

DemografiaAldatu

Zareko biztanleria

Datu-iturria: www.ine.es

2008ko erroldaren arabera, etorkin bakarra bizi zen herrian, biztanleriaren %0,50a (Nafarroako batezbestekoaren azpitik).

PolitikaAldatu

Udal hauteskundeakAldatu

2007an ez zen udal hauteskunderik izan Zaren, ez zelako inongo talderik aurkeztu^[4]. Horren ondorioz 2008ko martxoaren 18an Jesús María Lekunberri Genbe alkate izendatu zuten, kudeaketa batzordearen izenean.

2011ko udal hauteskundeetan zerrenda bakarra aurkeztu zen, Sada Independiente y Agrícola (SIA); Luis Ángel Mateo Azkarate zerrendaburua alkate bihurtu zen.

UdaletxeaAldatu

Zareko udaletxeko idazkaria, Eslaba, Ezporogi, Larraga eta Lergako idazkari ere bada.

HELBIDEA: Kantoi kalea, z/g

Alkateen zerrendaAldatu

2008-2011	Jesús María Lekunberri Genbe	Kudeaketa batzordea
2011-2015	Luis Ángel Mateo Azkarate	SIA

Azpiegitura eta garraioakAldatu

La Sanguesina Veloz edo Zangoztar Azkarra izeneko autobus konpainiak Zare Zangoza, Iruñea eta inguruko herriekin lotzen ditu. Linea nagusiak honakoak dira:

Kaseda - Zangoza - Iruñea
Iruñea - Zangoza - Kaseda

ZerbitzuakAldatu

Zangozaldeko Zerbitzuen Mankomunitatea, zaborra biltzeaz arduratzen da Zare eta eskualdeko beste hainbat herritan.

Ondasun nabarmenakAldatu

San Bizente eliza XVI. mendekoa, gotiko berantiar estilokoa. Oinplano erregularra eta habearte bakarra du. Lau angeluko dorrea, oso sendoa. Barnean XVII. mendeko erretaula erromanista ikus daiteke, Joan Huici eta Joan Berroetak egina^[5].
Santa Luzia ermita
Santa Eufemia ermita
Pizkunde estiloko gurutzea