Eneritz

Nafarroa Garaiko udalerria
Artikulu hau Nafarroako herriari buruzkoa da; Eneritz izena gaitzat duena beste hau da: «Eneritz (izena)»


Eneritz[5] ([eneɾits̻]) Nafarroako erdialdean eta Izarbeibarreko eskualdean dagoen udalerria da. Iruñeko merindadeko herri honek 334 biztanle zituen 2014. urteko erroldaren arabera. Nafarroako hiriburutik 22 kilometrora dago.

Eneritz
 Nafarroa Garaia
Enériz, Navarra, España, 2017-03-08, DD 01.jpg

Enerizko armarria

Administrazioa
Estatua Espainia
Lurraldea Nafarroa Garaia
Merindadea Iruñeko merindadea
Izen ofiziala Escudo de Enériz.svg Enériz <> Eneritz[1]
Alkatea Alberto Valencia Trueba (CDN)
Posta kodea 31xxx
INE kodea 31089
Herritarra eneriztar
Kokapena
Koordenatuak 42° 40′ 00″ N, 1° 43′ 00″ W / 42.666666666667°N,1.7166666666667°W / 42.666666666667; -1.7166666666667Koordenatuak: 42° 40′ 00″ N, 1° 43′ 00″ W / 42.666666666667°N,1.7166666666667°W / 42.666666666667; -1.7166666666667
Azalera 9,56 km2
Garaiera 429 metro
Distantzia 22 km Iruñera
Demografia
Biztanleria 292 (2020)
Green Arrow Up.svg6 (2019)
alt_left 139 (%47.6)147 (%50.3) alt_right
Dentsitatea 34,94 biztanle/km²
Hazkundea
(2003-2013)[2]		 Green Arrow Up.svg% 69,77
Zahartze tasa[2] % 14,87
Ugalkortasun tasa[2] ‰ 38,96
Ekonomia
Jarduera tasa[2] % 82,61 (2011)
Genero desoreka[2] % 0 (2011)
Langabezia erregistratua[2] % 8,4 (2013)
Euskara
Euskaldunak[2] % 3,31 (2010)
Erabilera estimatua[3] % 0,1 (2011)
Kaleko erabilera [4] %  (2016)
Etxeko erabilera % 
Datu gehigarriak

Iruñerriko Mankomunitatea, zaborra bildu, ur-hornidura eta bestelako zerbitzuak eskaintzeaz arduratzen da, Iruñea inguruko gune metropolitarreko beste hainbat herritan bezala.

GeografiaAldatu

Inguru naturala eta kokapenaAldatu

Herria Nafarroa erdialdean dago, zehazki Iruñeko merindadearen hegoaldean. Campanastik Obanosera doan NA-601 errepidetik heltzen da udalerrira. Mendi garrantzitsuenen artean, Montemocha, Chaparral eta Castellano daude. Errobo ibaia eta Gabildoa errekastoa udalerritik igarotzen dira, euren urak Arga ibaira isurtzen dira.

Eneritzek Muruzabal eta Adiosekin egiten du muga iparraldean, Ukarrekin ekialdean, Obanosekin mendebaldean, eta Añorberekin hegoaldean.

EkonomiaAldatu

Enerizko ekonomiaren jarduera nagusia nekazaritza da, mahastiak eta zerealak bereziki. 1921eko apirilaren 4an Nafarroako nekazaritza aurrezki kutxak sustaturiko koperatiba sortu zen, eta 1947ko martxoaren 19an San Isidro upategi koperatiba (gaur egun desagertua).

Lur komunek 287 hektarea hartzen dituzte (erroldaturiko lurren %30 inguru).

DemografiaAldatu

Enerizko biztanleria

2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko 35 etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren %12,46 (Nafarroako batezbestekoaren gainetik).

PolitikaAldatu

UdaletxeaAldatu

1981. urtean eraiki zen eraikin zaharraren gainean. Bi solairuko eraikin modernoa da. Udaletxeko idazkaria Muruzabal, Ukar eta Adiosko idazkari ere bada. Udalak alkatea eta sei zinegotzi dauzka.

Enerizko udaletxeko idazkaria, Adios, Legarda, Muruzabal, Obanos, Tirapu, Ukar eta Utergako idazkari ere bada.

  • HELBIDEA: Donibane kalea, z/g

Udal hauteskundeakAldatu

Enerizko alkatea CDN alderdiko José Alberto Valencia Trueba da 2007ko udal hauteskundeez geroztik, bere taldeak udaleko zazpi zinegotziak lortu zituen, eta hortaz gehiengo osoa udalean. Baliogabeko botoak bi izan ziren (emandako boto guztien %1,44) eta boto zuriak hiru izan ziren (%2,19). Abstentzioa %38,77ekoa izan zen.

Enerizko Udala (2011)
Alderdia Botoak Zinegotziak
CDN 134 7

2011n egoera bera izan zen: CDNkoa zerrenda bakarra, 145 boto, 7 zinegotziak eta alkatetza Valenciarentzat. 2007koetan bezala, Azuelorekin batera CDNk eskuratu zuen alkatetza bakarra izan zen. Ordea, hauteskundeen ostean alderdi horrek desegitea erabaki zuen.

Alkateen zerrendaAldatu

2007-2011 Alberto Valencia Trueba CDN
2011-2015 Alberto Valencia Trueba CDN[6]

EuskaraAldatu

Nafarroako gobernuak onartutako Euskararen Foru Legearen arabera Eneritz eremu ez-euskalduneko udalerria zen, eta hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania zen. 2001eko erroldaren arabera, herritarren %3,35ek zekien euskaraz hitz egiten.

2008an Nafarroako Ezker Batuak eta Nafarroa Baik Euskararen Foru Legea aldatu eta gune mistoan udalerri gehiago sartzeko (horien artean Eneritz) proposamena aurkeztu zuten Nafarroako legebiltzarrean. UPN ez beste talde guztien baiezko botoarekin proposamena aurrera aterako zela zirudienean, PSN alderdiaren ustegabeko jarrera aldaketak, atzera bota zuen gune mistoaren hedapena[7].

2009ko urtarriletik udalerriaren izen ofiziala Enériz <> Eneritz da[1].

2017ko ekainaren 22an Nafarroako Parlamentuak eremu mistora pasatzea erabaki zuen, beste 43 udalekin batean.

Jaiak eta ospakizunakAldatu

Herriko jaiak uztailaren 22aren inguruan ospatzen dira Andre Maria Magdalenaren omenez. Jaiek lau egun irauten dute. Horrez gain, Enerizko "jai txikiak" irailaren 8an antolatzen dira San Martzialen omenez.

Urteko gainontzeko ospakizunen artean honako hauek daude: Maiatzaren 1ean Guzmango Santo Domingo baselizarako erromeria, "Gurutzearen eguna" irailaren 14tik hurbilen dagoen igandean, eta San Isidro Nekazariaren eguna maiatzaren 15ean.

ZerbitzuakAldatu

Obanosen egoitza nagusia duen "Izarbeibarko Zerbitzuen Mankomunitatea", zaborra biltzeaz, ura hornitzeaz eta bestelako zerbitzuez arduratzen da Eneritzen eta eskualdeko beste hainbat herritan.

Ondasun nabarmenakAldatu

  • Andre Maria Magdalenaren eliza, XVIII. mendean eraikia.
  • Guzmango Santo Domingo baseliza.

ErreferentziakAldatu

  1. ↑ a b Nafarroako gobernuak 2009ko Urtarrilaren 19an kaleratutako dekretua.
  2. ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
  3. ↑ «UEMA-Atlasa» Euskararen erabilera (UEMA).
  4. ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  5. ↑ Euskaltzaindia. 155. araua: Nafarroako udal izendegia. .
  6. ↑ Hauteskundeen ostean CDN alderdiak desegitea erabaki zuen.
  7. ↑ Euskarakultur.com webguneko albistea.

Ikus, gaineraAldatu

Kanpo estekakAldatu

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Nafarroa


"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Eneritz&oldid=8369944"(e)tik eskuratuta