Eneritz
Eneritz[3] Nafarroako erdialdean eta Izarbeibarreko eskualdean dagoen udalerria da. Iruñeko merindadeko herri honek 334 biztanle zituen
2014. urteko erroldaren arabera. Nafarroako hiriburutik 22 kilometrora dago.
| Eneritz | ||
|---|---|---|
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria | ||
 | ||
|
| ||
| Administrazioa | ||
| Estatua | Espainia | |
| Erkidegoa | Nafarroako Foru Erkidegoa | |
| Merindadea | Iruñeko merindadea | |
| Izen ofiziala |
 Enériz <> Eneritz[1] | |
| Alkatea | Alberto Valencia Trueba (CDN) | |
| Posta kodea |
31xxx | |
| INE kodea |
31089 | |
| Herritarra | eneriztar | |
| Kokapena | ||
| Koordenatuak | 42° 40′ 00″ N, 1° 43′ 00″ W / 42.666666666667°N,1.7166666666667°WKoordenatuak: 42° 40′ 00″ N, 1° 43′ 00″ W / 42.666666666667°N,1.7166666666667°W | |
  Eneritz Eneritz (Nafarroa Garaia) | ||
 Ikusi OpenStreetMapen | ||
| Azalera | 9,56 km2 | |
| Garaiera | 429 metro | |
| Distantzia | 22 km Iruñera | |
| Demografia | ||
| Biztanleria | 334 biztanle | |
|
% 49,69   % 50,31 | ||
| Dentsitatea | 34,94 biztanle/km² | |
| Hazkundea (2003-2013)[2] |
 % 69,77 | |
| Zahartze tasa[2] | % 14,87 | |
| Ugalkortasun tasa[2] | ‰ 38,96 | |
| Ekonomia | ||
| Jarduera tasa[2] | % 82,61 (2011) | |
| Genero desoreka[2] | % 0 (2011) | |
| Langabezia erregistratua[2] | % 8,4 (2013) | |
| Kultura | ||
| Euskaldunak | % 3,31 (2010) | |
| Euskararen erabilera | % 0,1 (2011) | |
| Datu gehigarriak | ||
Iruñerriko Mankomunitatea, zaborra bildu, ur-hornidura eta bestelako zerbitzuak eskaintzeaz arduratzen da, Iruñea inguruko gune metropolitarreko beste hainbat herritan bezala.
GeografiaAldatu
Inguru naturala eta kokapenaAldatu
Herria Nafarroa erdialdean dago, zehazki Iruñeko merindadearen hegoaldean. Campanastik Obanosera doan NA-601 errepidetik heltzen da udalerrira. Mendi garrantzitsuenen artean, Montemocha, Chaparral eta Castellano daude. Errobo ibaia eta Gabildoa errekastoa udalerritik igarotzen dira, euren urak Arga ibaira isurtzen dira.
Eneritzek Muruzabal eta Adiosekin egiten du muga iparraldean, Ukarrekin ekialdean, Obanosekin mendebaldean, eta Añorberekin hegoaldean.
EkonomiaAldatu
Enerizko ekonomiaren jarduera nagusia nekazaritza da, mahastiak eta zerealak bereziki. 1921eko apirilaren 4an Nafarroako nekazaritza aurrezki kutxak sustaturiko koperatiba sortu zen, eta 1947ko martxoaren 19an San Isidro upategi koperatiba (gaur egun desagertua).
Lur komunek 287 hektarea hartzen dituzte (erroldaturiko lurren %30 inguru).
DemografiaAldatu
| Enerizko biztanleria |
|---|
 |
2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko 35 etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren %12,46 (Nafarroako batezbestekoaren gainetik).
PolitikaAldatu
UdaletxeaAldatu
1981. urtean eraiki zen eraikin zaharraren gainean. Bi solairuko eraikin modernoa da. Udaletxeko idazkaria Muruzabal, Ukar eta Adiosko idazkari ere bada. Udalak alkatea eta sei zinegotzi dauzka.
Enerizko udaletxeko idazkaria, Adios, Legarda, Muruzabal, Obanos, Tirapu, Ukar eta Utergako idazkari ere bada.
- HELBIDEA: Donibane kalea, z/g
Udal hauteskundeakAldatu
Enerizko alkatea CDN alderdiko José Alberto Valencia Trueba da 2007ko udal hauteskundeez geroztik, bere taldeak udaleko zazpi zinegotziak lortu zituen, eta hortaz gehiengo osoa udalean. Baliogabeko botoak bi izan ziren (emandako boto guztien %1,44) eta boto zuriak hiru izan ziren (%2,19). Abstentzioa %38,77ekoa izan zen.
| Alderdia | Botoak | Zinegotziak |
| CDN | 134 | 7 |
2011n egoera bera izan zen: CDNkoa zerrenda bakarra, 145 boto, 7 zinegotziak eta alkatetza Valenciarentzat. 2007koetan bezala, Azuelorekin batera CDNk eskuratu zuen alkatetza bakarra izan zen. Ordea, hauteskundeen ostean alderdi horrek desegitea erabaki zuen.
Alkateen zerrendaAldatu
| 2007-2011 | Alberto Valencia Trueba | CDN |
| 2011-2015 | Alberto Valencia Trueba | CDN[4] |
EuskaraAldatu
Nafarroako gobernuak onartutako Euskararen Foru Legearen arabera Eneritz eremu ez-euskalduneko udalerria zen, eta hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania zen. 2001eko erroldaren arabera, herritarren %3,35ek zekien euskaraz hitz egiten.
2008an Nafarroako Ezker Batuak eta Nafarroa Baik Euskararen Foru Legea aldatu eta gune mistoan udalerri gehiago sartzeko (horien artean Eneritz) proposamena aurkeztu zuten Nafarroako legebiltzarrean. UPN ez beste talde guztien baiezko botoarekin proposamena aurrera aterako zela zirudienean, PSN alderdiaren ustegabeko jarrera aldaketak, atzera bota zuen gune mistoaren hedapena[5].
2009ko urtarriletik udalerriaren izen ofiziala Enériz <> Eneritz da[1].
2017ko ekainaren 22an Nafarroako Parlamentuak eremu mistora pasatzea erabaki zuen, beste 43 udalekin batean.
Jaiak eta ospakizunakAldatu
Herriko jaiak uztailaren 22aren inguruan ospatzen dira Andre Maria Magdalenaren omenez. Jaiek lau egun irauten dute. Horrez gain, Enerizko "jai txikiak" irailaren 8an antolatzen dira San Martzialen omenez.
Urteko gainontzeko ospakizunen artean honako hauek daude: Maiatzaren 1ean Guzmango Santo Domingo baselizarako erromeria, "Gurutzearen eguna" irailaren 14tik hurbilen dagoen igandean, eta San Isidro Nekazariaren eguna maiatzaren 15ean.
ZerbitzuakAldatu
Obanosen egoitza nagusia duen "Izarbeibarko Zerbitzuen Mankomunitatea", zaborra biltzeaz, ura hornitzeaz eta bestelako zerbitzuez arduratzen da Eneritzen eta eskualdeko beste hainbat herritan.
Ondasun nabarmenakAldatu
- Andre Maria Magdalenaren eliza, XVIII. mendean eraikia.
- Guzmango Santo Domingo baseliza.
ErreferentziakAldatu
- ↑ a b c d e f Euskal Herriari Begira Udalbiltza.
- ↑ Euskaltzaindia 155. araua: Nafarroako udal izendegia.
- ↑ Hauteskundeen ostean CDN alderdiak desegitea erabaki zuen.
- ↑ Euskarakultur.com webguneko albistea.
Ikus, gaineraAldatu
Kanpo estekakAldatu
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Eneritz  |
| Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Nafarroa |
- (Gaztelaniaz) Eniritzi buruzko informazioa Nafarroako Gobernuaren webgunean.
- Herriaren ikuspegia NA-601 errepidetik Google Street View-n.