Ireki menu nagusia
Wikipedia

Bilboko Renfe Aldiriak

Bilboko Renfe Aldirien sarea Renfe Operadora trenbide ustiatzaileak Bizkaian duen aldiriko trenen sarea da, Adifen esku dauden trenbideak ustiatzen dituela. Sareak Bilboaldea eta Nerbioi ibarra eskualdeak lotzen ditu. Sareak hiru linea ditu, horietatik bi Y itxurako ibilbidearekin. C-1 (Bilbo-Abando - Santurtzi) eta C-2 (Bilbo-Abando - Muskiz) lineak Bilboko itsasadarraren ezkerraldetik doaz, lehenengoak Ezkerraldea zeharkatzen duelarik eta bigarrenak Meatzaldea. Tarte amankomun batean batzen dira, Desertu-Barakaldo geltokian. Geltoki horretatik Abandoko geltokira arte, bi lineak batera doaz. Bestalde, C-3 (Bilbo-Abando - Urduña) lineak Nerbioi ibarra zeharkatzen du, Arabatik pasata eta Urduñara heltzen delarik. Linea hau Espainiako trenbide sare orokorrarekin lotuta dago. Renfeko aldirien sarea Bizkaiko beste garraio publiko batzuekin lotuta dago, hots, Bilboko metroa, Bilboko tranbia, Renfe Feve eta baita Renferen distantzia luze eta Termibus Bilboko autobusen geltokiarekin ere.

Infobox Public Transport.png
Bilboko Renfe Aldiriak
Renfe Aldiriak.svg
Bilbao - Estacion de Abando 11.jpg
Datu orokorrak
Garraio mota Trena
Zerbitzatutako eskualdeak Bilboaldea eta Nerbioi ibarra
Linea kopurua 3
Geltoki kopurua 44
Bidaiariak urteko 8.911.784 (2017)[1]
Jabea Espainiako Sustapen Ministerioa
Egoitza Plaza Biribila, 2 - 2. Solairua; 48008 Bilbo
Web gunea Bilboko Renfe Aldiriak
Ustiapena
Eragilea(k) Renfe Operadora
Trenen luzera 75,993 m (Renfe 446)
Maiztasuna 20' 30'
Datu teknikoak
Sarearen luzera 67 km
Galiboa 1668 mm (iberiar zabalera)
Abiadura maximoa 100 km/h (Renfe 446)
Abandoko geltokia (C-1, C-2 eta C-3), sareko geltokirik garrantzitsuena.
San Mamés geltoki intermodala (C-1 eta C-2)
Miribillako geltokia (C-3)
Ametzolako geltokia (C-1 eta C-2)
Laudioko geltokia (C-3)

Gaur egun 67 kilometroko luzera eta 44 geltoki ditu, 4 lurrazpiko eta 40 lurgaineko. Bide osoa elektrifikatuta dago.

Trena Bilboaldean XIX. mendean jarri zen martxan, Euskal Herriko industrializazioaren ondoren meategietako lehengaiak garraiatzeko, metalurgiaren industriari zerbitzu emanez. Geroago bidaiarientzako zerbitzuak ere eskaintzen hasi ziren, eta aldirikoen tren sarea sortu zen.

Bidaiariei dagokionez, 2014an Espainiako bosgarren aldirikoen sarea izan zen, Madril, Bartzelona, Valentzia eta Málagako Renfeko Aldirien sareen atzetik, 8.902.695 bidaiari garraiatu zituela.[2]

Bilboko Renfeko Aldirien sareaAldatu

LineakAldatu

Linea Geltoki buruak Egoera Luzera Geltokiak
   Bilbao-Abando - Santurtzi Martxan 13,6 km[3] 14
   Bilbao-Abando - Muskiz Martxan 21 km 18
   Bilbao-Abando - Orduña Martxan 40,3 km[4] 22
   Olabeaga - Bilbao-Parke 2003an itxita 1,5 km 2
Guztira
 67 km (*)
44 (*)

(*) Abando eta Desertu-Barakaldo geltokien arteko tartea amankomuna dute C-1 eta C-2 lineek. Tarteak 7,9 kilometro eta 9 geltoki hartzen ditu.

Sarearen planoaAldatu

 

LotuneakAldatu

HistoriaAldatu

JatorriaAldatu

Sakontzeko, irakurri: «C-1 linea (Bilboko Renfe Aldiriak)»
Sakontzeko, irakurri: «C-2 linea (Bilboko Renfe Aldiriak)»
Sakontzeko, irakurri: «Castejón-Bilbo burdinbidea»

Gaur egungo sareak bi burdinbidetan du jatorria: alde batetik C-1 eta C-2 lineak BPT ezizenez ezagutzen zen Bilbotik Portugalete eta Trianorako burdinbidean oinarritzen dira, eta bestetik C-3 linea Castejón-Bilbo burdinbidearen ibilbideari jarraitzen dio.

C-1 eta C-2 lineei dagokien trenbidea aintzinean zeuden burdin meategietan ustiatutakoa garraiatzeko eraiki zen. Industrializazioaren ondoren trenbideak ugaritu eta hainbat fabrika eta Bilboko porturako sarbideak eraiki zen, gaur egun ere aldirikoen trenez gain zama-garraio trenak ere ibiltzen direlarik.

C-3 lineari dagokionez, Bilbo lehen aldiz Ebroko haranarekin lotu zuen trenbidearen ibilbidearen parte da. Hala, linea hau trenbide sare orokorrarekin lotuta dago, eta Bilbo hiria lotzen duten iberiar zabaleradun distantzia erdiko eta luzeko tren guztiak ere linea honetatik ibiltzen dira, Renfe Operadoraren zama-garraiorako trenez gain.

Sarearen bilakaeraAldatu

XX. mendearen hasieran hiru lineak eraikitzen amaitu zenetik 2000. urtera arte inbertsio eta hobekuntza gutxi egin ziren. Trenbideak elektrifikatu, mantenua egin eta hainbat geltokiren leku-aldatze txiki batzuez gain, ez zen bestelako lanik egin. 40 urtez bidaien iraupenak berdintsu jarraitu ziren, errepide sarean hobekuntza handiak egiten ziren bitartean. Aipagarria den lan bakarrenetarikoa 1926ko abenduaren 21ean burututako C-1 linearen luzapena izan zen, trena Santurtzira eta Bilboko portura heltzeko trenbide adarra eraiki zutenean.[5] Trenbide tarte berri horrek kilometro bateko tunel bat eraikitzea ekarri zuen, trenbide bakarrekoa. Garaiko trenek Portugaleteko La Canillako geltokia zuten geltoki-buru, eta Santurtziko trenbide adarra eraiki zenetik trenek Portugaletera heldu ondoren atzerako bidea egin eta Santurtzirako adar berria hartu behar zuten. Horregatik, geltoki berria eraiki zen udalerrian, eta garaikoa itxi 1957ko uztailaren 14an.[6] 70eko hamarkadan tarte horretan tunel berria eraiki zen, linea trenbide bikoitzean ustiatu ahal izateko. Garai horretan tunelaren zabalera handitu zen, etorkizunean Bizkaia Zubiaren ondoan geltoki berria eraikitzeko asmoz. Inbertsio hau trenbideak bukatu osteko handiena izan zen.

Hurrengo planoetan sarearen azken urteetako bilakaera azaltzen da:

       

Aldirien Hegoaldeko LineaAldatu

 
Aldirien Hegoaldeko Linearen planoa.

1999. urteko martxoaren 3an Bilboko Renfeko aldirien sareak aldaketa handia jasan zuen, Bilbao Ría 2000 erakundeak bultzatutako Trenbidearen Hegoaldeko Saihesbidearen proiektuaren parte izan zen Hegoaldeko Linea irekitzearen ondorioz. Hegoaldeko Linea Bilbo erdigunea lurpetik zeharkatzen duen trenbide tarte berria eraikitzeko proiektua zen, zeinari esker lau geltoki berri eraiki eta trenbide zaharraren ibilbidea Abandoibarra pasealekuan bihurtu baitzen.

Aldaketa honekin Bilbao La Naja geltokia itxi zen, garaian C-1 eta C-2 lineen geltoki-burua zena, C-4 linea sortu zen Olabeaga eta Bilbao-Parke geltokien artean, eta hurrengo geltoki berriak ireki ziren:

Hala, C-1 eta C-2 lineen geltoki-buru berria Abandoko geltokia bihurtu zen, non C-3 linearekin zein RENFEren distantzia erdi eta luzeko zerbitzuekin lotura sortu zen. Aldaketa hauekin batera C-1 eta C-2 lineen maiztasunak biderkatu zituzten, ordu gorietan Barakaldo eta Abando artean 4 minutuko maiztasunak eskainiz. Aurreko guztiaren ondorioz, 1999tik 2001era Renfeko Aldirien bidaiariak %31 bat igo ziren, 1998. urtearekin alderatuta 7 milioi bidaiari gehituz.[7]

Urte gutxi pasata, 2003an, C-4 linea itxi zen, Bilboko tranbiaren luzapenari pausu emanez.

Azken urteotako luzapenakAldatu

1999. urteko martxoaren 3an Trenbidearen Hegoaldeko Saihesbidea edo Hegoaldeko Linea inauguratu zen, C-1 eta C-2 lineatan San Mamés, Autonomía, Ametzola eta Zabalburuko geltokiak ireki zirelarik. San Mamés geltokia lurgainean eraiki zen behin-behineko geltoki gisa.[8]

2003ko uztailaren 7an Santurtziko geltoki berria inauguratu zen C-1 linean.[9]

2004ko abenduaren 13an San Mamés geltoki intermodala zabaldu zen, aurretik zegoen geltokia estaliz eta eraikin berria eginez, metroarekin, tranbiarekin eta Termibus geltokiarekin bat eginez.

2005eko urtarrilaren 25ean, Bilboko udalerrian, La Peñako geltokia inauguratu zen C-3 linean.

2008ko abenduaren 18an Bilbon Miribillako geltokia ireki zen C-3 linean.

2009ko azaroaren 19an Amurrio Iparralde geltokia ireki zen C-3 linean.

Lineak eta geltokiakAldatu

    Aldiriak
Bilboko Renfeko Aldirien sarea
Muskiz
       
2'
       
Putxeta
       
2'
       
Gallarta
       
3'
       
Ortuella
       
3'
       
Sagrada Familia
       
2'
       
Santurtzi
Urioste
       
1'
3'
       
Peñota
Trapagaran
       
2'
2'
       
Portugalete
Trápaga
       
1'
2'
       
La Iberia
Galindo
       
2'
2'
       
Sestao
       
2'
Desertu-Barakaldo
       
3'
       
Lutxana
       
2'
       
Zorrotza
       
2'
       
Olabeaga
       
1'
       
San Mamés
       
  L1, L2   TR   Termibus  
1'
       
Autonomía
       
1'
       
Ametzola
       
  C1f, R3, R3b, R4
2'
       
Zabalburu
       
1'
       
Bilbao-Abando
       
  L1, L2   C1f, R3, R3b, R4   TR   Renfe  
2'
       
Miribilla
       
2'
       
La Peña
       
1'
       
Ollargan
       
2'
       
Bidebieta-Basauri
       
2'
       
Abaroa-San Miguel
       
2'
       
Basauri
       
2'
       
Arrigorriaga
       
2'
       
Ugao-Miraballes
       
2'
       
Bakiola
       
2'
       
Arrankudiaga
       
2'
       
Arbide
       
3'
       
Arakaldo
       
3'
       
Areta
       
6'
       
Laudio/Llodio
       
  Renfe
3'
       
Santa Cruz de Llodio
       
3'
       
Luiaondo
       
2'
       
Salbio
       
3'
       
Amurrio Iparralde
       
3'
       
Amurrio
       
2'
       
Iñarratxu
       
2'
       
Orduña
       

 Aldatu

Sakontzeko, irakurri: «C-1 linea (Bilboko Renfe Aldiriak)»

 

 Aldatu

Sakontzeko, irakurri: «C-2 linea (Bilboko Renfe Aldiriak)»

 

 Aldatu

Sakontzeko, irakurri: «C-3 linea (Bilboko Renfe Aldiriak)»

 

Funtzionamendua eta zerbitzuakAldatu

GuneakAldatu

Renfeko aldirien sarea lau gunetan banaturik dago:

Bidaia-txartelak eta tarifakAldatu

Bidaiariak
Urtea Bidaiariak
1994 23.990.000
1995 23.513.000
1996 22.445.000
1997 22.025.000
1998 21.529.000
1999 25.179.000
2000 27.228.000
2001 28.432.000
2002 26.236.000
2003 24.935.000
2004 22.001.000
2005 21.388.666
2006 21.081.906
2007 18.722.000
2008 18.128.000
2009 16.126.000
2010 11.933.000
2011 11.279.000
2012 10.111.247
2013 9.044.918
2014 8.902.695
2015 9.077.000
2016 9.006.549
2017 8.911.784 [10]

Renfeko Aldirietan ezarritako sistemaren arabera, bidaia-txartela balioztatu behar da bai sartzerakoan zein irteterakoan ere.

Hona hemen bidaia-txartelak eta prezioak 2014. urterako:[11]

  • Joanaldikoa: Transferigarria. Bidaia bakarra egiteko. Tarifak: gune 1: 1,75€; 2 gune: 1,90€; 3 gune: 2,00€; 4 gune: 2,55€; 5 gune: 3,30€
  • Credirenfe: Transferigarria da eta bidaia berean pertsona bat baino gehiagok erabil dezake. Renfeko Aldirietan eta Renfe Feven erabil daiteke. Tarifak (bidaia bakoitzeko): gune 1: 1,06€; 2 gune: 1,41€; 3 gune: 1,53€; 4 gune: 1,88€; 5 gune:2,41€
  • Hilekoa: Pertsonal eta transferiezina. Erositako egunetik hurrengo hilabeteko aurreko egunera arte balio duen bidaia-txartela (adibidez urtarrilaren 26tik otsailaren 25era), egun bakoitzeko bi bidaia egiteko. Tarifak: gune 1: 31,50€; 2 gune: 34,25€; 3 gune: 38,50€; 4 gune: 55,50€; 5 gune: 65,65€
  • Mugarik gabeko hileko abonoa: Pertsonal eta transferiezina. Erositako egunetik hurrengo hilabeteko aurreko egunera arte balio duen abonoa (adibidez urtarrilaren 26tik otsailaren 25era), nahi beste bidaia egiteko. Tarifak: gune 1: 47,75€; 2 gune: 51,80€; 3 gune: 54,10€; 4 gune: 63,50€; 5 gune: 72,35€
  • Taldeentzakoa: Egun jakin batean bidaia bakarra edo joan-etorria egiteko. 10 edo pertsona gehiagoko taldetan bidaiatzeko. 11 urte arteko umeei %50eko deskontua egingo zaie; 12 urtetik aurrerakoei, joaneko bidaietan %30eko, eta joan-etorriko bidaietan %40ko deskontua egingo zaie. Txartela telefonoz eskura daiteke.

Bizkaiko Garraio Partzuergoak jaulkitakoakAldatu

Sakontzeko, irakurri: «Bizkaiko Garraio Partzuergoa»
  • Creditrans: Titulu hau Barik txartel batean kargatzen da. Transferigarria da eta bidaia berean pertsona bat baino gehiagok erabil dezake, baldin eta Barik txartela anonimoa bada. Barik txartela pertsonalizatua bada, titulua pertsonal eta transferiezina da. Tarifak (bidaia bakoitzeko): gune 1: 1,06€; 2 gune: 1,41€; 3 gune: 1,53€; 4 gune: 1,88€; 5 gune:2,41€
  • Hirukotrans: Titulu hau Barik txartel pertsonalizatu batean kargatzen da. Pertsonal eta transferiezina da. Familia Ugari Orokorra (F20) eta Familia Ugari Berezietarako (F50). Bizkaiko Garraio Partzuergoak San Mames geltokian duen bulegoan eskura daiteke. Tarifak: gune 1: (F20): 0,85€ (F50): 0,53€; 2 gune: (F20): 1,13€ (F50): 0,71€; 3 gune: (F20): 1,22€ (F50): 0,77€; 4 gune: (F20): 1,50€ (F50): 0,94€; 5 gune (F20): 1,93€ (F50):1,21€

OrdutegiaAldatu

Trenak goizeko 5etatik gaueko 23ak pasata arte ibiltzen dira igandetik ostiralera. Larunbatetan zerbitzua luzatzen da C-2 eta C-3 lineatan, eguneko zerbitzua hasi baino lehen, gaueko orduetan tren baten bat gehituz.

C-1 eta C-2 lineek partekatzen duten tartean, Bilbo-Abando eta Desertu-Barakaldoko geltokien artekoa alegia, trenak 10 eta 15 minutuko maiztasunarekin ibiltzen dira astean zehar, eguneko orduaren arabera. Asteburuetan maiztasuna 15 eta 30 minutu artekoa da.

C-1 eta C-2 lineen adarretan, hau da, Desertu-Barakaldo eta Santurtzi, eta Desertu-Barakaldo eta Muskizko geltokien arteko tarteetan hurrenez hurren, maiztasuna 20 eta 30 minutu bitartekoa da astean zehar, eta 30 minutukoa asteburuetan.

C-3 lineari dagokionez, trenak 10, 20, 30 eta 40 minutuko maiztasunaz ibiltzen dira astean zehar, eta 15 eta 30 minutukoaz larunbatetan, eguneko orduaren arabera. Igandeetan maiztasuna 30 minutukoa da egun osoan zehar.

Bidaiariak[12][13][14][15][16][17][18][19]Aldatu

Bilboko Renfeko Aldirien bidaiarien bilakaera 1994-2017 (milioi bidaiari)
 

90ko hamarkadaren amaierara arte beherako joera eman zen Renfeko Aldirien trenetan.

1999tik 2001era, ordea, igoera nabaria gertatu zen Trenbidearen Hegoaldeko Saihesbidea ireki zelako, Bilbo erdigunean geltoki berriak martxan jartzearekin batera. Hala, hiru urtetan 7 milioi bidaiari irabazi ziren. Urte horietan, gainera, trenen maiztasunak handitu ziren, 4 minuturo tren bat zegoela.

2002an Bilboko metroaren 2. linea martxan jarri zen, eta horrekin batera tren bidaiari kopuruaren beherakada. Bestalde, 2001ean Creditrans garraio-txartel bakarra jaio zen Bizkaiko Garraio Partzuergoaren eskutik, Bizkaiko garraio publikoko eragile nagusiek, Renfeko Aldiriak salbu, txartel berria onartzen hasi zutela. Bere aldetik, Renfe ez zen 2010era arte Creditrans sarean sartu. Ordutik eta azken aldian trenaren erabilpena urtez urte jeitsiz joan da, batez ere C-1 lineako bidaiarien galeraren ondorioz, tartean metroaren luzapenek bidaiariak metrora bideratu dituztela.

Bereziki aipagarriak dira 2004, 2007 eta 2010 urteetako beherakadak. 2004an 3 milioi bidaiari galdu ziren, aurreko urteko azaroan C-4 linea itxi zen eta. 2007an ia 3 milioi lagun galdu zituen sareak, urte horretan metroa Abatxolo eta Portugaletera heldu zela. 2010ean trenak 4 milioi bidaiari baino gehiago galdu zituen, 2009ko bigarren seihilekoan metroaren Peñota eta Santurtziko geltokiak inauguratu ziren bitartean.

Beherakada urtez urte mantendu da, eta 2013an Renfeko Aldiriak lehen aldiz 10 milioi bidaiari baino gutxiago garraiatu zituen. Hala, hamar urtetan bidaiarien erdia baino gehiago galdu dira.

2015ean igoera txiki bat jazo zen sarean, 200.000 bidaiari ingurukoa, C-3 linean izandako bidaiari igoeragatik batik bat. Hurrengo urtean igoera horren ia erdia berriro ere galdu zen.

Material mugikorraAldatu

Erabiltzen den material mugikorra Renferen 446 Serieko automotore elektrikoa da. Tren unitate bakoitza 75,993 m luze da eta hiru kotxez osatzen da. 100 km/h abiadura maximoa har dezake, azelerazio altu batekin. Bizkaian zerbitzu ematen hasi ziren 1990eko hamarkadaren hasieran, Bilbo-Santurtzi-Muskiz trenbideetan tentsioa 1500 W cc-tik 3000 W cc-ra aldatu zutenean.

C-1 eta C-2 lineatan, gainontzeko Renfeko Aldirien lineetan ez bezala, nasak trenaren zoruko altuera berean daude. Hala, trenbide hauetan mugitzen diren tren unitateak aldaketa bat izaten dute, trenetara sartzeko eskailerak ez aktibatzeko.

ErreferentziakAldatu

  1. ↑ Bizkaiko Garraio Partzuergoa «Bizkaiko Garraio Publikoaren Txostena» 62 or. . Noiz kontsultatua: 2018-02-07.
  2. ↑ Bizkaiko Garraio Partzuergoa «Bizkaiko garraio publikoaren mugikortasunaren datuak, 2014ko abendua» . Noiz kontsultatua: 2015-02-19.
  3. ↑ OTEUS / Eusko Jaurlaritza «Panorámica del Transporte en Euskadi 2012» 56 or. . Noiz kontsultatua: 2014-08-02.
  4. ↑ OTEUS Eusko Jaurlaritza «Panorámica del Transporte en Euskadi 2012» 56 or. . Noiz kontsultatua: 2014-08-02.
  5. ↑ todotren.com «MISCELÁNEA DEL BPT» . Noiz kontsultatua: 2014-08-02.
  6. ↑ (Gaztelaniaz)ezagutubarakaldo.net «El Ferrocarril de la Ría» . Noiz kontsultatua: 2014-08-02.
  7. ↑ Bizkaiko Garraio Partzuergoa «Herrigarraio Txostena 2001» (PDF) 5 or. . Noiz kontsultatua: 2017-08-05.
  8. ↑ Bilbao Ría 2000 «Línea Sur de Cercanías - El tráfico de viajeros crece un 20%» . Noiz kontsultatua: 2014-08-23.
  9. ↑ Via Libre «Bilbao Ría 2000 cumple veinte años» . Noiz kontsultatua: 2014-08-04.
  10. ↑ Bizkaiko Garraio Partzuergoa «Bizkaiko Garraio Publikoaren Txostena» 62 or. . Noiz kontsultatua: 2018-02-07.
  11. ↑ Renfe Aldiriak Bilbao «Abonos y Descuentos» . Noiz kontsultatua: 2014-08-08.
  12. ↑ Bizkaiko Garraio Partzuergoa «Bizkaiko garraio publikoaren mugikortasunaren datuak, 2014ko abendua» . Noiz kontsultatua: 2015-02-19.
  13. ↑ Bizkaiko Garraio Partzuergoa «Bizkaiko Mugikortasunaren Azterketa. 1998» . Noiz kontsultatua: 2014-08-10.
  14. ↑ Bizkaiko Garraio Partzuergoa «Hirigarraio Txostena 2001» . Noiz kontsultatua: 2014-08-10.
  15. ↑ Bizkaiko Garraio Partzuergoa «Bizkaiko Garraio Publikoaren Txostena 2004» . Noiz kontsultatua: 2014-08-10.
  16. ↑ El Correo «Renfe perdió 300.000 viajeros en 2006 con respecto al año anterior» . Noiz kontsultatua: 2014-08-10.
  17. ↑ Bizkaiko Garraio Partzuergoa «Bizkaiko Garraio Publikoaren Txostena 2011» . Noiz kontsultatua: 2014-08-10.
  18. ↑ Bizkaiko Garraio Partzuergoa «Bizkaiko Garraio Publikoaren Txostena» 26 or. . Noiz kontsultatua: 2016-08-05.
  19. ↑ Bizkaiko Garraio Partzuergoa «Bizkaiko Garraio Publikoaren Txostena» 62 or. . Noiz kontsultatua: 2018-02-07.

Ikus, gaineraAldatu

Kanpo loturakAldatu

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Bilboko Renfe Aldiriak  
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Bilbo
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Bilboko_Renfe_Aldiriak&oldid=6600264"(e)tik eskuratuta