Irungo geltokia
Irun (gaztelaniaz Irún) izen bereko udalerriko tren geltoki nagusia da, Geltoki kalean kokatuta dagoena. Hendaiako geltokiarekin batera nazioarteko geltoki funtzioa betetzen du. Eraikina 1863ko urriaren 18an inauguratu zuen Norteko konpainiak,[2] eta gaur egun jabea ADIF enpresa publiko espainiarra da. Burdinbide azpiegitura bidaiarientzako geltokiak eta Irún Mercancías izeneko zama sailkapen geltokiak ere osatzen dute.[3] 2013an 221.000 bidaiari jaso zituen, aldirietako zerbitzuak kanpo.[4] Hala, Gipuzkoako bigarren tren-geltoki nagusia da, Donostiako Norteko geltokiaren ondoren.
 Irun
| ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
|
| ||||||||||
| Lineak | ||||||||||
| ||||||||||
| Kokapena | ||||||||||
| Helbidea | Geltoki kalea, z/g; 20301 | |||||||||
| Udalerria |
Irun,  Gipuzkoa | |||||||||
| Geltokiaren datuak | ||||||||||
| Kodea | 11600 | |||||||||
| Gunea | 2 gunea | |||||||||
| Irekiera | 1863ko urriaren 18a | |||||||||
| Bidaiariak | 221.000 (2013) Renfe Aldiriak kanpo[1] | |||||||||
| Irisgarria |
 | |||||||||
| Zerbitzuak |
       | |||||||||
| Aldageltokia |
   | |||||||||
| Nasa kopurua | 5 | |||||||||
| Trenbide kopurua | 6 | |||||||||
| Jabea | ADIF | |||||||||
| Eragilea(k) |
Renfe Operadora SNCF | |||||||||
| Garraio zerbitzuak | ||||||||||
| Abiadura handia |
Alvia TGV | |||||||||
| Distantzia luzea |
Intercity Trenhotel Intercités | |||||||||
| Distantzia ertaina | 25 Irun - Miranda Ebro | |||||||||
| Renfe Aldiriak | C-1 Irun - Brinkola | |||||||||
| Euskotren | E2 Lasarte-Oria - Hendaia | |||||||||
| Irunbus |
L1 Ospitalea - Zaisa G2 Gautxori Bentak | |||||||||
| Bestelakoak |
Autobus geltokia Taxi | |||||||||
Geltokiak Renfe Operadoraren Alvia, Intercity, Trenhotel eta Aldirikoen zerbitzuak biltzen ditu, Aldirien sareko 2. tarifa-guneari dagokiola eta C-1 linearen geltoki-buru izanik. Gainera, SNCF frantziar trenbide operadorearekin adostuta, Hendaiako geltokian geldialdia egiten duten SNCFren distantzia luzeko TGV eta Intercités zerbitzuek Irunera jarraitzen dute, bidaiariak uzteko baino ez. Burdinbide konplexuaren baitan Irún Mercancías izeneko sailkapen geltokia dago.[3] Euskal Y-a martxan jartzen denean, abiadura handiko zerbitzuek ere geltokian geldialdia egingo dute. Kanpoaldean Irungo autobus geltokia dago, eta 50 metrora Euskotren Trenaren E2 lineari dagokion Irun Colón geltokia.
KokapenaAldatu
Geltokia, itsas mailatik 16,56 metrora, hurrengo trenbideen parte da:
- Zabalera iberiarra (1.668 mm) duen 100. linea (Madril-Hendaia burdinbidea), Donostia eta Hendaia artean, 639,437. puntu kilometrikoa.[5]
- Nazioarteko zabalera (1.435 mm) duen Bordele-Irun burdinbidea, 235,063. puntu kilometrikoa.[6]
Aintzina zabalera metrikoko (1.000 mm) Bidasoko trenaren (Irun - Elizondo trenbidea) parte ere izan zen, Tren Txikito ezizenez ezaguna, 1956ko abenduaren 31n itxi zuten arte.[7]
Irun eta Hendaiako geltokiek mugarteko geltoki parea osatzen dute, Bidasoa ibaiaren alde banara eta bi kilometrotara daudenak. Bi geltokien arteko trenbide tartea bai zabalera iberriarrean baita nazioartekoan ere eraikita dago, bi geltokien artean zerbitzuak luzatuz, hau da, Renfe Operadoraren distantzia luzeko zerbitzuek Irunera heldu ondoren Hendaiara jarraitzen dute, eta SNCFren distantzia luzeko zerbitzuek Hendaiara heldu ondoren Irunera jarraitzen dute. Gaur egun, muga zeharkatzen dituzten zerbitzuek bidaiariak utzi baino ez dute egiten, eta ez dute baimentzen bidaiariak trenera igotzea. Bere aldetik, distantzia erdiko zerbitzuek ez dute muga zeharkatzen, ezta Renfeko Aldirien trenek ere. «Francisco de Goya» Trenhotel zerbitzua, Madril-Chamartin eta Paris-Austerlitz geltokiak gauez lotzen zituen trena, alegia, muga zeharkatu eta jarraitzen zuen bidaiarientzako tren bakarra izan zen. Zabalera aldaketa egiteko azpiegitura zeharkatu ondoren, espainiar eta frantziar trenbide sareen arteko zerbitzuak egiten zituen. Gaur egun, ordea, zama garraiorako trenek baino ez dute zabalera aldatzen Irun eta Hendaia artean.
SarbideakAldatu
Geltokiak sarbide bakarra du, kaleko kotan. Nasa aldaketa trenbideak behetik zeharkatzen dituen pasabidearen bidez egiten da, eskailera zein igogailuz hornitutakoa.
Geltoki kalea, z/g
IrisgarritasunaAldatu
Geltokia irisgarria den arren, nasa eta trenen arteko tarteak handiak izan daitezke mugikortasun urriko pertsona talde batuzek laguntzarik gabe erabili ahal izateko.
HistoriaAldatu
1863ko urriaren 18an burdinbidea Irunera heldu zen, Norteko Konpainiak Madril eta Frantziako muga lotuko zituen trenbidearen Donostia eta Irun arteko tartea eraikitzearekin batera. Hurrengo urteko abuztuan trazadura Hendaiara heldu zen, Bidasoa gaineko zubia eraiki ondoren. Espainiar eta frantziar trenbide sareak lehenengo aldiz lotu ziren.
Jatorrizko instalazioak 1881an ordeztu ziren, eta behin-betiko geltokia eraiki zen, Avillume ingeniariaren planoei jarraiki. Geltokia bi eraikinetan banatu zen: bata, solairu bakarrekoa, trafiko nazionalerako, eta bestea, bi solairukoa, nazioarteko trafikorako.
1941an RENFE enpresa publikoa sortzearekin batera trenbidea eta geltokia bere esku gelditu ziren.
2005eko urtarrilaren 1.tik trenbidea eta geltokiaren jabea ADIF enpresa publikoa da.
2010ean Euskal Y-a geltokira heltzeko proiektua aurkeztu zen, zeinaren arabera trenbide berria geldialdia izango duen Irungo geltokian.
2017 eta 2018an bitartean nazioarteko eraikinean zaharberritze lanak egin ziren, maiatzaren 30ean amaitu zirenak. Estalkia berritu, egitura birgaitu eta leihoak aldatu ziren. Gainera, lehenengo solairua ere birgaitu zen, komunak, instalazio elektrikoa, argiztapena, suteen kontrako babes sistema, klimatizazioa eta aireztapen sitemak ere berrituz.[8]
2016ko apirilaren 1.an Espainiako Sustapen Ministerioak Euskal Y-aren Donostia-Irun tartea esleitu zuen, 20,43 milioi euroko aurrekontuarekin. Tarte honetan egiten ari den lana hirugarren erraila ezartzean datza, zabalera iberiarreko trenbidea eta nazioarteko zabalerako ibilbideak bateragarri egiteko.[9] Lan horiek direla eta, 2017ko apirilaren 18tik eta 2018ko uztailaren 10era arte, Lezo-Errenteria eta Irungo geltokien arteko zerbitzuak mugatuta daude. Bi trenbideetariko bat zerbitzuz kanpo dago 10 kilometroko luzeran, eta horren eraginez aldirikoen zerbitzu askok Lezo-Errenteriako geltokia dute geltoki-buru. Gainera, 22:30etatik 6:30etara trenbidea moztuta mantentzen da. Egoerari aurre egiteko, hurrengo baliabideak jarri zaizkie bidaiariei lanak irauten duten bitartean:[10][11]
- Renfe Operadora eta Eusko Trenbideak sozietateen arteko hitzarmenari esker Irun eta Bentak geltokietako bidaiariek Euskotrenen Topo zerbitzua erabil dezakete, Irun Colón eta Pasaiako geltokien artean, Renfeko Aldirien bidaia-txartela erabiliz.
- Topo zerbitzuarekin loturarik ez dagoen kasuetan, bidaiariek autobusa izango dute Irungo geltokitik Lezo-Errenteriakora.
- Aldirikoen bidaia-txartelarekin Regional Exprés eta Renfe Distantzia Ertaina zerbitzuak erabil daitezke, Donostiako Renfeko Aldirien sarearen barruan.
- Renfe Alvia eta Renfe Distantzia Ertaina zerbitzu guztiek Donostiako Norteko geltokian dute geltoki-burua.
ZerbitzuakAldatu
| |||
|---|---|---|---|
| Zerbitzua | Jatorria | Tarteko geltokiak | Helmuga |
  Aldiriak
|
Brinkola | Legazpi • Zumarraga • Ormaiztegi • Beasain • Ordizia • Itsasondo • Legorreta • Ikaztegieta • Alegia • Tolosa • Tolosa Erdia • Anoeta • Villabona-Zikurkil • Andoain Erdia • Andoain • Urnieta • Hernani Erdia • Hernani • Astigarraga • Martutene • Loiola • San Sebastián - Donostia • Gros • Ategorrieta • Intxaurrondo • Herrera • Pasaia • Lezo-Errenteria • Ventas de Irún | Irun |
| ||||
|---|---|---|---|---|
| Zerbitzua | Jatorria | Tarteko geltokiak | Helmuga | Oharrak |
| Alvia
|
San Sebastián - Donostia • Tolosa • Zumarraga • Altsasu • Vitoria-Gasteiz • Miranda de Ebro • Burgos-Rosa de Lima • Valladolid-Campo Grande • Segovia-Guiomar | Madrid-Chamartín | Zentzu bakoitzeko 2 tren egunero. Valladoliden trenbide zabaleraren aldaketa. Hendaian bidaiariak jaitsi baino ez. Irun eta Donostia arteko zerbitzua bertan behera dago, lanak direla eta. | |
| Alvia
|
San Sebastián - Donostia • Zumarraga • Pamplona-Iruña • Tafalla • Tudela de Navarra | Madrid-Puerta de Atocha | Madriletik soilik ostegun eta igandeetan. Irunetik soilik astelehen eta ostiraletan. Hendaian bidaiariak jaitsi baino ez.Irun eta Donostia arteko zerbitzua bertan behera dago, lanak direla eta. | |
| Alvia
|
San Sebastián - Donostia • Tolosa • Zumarraga • Altsasu • Pamplona-Iruña • Tafalla • Castejón de Ebro • Tudela de Navarra • Zaragoza-Delicias • Lleida Pirineus • Camp de Tarragona | Barcelona-Sants | Zentzu bakoitzeko 2 tren egunero. Zaragozan trenbide zabalera aldaketa. Hendaian bidaiariak jaitsi baino ez. Irun eta Donostia arteko zerbitzua bertan behera dago, lanak direla eta. | |
| Intercity
|
San Sebastián - Donostia • Zumarraga • Altsasu • Vitoria-Gasteiz • Miranda de Ebro • Briviesca • Burgos-Rosa de Lima • Palentzia • Sahagún • León • Astorga • Bembibre • Ponferrada • O Barco de Valdeorras • A Rúa-Petín • Monforte de Lemos • Ourense-Empalme • Santiago de Compostela | A Coruña | Zentzu bakoitzeko tren 1 egunero. Bilbo eta Vigora loturak. Hendaian bidaiariak jaitsi baino ez. Irun eta Donostia arteko zerbitzua bertan behera dago, lanak direla eta. | |
| Intercity
|
Madrid-Chamartín | Zentzu bakoitzeko 2 tren egunero. Hendaian bidaiariak jaitsi baino ez. Irun eta Donostia arteko zerbitzua bertan behera dago, lanak direla eta. | ||
| Trenhotel
Sud Express |
San Sebastián - Donostia • Vitoria-Gasteiz • Miranda de Ebro • Burgos Rosa de Lima • Valladolid-Campo Grande • Medina del Campo • Salamanca • Fuente de San Esteban-Boadilla • Ciudad Rodrigo • Fuentes de Oñoro • Villar-Formoso • Guarda • Vila Franca das Naves • Celorico da Beira • Mangualde • Nelas • Santa Comba-Dao • Pampilhosa • Coimbra • Pombal • Fátima • Entroncamento • Lisboa-Oriente | Lisboa-Santa Apolónia | Zentzu bakoitzeko tren 1 egunero. Medina del Campo eta Lisboa artean Lusitania THarekin batera. Irun eta Donostia arteko zerbitzua bertan behera dago, lanak direla eta. | |
 TGV
|
Hendaia / Irun | Saint-Jean-de-Luz - Ciboure • Biarritz • Bayonne • Dax • Bordeaux-Saint-Jean | Paris-Montparnasse | |
| Intercités
|
Hendaia / Irun | Saint-Jean-de-Luz - Ciboure • Biarritz • Bayonne • Peirahorada • Ortheze • Paue • Lurda • Tarbe • Lannemezan | Toulouse-Matabiau | |
ErreferentziakAldatu
- ↑ (Gaztelaniaz) Ferropedia «Número de viajeros de Renfe por estaciones» . Noiz kontsultatua: 2018-05-30.
- ↑ (Gaztelaniaz) «Spanish Railway » Blog Archive » Caminos de Hierro del Norte de España» www.spanishrailway.com . Noiz kontsultatua: 2018-05-30.
- ↑ a b (Gaztelaniaz) «Adif - Información - Irún Mercancías» www.adif.es . Noiz kontsultatua: 2018-05-30.
- ↑ Datos del año 2010 extraídos del Anuario del ferrocarril 2011 editado por la Fundación de los Ferrocarriles Españoles y Vía Libre
- ↑ (Gaztelaniaz) ®, © EuroFerroviarios «Irún (Est.) :: © EuroFerroviarios ® :: El Punto de Encuentro de los Trabajadores Ferroviarios» euroferroviarios.net . Noiz kontsultatua: 2018-05-30.
- ↑ Red ferroviaria española Sustapen Ministerioa
- ↑ (Gaztelaniaz) «El último viaje del Ferrocarril del Bidasoa. Noticias de Navarra» Noticias de Navarra . Noiz kontsultatua: 2018-05-30.
- ↑ «Adif finaliza las obras de mejora en el edificio internacional de la estación de Irún» prensa.adif.es . Noiz kontsultatua: 2018-05-30.
- ↑ (Gaztelaniaz) El Consejo de Ministros encomienda al Gobierno Vasco la ejecución de la variante sur ferroviaria de Bilbao - Noticias - Sala de Prensa - Ministerio de Fomento . Noiz kontsultatua: 2017-07-03.
- ↑ (Gaztelaniaz) «Renfe Avisos» web02.renfe.es . Noiz kontsultatua: 2018-05-31.
- ↑ (Gaztelaniaz) «Renfe altera durante 15 meses el servicio entre Lezo-Errenteria e Irun por las obras del tercer carril para el TAV» diariovasco.com 2017-04-18 . Noiz kontsultatua: 2018-05-31.
Ikus, gaineraAldatu
Kanpo estekakAldatu
| Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Irungo geltokia |