Stephen Hawking

Stephen Hawking
	; Irudi gehiago
Lukasiar katedra	; 1979 - 2009 ; ← James Lighthill (en) - Michael Green (en) →
Lukasiar katedra
Bizitza
Jaiotza	Oxford, 1942ko urtarrilaren 8a
Herrialdea	Erresuma Batua
Bizilekua	Ingalaterra
Talde etnikoa	Britainiarra
Lehen hizkuntza	ingelesa
Heriotza	Cambridge, 2018ko martxoaren 14a (76 urte)
Hobiratze lekua	Westminster abadia
Heriotza modua	: Alboko esklerosi amiotrofikoa
Familia
Ezkontidea(k)	Jane Wilde Hawking (1965eko uztailaren 14a - 1991); Elaine Mason (1995 - 2006)
Seme-alabak	ikusi Lucy Hawking; Robert Hawking; Tim Hawking;
Hezkuntza
Heziketa	Cambridgeko Unibertsitatea ; St Albans School (en) ; (1952ko iraila - ; University College, Oxford (en) ; (1959ko urria - 1962) Artean graduatu : fisika; Trinity Hall (en) ; (1962ko urria - 1966ko martxoa) doktoretza
Hezkuntza-maila	Artean graduatua; doktoretza
Tesia	Properties of expanding universes (en)
Tesi zuzendaria	Dennis W. Sciama (en)
Doktorego ikaslea(k)	Don Page (en) ; Wu Zhongchao (en) ; Marika Taylor; Fay Dowker (en) ; Bruce Allen (en) ; Raphael Bousso (en) ; Bernard Carr (en) ; Christophe Galfard (en) ; Malcolm Perry (en) ; Raymond Laflamme (en) ; Thomas Hertog (en) ; Gary Gibbons (en) ; Jonathan Halliwell (en) ; Christopher Pope (en) ; Bernard J. Carr (en) ; Ian Gordon Moss (en) ; Andrew Chamblin (en) ; Peter David D'Eath (en) ; Jonathan J. Halliwell (en) ; Nicholas P. Warner (en) ; Alan Loddon Yuille (en) ; Don Nelson Page (en) ; Raphael Bousso (en) ; James D. E. Grant (en) ; Harvey S. Reall (en) ; Simon Frederick Ross (en) ; Friedel Epple (en) ; James Sparks (en) ; Mike Cassidy (en) ; Paul Davis (en) ; Mike (Michael) Stanley Fawcett (en) ; Christophe Galfard (en) ; Justin D. Hayward (en) ; Thomas Hertog (en) ; Christopher J. Hunter (en) ; Raymond Laflamme (en) ; Alan Lapedes (en) ; Julian Luttrell (en) ; Oisin MacConamhna (en) ; Tim Prestidge (en) ; Chris Prior (en) ; Edward Paul Scott Shellard (en) ; Brian Whitt (en) ; Zhong Chao Wu (en) ; Daksh Lohiya (en) ; Stephen Theodore Siklos (en) ; Ricardo Monteiro (en) ; GianPaolo Procopio (en) ; Glenn Lyons (en)
Hizkuntzak	ingelesa
Irakaslea(k)	Dennis W. Sciama (en)
Ikaslea(k)	Bruce Allen (en) ; Raphael Bousso (en) ; Bernard Carr (en) ; Fay Dowker (en) ; Gary Gibbons (en) ; Raymond Laflamme (en) ; Don Page (en) ; Malcolm Perry (en) ; Wu Zhongchao (en)
Jarduerak
Jarduerak	fisikari teorikoa, kosmologoa, idazlea, astrofisikaria, matematikaria, pedagogoa, zientzia idazlea, unibertsitateko irakaslea, fisikaria, ez-fikzio idazlea, astronomoa, zientzialaria, telebista-aktorea, ikertzailea, autobiografialaria, zientzia-fikzio idazlea eta Trekkie (en)
Lantokia(k)	Cambridge
Enplegatzailea(k)	Cambridgeko Unibertsitatea 2018); Faculty of Mathematics, University of Cambridge (en) (1962 - 1965); Gonville and Caius College (en) (1965 - 1969); Perimeter Institute for Theoretical Physics (en) (2008 - 2018)
Lan nabarmenak	Denboraren historia laburra; Black Holes and Baby Universes and Other Essays (en) ; The Universe in a Nutshell (en) ; On the Shoulders of Giants (en) ; God Created the Integers (en) ; The Dreams That Stuff Is Made of: The Most Astounding Papers of Quantum Physics and How They Shook the Scientific World (en) ; My Brief History (en)
Jasotako sariak	ikusi Albert Einstein domina (1979) ; Askatasunaren Domina Presidentziala (2009) ; Member of the National Academy of Sciences of the United States (1992) ; Fisikako Wolf Saria (1988) ; Copley Domina (2006) ; Special Breakthrough Prize in Fundamental Physics (2013) ; Order of the Companions of Honour (1989) ; Eddington Medal (1975) ; Astronomiako Errege elkartearen urrezko domina (1985) ; Britainiar Inperioko Ordenaren komendadorea (1982ko otsailaren 23a) ; Naylor Prize and Lectureship (1999) ; Oskar Klein Medal (2003) ; Hughes Domina (1976) ; Royal Society Science Books Prize (2002) ; Albert Medal (1999) ; Michelson–Morley Award (2003) ; Fonseca Prize (2008) ; Pius XI Medal (1975eko apirilaren 17a) ; Maxwell Medal and Prize (1976) ; IOP Dirac Medal (1987) ; Adams Saria (1966) ; Andrew Gemant Award (1998) ; The James Smithson Bicentennial Medal (2005) ; NSS Robert A. Heinlein Memorial Award (2012) ; Elkartasunaren Asturiasko Printzesa sari (1989) ; honorary doctor of Harvard University (1990) ; Honorary doctor of the University of Oxford (1978) ; Marcel Grossmann Award : ICRANet (en) (1991ko ekaina) ; Franklin domina (1981) ; BBVA Foundation Frontiers of Knowledge Award (2015) ; Bodley Medal (2015) ; Gold medal of the Spanish National Research Council (1989) ; Albert Einstein Award (1978) ; Fellow of the Royal Society of Arts ; Princetongo Unibertsitateko honoris causa doktoregoa ; honorary doctor of the University of Cambridge (1989) ; Dannie Heineman Prize for Mathematical Physics (1976) ; Lilienfeld Prize (1999) ; Asturiasko Printzea Sariak ; Breakthrough Prize in Fundamental Physics ; Royal Societyko kidea (1974) ;
Influentziak	Dikran Tahta (en) , Paul Dirac, Bertrand Russell, Karl Popper, Andrei Linde (en) , Yakov Zeldovich (en) eta Albert Einstein
Kidetza	Royal Society of Arts (en) ; Order of the Companions of Honour (en) ; Zientzien Pontifize-Akademia; Amerikako Sozietate Filosofikoa; Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala; Royal Society; Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia; Starmus Festival (en)
Mugimendua	ateismoa
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	baliorik ez
Alderdi politikoa	baliorik ez
IMDb	nm0370071
	hawking.org.uk

Stephen William Hawking [stiːvən ˈhɔːkɪŋ] (i · ?) (Oxford, Ingalaterra, 1942ko urtarrilaren 8a - Cambridge, 2018ko martxoaren 14a^[1]) fisikaria eta astronomoa izan zen, bere garaiko ospetsuenetakoa. Hainbat zientzia arlotan egindako ekarpenei esker, sari ugari jaso zituen; aipagarrienak, jaso zituen hamabi honoris causa doktoretzak.

BizitzaAldatu

Haren gurasoak Londresen bizi ziren, baina Bigarren Mundu Gerraren ondorioz ama Oxforda joan zen, eta han jaio zen Stephen Hawking.

1959an Oxforden zientzia naturalak ikasteko beka bat lortu zuen eta fisikan lizentziatu zen 1962an.Geroago Cambridgera joan zen kosmologia ikertzeko. 1963an alboko esklerosi amiotrofikoa diagnostikatu zioten eta soilik pare bat urte biziko zela esan zioten baina bere doktoretzarekin aurrera jarraitzeko grina sortu zitzaion. Ez zuten bere bizi itxaropena asmatu baina pixkanaka bere gorputzeko mugikortasuna galduz joan zen.

Doktoretza egiten ari zen bitartean ezkondu zen Jane Wilderekin (1965ean) 1966an lortu zuen fisikako doktoretza. 1972an Hawking Royal Societyko kidea izatera sartu zen; hiru urte eta gero fisikako irakasle izan zen Cambridge-en. Bere bizitza osoan hainbat sari eman dizkiote, baita liburuak argitaratu ere. Hogeita bost urtez ezkonduta egon eta gero, 1990ean ezkontza apurtu zen. Jane Wildek, dena den, Jane Hawking izena erabili izan du aurrerantzean. Stephen bere erizain Elaine Masonekin bizitzera joan zen. Bost urte geroago ezkondu ziren.

Handik aurrera ikertzen jarraitu zuen, eta hainbat unibertsitatetan jardun zuen irakasle. 1970etik aurrera astronomian espezializatu zen, zulo beltzen fenomenoa eta Big Bang teoria ikertuz. 1982an Denboraren historia laburra idatzi zuen, unibertsoari buruzko dibulgazio liburu ospetsua. Jainkoarengan sinesten duten zientzialarien aldean lerratu zen orduan, Unibertsoa zientifikoki ulertzea eta Jainko sortzailea izatea bateragarriak baitziren harentzat, baina 2010ean argitaraturiko liburuan, The Grand Design hain zuzen ere, atzera egin zuen, zientzia modernoak Jainko sortzaile bat izateari aukerarik ematen ez ziolakoan. Burmuina ordenagailu bat bezala ikusten zuela aipatu zuen elkarrizketa batean 2011, eta hortaz burmuina eta kontzientzia gelditu egingo zirela osagaiek huts egiterakoan: «Ez dago zerurik edo beste bizitzarik ordenagailu apurtuentzat; hori ipuin bat da, ilunaren beldur den jendearentzat»^[2].

Bere bizitzako azken urteetan aulki elektriko gurpildun bat erabili zuen, bai eta hitz egiteko balio zion ordenagailu bat ere. Horrek ez zion galarazi fenomeno astronomikoak ikertu eta dibulgazio liburuak idaztea, eta mundu osoko fisikari garrantzitsuenetakoa zen.

Hawkingen lehen emazteak idatzitako memorietatik, The Theory of Everything («guztiaren teoria») film biografikoa egin zen 2014an.^[3] Unibertsitateko karreraren hasiera, bere gaixotasunaren hastapenak eta bere lehen ezkontza ageri dira film horretan.

2018ko martxoaren 14an hil zen.^[4]

Kultura ikonoAldatu

Zientziari egindako ekarpenaz gain, pop kulturaren ikono modukoa ere izan zen, besteak beste The Big Bang Theory eta Stark Trek telesailetan agerraldiak egin baitzituen, eta The Simpsons telesailean ere azaldu izan baita Hawkingen marrazkia. Ziurrenik, herritarren artean fisikaririk ezagun eta mediatikoena izan da.^[5]

ErreferentziakAldatu

↑ «Stephen Hawking hil da» Berria 2018-03-14 Noiz kontsultatua: 2018-03-14.
↑ Lartzanguren, Edu. «Hawkingen bizkarrera igota» Berria Noiz kontsultatua: 2018-03-15.
↑ «The Theory of Everything (2014) - Azpitituluak euskaraz» Azpitituluak.com Noiz kontsultatua: 2018-03-14.
↑ «Stephen Hawking hil da» Berria 2018ko martxoaren 14a Noiz kontsultatua: 2018ko martxoaren 14a.
↑ «Stephen Hawking fisikaria hil da bart 76 urterekin» Sustatu.eus Noiz kontsultatua: 2018-03-14.

Datuak: Q17714
Multimedia: Stephen Hawking
Aipu famatuak: Stephen Hawking

[1] «Stephen Hawking hil da» Berria 2018-03-14 Noiz kontsultatua: 2018-03-14.

[2] Lartzanguren, Edu. «Hawkingen bizkarrera igota» Berria Noiz kontsultatua: 2018-03-15.

[3] «The Theory of Everything (2014) - Azpitituluak euskaraz» Azpitituluak.com Noiz kontsultatua: 2018-03-14.

[4] «Stephen Hawking hil da» Berria 2018ko martxoaren 14a Noiz kontsultatua: 2018ko martxoaren 14a.

[5] «Stephen Hawking fisikaria hil da bart 76 urterekin» Sustatu.eus Noiz kontsultatua: 2018-03-14.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]